Ελιά ντελ Μεντίγκο
Ο Ελιά ντελ Μεντίγκο, Elia del Medigo, που ονομάζεται επίσης Elijah Delmedigo ή Elias ben Moise del Medigo και μερικές φορές γνωστός στους συγχρόνους του ως Helias Hebreus Cretensis ή στα εβραϊκά Elijah Mi-Qandia (π. 1458 - π. 1493). Σύμφωνα με τον Γιάκομπ Γιόσουα Ρος, «ενώ οι μη Εβραίοι μαθητές του Ντελμεντίγκο μπορεί να τον είχαν ταξινομήσει ως Αβερροϊστή, ο ίδιος έβλεπε καθαρά τον εαυτό του ως οπαδό του Μαϊμονίδη». Όμως σύμφωνα με άλλους μελετητές, ο ντελ Μεντίγκο ήταν σαφώς ένας ισχυρός οπαδός των δογμάτων τού Aβερρόη, ακόμη και των πιο ριζοσπαστικών: ενότητα της νόησης, αιωνιότητα του κόσμου, αυτονομία της λογικής από τα όρια της αποκαλυμμένης θρησκείας.
| Ελιά ντελ Μεντίγκο | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1460[1][2][3] ή 1458 Ηράκλειο |
| Θάνατος | 1497[1][2][4] ή 1493 Ηράκλειο |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Θρησκεία | Ιουδαϊσμός |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Εβραϊκά[5] |
| Σπουδές | Πανεπιστήμιο της Πάδοβας |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ραββίνος φιλόσοφος |
| Εργοδότης | Πανεπιστήμιο της Περούτζια |
Γεννημένος στην Κάντια, στο νησί της Κρήτης (το οποίο εκείνη την εποχή βρισκόταν υπό τον έλεγχο της Βενετικής Δημοκρατίας), όπου η οικογένειά του είχε μεταναστεύσει από τη Γερμανία, πέρασε δέκα χρόνια στη Ρώμη και στην Πάντοβα της βόρειας Ιταλίας, επιστρέφοντας στην Κάντια στο τέλος της ζωής του.
Είναι γνωστός για μία σειρά από μεταφράσεις, σχόλια στον Αβερρόη (αραβικά: Iμπν Ρουσντ), κυρίως ένα σχόλιο στην Ουσία του Κόσμου (Substantia Orbis) του Aβερρόη το 1485, για την επιρροή του σε πολλούς Ιταλούς Πλατωνιστές της πρώιμης Αναγέννησης (ιδιαίτερα στον Τζοβάννι Πίκο ντελλά Μιράντολα) και για την πραγματεία του για την Εβραϊκή φιλοσοφία Η Εξέταση της Θρησκείας (Sefer Beḥinat ha-Dat), που δημοσιεύτηκε πολλά χρόνια μετά το τέλος του, το 1629.
Βιογραφία Επεξεργασία
Ο Ντελ Μεντίγκο είχε μία παραδοσιακή θρησκευτική ανατροφή στην Κάντια, που είχε σημαντικό εύρος: εκτός από τη ραβινική μάθηση, σπούδασε φιλοσοφία και γνώριζε καλά ιταλικά, ελληνικά, καθώς και λατινικά και εβραϊκά. Είναι πιθανό ότι σπούδασε επίσης ιατρική, και ίσως με αυτή την πρόθεση πήγε αρχικά στην Πάντοβα· το Πανεπιστήμιο ήταν το πιο σημαντικό κέντρο για την παραδοσιακή Αριστοτελική φιλοσοφία στην Ιταλία. Μέχρι το 1480 βρισκόταν στη Βενετία, όπου έγραψε το Ερώτημα εάν ο κόσμος είναι το αποτέλεσμα (Quaestio utrum mundus sit effectus) και συντηρούσε τον εαυτό του δίνοντας μαθήματα Αριστοτελικής φιλοσοφίας, που παρακολουθούσαν γιοι εύπορων και σημαντικών οικογενειών.
Μετακόμισε στην Περούτζια και δίδαξε μαθήματα «ριζοσπαστικού αριστοτελισμού», δηλ. αναλυτικές ερμηνείες για τις ιδέες του Αβερρόη και άλλων ισλαμιστών σχολιαστών. Ο Ντελ Μεντίγκο έγινε αρκετά γνωστός ως μεγάλος Αβερροϊστής στην Ιταλία. Ενώ βρισκόταν στην Περούτζια, συνάντησε τον Πίκο νταλα Μιράντολα και έγραψε δύο φυλλάδια γι' αυτόν.
Ένας άλλος σημαντικός μαθητής του ντελ Μεντίγκο εκείνη την εποχή ήταν ο Ντομένικο Γκριμάνι, Βενετός, ο οποίος τελικά έγινε καρδινάλιος στον Άγιο Μάρκο. Ο Γκριμάνι αποδείχθηκε συνεπής προστάτης, και με την ενθάρρυνσή του ο Ντελ Μεντίγκο έγραψε πολλά χειρόγραφα, που έλαβαν ευρεία διανομή μεταξύ των Ιταλών φιλοσόφων.
Έμεινε σε στενή επαφή με τον Πίκο ντελα Μιράντολα, [6] ταξιδεύοντας στη Φλωρεντία, την τοποθεσία της Πλατωνικής Ακαδημίας του Mαρσίλιο Φιτσίνο, για να δώσει μαθήματα και να μεταφράσει χειρόγραφα από τα εβραϊκά στα λατινικά για τον Πίκο.
Τελικά, ωστόσο, ο ντελ Μεντίγκο δεν ήταν Καμπαλιστής και απογοητεύτηκε με τη συγκριτική κατεύθυνση στην οποία κινούνταν ο Πίκο και οι συνάδελφοί του, μία τάση να συνδυάζουν έννοιες της μαγείας, του Ερμητισμού και της Καμπάλα με τον Πλάτωνα και τον Νεοπλατωνισμό.
Εκτός από την αυξανόμενη απογοήτευσή του με τον Πίκο, δυσφημίστηκε κάπως από τις αντιδράσεις του για τη φυλάκιση του Πίκο και την απαγόρευση από το Βατικανό των 900 διατριβών του. Επιπλέον, προέκυψε ένταση μεταξύ του ντελ Μεντίγκο και της Ιταλικής Εβραϊκής κοινότητας σχετικά με τα κοσμικά πνευματικά του ενδιαφέροντα και τις συναναστροφές του με εθνικούς λογίους. Ως συνέπεια των οικονομικών δυσκολιών που αντιμετώπισε στον απόηχο της δυσμένειας του Πίκο, ο ντελ Μεντίγκo αποφάσισε να εγκαταλείψει οριστικά την Ιταλία. Επέστρεψε στην Κρήτη, όπου πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο ντελ Μεντίγκo επέστρεψε στην εβραϊκή σκέψη, γράφοντας την Εξέταση της Θρησκείας (Sefer Bechinat Ha-dath) για τους μαθητές του, στο οποίο διευκρίνισε τη διαφωνία του με τις μαγικές και καβαλιστικές θεωρίες, που ενέπνευσαν το έργο του Πίκo Λόγος για την αξιοπρέπεια του ανθρώπου και εξέθεσε την πεποίθησή του, ότι το ανθρώπινο ον δεν μπορεί να φιλοδοξεί να γίνει θεός και ότι ο Ιουδαϊσμός απαιτεί από έναν άνθρωπο να «παλέψει για ορθολογισμό, νηφαλιότητα και συνειδητοποίηση των ανθρώπινων περιορισμών [του]».
Ο ντελ Μεντίγκο υποστήριξε την αρχαιότητα της Καμπάλα, σημειώνοντας ότι δεν ήταν γνωστή στους σοφούς του Ταλμούδ, ούτε στους Γκεονίμ, ούτε στον Ράσι. Αρνείται επίσης ότι ο ραβίνος Σίμων μπαρ Γιοχάι ήταν ο συγγραφέας του Ζοχάρ, καθώς αυτό το έργο αναφέρει ανθρώπους που έζησαν μετά το τέλος του ραβίνου Σίμων μπαρ Γιοχάι. Επιπλέον, επιτίθεται στους εσωτεριστές αλληγοριστές μεταξύ των Εβραίων φιλοσόφων. Σε μία άλλη ενότητα του έργου του, ο ντελ Μεντίγκo συζητά τον διανοητικό συλλογισμό, που βρίσκεται κάτω από τις εντολές της Τορά (ta'amei ha-mitzvot).
Ο απόγονός του Ιωσήφ ντελ Μεντίγκο ήταν διάσημος ραβίνος, φιλόσοφος και ένθερμος υπερασπιστής της Καμπάλα.
Στον λαϊκό πολιτισμό Επεξεργασία
Ο Ελιά ντελ Μεντίγκο είναι πιθανώς η έμπνευση για τον φανταστικό χαρακτήρα Judah del Medigo, στο "The Secret Book of Grazia dei Rossi" της Jacqueline Park.
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Σημειώσεις Επεξεργασία
- Stanford Encyclopedia of Philosophy article on del Medigo -- http://plato.stanford.edu/entries/delmedigo/ downloaded 1/17/2006.
Bιβλιογραφικές αναφορές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb122623668. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ 2,0 2,1 2,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 119456710. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ 3,0 3,1 (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. delmedigo.
- ↑ «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Elijah-Delmedigo. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb122623668. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ "De Nervis et Sensu Tactus", Unpublished Letters of Elijah del Medigo to Giovanni Pico della Mirandola - Encyclopedia Italia 2018 by Giovanni Licata|https://www.academia.edu/23801447/An_Unpublished_Letter_of_Elijah_del_Medigo_to_Giovanni_Pico_della_Mirandola_De_Nervis_et_Sensu_Tactus
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- The Jewish Encyclopedia, άρθρο για τον Αβερροϊσμό – [1]
- Ιταλική ιστοσελίδα Ashkenazi – [2]
- Άρθρο της Stanford Encyclopedia of Philosophy για το del Medigo – [3]
- Paul Oskar Kristeller, Οκτώ Φιλόσοφοι της Ιταλικής Αναγέννησης . Stanford University Press (Stanford California, 1964. )
- Giovanni Licata, «Delmedigo, Elijah», στο Encyclopedia of Renaissance Philosophy, εκδ. Μ. Σγαρμπή, 2019 [4]
- Sefer Behinat Hadat του Elijah Del-Medigo, κριτική έκδοση με εισαγωγή, σημειώσεις και σχολιασμό από τον Jacob Joshua Ross, Tel-Aviv: Chaim Rosenberg School of Jewish Studies, 1984
- Giovanni Licata, La via della ragione. Elia del Medigo e l'averroismo di Spinoza, Eum, Macerata, 2013, pp. 1–422,(ISBN 978-88-6056-352-1) . Το βιβλίο περιέχει εβραϊκό κείμενο και ιταλική μετάφραση του "Sefer Beḥinat ha-Dat" του Elia del Medigo
- Ο Μεσαιωνικός Κόσμος – Ευρώπη 1100–1350 του Friedrich Heer.
- Michael Engel, "Elijah Del Medigo and Paduan Aristotelianism", Bloomsbury, 2016