Πασχαλινός φοίνικας
Ο Πασχαλινός φοίνικας (πολωνικά: Palma wielkanocna, λιθουανικά: Verba) είναι ένα παραδοσιακό Πολωνικό και Λιθουανικό έθιμο συμβολικής διακόσμησης που σχετίζεται με την Κυριακή των Βαΐων.[1] Το έθιμο τηρείται και από τους απόδημους Πολωνούς του εξωτερικού.[2]
Εμφάνιση και σύνθεση Επεξεργασία
Παραδοσιακά, οι Πασχαλινοί φοίνικες ετοιμάζονται την Τετάρτη των Τεφρών (πρώτη Τετάρτη της Σαρακοστής), από κλάδους ιτιάς (με ίουλους).[1][2] Καθώς τα φοινικόδεντρα δεν είναι ενδημικά στην Πολωνία, χρησιμοποιούνται κλαδιά ιτιάς ως συμβολικά υποκατάστατα των κλαδιών φοίνικα.[2] Ο Πασχαλινός φοίνικας διακοσμείται με κορδέλες, αποξηραμένα λουλούδια ή άλλα φυτά.[1]
Στις αρχές του 20ου αιώνα, γύρω από το Βίλνιους (πολωνικά: Wilno, τώρα ανήκει στη Λιθουανία αλλά μεσοπολεμικά ήταν μέρος της Πολωνίας), οι διακοσμήσεις που έμοιαζαν με στολισμένους φοίνικες άρχισαν να πωλούνται κάθε χρόνο την Κυριακή των Βαΐων. Οι πασχαλινοί φοίνικες δεν ξεπερνούσαν σε ύψος το 0,5 μέτρο, σύντομα έγιναν δημοφιλείς σε ολόκληρη την Πολωνία και σημαντικές ποσότητές τους εξήχθησαν στη Γαλλία.[3] Πιθανολογείται ότι ίσως προέρχονται από σχέδιο του Πολωνού μεσοπολεμικού καλλιτέχνη Φερντίναντ Ρούστζτσυτς.[3]
Ένας Πασχαλινός φοίνικας μπορεί να φθάσει σε ύψος και τα 10 μέτρα.[4] Στον διαγωνισμό για Πασχαλινούς φοίνικες, που πραγματοποιείται ετήσια από το 1958, το 2011 μία συμμετοχή ξεπέρασε σε ύψος τα 36 μέτρα και ήταν ο υψηλότερος Πασχαλινός φοίνικας που έχει καταγραφεί ποτέ.[5]
Υπάρχουν πολλές περιφερειακές παραλλαγές στον τρόπο που ετοιμάζονται οι Πασχαλινοί φοίνικες στην Πολωνία.[6] Στα νότια της χώρας, κλάδοι ιτιάς διαφόρων μηκών δένονται μαζί, ίσως με κλάδους φουντουκιάς ή ψάθα, και η διακόσμηση ολοκληρώνεται με ένα μεγάλο μπουκέτο από λουλούδια και άλλα στολίδια, με συμπεριλαμβανόμενο έναν χρυσό σταυρό.[4] Στην περιοχή Κουρπιέ ο Πασχαλινός φοίνικες στολίζεται σε όλο το μήκος του με λουλούδια.[4] Το Εθνογραφικό Μουσείο της Κρακοβίας διαθέτει πάνω από 200 Πασχαλινούς φοίνικες στη συλλογή του.[3]
Πολιτιστική σημασία Επεξεργασία
Οι Πασχαλινοί φοίνικες είναι ένα σημαντικό μέρος των Πολωνικών Πασχαλινών εορτασμών.[1] Καθαγιάζονται σε μια εκκλησία και στη συνέχεια παρελαύνουν.[1] Σε ορισμένες περιοχές το έθιμο θέλει να χρησιμοποιούνται οι φοίνικες για να ραντίσουν ένα σπίτι με νερό, να ταΐζονται σε ζώα, να διακοσμούν τις αγιογραφίες, και να καίγονται προς τέφρα που φυλάσσεται για τις τελετές της Τετάρτης των Τεφρών του επόμενου έτους.[1] Λέγεται ότι οι Πασχαλινοί φοίνικες φέρνουν καλή συγκομιδή όταν «φυτεύονται» σε ένα χωράφι.[7]
Όπως και άλλα Χριστιανικά σύμβολα και παραδόσεις, το έθιμο του Πασχαλινού φοίνικα ίσως προέρχεται από παγανιστικές θρησκείες στις οποίες η ιτιά διέθετε ευεργετικές ιδιότητες, και συμβόλιζε την μακροχρόνια ζωή και την αναγέννηση.[4][8][9] Με τον καιρό, η ιτιά υιοθετήθηκε ως Χριστιανικό σύμβολο στην Πολωνία.[8][9]
Αναφορές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Barbara Ogrodowska (2001). Zwyczaje, obrzędy i tradycje w Polsce. Verbinum. σελ. 151. ISBN 978-83-7192-128-5. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2013.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Laurie Palazzolo (1 Οκτωβρίου 2003). Horn Man: The Polish-American Musician in 20th Century Detroit. Wayne State University Press. σελ. 28. ISBN 978-0-8143-3193-4. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2013.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 «Palma wielkanocna - Muzeum Etnograficzne - etnomuzeum». Etnomuzeum.eu. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2013.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Magdalena Woźniczko, Dominik Orłowski, «Wielkanocne obrzędy oraz tradycje kulinarne i ich wykorzystanie w ofercie turystyki wiejskiej'» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2019., in POTENCJAŁ TURYSTYCZNY W REGIONACH, Wydawnictwo SGGW, 2008
- ↑ «Najwyższa palma wielkanocna ma 36 metrów! / Wiadomości / Polska / Wiadomości - ZETnews» (στα Polish). Wiadomosci.radiozet.pl. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2013.
- ↑ «Palma Wielkanocna». Nimoz.pl. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2013.
- ↑ Instytut Studiów Politycznych (Polska Akademia Nauk) (2004). Cywilizacja europejska: wykłady i eseje. Wydawn. Nauk. Scholar. σελ. 420. ISBN 978-83-7383-070-7. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2013.
- ↑ 8,0 8,1 Sprawozdania z posiedzeń komisji naukowych. Państwowe Wydawn. Naukowe, Oddział w Krakowie. 2005. σελ. 8. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2013.
- ↑ 9,0 9,1 Prace i materia¿y Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w ¿odzi: Seria etnograficzna. Pa¿stwowe Wydawn. Nauk. 1973. σελ. 159. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2013.