Βικιπαίδεια

Δέλτα του Οκαβάνγκο

δέλτα ποταμού

Συντεταγμένες: 19°24′S 22°54′E / 19.400°S 22.900°E / -19.400; 22.900

Το δέλτα του Οκαβάνγκο στη Μποτσουάνα είναι ένα βαλτώδες δέλτα που σχηματίζεται στο σημείο που ο ποταμός Οκαβάνγκο φτάνει σε ένα τεκτονικό κοίλωμα υψομέτρου 930-1000 μ.[4] στο κεντρικό τμήμα της ενδορεϊκής λεκάνης της ερήμου Καλαχάρι. Το νερό που φθάνει στο δέλτα τελικά εξατμίζεται και διαπνέεται και δεν ρέει σε οποιαδήποτε θάλασσα ή ωκεανό. Κάθε χρόνο, περίπου 11 κυβικά χιλιόμετρα νερού απλώνονται σε περιοχή έκτασης 6.000 με 15.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Μερικά πλημμυρικά ύδατα αποστραγγίζονται στη λίμνη Ενγκάμι.[5] Η περιοχή αποτελούσε κάποτε μέρος της λίμνης Μακγκαντικγκάντι, μιας αρχαίας λίμνης που είχε ως επί το πλείστον αποξηρανθεί από τις αρχές της Ολοκαίνου εποχής.[6]

Δέλτα του Οκαβάνγκο
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Δέλτα του Οκαβάνγκο
19°24′0″S 22°54′0″E
ΧώραΜποτσουάνα[1]
Διοικητική υπαγωγήΣερόνγκα
Καθεστώς προστασίαςΜνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς[2], Υγροβιότοπος Ραμσάρ, ενδεικτικός κατάλογος Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς και IUGS Geological Heritage Site[3]
Έκταση2.023.590 εκτάριο και 2.286.630 εκτάριο
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )
Δορυφορική εικόνα (SeaWiFS) του δέλτα του Οκαβάνγκο, με προσθήκη των εθνικών συνόρων
Τυπική περιοχή στο Δέλτα του Οκαβάνγκο, με ελεύθερα κανάλια και λίμνες, βάλτους και νησιά

Το Καταφύγιο Άγριας Ζωής Μορέμι, ένα Εθνικό Πάρκο, βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του Δέλτα. Το Δέλτα ορίστηκε ως ένα από τα Επτά Φυσικά Θαύματα της Αφρικής, τα οποία δηλώθηκαν επίσημα στις 11 Φεβρουαρίου 2013 στην Αρούσα της Τανζανίας.[7] Στις 22 Ιουνίου 2014, το Δέλτα του Οκαβάνγκο έγινε η 1000ή περιοχή που εγγράφηκε επίσημα στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.[8][9]

Γεωγραφία Επεξεργασία

Πλημμύρες Επεξεργασία

Ο ποταμός Οκαβάνγκο εμπλουτίζεται από εποχιακές πλημμύρες. Ο ποταμός Οκαβάνγκο αποστραγγίζει το καλοκαίρι (Ιανουάριος-Φεβρουάριος) τις βροχοπτώσεις από τα υψίπεδα της Ανγκόλας και η ροή κυλά 1.200 χιλιόμετρα σε περίπου ένα μήνα. Στη συνέχεια, τα νερά απλώνονται στη διαστάσεων 250 x 150 χιλιομέτρων περιοχή του δέλτα τους επόμενους τέσσερις μήνες (Μάρτιος-Ιούνιος). Η υψηλή θερμοκρασία του δέλτα προκαλεί γρήγορη διαπνοή και εξάτμιση, με αποτέλεσμα 3 κύκλους ανόδου και πτώσης της στάθμης του νερού[10] που δεν ήταν πλήρως κατανοητές μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα. Η πλημμύρα κορυφώνεται μεταξύ Ιουνίου και Αυγούστου, κατά τους ξηρούς χειμερινούς μήνες της Μποτσουάνα, όταν το δέλτα διογκώνεται στο τριπλάσιο μέγεθός του, προσελκύοντας ζώα από τις γύρω περιοχές και δημιουργώντας μία από τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις άγριας ζωής στην Αφρική.

Το δέλτα είναι πολύ επίπεδο, με λιγότερο από 2 μέτρα διακύμανση ύψους στα 15.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα[11], ενώ το νερό πέφτει περίπου 60 μέτρα από το Μοχέμπο στο Μαούν.[4][12][13]

Ροή νερού Επεξεργασία

Κάθε χρόνο, περίπου 11 κυβικά χιλιόμετρα νερού ρέουν στο δέλτα. Περίπου το 60% καταναλώνεται μέσω διαπνοής από φυτά, 36% με εξάτμιση, 2% διεισδύει στο σύστημα υδροφορέων και 2% ρέει στη λίμνη Ενγκάμι. Αυτή η μειωμένη εκροή σημαίνει ότι το δέλτα δεν είναι σε θέση να ξεπλύνει τα μεταλλεύματα που μεταφέρονται από τον ποταμό και μπορεί να γίνει όλο και πιο αλμυρό και μη κατοικήσιμο. Η αλμυρότητα του νερού μειώνεται με τη συλλογή αλατιού γύρω από τις ρίζες των φυτών καθώς το μεγαλύτερο μέρος του εισερχόμενου νερού διαπνέεται από τα φυτά. Οι καύσεις τύρφης μπορούν να συμβάλουν στην εναπόθεση αλατιού σε στρώματα κάτω από την επιφάνεια. Η χαμηλή αλμυρότητα του νερού σημαίνει επίσης ότι οι πλημμύρες δεν εμπλουτίζουν σημαντικά την πλημμυρική κοίτη με θρεπτικά συστατικά. 

Λιμνοθάλασσες Επεξεργασία

 
Η λιμνοθάλασσα Σίντε, όπως φαίνεται από τον αέρα

Όταν η στάθμη του νερού υποχωρεί σταδιακά, το νερό παραμένει σε μεγάλα κανάλια και κοίλες του ποταμού, σε υδάτινες οπές και σε αρκετές μεγαλύτερες λιμνοθάλασσες, οι οποίες στη συνέχεια προσελκύουν μεγάλο αριθμό ζώων. Κοντά σε μερικές από αυτές τις λιμνοθάλασσες βρίσκονται καταυλισμοί φωτογράφων και σαφάρι.

Νησίδες άλατος Επεξεργασία

Η συσσώρευση αλατιού γύρω από τις ρίζες των φυτών οδηγεί σε άγονα λευκά τμήματα στο κέντρο πολλών από τα χιλιάδες νησιά, τα οποία έχουν γίνει πολύ αλμυρά για να υποστηρίξουν τα φυτά, εκτός από τον ανθεκτικό σε αλάτι φοίνικα. Δέντρα και χόρτα μεγαλώνουν στην άμμο γύρω από τις άκρες των νησιών που δεν έχουν γίνει ακόμα αλμυρά.

Περίπου το 70% των νησιών ξεκίνησε ως αναχώματα τερμιτών, όπου ένα δέντρο ριζώνει στη συνέχεια στο ανάχωμα του εδάφους.[14]

Νησί του Αρχηγού Επεξεργασία

Το Νησί του Αρχηγού, το μεγαλύτερο νησί στο δέλτα, σχηματίστηκε από ρήγμα που ανύψωσε μια περιοχή με μήκος πάνω από 70 χιλιόμετρα και πλάτος από 15 χιλιόμετρα. Ιστορικά, προστατευόταν ως αποκλειστική περιοχή κυνηγιού για τον αρχηγό, αλλά τώρα είναι προστατευόμενη περιοχή για την άγρια φύση. Παρέχει τώρα τον πυρήνα για μεγάλο μέρος της άγριας πανίδας όταν τα νερά ανεβαίνουν.[15]

Κλίμα Επεξεργασία

 
Εναέρια άποψη του δέλτα καθώς τα πλημμυρικά ύδατα υποχωρούν, Αύγουστος 2012

Το άφθονο πράσινο του Δέλτα δεν είναι αποτέλεσμα υγρού κλίματος και μάλλον πρόκειται για μια όαση σε μια άνυδρη χώρα. Η μέση ετήσια βροχόπτωση είναι 450 χιλιοστά (περίπου το ένα τρίτο εκείνης της λεκάνης απορροής της Ανγκόλας) και το μεγαλύτερο μέρος πέφτει μεταξύ Δεκεμβρίου και Μαρτίου με τη μορφή ισχυρών καταιγίδων το απόγευμα.

Οι μήνες από τον Δεκέμβριο έως τον Φεβρουάριο είναι ζεστοί υγροί μήνες με θερμοκρασίες ημέρας έως και 40 °C, ζεστές νύχτες και επίπεδα υγρασίας κυμαινόμενα μεταξύ 50 και 80%. Από τον Μάρτιο έως τον Μάιο, η θερμοκρασία γίνεται πολύ πιο ήπια, με μέγιστη στους 30 °C κατά τη διάρκεια της ημέρας και ήπιες έως δροσερές νύχτες. Οι βροχές αποξηραίνονται γρήγορα οδηγώντας στους ξηρούς, κρύους χειμερινούς μήνες Ιούνιο έως Αύγουστο. Οι θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι ήπιες έως ζεστές, αλλά η θερμοκρασία αρχίζει να πέφτει μετά το ηλιοβασίλεμα. Οι νύχτες μπορεί να είναι εξαιρετικά κρύες στο δέλτα, με θερμοκρασίες μόλις πάνω από το μηδέν.[16]

Την περίοδο από τον Σεπτέμβριο έως τον Νοέμβριο αυξάνεται και πάλι η θερμοκρασία και η ατμοσφαιρική πίεση, καθώς η περίοδος ξηρασίας μειώνεται στην περίοδο των βροχών. Ο Οκτώβριος είναι ο πιο δύσκολος μήνας για τους επισκέπτες: οι θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της ημέρας συχνά ξεπερνούν τους 40 °C και η ξηρασία διακόπτεται μόνο περιστασιακά από απότομες καταιγίδες. 

Άγρια ζωή Επεξεργασία

 
Ένα τσιτάχ που σκιαγραφείται μπροστά από ένα ηλιοβασίλεμα στο δέλτα

Το Δέλτα του Οκαβάνγκο είναι τόσο η μόνιμη όσο και η εποχιακή κατοικία για μεγάλη ποικιλία άγριων ζώων και είναι πλέον ένα δημοφιλές τουριστικό αξιοθέατο.[17] Υπάρχουν και τα πέντε μεγάλα θηράματα - το λιοντάρι, η λεοπάρδαλη, οι αφρικανικοί βούβαλοι, ο αφρικανικός ελέφαντας και ο ρινόκερος (τόσο μαύρος ρινόκερος όσο και λευκός ρινόκερος).[18]

Σε άλλα είδη περιλαμβάνονται: καμηλοπάρδαλη, μπλε γκνου, ζέβρες της πεδιάδας, ιπποπόταμος[19], ιμπάλα, κοινός ταυρότραγος, μεγάλο κούντου, σκούρη καφέ αντιλόπη, καστανή αντιλόπη, λέχουε, υδρόβια αντιλόπη, σιτατούνγκα, κοινό τσεσέμπε, γατόπαρδος,[20] λυκάων, υάινα η στικτή, μελανόραχο τσακάλι, καρακάλ, σερβάλ, ορυκτερόπους, Άαρντ-γουλφ, αφρικανικός λαγός σαβάνας, ασβός μελιού, λοφιοφόρος ακανθόχοιρος, φακόχοιρος, μπαμπουίνος τσάκμα, μαϊμού βέρβετ και κροκόδειλος του Νείλου.[21]

Το δέλτα φιλοξενεί επίσης πάνω από 400 είδη πουλιών όπως: φραγκόκοτα, αφρικανικός ιχθυοφάγος αετός, ιχθυοφάγος κουκουβάγια του Πελ, αιγυπτιακή χήνα, Νοτιοαφρικανικός ταδόρνις, αφρικανική τζακάνα, αφρικανικός τύγχωψ, πελαργός μαραμπού, εστεμμένος γερανός, αφρικανική χουλιαρομύτα, αφρικανικός τοξότης, νότιος βούκερος του εδάφους, γερανός με χαρχάλι,[22] πουλί γραμματέας και κοινή στρουθοκάμηλος.[23]

Από το 2005, η προστατευόμενη περιοχή έχει θεωρηθεί μονάδα προστασίας λιονταριών μαζί με το εθνικό πάρκο Χουάνγκε.[24]

 
Μικρή συγκέντρωση αντιλοπών λέχουε στο Δέλτα του Οκαβάνγκο

Το πιο πολυπληθές μεγάλο θηλαστικό είναι το λέχουε, με εκτιμήσεις που αναφέρουν περίπου 88.000 ζώα.[25] Το λέχουε είναι λίγο μεγαλύτερο από ένα ιμπάλα, με επιμήκεις οπλές και υδατοαπωθητική ουσία στα πόδια του που επιτρέπουν την ταχεία κίνηση μέσω του νερού στο βάθος του γόνατος. Το λέχουε βόσκει σε υδρόβια φυτά και, όπως και η υδρόβια αντιλόπη, και πηγαίνει στο νερό όταν απειλείται από αρπακτικά. Μόνο τα αρσενικά έχουν κέρατα. 

Ψάρια Επεξεργασία

Το Δέλτα του Οκαβάνγκο φιλοξενεί 71 είδη ψαριών, συμπεριλαμβανομένων των τιγρόψαρων, ειδών τιλάπια και διαφόρων ειδών γατόψαρου. Τα μεγέθη ψαριών κυμαίνονται από 1,4 μέτρα έως 3,2 εκατοστά. Τα ίδια είδη βρίσκονται στον ποταμό Ζαμβέζη, υποδεικνύοντας μια ιστορική σύνδεση μεταξύ των δύο συστημάτων ποταμών.[26]

Φυτά Επεξεργασία

Ο πάπυρος και οι καλαμιές αποτελούν μεγάλο μέρος της βλάστησης του Οκαβάνγκο. Κατά τη διάρκεια των πλημμυρών, επιπλέουν πάνω από την αμμώδη κοίτη του ποταμού με ρίζες που κρέμονται ελεύθερα στο νερό. Αυτό το κενό ανάμεσα στην κοίτη και τις ρίζες χρησιμοποιείται ως καταφύγιο από κροκόδειλους.

Τα φυτά του δέλτα παίζουν σημαντικό ρόλο στην παροχή συνεκτικότητας στην άμμο. Οι όχθες ή τα αναχώματα ενός ποταμού έχουν συνήθως υψηλή περιεκτικότητα σε λάσπη, και αυτό συνδυάζεται με την άμμο στο φορτίο του ποταμού για τη συνεχή δημιουργία των όχθων του ποταμού. Στο δέλτα, επειδή τα καθαρά νερά του Οκαβάνγκο δεν περιέχουν σχεδόν καθόλου λάσπη, το φορτίο του ποταμού αποτελείται σχεδόν εξ ολοκλήρου από άμμο. Τα φυτά αιχμαλωτίζουν την άμμο, ενεργώντας ως κόλλα και αντισταθμίζουν την έλλειψη λάσπης και στη διαδικασία δημιουργούν περαιτέρω νησιά στα οποία μπορούν να αναπτυχθούν περισσότερα φυτά.

Αυτή η διαδικασία δεν είναι σημαντική στο σχηματισμό γραμμικών νησιών. Είναι μακριές και λεπτές και συχνά καμπυλωμένες σαν ένα μαλακό ποτάμι, γιατί στην πραγματικότητα είναι οι φυσικές όχθες των παλαιών ποταμών που με την πάροδο του χρόνου έχουν μπλοκαριστεί από την ανάπτυξη των φυτών και την απόθεση άμμου, με αποτέλεσμα να αλλάζει η πορεία του ποταμού και να γίνονται νησιά τα παλιά αναχώματα. Λόγω της επιπεδότητας του δέλτα και της μεγάλης ποσότητας άμμου που ρέει σε αυτόν από τον ποταμό Οκαβάνγκο, το δάπεδο του δέλτα αυξάνεται αργά αλλά συνεχώς. Όπου υπάρχουν κανάλια σήμερα, θα δημιουργηθούν νησιά και στη συνέχεια νέα κανάλια μπορεί να κατακλύσουν αυτά τα νησιά.[27]

Άνθρωποι Επεξεργασία

 
Ξενάγηση με μοκόρο στο δέλτα

Στο Δέλτα του Οκαβάνγκο διαβιούν πέντε εθνοτικές ομάδες, καθεμία με τη δική της εθνική ταυτότητα και γλώσσα. Είναι οι Χαμπουκούσου, Ντσερίκου, Γουαγέγι, Μπουκάκουε και Γκανίκουε. Οι Χαμπουκούσου, Ντσερίκου και Γουαγέγι παραδοσιακά ασχολούνται με τη μικτή οικονομία της καλλιέργειας κεχρί/σόργου, της αλιείας, του κυνηγιού, της συλλογής άγριων φυτικών τροφίμων και του ποιμαντισμού.

Οι Μπουκάκουε και Γκανίκουε είναι Βουσμάνοι, οι οποίοι παραδοσιακά ασκούν το ψάρεμα, το κυνήγι και τη συλλογή άγριων φυτικών τροφίμων. Οι Χαμπουκούσου, Ντσερίκου και Μπουγκάκουε βρίσκονται κατά μήκος του ποταμού Οκαβάνγκο στην Ανγκόλα και στη Λωρίδα του Καπρίβι της Ναμίμπια, και μικρός αριθμός των Χαμπουκούσου και Μπουγκάκουε βρίσκονται επίσης στη Ζάμπια.

Το Δέλτα του Οκαβάνγκο βρισκόταν υπό τον πολιτικό έλεγχο των Μπαταουάνα από τα τέλη του 18ου αιώνα.[28] Υπό την ηγεσία του οίκου του Ματίμπα Α΄, του ηγέτη των Μπανγκουάτο, οι Μπαταουάνα καθιέρωσαν τον πλήρη έλεγχο του δέλτα στη δεκαετία του 1850 καθώς το περιφερειακό εμπόριο ελεφαντόδοντου έφτασε στα ύψη.[29] Ωστόσο, οι περισσότεροι Μπαταουάνα ζούσαν παραδοσιακά στις άκρες του δέλτα, λόγω της απειλής που θέτει η μύγα τσε-τσε στα βοοειδή τους. Κατά τη διάρκεια μιας περιόδου περίπου 40 ετών, η μύγα τσε-τσε υποχώρησε και οι περισσότεροι Μπαταουάνα έζησαν στους βάλτους από το 1896 έως τα τέλη της δεκαετίας του 1930. Από τότε, η άκρη του δέλτα έχει συσσωρευτεί όλο και περισσότερο με τους αυξανόμενους πληθυσμούς ανθρώπων και ζώων.

 
Κατασκευές ελέγχου πλημμυρών για την στο molapo του Οκαβάνγκο, Μποτσουάνα

Μολάπο Επεξεργασία

Μετά την περίοδο των πλημμυρών, τα νερά στα χαμηλότερα σημεία του δέλτα, κοντά στη βάση, υποχωρούν, αφήνοντας υγρασία πίσω στο έδαφος. Αυτή η υπολειμματική υγρασία χρησιμοποιείται για φύτευση ζωοτροφών και άλλων καλλιεργειών που μπορούν να ευδοκιμήσουν σε αυτήν. Αυτό το έδαφος είναι γνωστό στην ως μολάπο.

Κατά το 1974 έως το 1978, οι πλημμύρες ήταν πιο έντονες από το κανονικό και δεν ήταν δυνατή η συγκομιδή των καλλεργειών, έτσι σημειώθηκαν σοβαρές ελλείψεις τροφίμων και ζωοτροφών. Ως απάντηση, ξεκίνησε το πρόγραμμα ανάπτυξης Μολάπο. Προστάτευε τις περιοχές των μολάπο με φράγματα για τον έλεγχο των πλημμυρών και την πρόληψη σοβαρών πλημμυρών. Τα φράγματα είναι εφοδιασμένα με πύλες φραγής, έτσι ώστε το αποθηκευμένο νερό να μπορεί να απελευθερωθεί και να ξεκινήσει η καλλιέργεια.[30]

Πιθανές απειλές Επεξεργασία

Η κυβέρνηση της Ναμίμπια παρουσίασε σχέδια για την κατασκευή σταθμού υδροηλεκτρικής ενέργειας στην Επαρχία Ζαμβέζη, ο οποίος θα ρυθμίσει τη ροή του Οκαβάνγκο σε κάποιο βαθμό. Ενώ οι υπέρμαχοι υποστηρίζουν ότι το αποτέλεσμα θα ήταν ελάχιστο, οι περιβαλλοντολόγοι υποστηρίζουν ότι αυτό το έργο θα μπορούσε να καταστρέψει το μεγαλύτερο μέρος της πλούσιας ζωής της χλωρίδας και της πανίδας στο Δέλτα.[31] Άλλες απειλές περιλαμβάνουν την τοπική καταπάτηση ανθρώπων και την περιφερειακή εξόρυξη νερού τόσο στην Ανγκόλα όσο και στη Ναμίμπια.[32]

Η λεκάνη απορροής του Οκαβάνγκο προβλέπεται να αντιμετωπίσει μείωση των ετήσιων βροχοπτώσεων καθώς και αύξηση των θερμοκρασιών ως αποτέλεσμα της υπερθέρμανσης του πλανήτη.[33] Οι επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι πιθανό να οδηγήσουν σε μείωση της έκτασης των πλημμυρών στο Δέλτα του Οκαβάνγκο, η οποία θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στη διαθεσιμότητα νερού, καθώς και στην εκτροφή ζώων και στις γεωργικές δραστηριότητες στην περιοχή.[34]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ whc.unesco.org/en/list/1432. Ανακτήθηκε στις 5  Μαΐου 2022.
  2. ↑ «Okavango Delta». Ανακτήθηκε στις 25  Ιουλίου 2017.
  3. ↑ iugs-geoheritage.org/videos-pdfs/iugs_first_100_book_v2.pdf. Ανακτήθηκε στις 25  Απριλίου 2023. σελ. 244.
  4. ↑ 4,0 4,1 «Ramsar Information Sheet» (PDF). 20 Νοεμβρίου 1996. The total drop in altitude between Mohembo and Maun, a distance of440 km, is only 62 metres, giving a gradient of approximately 1:7,000 only 
  5. ↑ Keen, Cecil (1997). «Okavango Delta». Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2021. 
  6. ↑ McCarthy, T. S. (1993-10-01). «The great inland deltas of Africa» (στα αγγλικά). Journal of African Earth Sciences (and the Middle East) 17 (3): 275–291. doi:10.1016/0899-5362(93)90073-Y. ISSN 0899-5362. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/089953629390073Y. 
  7. ↑ «Seven Natural Wonders of Africa – Seven Natural Wonders». sevennaturalwonders.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Δεκεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2021. 
  8. ↑ «World Heritage List reaches 1000 sites with inscription of Okavango Delta in Botswana». whc.unesco.org. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2021. 
  9. ↑ Centre, UNESCO World Heritage. «Twenty six new properties added to World Heritage List at Doha meeting». whc.unesco.org. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2021. 
  10. ↑ Kurugundla, C. N.· Moleele, N. M.· Dikgola, K. «Flow Partitioning Within the Okavango Delta –A Pre-requisite for Environmental Flow Assessment for Human Livelihoods and Sustainable Biodiversity Management» (PDF). University of Botswana. σελ. 8-9. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2021. 
  11. ↑ «Okavango Delta». blog.africabespoke.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Ιουλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2021. 
  12. ↑ Wehberg, Jan (2013-12-31). «Okavango Basin - Physicogeographical setting» (στα αγγλικά). Biodiversity and Ecology 5: 11. doi:10.7809/b-e.00236. ISSN 1613-9801. http://www.biodiversity-plants.de/biodivers_ecol/article_meta.php?DOI=10.7809/b-e.00236. 
  13. ↑ Gumbricht, T. (2001-09-01). «The topography of the Okavango Delta, Botswana, and its tectonic and sedimentological implications» (στα αγγλικά). South African Journal of Geology 104 (3): 243–264. doi:10.2113/1040243. ISSN 1012-0750. https://pubs.geoscienceworld.org/sajg/article/104/3/243-264/88082. 
  14. ↑ Dunford, Chris. «Nature explored:Moremi/Okavango Delta in August». Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2021. 
  15. ↑ «Okavango delta Botswana | Mokoro and boating safaris». Okavango Safaris (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2021. 
  16. ↑ «Botswana climate: average weather, temperature, precipitation, best time». www.climatestotravel.com. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2021. 
  17. ↑ Bradley, John H. (2009). «Gliding in a Mokoro Through the Okavango Delta, Botswana». Cape Town to Cairo Website. CapeTowntoCairo.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Νοεμβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2021. 
  18. ↑ Galpine, N. J. (2006). «Boma management of black and white rhinoceros at Mombo, Okavango Delta—Some lessons». Ecological Journal 7: 55−61. https://www.rhinoresourcecenter.com/pdf_files/120/1203674763.pdf. Ανακτήθηκε στις 2021-02-07. 
  19. ↑ McCARTHY, T. S.; Ellery, W. N.; Bloem, A. (1998-03). «Some observations on the geomorphological impact of hippopotamus ( Hippopotamus amphibius L.) in the Okavango Delta, Botswana» (στα αγγλικά). African Journal of Ecology 36 (1): 44–56. doi:10.1046/j.1365-2028.1998.89-89089.x. http://doi.wiley.com/10.1046/j.1365-2028.1998.89-89089.x. 
  20. ↑ Klein, R. (2007). «Status report for the cheetah in Botswana». Cat News Special Issue 1: 13−21. http://www.catsg.org/fileadmin/filesharing/3.Conservation_Center/3.2._Status_Reports/Cheetah/Klein_2007_Cheetah_in_Botswana.pdf. Ανακτήθηκε στις 2021-02-07. 
  21. ↑ Wallace, Kevin M.; Leslie, Alison J. (2008-06). «Diet of the Nile Crocodile (Crocodylus niloticus) in the Okavango Delta, Botswana» (στα αγγλικά). Journal of Herpetology 42 (2): 361–368. doi:10.1670/07-1071.1. ISSN 0022-1511. http://www.bioone.org/doi/abs/10.1670/07-1071.1. 
  22. ↑ Alonso, L. E., επιμ. (2003). A rapid biological assessment of the aquatic ecosystems of the Okavango Delta, Botswana: High Water Survey. RAP Bulletin of Biological Assessment. 27. Washington, DC: Conservation International. ISBN 1-881173-70-4. 
  23. ↑ Mbaiwa, J. E.; Mbaiwa, O. I. (2006). «The effects of veterinary fences on wildlife populations in Okavango Delta, Botswana». International Journal of Wilderness 12 (3): 17−41. 
  24. ↑ IUCN Cat Specialist Group (2006). Conservation Strategy for the Lion Panthera leo in Eastern and Southern Africa. Pretoria, South Africa: IUCN. 
  25. ↑ Chase, Michael John (2015) (στα αγγλικά). DRY SEASON AERIAL SURVEY OF ELEPHANTS AND WILDLIFE IN NORTHERN BOTSWANA JULY – OCTOBER 2014. doi:10.13140/RG.2.2.35514.80325. http://rgdoi.net/10.13140/RG.2.2.35514.80325. 
  26. ↑ «Fish species in the Okavango Delta» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 6 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2021. 
  27. ↑ «Okavango Delta – Part 2 -». blog.africabespoke.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Ιουλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2021. 
  28. ↑ Morton, Barry (στα αγγλικά). Ditso Tsa Batawana, by Moanaphuti Segolodi, 1940.. https://www.academia.edu/12170767/Ditso_Tsa_Batawana_by_Moanaphuti_Segolodi_1940. 
  29. ↑ Morton, Barry (1997-05). «The Hunting Trade and the Reconstruction of Northern Tswana Societies after the Difaqane, 1838–1880» (στα αγγλικά). South African Historical Journal 36 (1): 220–239. doi:10.1080/02582479708671276. ISSN 0258-2473. http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/02582479708671276. 
  30. ↑ Kortenhorst, L. F.· Oosterbaan, R. J. (1986). Development of flood-recession cropping in the molapo's of the Okavango Delta, Botswana (PDF). Wageningen, The Netherlands: International Institute for Land Reclamation and Improvement. σελ. 8–19. 
  31. ↑ «FindArticles.com - CBSi». findarticles.com. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2018. 
  32. ↑ «Chinese-Angolan project in Angola harvests over 1,200 tons of rice». macauhub.com.mo. 11 Μαρτίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Νοεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2021. 
  33. ↑ ASSAR (2019). What global warming of 1.5°C and higher means for Botswana (PDF). Adaptation at Scale in Semi Arid Regions (ASSAR). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 31 Αυγούστου 2021. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2021. 
  34. ↑ Murray-Hudson, Michael; Wolski, Piotr; Ringrose, Susan (2006-11). «Scenarios of the impact of local and upstream changes in climate and water use on hydro-ecology in the Okavango Delta, Botswana» (στα αγγλικά). Journal of Hydrology 331 (1-2): 73–84. doi:10.1016/j.jhydrol.2006.04.041. https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S002216940600254X. 

Περαιτέρω ανάγνωση Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

  •   Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Okavango Delta στο Wikimedia Commons


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Δέλτα_του_Οκαβάνγκο&oldid=10475186"