Βικιπαίδεια

Ελεύθερη Πόλη του Ντάντσιχ

Συντεταγμένες: 54°24′0″N 18°39′36″E / 54.40000°N 18.66000°E / 54.40000; 18.66000

Η Ελεύθερη Πόλη του Ντάντσιχ (γερμανικά: Freie Stadt Danzig, πολωνικά: Wolne Miasto Gdańsk, κασουβικά: Wòlny Gard Gduńsk) ήταν ημιαυτόνομη πόλη-κράτος η οποία υπήρξε από το 1920 έως το 1939, και αποτελούταν από το Ντάντσιχ (σημερινό Γκντανσκ) και σχεδόν 200 πόλεις και χωριά στις γύρω περιοχές. Δημιουργήθηκε στις 15 Νοεμβρίου 1920,[1][2] σύμφωνα με τους όρους του άρθρου 100 (11η παράγραφος του 3ου μέρους) της Συνθήκης των Βερσαλλιών που επικύρωνε το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ελεύθερη Πόλη του Ντάντσιχ
15  Νοεμβρίου 1920–1  Σεπτεμβρίου 1939

Σημαία
Έμβλημα
ΧώραΕλεύθερη Πόλη του Ντάντσιχ
ΠρωτεύουσαΓκντανσκ
ΓλώσσεςΓερμανικά και Πολωνικά
ΘρησκείαΛουθηρανισμός
Πολίτευμαπολιτεία και κοινοβουλευτική δημοκρατία
Πληθυσμός366.730
Γεωγραφικές συντεταγμένες54°24′0″N 18°39′36″E
δεδομένα (π • σ • ε )

Η Ελεύθερη Πόλη περιλάμβανε την πόλη Ντάντσιχ και άλλες κοντινές πόλεις, χωριά και οικισμούς που κατοικούνταν κυρίως από Γερμανούς. Όπως όριζε η συνθήκη, η περιοχή θα παρέμενε χωρισμένη από τη μεταπολεμική Γερμανική Δημοκρατία και από την πρόσφατα ανεξάρτητη Δεύτερη Πολωνική Δημοκρατία, αλλά δεν ήταν κυρίαρχο κράτος.[3] Η Ελεύθερη Πόλη ήταν υπό την προστασία της Κοινωνίας των Εθνών και τέθηκε σε δεσμευτική τελωνειακή ένωση με την Πολωνία.

Στην Πολωνία δόθηκαν ορισμένα δικαιώματα σχετικά με την επικοινωνία, τους σιδηροδρόμους και τις λιμενικές εγκαταστάσεις της πόλης.[4] Η Ελεύθερη Πόλη δημιουργήθηκε για να δώσει στην Πολωνία πρόσβαση σε ένα μεγάλο λιμάνι.[5] Το 1938, ο πληθυσμός της Ελεύθερης Πόλης των 410.000 ήταν 98% Γερμανοί, 1% Πολωνοί και 1% άλλοι.[6][7][8] Στις εκλογές για τη Συντακτική Συνέλευση του 1920, το Πολωνικό Κόμμα έλαβε πάνω από 6% των ψήφων, αλλά το ποσοστό των ψήφων του αργότερα μειώθηκε σε περίπου 3%.

Το 1921, η Πολωνία άρχισε να αναπτύσσει την πόλη Γκντίνια, τότε μια μεσαίου μεγέθους πόλη αλιείας. Αυτό το εντελώς νέο λιμάνι βόρεια του Ντάντσιχ ιδρύθηκε στην περιοχή που απονεμήθηκε το 1919, τον λεγόμενο Πολωνικό Διάδρομο. Μέχρι το 1933, το εμπόριο που περνούσε από τη Γκντίνια ξεπέρασε αυτό του Ντάντσιχ.[6] Παρά το γεγονός αυτό, η Πολωνία αρνήθηκε να εγκαταλείψει το εμπόριο και άλλα δικαιώματα που της απονεμήθηκαν, αποξενώνοντας περαιτέρω τους κατοίκους του Ντάντσιχ.

Μέχρι το 1936, η γερουσία της πόλης είχε την πλειοψηφία των ντόπιων Ναζί και η κινητοποίηση για την επανένταξη στη Γερμανία εντάθηκε.[9] Πολλοί Εβραίοι διέφυγαν από τον γερμανικό αντισημιτισμό, τις διώξεις και την καταπίεση. Μετά τη γερμανική εισβολή στην Πολωνία το 1939, οι Ναζί κατάργησαν την Ελεύθερη Πόλη και ενσωμάτωσαν την περιοχή στο νεοσύστατο Ράιχσγκαου Ντάντσιχ-Δυτικής Πρωσίας. Οι Ναζί κατέταξαν τους Πολωνούς και τους Εβραίους που ζούσαν στην πόλη ως υπάνθρωπους, υποβάλλοντάς τους σε διακρίσεις, καταναγκαστική εργασία και εξόντωση. Πολλοί στάλθηκαν στον θάνατο σε ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, συμπεριλαμβανομένου του κοντινού Στούτχοφ (τώρα Στουτόβο, Πολωνία).[10]

Κατά τη διάρκεια της κατάκτησης της πόλης από τον Κόκκινο Στρατό, τους πρώτους μήνες του 1945, ένας σημαντικός αριθμός πολιτών τράπηκε σε φυγή ή σκοτώθηκε. Το 1945, η πόλη έγινε επίσημα μέρος της Πολωνίας σύμφωνα με τη Συμφωνία του Πότσνταμ. Την περίοδο αμέσως μετά τον πόλεμο, πολλοί επιζώντες Γερμανοί εκδιώχθηκαν στη Δυτική ή Ανατολική Γερμανία, ενώ μέλη της προπολεμικής πολωνικής εθοτνικής μειονότητας άρχισαν να επιστρέφουν και νέοι Πολωνοί έποικοι άρχισαν να έρχονται. Το Γκντανσκ υπέστη σοβαρή μείωση πληθυσμού από αυτά τα γεγονότα και δεν ανέκαμψε μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1950.

Δημιουργία Επεξεργασία

Η ενότητα αυτή είναι κενή, ανεπαρκώς ανεπτυγμένη ή ανολοκλήρωτη. Η βοήθειά σας είναι καλοδεχούμενη!
 
Σύνορα της ελεύθερης πόλης του Ντάντσιχ και των γύρω κρατών

Πληθυσμός Επεξεργασία

 
Πυκνότητα πληθυσμού της Πολωνίας και της Ελεύθερης Πόλης του Ντάντσιχ (Γκντανσκ), 1930

Ο πληθυσμός της Ελεύθερης Πόλης αυξήθηκε από 357.000 κατοίκους το 1919 σε 408.000 το 1929. Σύμφωνα με την επίσημη απογραφή, το 95% ήταν Γερμανοί,[11] με τους υπόλοιπους κυρίως είτε Κασούβιους είτε Πολωνούς. Σύμφωνα με τον Ε. Τσιέσλακ, τα μητρώα πληθυσμού της Ελεύθερης Πόλης δείχνουν ότι το 1929 ο πολωνικός πληθυσμός αριθμούσε 35.000, ή το 9,5% του πληθυσμού.[12]

Ο Χένρικ Στένπνιακ υπολογίζει ότι ο πολωνικός πληθυσμός το 1929 ήταν περίπου 22.000, ή περίπου το 6% του πληθυσμού, αυξανόμενος σε περίπου 13% τη δεκαετία του 1930.[7] Με βάση τα εκτιμώμενα πρότυπα ψηφοφορίας (σύμφωνα με τον Στένπνιακ πολλοί Πολωνοί ψήφισαν για το Καθολικό Κόμμα του Κέντρου αντί για πολωνικά κόμματα), ο Στένπνιακ υπολογίζει ότι ο αριθμός των Πολωνών στην πόλη ήταν 25–30% των Καθολικών που ζούσαν σε αυτήν ή περίπου 30–36 χιλιάδες άτομα.[13] Συμπεριλαμβανομένων περίπου 4.000 Πολωνών υπηκόων που ήταν εγγεγραμμένοι στην πόλη, ο Στένπνιακ υπολόγισε τον πολωνικό πληθυσμό στο 9,4–11% του πληθυσμού.[13] Αντίθετα, ο Στέφαν Σαμέρσκι εκτιμά ότι περίπου το 10 τοις εκατό των 130.000 Καθολικών ήταν Πολωνοί.[14] Ο Άντζεϊ Ντζιτσίμσκι εκτιμά ότι ο πολωνικός πληθυσμός στα τέλη της δεκαετίας του '30 έφτασε το 20% (συμπεριλαμβανομένων των Πολωνών που έφτασαν μετά τον πόλεμο).[15]

Η Συνθήκη των Βερσαλλιών απαιτούσε το νεοσύστατο κράτος να έχει τη δική του υπηκοότητα, με βάση την κατοικία. Οι Γερμανοί κάτοικοι έχασαν τη γερμανική υπηκοότητα με τη δημιουργία της Ελεύθερης Πόλης, αλλά τους δόθηκε το δικαίωμα να την αποκτήσουν εκ νέου εντός των δύο πρώτων ετών από την ύπαρξη του κράτους. Όποιος επιθυμούσε τη γερμανική υπηκοότητα έπρεπε να εγκαταλείψει την περιουσία του και να κατοικήσει εκτός της περιοχής του Ελεύθερου Κράτους του Ντάντσιχ στις υπόλοιπες περιοχές της Γερμανίας.[4]

Συνολικός πληθυσμός ανά γλώσσα, 1 Νοεμβρίου 1923, σύμφωνα με την απογραφή της Ελεύθερης Πόλης του Ντάντσιχ[11]
Εθνικότητα Γερμανοί Γερμανοί και

Πολωνοί

Πολωνοί, Κασούβιοι

και Μαζούριοι

Ρώσοι,

Ουκρανοί

Εβραίοι Αταξινόμητοι Σύνολο
Ντάντσιχ 327.827 1.108 6.788 99 22 77 335.921
Εκτός Ντάντσιχ 20.666 521 5.239 2.529 580 1.274 30.809
Σύνολο 348.493 1,629 12.027 2.628 602 1.351 366.730
Ποσοστό 95,03% 0,44% 3,28% 0,72% 0,16% 0,37% 100,00%

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ Loew, Peter Oliver (Φεβρουαρίου 2011). Danzig – Biographie einer Stadt (στα Γερμανικά). C.H. Beck. σελ. 189. ISBN 978-3-406-60587-1. 
  2. ↑ Σαμέρσκι, Στέφαν (2003). Das Bistum Danzig in Lebensbildern (στα Γερμανικά). LIT Verlag. σελ. 8. ISBN 978-3-8258-6284-8. 
  3. ↑ Κατσορόφσκα, Αλίνα (21 Ιουλίου 2010). Public International Law. Routledge. σελ. 199. ISBN 978-0-203-84847-0. 
  4. ↑ 4,0 4,1 Yale Law School. «The Versailles Treaty June 28, 1919: Part III». The Avalon Project. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Φεβρουαρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2007. 
  5. ↑ Chestermann, Simon (2004). You, the People; United Nations, Transitional Administration and State building. Oxford University Press. σελ. 20. ISBN 978-0-19-926348-6. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2011. 
  6. ↑ 6,0 6,1 Encyclopaedia Britannica Year Book for 1938", σελ. 193-4.
  7. ↑ 7,0 7,1 Zapiski historyczne: Volume 60, σελ. 256, Towarzystwo Naukowe w Toruniu. Wydział Nauk Historycznych – 1995
  8. ↑ Mason, John Brown. The Danzig Dilemma; a Study in Peacemaking by Compromise. σελίδες 4–5. 
  9. ↑ Λέβιν, Χέρμπερτ Σ., Hitler's Free City: A History of the Nazi Party in Danzig, 1925–39 (University of Chicago Press, 1970), σελ. 102.
  10. ↑ Μπλάτμαν, Ντάνιελ (2011). The Death Marches, The Final Phase of Nazi Genocide. Harvard University Press. σελίδες 111–112. ISBN 978-0674725980. 
  11. ↑ 11,0 11,1 Mason, John Brown (1946). The Danzig Dilemma, A Study in Peacemaking by Compromise. Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-2444-9. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2011. 
  12. ↑ Cieślak, E Biernat, C (1995) History of Gdańsk, Fundacji Biblioteki Gdanskiej, σελ. 455
  13. ↑ 13,0 13,1 Ludność polska w Wolnym Mieście Gdańsku, 1920–1939, σελ. 37, Χένρικ Στένπνιακ, Wydawnictwo "Stella Maris", 1991, "Przyjmując, że Polacy gdańscy stanowili 25 — 30% ogólnej liczby ludności katolickiej Wolnego Miasta Gdańska, liczącej w 1920 r. około 110 000 osób, można ustalić, że w liczbach bezwzględnych stanowiło można ustalić, że w liczbach bezwzględnych stanowiło to 30- – 36 tyś. osób. Jeśli do liczby tej dodamy ok. 4 tyś. ludności obywatelstwa polskiego, otrzymamy łącznie ok. 9,4–11% ogółu ludności."
  14. ↑ Samerski, Stefan (2003). Das Bistum Danzig in Lebensbildern (στα Γερμανικά). LIT Verlag. σελ. 8. ISBN 978-3-8258-6284-8. 
  15. ↑ Stuthoff Zeszyty 4 4 Stanislaw Mikos Recenzje i omówienia Andrzej Drzycimski, Polacy w Wolnym Mieście Gdańsku /1920 – 1933/. Polityka Seantu gdańskiego wobec ludności polskiej Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,

Περαιτέρω ανάγνωση Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

 
Η Βικιθήκη έχει το κείμενο της Encyclopædia Britannica, 11η έκδοση (1911), για το λήμμα Danzig.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ελεύθερη_Πόλη_του_Ντάντσιχ&oldid=9216794"