Βικιπαίδεια

Πορτογαλική Δυτική Αφρική

Η Πορτογαλική Δυτική Αφρική ή Πορτογαλική Ανγκόλα ήταν μια αποικία του Βασιλείου της Πορτογαλίας και, από το 1910, της Δημοκρατίας της Πορτογαλίας.

Πορτογαλική Δυτική Αφρική (1575-1951)
Υπερπόντια Επαρχία της Ανγκόλας (1951-1972)
Κράτος της Ανγκόλας (1972-1975)
1575 – 1975
Η Σημαία της Πορτογαλίας το 1816
Σημαία Θυρεός της Πορτογαλικής Δυτικής Αφρικής (1951-1975)
Flag of the United Kingdom of Portugal, Brazil, and Algarves.svg
Τοποθεσία {{{κοινό_όνομα}}}
Η Πορτογαλική Δυτική Αφρική την περίοδο 1905-1975, με βάση τα σύγχρονα εθνικά σύνορα.
Πρωτεύουσα Λουάντα
Γλώσσες πορτογαλικά
Θρησκεία Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία
Πολίτευμα Αποικία,
Υπερπόντια Επαρχία της Πορτογαλίας,
Κράτος
Ιστορία
 -  Ίδρυση της Λουάντα 1575
 -  Ανεξαρτησία της Ανγκόλας 1975

Η Πορτογαλία αρχικά κυριάρχησε κατά μήκος της ακτής του Ατλαντικού και, συμμετέχοντας σε στρατιωτικές συγκρούσεις με το Βασίλειο του Κονγκό, κατάφερε σταδιακά από τον 18ο αιώνα να αποικίσει την ενδοχώρα της σημερινής Ανγκόλας. Ο πλήρης έλεγχος της επικράτειας δεν επιτεύχθηκε πριν από τις αρχές του 20ου αιώνα, όταν οι συμφωνίες με άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις καθόρισαν τα ανατολικά σύνορα της αποικίας. Στις 11 Ιουνίου 1951 το πολιτικό καθεστώς της αποικίας αναβαθμίστηκε και έγινε Υπερπόντια Επαρχία της Ανγκόλας και τελικά, το 1972, Κράτος της Ανγκόλας. Το 1975, η Πορτογαλική Ανγκόλα έγινε η ανεξάρτητη Λαϊκή Δημοκρατία της Ανγκόλας.

Ιστορία Επεξεργασία

Η ιστορία της πορτογαλικής παρουσίας στο έδαφος της σύγχρονης Ανγκόλας διήρκεσε από την άφιξη του εξερευνητή Ντιόγκο Κάο, το 1484, μέχρι την αποαποικιοποίηση της περιοχής το Νοέμβριο του 1975.[1] Κατά τη διάρκεια αυτών των πέντε αιώνων, η ιστορική πραγματικότητα διακρίνεται από πολλά εντελώς διαφορετικά επίπεδα.

Αποικία Επεξεργασία

Ναυτικοί, εξερευνητές, στρατιωτικοί και έμποροι από το Βασίλειο της Πορτογαλίας καθιέρωσαν μια πολιτική αποικισμού και καθιέρωσης στρατιωτικών και εμπορικών βάσεων στην Αφρική από την περίοδο της κατάληψης της Θέουτα το 1415. Όταν ο Ντιόγκο Κάο και άλλοι εξερευνητές έφτασαν στο Βασίλειο του Κονγκό, στα τέλη του 15ου αιώνα, η περιοχή της σύγχρονης Ανγκόλας περιελάμβανε διάφορους ξεχωριστούς λαούς, που ήταν οργανωμένοι σε βασίλεια ή φυλετικές ομοσπονδίες διαφόρων μεγεθών. Οι Πορτογάλοι ενδιαφέρθηκαν για την ανάπτυξη εμπορικών σχέσεων και, κυρίως, για την εξασφάλιση σκλάβων. Ως εκ τούτου, διατήρησαν μια ειρηνική και αμοιβαία εμπορική σχέση με τους ηγεμόνες και τοπικούς άρχοντες του Βασιλείου του Κονγκό, τους οποίους εκχριστιάνισαν και δίδαξαν την πορτογαλική γλώσσα. Σταδιακά οι Πορτογάλοι δημιούργησαν μικρούς εμπορικούς σταθμούς στο Κάτω Κονγκό, στην περιοχή της σημερινής Λαϊκής Δημοκρατίας. Ο σημαντικότερος εμπορικός τους σταθμός στην ακτή του Ατλαντικού ανεγέρθηκε στο Σόγιο, που αποτελεί σήμερα την βορειότερη πόλη της Ανγκόλας, εκτός του θύλακα της Καμπίντα.

Το 1575 ιδρύθηκε στις ακτές νότια του Βασιλείου του Κόνγκο η πόλη Λουάντα και τον 17ο αιώνα η Μπενγκέλα, ακόμη πιο νότια. Από το 1580 έως τη δεκαετία του 1820, πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι από τη σημερινή Ανγκόλα εξήχθησαν ως σκλάβοι στον λεγόμενο «Νέο Κόσμο», κυρίως στη Βραζιλία, αλλά και στη Βόρεια Αμερική.[2] Οι Πορτογάλοι έδρασαν ιδιαίτερα έντονα στον τομέα του εκχριστιανισμού των ιθαγενών στις περιοχές όπου κατακτούσαν.[3]

Τον 17ο αιώνα, αντικρουόμενα οικονομικά συμφέροντα οδήγησαν σε στρατιωτική αντιπαράθεση με το Βασίλειο του Κονγκό. Η Πορτογαλία νίκησε το Βασίλειο στη Μάχη της Αμπουίλα, στις 29 Οκτωβρίου 1665, αλλά υπέστη μια καταστροφική ήττα πέντε χρόνια αργότερα στη Μάχη του Κιτόμπο. Ο έλεγχος των περισσότερων κεντρικών ορεινών περιοχών επιτεύχθηκε μόλις τον 18ο αιώνα. Περαιτέρω προσπάθειες κατάκτησης της ενδοχώρας πραγματοποιήθηκαν τον 19ο αιώνα, ενώ ο πλήρης πορτογαλικός διοικητικός έλεγχος ολόκληρης της επικράτειας επιτεύχθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα.[4]

Το 1884, το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο μέχρι τότε αρνούνταν να αναγνωρίσει τα εδαφικά δικαιώματα της Πορτογαλίας, βόρεια της Αμπρίζ, συνήψε μια συνθήκη με την οποία αποδεχόταν την πορτογαλική κυριαρχία και στις δύο πλευρές του Κάτω Κονγκό. Ωστόσο, η συνθήκη, η οποία πολεμήθηκε τόσο στο εσωτερικό της Πορτογαλίας όσο και από τη Γερμανία, δεν επικυρώθηκε. Οι συμφωνίες που συνήφθησαν με το Ελεύθερο Κράτος του Κονγκό, τη Γερμανική Αυτοκρατορία και τη Γαλλία, το 1885-1886, καθόρισαν τα τελικά όρια της επαρχίας, εκτός από τα νοτιοανατολικά, που καθορίστηκαν από την Αγγλο-Πορτογαλική συμφωνία του 1891 και την διαιτητική απόφαση του Βασιλιά Βίκτωρ Εμμανουήλ Γ΄ της Ιταλίας, το 1905.

Κατά την περίοδο της πορτογαλικής αποικιοκρατίας της Ανγκόλας, ιδρύθηκαν πόλεις, κωμοπόλεις και εμπορικοί σταθμοί, κατασκευάστηκαν σιδηρόδρομοι και λιμάνια και αναπτύχθηκε σταδιακά μια δυτικοποιημένη κοινωνία, παρά τη βαθιά παραδοσιακή φυλετική κληρονομιά της περιοχής, την οποία οι Πορτογάλοι δεν ενδιαφέρονταν να εξαλείψουν. Από τη δεκαετία του 1920, η κυβέρνηση της Πορτογαλίας έδειξε αυξανόμενο ενδιαφέρον για την ανάπτυξη της οικονομίας και των κοινωνικών υποδομών της Ανγκόλας.[5]

Γεωγραφία Επεξεργασία

Η Πορτογαλική Δυτική Αφρική κάλυπτε μια έκταση εδάφους 1.246.700χλμ², μια περιοχή μεγαλύτερη από την έκταση Γαλλίας και Ισπανίας μαζί. Είχε 5.198 χιλιόμετρα χερσαία σύνορα και ακτογραμμή 1.600 χιλιομέτρων. Η γεωγραφία της περιοχής ήταν και είναι ποικιλόμορφη. Από την παράκτια πεδιάδα, που κυμαίνεται σε πλάτος από 25 χιλιόμετρα στα νότια έως 100-200 χιλιόμετρα στο βόρεια, το έδαφος ανέρχεται σταδιακά μέχρι το εσωτερικό οροπέδιο που καλύπτει σχεδόν τα δύο τρίτα της χώρας και έχει μέσο υψόμετρο μεταξύ 1.200 και 1.600 μέτρων. Οι δύο υψηλότερες κορυφές της Ανγκόλας, το Όρος Μόκο (2.620 μέτρα) και το Όρος Μέκο (2.538 μέτρα), βρίσκονται σε αυτά τα κεντρικά υψίπεδα.

 
Ο Ποταμός Κουάνγκο

Τα περισσότερα ποτάμια της Ανγκόλας πηγάζουν από τις οροσειρές της ενδοχώρας. Από τους πολλούς ποταμούς που καταλήγουν στον Ατλαντικό Ωκεανό, ο Κουάνζα και ο Κουνένε είναι οι πιο σημαντικοί. Άλλα σημαντικά ποτάμια περιλαμβάνουν τον ποταμό Κουάνγκο, ο οποίος στραγγίζει στα βόρεια στον ποταμό Κονγκό, και ο ποταμός Κουάντο, που μαζί με τον ποταμό Κουμπάνγκο καταλήγει στο Δέλτα του Οκαβάνγκο. Τα ποτάμια σχηματίζουν σε αρκετά σημεία τους ορμητικά ρεύματα και καταρράκτες λόγω της απότομης μείωσης του υψομέτρου από τα οποία πηγάζουν. Η Πορτογαλική Ανγκόλα δεν είχε σημαντικές λίμνες, εκτός από εκείνες που σχηματίζονταν από τεχνητά φράγματα που δημιούργησε η πορτογαλική διοίκηση.

Οι πορτογαλικές αρχές δημιούργησαν διάφορα εθνικά πάρκα και δρυμούς σε ολόκληρη την επικράτεια (Μπικουάρι, Καμέια, Κανγκαντάλα, Ιόνα, Μούπα, Ναμίμπιε και Κουϊκάμα). Το Ιόνα είναι το παλαιότερο και μεγαλύτερο εθνικό πάρκο της Ανγκόλας, που ανακηρύχθηκε ως αποθεματικό το 1937 και αναβαθμίστηκε σε εθνικό το 1964.

Η Ανγκόλα ήταν μια περιοχή που υπέστη μεγάλη πρόοδο μετά το 1950. Η πορτογαλική κυβέρνηση έχτισε φράγματα, δρόμους, σχολεία κ.λ.π. Υπήρξε επίσης οικονομική «έκρηξη» που οδήγησε σε μεγάλη αύξηση του ευρωπαϊκού πληθυσμού της. Ο λευκός πληθυσμός αυξήθηκε από 44.083 το 1940 σε 172.529 το 1960 (περίπου 1.000 μετανάστες έφθαναν κάθε μήνα). Την παραμονή του τέλους της αποικιακής περιόδου, οι εθνικά Ευρωπαίοι κάτοικοι αριθμούσαν τους 400.000 (1974) (εξαιρούνται οι στρατιωτικοί από την Πορτογαλία), ενώ ο μικτός φυλετικά πληθυσμός ήταν περίπου 100.000 (πολλοί από αυτούς ήταν μετανάστες από το Πράσινο Ακρωτήριο). Ο συνολικός πληθυσμός της Ανγκόλας το 1974 ήταν περίπου 5,9 εκατομμύρια.

Η Λουάντα από μια πόλη 61.208 κατοίκων, που το 14,6% των οποίων ήταν λευκοί, το 1940, εξελίχθηκε σε μια σημαντική κοσμοπολίτικη πόλη με 475.328 κατοίκους το 1970, από τους οποίους οι 124.814 ήταν Ευρωπαίοι (26.3% του πληθυσμού) και 50.000 είχαν μικτή καταγωγή. Οι περισσότερες από τις μεγάλες πόλεις στην Ανγκόλα εκείνη την εποχή είχαν περίπου την ίδια αναλογία Ευρωπαίων, με εξαίρεση τη Σα ντα Μπαντέιρα (Λουμπάνγκο), το Μοσάμεντες (Ναμίμπε) και το Πόρτο Αλεξάντρε (Τόμπουα) στο νότο, όπου ο λευκός πληθυσμός ήταν πλειοψηφία (50%-60%).

Η πρωτεύουσα της Πορτογαλικής Δυτικής Αφρικής ήταν η Λουάντα, που επίσημα καλούνταν Σάο Πάολο ντε Λουάντα. Άλλες σημαντικές πόλεις και κωμοπόλεις περιλάμβαναν τις εξής:[6][7]

 
Τοπογραφικός χάρτης της Ανγκόλας

Ο θύλακας της Καμπίντα, στο βορειότερο σημείο της αποικίας, αποτελούσε από το 1885 ένα προτεκτοράτο, με την ονομασία Πορτογαλικό Κονγκό.[15] Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920, ενσωματώθηκε στην αποικία της Πορτογαλικής Δυτικής Αφρικής. Παρότι αρχικά οι δύο αποικίες συνδέονταν εδαφικά, αργότερα διαχωρίστηκαν όταν η Πορτογαλία παραχώρησε ένα στενό διάδρομο εδάφους στο Βέλγιο, επιτρέποντας την πρόσβαση του Βελγικού Κονγκό στον Ατλαντικό Ωκεανό. Μετά τον αποαποικιοποίηση της Πορτογαλικής Ανγκόλας, με τη συμφωνία του Αλβόρ του 1975, η Δημοκρατία της Καμπίντα κήρυξε μονομερώς την ανεξαρτησία της. Ωστόσο, σύντομα προσαρτήθηκε από τη νεοανακηρυχθείσα Λαϊκή Δημοκρατία της Ανγκόλας.

Εκπαίδευση Επεξεργασία

Κατά το μεγαλύτερο μέρος της αποικιακής περιόδου η επαρχιακή εκπαίδευση των ιθαγενών ήταν πολύ περιορισμένη. Οι περισσότεροι δεν ήταν σε θέση να μιλήσουν πορτογαλικά και δεν είχαν γνώση του πορτογαλικού πολιτισμού και της ιστορίας.[16] Μέχρι τη δεκαετία του 1950, οι εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις που λειτουργούσε η πορτογαλική αποικιακή κυβέρνηση περιορίζονταν σε μεγάλο βαθμό στις αστικές περιοχές.[16] Η ευθύνη για την εκπαίδευση της αγροτικής ενδοχώρας ανατέθηκε από τις αρχές σε αρκετές Ρωμαιοκαθολικές και Προτεσταντικές ιεραποστολές, οι οποίες δίδαξαν σε ιθαγενείς Αφρικανούς της υπαίθρου την πορτογαλική γλώσσα και τον πολιτισμό.[16] Κατά συνέπεια, κάθε μία από τις αποστολές καθιέρωσε το δικό της εκπαιδευτικό σύστημα, αν και όλες βρίσκονταν υπό την εποπτεία των πορτογαλικών αρχών.[16]

Η Πορτογαλία, έδρα των αποικιακών αρχών της Ανγκόλας, τα ποσοστά αναλφαβητισμού μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα ήταν πάνω από το 80% του πληθυσμού και η τριτοβάθμια εκπαίδευση αφορούσε αποκλειστικά ένα μικρό ποσοστό των πολιτών. Το 68,1% του πληθυσμού της Πορτογαλίας εξακολουθούσε να ταξινομείται ως αναλφάβητο, σύμφωνα με την απογραφή του 1930. Το ποσοστό αλφαβητισμού της Πορτογαλίας τη δεκαετία του 1940 και στις αρχές της δεκαετίας του 1950 εξακολουθούσε να είναι χαμηλότερο σε σχέση με τη Βόρεια Αμερική και τη Δυτική Ευρώπη. Μόνο στη δεκαετία του 1960 η χώρα έκανε τη δημόσια εκπαίδευση διαθέσιμη για όλα τα παιδιά, μεταξύ των ηλικιών έξι ως δώδεκα, γεγονός από το οποίο επωφελήθηκαν και τα υπερπόντια εδάφη.

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1950, η πρόσβαση στη βασική, δευτεροβάθμια και τεχνική εκπαίδευση διευρύνθηκε και η διαθεσιμότητά της ήταν όλο και περισσότερο ανοικτή τόσο για Αφρικανούς ιθαγενείς όσο και για εθνικά Πορτογάλους της Ανγκόλας. Η εκπαίδευση πέρα από το πρωτοβάθμιο επίπεδο έγινε διαθέσιμη για έναν αυξανόμενο αριθμό παιδιών, καθώς στις αρχές της δεκαετίας του 1970 το ποσοστό της ηλικιακής ομάδας που παρακολουθούσε την δευτεροβάθμια εκπαίδευση σημείωσε αριθμό ρεκόρ.[16] Οι μαθητές των δημοτικών σχολείων, επίσης, σημείωσαν σημαντική ανάπτυξη.[16] Σε γενικές γραμμές, η ποιότητα της διδασκαλίας στο πρωτοβάθμιο επίπεδο ήταν ικανοποιητικό, ακόμη και με την εκπαίδευση που πραγματοποιούνταν σε μεγάλο βαθμό από μαύρους Αφρικανούς που μερικές φορές είχαν κατώτερα τυπικά προσόντα.[16] Οι περισσότεροι καθηγητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ήταν εθνικά Πορτογάλοι, ειδικά στα αστικά κέντρα.[16]

Το 1962 ιδρύθηκαν δύο κρατικά πανεπιστημιακά ιδρύματα στην Πορτογαλική Αφρική από το Πορτογαλικό Υπουργείο Υπερπόντιων Επαρχιών, ένα στην Πορτογαλική Ανγκόλα (Estudos Gerais Universitários de Angola) και ένα στην Πορτογαλική Μοζαμβίκη (Estudos Gerais Universitários de Moçambique). Τα ιδρύματα εξειδικεύονταν σε ένα ευρύ φάσμα σπουδών, από τη μηχανική ως την ιατρική.[17] Την ίδια δεκαετία, υπήρχαν στην Πορτογαλία τέσσερα δημόσια πανεπιστήμια, δύο από αυτά στη Λισαβόνα. Το 1968, το Estudos Gerais Universitários de Angola μετονομάστηκε σε Πανεπιστήμιο της Λουάντα (Universidade de Luanda).

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ Chisholm 1911.
  2. ↑ Joseph C. Miller, Way of Death: Merchant Capitalism and the Angolan Slave Trade, 1730-1830, Madison: University of Wisconsin Press, 1988
  3. ↑ Medieval Africa, 1250-1800 (pp174) By Roland Anthony Oliver, Anthony Atmore
  4. ↑ René Pélissier, Les guerres grises. Résistance et revoltes en Angola (1845-1941), Montamets/Orgeval: self-published, 1977
  5. ↑ More Power to the People, 2006.
  6. ↑ Angola antes da Guerra, a film of Luanda, Portuguese Angola (before 1975), youtube.com
  7. ↑ LuandaAnosOuro.wmv, a film of Luanda, Portuguese Angola (before 1975), youtube.com
  8. ↑ BenguelaAnosOuro.wmv, a film of Benguela, Overseas Province of Angola, before 1975.
  9. ↑ NovaLisboaAnosOuro.wmv, a film of Nova Lisboa, Overseas Province of Angola, before 1975.
  10. ↑ LobitoAnosOuro.wmv, a film of the Lobito in Portuguese Angola, before independence from Portugal.
  11. ↑ SáDaBandeiraAnosOuro.wmv, a film of Sá da Bandeira, Overseas Province of Angola, before 1975.
  12. ↑ MalanjeAnosOuro.wmv, a film of Malanje, Overseas Province of Angola (before 1975).
  13. ↑ (in πορτογαλική) Angola de outros tempos Moçamedes, Moçâmedes under Portuguese rule before 1975, youtube.com
  14. ↑ Angola-Carmona (Viagem ao Passado)-Kandando Angola, a film of Carmona, Portuguese Angola (before 1975).
  15. ↑ https://www.youtube.com/watch?v=M2HhWIi-4no CabindaAnosOuro.wmv], a film of Cabinda, Portuguese Angola (before 1975).
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 16,5 16,6 16,7 Warner, Rachel. "Conditions before Independence". A Country Study: Angola (Thomas Collelo, editor). Library of Congress Federal Research Division (February 1989). This article incorporates text from this source, which is in the public domain.[1]
  17. ↑ (in πορτογαλική) 52. UNIVERSIDADE DE LUANDA

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

  •   Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Portuguese Angola στο Wikimedia Commons


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Πορτογαλική_Δυτική_Αφρική&oldid=10001920"