Αγκούνγκ
Συντεταγμένες: 8°20′27″S 115°30′12″E / 8.34083°S 115.50333°E
Το όρος Αγκούνγκ (Gunung Agung) είναι βουνό και ενεργό ηφαίστειο στο Μπαλί της Ινδονησίας. Βρίσκεται στα ανατολικά του νησιού. Το βουνό είναι συμμετρικό, έχει ύψος 3.124 μέτρα και κάποιες πλαγιές του καλύπτονται από στερεοποιημένη λάβα. Η μεγαλύτερη έκρηξη του όρους Αγκούνγκ, στις αρχές του 1963, είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του ύψους του κατά 150 μ. Η αποπνιχτική στάχτη, η λάβα και ο επακόλουθος χείμαρρος λάσπης και καυτών ηφαιστειακών υλικών σκότωσαν περισσότερους από 1.000 ανθρώπους. Οι πιο πρόσφατες εκρήξεις έλαβαν χώρα την περίοδο 2017-19.
| Αγκούνγκ | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ύψος | 3.124 μέτρα |
| Νησί | Μπαλί |
| Ήπειρος | Ασία |
| Χώρες | Ινδονησία |
| Τελευταία έκρηξη | 2019 |
| wikidata () | |
Γεωγραφία Επεξεργασία
Το Όρος Αγκούνγκ, "ομφαλός του κόσμου" και σπουδαιότερο βουνό για το Μπαλί, δεσπόζει στο τοπίο του ανατολικού τμήματος του νησιού. Είναι το πιο ιερό βουνό για τους κατοίκους του Μπαλί και σε αυτό βρίσκεται ο σημαντικός Μητρικός Ναός του Μπεσακίχ, ο μεγαλύτερος του νησιού. Ο ναός κατασκευάστηκε τον 10ο αιώνα μ.Χ. στις πλαγιές του βουνού.[1] Στην κορυφή του βουνού βρίσκεται ένας κρατήρας διαμέτρου 500 μέτρων και βάθους 200 μέτρων. Πριν την έκρηξη του 1963 είχε βάθος 25 μέτρα, μετρούμενο από το χαμηλότερο σημείο των τοιχωμάτων στα βόρεια. Στην νοτιοανατολική πλαγιά του ηφαιστείου βρίσκεται ένας κώνος με το όνομα Πάβουν.[2] Μια μικρή κοιλάδα το χωρίζει από το όρος Μπατούρ.
Η συντομότερη διαδρομή προς την κορυφή του Όρους Αγκούνγκ ξεκινά από το Σόγκρα. Η θέα από το μυτερό χείλος του κρατήρα, την ώρα της δύσης και προτού το σύννεφο που καλύπτει το βουνό το περικυκλώσει, είναι εντυπωσιακή. Ωστόσο η άνοδος στο ομιχλώδες βασίλειο των θεών, πέρα από τη σπάνια περίσταση των τελετών, θεωρείται από τους Μπαλινέζους ως ασεβής κι επικίνδυνη. Πολλοί τουρίστες έχουν εξαφανιστεί χωρίς ν' αφήσουν ίχνη[3].
Πλησιάζοντας στο βορρά από τον ανατολικό παραθαλάσσιο δρόμο, μπορεί κανείς ν' ατενίσει τις ερημωμένες πλαγιές του Όρους Αγκούνγκ, καθώς περνά μέσα από μία ύπαιθρο ρημαγμένη από την έκρηξη του ηφαιστείου το 1963.
Ηφαιστειακή δραστηριότητα Επεξεργασία
Η καταγραφή των εκρήξεων του Αγκούνγκ δεν ήταν συστηματική, με αποτέλεσμα να έχουν καταγραφεί λίγες μικρές εκρήξεις, με τελευταία το 1843, όλες στην περιοχή του κρατήρα. Από τότε η μόνη ηφαιστειακή δραστηριότητα στο Αγκούνγκ ήταν η ύπαρξη ενεργών φουμαρολών.
Έκρηξη του 1963 Επεξεργασία
Το ηφαίστειο δεν παρακαλουθούταν τακτικά μέχρι το 1963, οπότε και άρχισε εκ νέου η ηφαιστειακή δραστηριότητα και ερευνητές έφτιαξαν προσωρινά παρατηρητήρια. Εξαιτίας της έλλειψης οργάνων, τα προειδοποιητικά σημάδια της έκρηξης, κυρίως σεισμοί, έγιναν αντιληπτά από τους ντόπιους περίπου στις 18 Φεβρουαρίου του 1963. Επειδή δεν υπήρχαν αρχεία για την ηφαιστειακή δραστηριότητα του ηφαιστείου δεν ήταν γνωστό τι είδους μέτρα έπρεπε να χρησιμοποιηθούν ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι θάνατοι.[4]
Το ηφαίστειο άρχισε να παράγει μικρές εκρηκτικές στήλες το πρωί της 19ης Φεβρουαρίου και η δραστηριότητα συνεχίστηκε ακατάπαυστη. Στις 24 Φεβρουαρίου οι πρώτες ροές λάβας άρχισαν να κατέρχονται στη βόρεια πλαγιά του βουνού, συνοδευόμενες από πυροκλαστικές ροές. Αυτές οι πρώτες πυροκλαστικές ροές σκότωσαν 12 άτομα στο χωριό Μπολέγκ που είχαν γυρίσει για να πάρουν προσωπικά είδη. Την 1η Μαρτίου παχύρευστη λάβα με ανδεσιτική-βασαλτική σύσταση υπερχείλησε το βόρειο άκρο του κρατήρα και άρχισε να κατεβαίνει την απότομη βόρεια πλαγιά και μέχρι τα τέλη Μαρτίου η ροή λάβας είχε μήκος 7 χιλιόμετρα και είχε φτάσει δύο χιλιόμετρα νότια του χωριού Τζουτ-Τζουτ και είχε πλάτος ένα χιλιόμετρα και πάχος 75 μέτρα. Η ροή καλύφθηκε στη συνέχεια με πυροκλαστικά υλικά. Μέχρι τις πρώτες μέρες του Μαΐου η ροή είχε προχωρήσει άλλο μισό χιλιόμετρο. Υπολογίζεται ότι είχε όγκο 110 εκατομμύρια κυβικά μέτρα.[4]
Για την παροξυσμική έκρηξη που έλαβε χώρα στις 17 Μαρτίου του 1963 δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία. Η έκρηξη διήρκησε τέσσερις ώρες και αρχικά θεωρήθηκε βουλκανικού τύπου, αλλά σήμερα θεωρείται πλινιακού. Η εκρηκτική στήλη αερίων της έκρηξης θεωρείται ότι έφτασε σε ύψος 16 με 23 χιλιομέτρων πάνω από τον κρατήρα, στην στρατόσφαιρα. Αναφορές από αυτόπτες μάρτυρες έκαναν λόγω ότι η εκρηκτική στήλη έφτασε σε ύψος 10 χιλιομέτρων πάνω από τον κρατήρα, όμως με βάση τον αριθμό σωματιδίων που διοχετεύθηκαν στην στρατόσφαιρα, η έκρηξη ξεπέρασε σε ύψος τα 15 με 17 χλμ από την επιφάνεια της θάλασσας, όπου βρίσκεται το όριο της τροπόσφαιρας πάνω από το Μπαλί. Η εκρηκτική στήλη προκάλεσε την είσοδο στην στρατόσφαιρα τέφρας και αερίων του θείου.[5]
Πυροκλαστικές ροές κατέβηκαν τις νότιες και νοτιοανατολικές πλαγιές του βουνού καταστράφοντας αρκετά χωριά και ναούς στην περιοχή Σελάτ. Οι πυροκλαστικές ροές έφτασαν 14 χιλιόμετρα μακριά από το κρατήρα και προκάλεσαν, σύμφωνα με την αρχική αναφορά, 1.200 θανάτους στο Σελάτ, χωρίς να υπολογίζονται θάνατοι σε άλλες περιοχές. Η έκρηξη συνοδεύτηκε από πτώση μεγάλων τεμαχίων τέφρας (lapilii), άμμου και λαχάρ. Οι πρώτες αναφορές δείχνουν ότι η τέφρα έφτασε μέχρι την Τζακάρτα και το Μπαντούνγκ, σχεδόν χίλια χιλιόμετρα μακριά από το ηφαίστειο, όμως αυτό αμφισβητείται από μετέπειτα έρευνες με τη χρήση ισοτόπων. Η τέφρα προκάλεσε διακοπή των μεταφορών στην ανατολική Ιάβα. Ένα λαχάρ που δημιουργήθηκε τις 21 Μαρτίου παρέσυρε υλικά της έκρηξης και προκάλεσε 200 θανάτους στο χωριό Σουμπαγκάν.[4]
Το ηφαίστειο παρήγαγε άλλη μια ισχυρή έκρηξη στις 16 Μαΐου 1963, η οποία παρατηρήθηκε καλύτερα λόγω ευνοϊκών καιρικών συνθηκών. Η διάρκειά της έφτασε της τέσσερις ώρες. Η εκρηκτική στήλη έφτασε σε ύψος 10 με 17 χιλιομέτρων πάνω από τον κρατήρα και πυροκλαστικές ροές κατέβηκαν την βόρεια, δυτικά, νότια και νοτιοανατολική πλάγια και έφτασαν σε μήκος τα δώδεκα χιλιόμετρα. Οι πυροκλαστικές ροές κατέστρεψαν χωριά κα έκαψαν δασικές εκτάσεις. Ο απολογισμός από αυτήν την έκρηξη ανέρχεται σε 120 νεκρούς. Ένας σεισμός δύο μέρες μετά προκάλεσε μικρές καταστροφές σε σπίτια.[4] Η ηφαιστειακή δραστηριότητα τελικά σταμάτησε στις 27 Ιανουαρίου 1964.[6]
Οι νεκροί ήταν 1.548 ως επί το πλείστο παιδιά που δεν μπόρεσαν να ξεφύγουν από τους πύρινους χείμαρρους. Οι άστεγοι ανήλθαν σε σχεδόν 100.000[7]. Επιπλέον, κάηκαν 18.395 έικρ δάσους και καταστράφηκαν 53.670 έικρ καλλιεργήσιμης γης.[4] Ήταν η μεγαλύτερη και πιο καταστρεπτική έκρηξη που έλαβε χώρα στην Ινδονησία τον 20ο αιώνα. Η έκρηξη του 1963 είχε ένταση στην κλίμακα VEI 5[6], με τον όγκο των ηφαιστειακών αναβλημάτων να υπολογίζεται ανάμεσα στα 0,43 με 0,95 κυβικά χιλιόμετρα (όγκος DRE).[5] Η έκρηξη του Αγκούνγκ, αν και όχι πολύ ισχυρή προκάλεσε πτώση της θερμοκρασίας παρόμοια με αυτή των πολύ ισχυρότερων εκρήξεων του Κρακατόα το 1883 και του Ταμπόρα το 1812, περίπου 0,3 με 0,4 °C. Η έκρηξη του Αγκούνγκ ήταν η πρώτη έκρηξη την οποία ακολούθησε συλλογή αερομεταφερόμενων σωματιδίων από την στρατόσφαιρα. Αίτιο αυτού του φαινομενικά παράδοξου φαινομένου ήταν ότι η έκρηξη του Αγκούνγκ απελευθέρωσε στην στρατόσφαιρα αναλογικά πολύ περισσότερα αέρια του θείου από ότι οι άλλες δύο εκρήξεις, δείχνοντας ότι αυτά είναι ο παράγοντας που προκαλεί την πτώση της θερμοκρασίας και όχι η αιωρούμενη στάχτη.[8][9]
Εκρήξεις του 2017-19 Επεξεργασία
Τον Νοέμβριο του 2017, στην περιοχή καταγράφηκαν 844 ηφαιστειακοί σεισμοί, με κορύφωση τους 300 έως 400 σεισμούς στις 26 Σεπτεμβρίου. Η συχνότητα και η ένταση αυτών των σεισμών ανησύχησαν τους σεισμολόγους, καθώς ιστορικά είναι γνωστό ότι παρόμοια ηφαίστεια εκρήγνυνται με ακόμη λιγότερα προειδοποιητικά σημάδια.[10] Το επίπεδο συναγερμού αυξήθηκε στο υψηλότερο επίπεδο και περίπου 122.500 άνθρωποι απομακρύνθηκαν από τα σπίτια τους γύρω από το ηφαίστειο.[11] Η Ινδονησιακή Εθνική Αρχή Διαχείρισης Καταστροφών κήρυξε ζώνη αποκλεισμού 12 χιλιομέτρων γύρω από το ηφαίστειο στις 24 Σεπτεμβρίου. [12] Οι εκτοπισμένοι συγκεντρώθηκαν σε αθλητικά κέντρα και άλλα κοινοτικά κτίρια γύρω από το Κλουγκούγκ, το Καραγκασέμ, το Μπουλελέγκ και άλλες περιοχές.[13] Μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου 2017, η δραστηριότητα του ηφαιστείου μειώθηκε σημαντικά, οδηγώντας σε μείωση του επιπέδου κατάστασης έκτακτης ανάγκης στις 29 Οκτωβρίου.
Στις 21 Νοεμβρίου, η δραστηριότητα αυξήθηκε για άλλη μια φορά. Έγινε μια φρεατική έκρηξη, με την κορυφή του σύννεφου τέφρας να φτάνει τα 3.850 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.[14] Χιλιάδες άνθρωποι εγκατέλειψαν αμέσως την περιοχή,[15] και πάνω από 29.000 πρόσφυγες αναφέρθηκαν ότι στεγάζονταν σε περισσότερες από 270 κοντινές τοποθεσίες. Νωρίς το Σάββατο 25 Νοεμβρίου ξεκίνησε μια μαγματική έκρηξη.[16] Η εκρηκτική στήλη ανήλθε περίπου 1,5–4 χιλιόμετρα πάνω από τον κρατήρα στην κορυφή, και προς τα νότια κινήθηκε ένα λεπτό στρώμα σκοτεινής τέφρας, ωθώντας ορισμένες αεροπορικές εταιρείες να ακυρώσουν πτήσεις με προορισμό την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Μια πορτοκαλί λάμψη παρατηρήθηκε αργότερα γύρω από τον κρατήρα τη νύχτα, υποδηλώνοντας ότι νέο μάγμα είχε φτάσει πράγματι στην επιφάνεια.[17] Στις 26 Νοεμβρίου 2017, σημειώθηκε άλλη έκρηξη, η δεύτερη σε λιγότερο από μία εβδομάδα.[16] Το Διεθνές Αεροδρόμιο Νγκούραχ Ράι έκλεισε στις 26 Νοεμβρίου 2017,[18] με αποτέλεσμα πολλοί τουρίστες να αποκλειστούν. Αναφέρθηκαν λαχάρ στην περιοχή Σελάτ, νότια του ηφαιστείου.[19] Πάνω από 100.000 άνθρωποι σε ακτίνα 10 χιλιομέτρων του ηφαιστείου έλαβαν εντολή εκκένωσης. [20] Το Γραφείο Μετεωρολογίας της Αυστραλίας ανέφερε στις 27 Νοεμβρίου ότι παρατηρήθηκε τέφρα από την έκρηξη σε υψόμετρο 9.144 μ.[21] Στις αρχές Δεκεμβρίου, η έκρηξη έχασε ισχύ και περιλάμβανε μικρές στήλες ατμού και καπνού. Στις 12 Δεκεμβρίου, τραβήχτηκε μια εικόνα του κρατήρα που δείχνει έναν σταθερά αναπτυσσόμενο θόλο λάβας που καταλαμβάνει περίπου το ένα τρίτο του κρατήρα.[22]
Τον Ιούνιο του 2018, το Αγκούνγκ εξερράγη με στήλες ύψους 2 χιλιομέτρων διακόπτοντας την εναέρια κυκλοφορία. Στις 3 Ιουλίου, σημειώθηκε μια έκρηξη στρομπολικού τύπου.[23] Στα τέλη Μαΐου 2019 μια έκρηξη εκτόξευσε λάβα και βράχους σε απόσταση περίπου 3 χιλιομέτρων, με λίγη τέφρα να πέφτει στα κοντινά χωριά και να διακόπτει προσωρινά τις διεθνείς πτήσεις.[24]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Mount Agung and Pura Besakih Sacred destinations. Ανακτήθηκε την 26 Νοεμβρίου 2012
- ↑ Agung Αρχειοθετήθηκε 2012-09-24 στο Wayback Machine. Global Volcanism Program, Smithsonian Institution
- ↑ Μπαλί, εκδόσεις Ερευνητές (2001)
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 M.T. Zen, Djajadi Hadikusumo (1964). «Preliminary report on the 1963 eruption of Mt.Agung in Bali (Indonesia)». Bulletin Volcanologique 27 (1): 269-299. doi:. http://adsabs.harvard.edu/abs/1964BVol...27..269Z.
- ↑ 5,0 5,1 Self, S., και M.R. Rampino (2012). «The 1963-1964 eruption of Agung volcano (Bali, Indonesia)». Bulletin of Volcanology 74 (6): 1521-1536. doi:. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-09-28. https://web.archive.org/web/20120928064744/http://pubs.giss.nasa.gov/abs/se09100s.html. Ανακτήθηκε στις 2012-11-26.
- ↑ 6,0 6,1 Agung Eruptive History Αρχειοθετήθηκε 2012-10-19 στο Wayback Machine. Global Volcanism Program, Smithsonian Institution
- ↑ Ιστορικό Λεύκωμα 1963, σελ. 136-137, Καθημερινή (1997)
- ↑ Volcanic Sulfur Aerosols Affect Climate and the Earth's Ozone Layer Αρχειοθετήθηκε 2015-11-14 στο Wayback Machine. USGS. Ανακτήθηκε την 26 Νοεμβρίου 2012
- ↑ Michael R. Rampino (1982). «Historic eruptions of Tambora (1815), Krakatau (1883), and Agung (1963), their stratospheric aerosols, and climatic impact». Quaternary Research (sciencedirect) 18 (2): 127-143. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0033589482900655#.
- ↑ Lamb, Kate (2017-09-26). «Bali volcano eruption could be hours away after unprecedented seismic activity» (στα αγγλικά). The Guardian. ISSN 0261-3077. https://www.theguardian.com/world/2017/sep/26/bali-volcano-eruption-seismic-activity-mount-agung. Ανακτήθηκε στις 2017-09-26.
- ↑ «Indonesian official: More than 120,000 flee Bali volcano». Fox News. 2017-09-28.
- ↑ «Thousands evacuated as Bali volcano sparks fear». The Australian. 24 Σεπτεμβρίου 2017.
- ↑ «Mount Agung: facts about Bali's imminent volcano eruption» (στα αγγλικά). UbudHood. 2017-09-23. http://ubudhood.com/mount-agung-facts/. Ανακτήθηκε στις 2017-11-01.
- ↑ «Volcano Observatory Notice For Aviation: Agung 20171121/0939Z». MAGMA Indonesia. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ «Bali's Mount Agung volcano erupts». BBC News. 2017-11-21. https://www.bbc.com/news/world-asia-42070362. Ανακτήθηκε στις 2017-11-21.
- ↑ 16,0 16,1 «Gunung Agung volcano (Bali, Indonesia): eruption has begun» (στα αγγλικά). Volcano Discovery. 2017-11-25. https://www.volcanodiscovery.com/agung/news/66181/Gunung-Agung-volcano-Bali-Indonesia-eruption-has-begun.html. Ανακτήθηκε στις 2017-11-26.
- ↑ «'Get out now' 100,000 people told as Bali volcano continues to spew ash» (στα αγγλικά). Metro. 2017-11-27. http://metro.co.uk/2017/11/27/get-out-now-100000-people-told-as-bali-volcano-continues-to-spew-ash-7110690/. Ανακτήθηκε στις 2017-11-27.
- ↑ Saifulbahri Ismail (27 Νοεμβρίου 2017). «Mount Agung eruption: Bali airport closed, flights cancelled». CNA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ «Locals Watch As Lahars From Mount Agung Sweep Away Rice Fields» (στα id). VIVA Indonesia. 2017-11-27. http://www.viva.co.id/berita/nasional/981801-lahar-dingin-gunung-agung-sapu-sawah-jadi-tontonan-warga. Ανακτήθηκε στις 2017-11-27.
- ↑ «Mount Agung: Bali volcano alert raised to highest level». BBC News Online. Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ «Volcanic ash update for Mount Agung». Australian Government Bureau of Meteorology (στα Αγγλικά). 27 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ «Agung volcano news & activity updates». Volcano Discovery. 13 Δεκεμβρίου 2017.
- ↑ «700 flee 'thunderous' explosions and lava as Mount Agung erupts again». ABC News (στα Αγγλικά). ABC News. 3 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2018.
- ↑ «Mount Agung: Flights resume after Bali volcano disruption». BBC News. BBC. Ανακτήθηκε στις 25 Μαΐου 2019.