Περούτζα
Συντεταγμένες: 43°6′43.56″N 12°23′19.68″E / 43.1121000°N 12.3888000°E
Η Περούτζα (ιταλικά: Perugia, προφέρεται: [peˈruːdʒa] (
ακούστε), λατινικά: Perusia) είναι ιστορική πόλη της Ιταλίας, πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας. Βρίσκεται σε γραφικότατο λόφο στην κοιλάδα του άνω Τίβερη, περίπου 140 χιλιόμετρα από τη Ρώμη, και αριθμεί περίπου 163.000 κατοίκους.
| Περούτζα Comune | |||
|---|---|---|---|
| Comune di Perugia | |||
 | |||
| |||
| Διοικητικές πληροφορίες | |||
| Χώρα |  Ιταλία | ||
| Περιφέρεια | Ούμπρια | ||
| Επαρχία | Περούτζα | ||
| Δήμαρχος | Αντρέα Ρομίτσι | ||
| Περιοχή | |||
| Υψόμετρο | 494 μ. | ||
| Έκταση | 449,92 χλμ² | ||
| Πληθυσμός | 163.286 (30-06-2022) | ||
| Άλλες πληροφορίες | |||
| Ταχυδρομικός κώδικας | 06121-06135 | ||
| Ζώνη ώρας | UTC+1 | ||
| Πολιούχος | Άγιος Κωσταντίνος | ||
| Τοποθεσία | |||
  Περούτζα | |||
.svg) | |||
| Δήμος της Περούτζα | |||
Στην αρχαιότητα ονομαζόταν Περουσία και αποτελούσε μία από τις δώδεκα ομόσπονδες πόλεις της Τυρρηνίας. Σήμερα η Περούτζα καταλαμβάνει, εκτός του παλαιού Ετρουσκικορωμαϊκού κέντρου της, τρεις νέες συνοικίες που εκτείνονται βορειοδυτικά, βορειοανατολικά και νοτιοανατολικά της ιστορικής πόλης ως στενές γλώσσες εδάφους. Από την ετρουσκική εποχή σώζονται τμήματα του τείχους κοντά στην Αψίδα του Αυγούστου. Επίσης σώζονται ερείπια της ρωμαϊκής εποχής, αλλά γενικά η εμφάνιση της πόλης είναι περισσότερο μεσαιωνική.
Από τα αξιολογότερα μνημεία της Περούτζα είναι: ο γοτθικός καθεδρικός ναός του Αγίου Λαυρεντίου (1345-1430) που περιέχει πολύτιμα έργα τέχνης και οι ναοί του Αγίου Αγγέλου, Αγίου Δομίνικου (1632), της Αγίας Ιουλιανής (με μοναστήρι) και του Αγίου Πέτρου (11ος αιώνας). Επίσης το «Ανάκτορο των Ηγουμένων» (1293-1443), που περιλαμβάνει τις πλούσιες συλλογές τέχνης της Εθνικής Πινακοθήκης της Ούμπρια, το Δημοτικό Μέγαρο, το παλαιό Χρηματιστήριο (1452-1457), το υπέροχο Ανάκτορο Ντονίνι (που περιλαμβάνει το προϊστορικό μουσείο της κεντρικής Ιταλίας) καθώς επίσης και το φημισμένο ιστορικό Πανεπιστήμιο.
Η Περούτζα είναι πατρίδα πολλών καλλιτεχνών κυρίως ζωγράφων, που γνωστότερος και τελευταίος εξ αυτών είναι ο Πιέτρο ντι Κριστόφορο Βανούτσι, γνωστός και ως Περουτζίνο.
Η Περούτζα έχει επίσης σύγχρονο Πανεπιστήμιο, Γεωργικό Ινστιτούτο, Κτηνιατρική Σχολή και Ακαδημία Καλών Τεχνών. Σήμερα αποτελεί εμπορικό κέντρο και γεωργικών προϊόντων της περιοχής. Επίσης έχει ανεπτυγμένη βιομηχανία υφαντουργίας, πυρείων, ζαχαροπλαστικής και έργων τέχνης.
Η ομώνυμη επαρχία Περούτζα καταλαμβάνει έκταση περίπου 6.320 τ.χλμ. που το 1950 αριθμούσε 570.000 κατοίκους, κυρίως γεωργούς.
Η κυριότερη ποδοσφαιρική ομάδα της πόλης είναι η Περούτζα Κάλτσιο, η οποία αποτελεί τη μετεξέλιξη της Α.Κ. Περούτζια που χρεοκόπησε το 2005.
Ιστορία
ΕπεξεργασίαΑρχαιότητα
ΕπεξεργασίαΗ Περούτζα ήταν αρχικά ένας πανάρχαιος Ουμβρικός οικισμός αλλά στους ιστορικούς χρόνους εμφανίζεται σαν μια από τις 12 Πόλεις της Ετρουρίας.[1] Ο Τίτος Λίβιος έγραψε ότι ο Κουίντους Φάβιος Πίκτορ που προχώρησε σε στρατιωτική εκστρατεία εναντίον της Ετρουσκικής Ομοσποδίας την κατέγραψε σαν μία από τις 12 πόλεις, ήταν υπό την ηγεσία του Κοΐντου Φάβιου Μάξιμου Ρολλιανού (310 π.Χ.).[2] Τη χρονιά αυτή έκλεισε μια 3ετή Εκεχειρία, αργότερα ωστόσο (295 π.Χ.) η Περούτζια συμμετείχε στον Γ΄ Σαμνίτικο Πόλεμο, έκλεισε την επόμενη χρονιά ξανά ειρήνη με την Αρέτσο.[3] Όταν ξέσπασε ο Β΄ Καρχηδονιακός Πόλεμος (216 π.Χ.-205 π.Χ.) πολέμησαν στο πλευρό των Ρωμαίων. Δεν αναφέρονται τα επόμενα χρόνια μέχρι την εποχή που βρήκε καταφύγιο σε αυτήν ο Λούκιος Αντώνιος, αδελφός του Μάρκου Αντώνιου (41 π.Χ.), ο Οκταβιανός Αύγουστος την κατέλαβε μετά από μακρόχρονη πολιορκία και θανάτωσε όλους τους Γερουσιαστές. Στην πόλη βρέθηκε ένας μεγάλος αριθμός από σφαίρες μόλυβδου που είχε χρησιμοποιήσει ο Οκταβιανός Αύγουστος στην πολιορκία.[4] Η πόλη κάηκε σχεδόν όλη εκτός από τους ναούς του Βουλκάνους και της Ήρας και τα πανίσχυρα Ετρουσκικά τείχη στα οποία ο Οκταβιανός Αύγουστος δεν μπορούσε να προκαλέσει ζημιά.[5] Η Περούτζα πρέπει να ξαναοικοδομήθηκε αμέσως επειδή βρέθηκαν πολλές βάσεις αγαλμάτων με το όνομα του Αυγούστου αλλά δεν είχε για πολλά χρόνια τίτλο Ρωμαϊκής αποικίας. Σε τρεις αιώνες (251-253 μ.Χ.) ο αυτοκράτορας Τρεβωνιανός Γάλλος της έδωσε τον τίτλο "Κολονία Βίμπιο Αουγκούστα Περούτσα".[6]
Πόλη-κράτος υπό την εξουσία του πάπα
ΕπεξεργασίαΟι ιστορικοί αγνοούν την Περούτζα τα επόμενα χρόνια, εμφανίζεται ξανά την εποχή που την πολιορκούσε ο βασιλιάς των Οστρογότθων Τωτίλας, μετά από μακρόχρονη πολιορκία και αφού η Βυζαντινή φρουρά εγκατέλειψε την πόλη ο Τωτίλας την κατέλαβε και την ισοπέδωσε (547). Ο αρχιεπίσκοπος της Περούτζια Ηρακλανός συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις με τους Οστρογότθους για την παράδοση της πόλης, μετά την άλωση τον έγδαραν και τον αποκεφάλισαν.[7] Μετά τον τραγικό του θάνατο ο αρχιεπίσκοπος αγιοποιήθηκε ως Άγιος Ηρακλανός, Προστάτης και πολιούχος άγιος της Περούτζα.[8] Όταν κατέκτησαν τη βόρειο Ιταλία οι Λομβαρδοί η Περούτζα ήταν μία από τις σημαντικότερες πόλεις-κράτη της Τοσκάνης.[20] Τον 9ο αιώνα ο Καρλομάγνος και ο Λουδοβίκος ο Ευσεβής την παρέδωσαν στην εξουσία του πάπα, εξακολουθούσε να έχει ωστόσο τη μορφή ανεξάρτητης πόλης-κράτους, έκανε πολέμους με γειτονικές πόλεις όπως Φολίνιο, Ασίζη, Σπολέτο, Τόντι, Σιένα και Αρέτσο. Ο μελλοντικός Ερρίκος ΣΤ΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας σε μια διπλωματική κίνηση αναγνώρισε τη διοίκηση της πόλης (1186). Ο Πάπας Ιννοκέντιος Γ΄ αργότερα έδωσε μεγαλύτερη κρατική οντότητα στις πόλεις-κράτη που ανήκαν στο Patrimonium Sancti Petri, αναγνώρισε την εγκυρότητα του αυτοκρατορικού διατάγματος και την κυβέρνηση της Περούτζα.[9]
Συγκρούσεις με τον πάπα
ΕπεξεργασίαΣε πολλές περιπτώσεις πολλοί πάπες ζητούσαν άσυλο από ταραχές που ξεσπούσαν μέσα στη Ρώμη. Υπήρξε ένα από τα πέντε Παπικά κονκλάβια που εξέλεξαν Πάπες όπως ο Πάπας Ονώριος Γ΄ (1216), ο Πάπας Κλήμης Δ΄ (1265), Πάπας Κελεστίνος Ε΄ (1294) και ο Πάπας Κλήμης Ε΄ (1305). Η παπική παρουσία ήταν έντονη σε ρόλο μεσάζοντα ανάμεσα στις εσωτερικές συγκρούσεις.[10] Οι κάτοικοι της Περούτζα δεν είχαν ωστόσο κανέναν σκοπό να υποταχθούν στην παπική εξουσία, οι ίδιοι ανέλαβαν την εκλογή στην ηγεσία της εκκλησίας τους. Αργότερα (1282) προχώρησαν σε εκστρατεία κατά των Γιβελλίνων παρά την παπική απαγόρευση, σαν τιμωρία αφορίστηκαν. Από την άλλη πλευρά στον μπρούτζινο γρύπα της Περούτζα του 13ου αιώνα, πάνω από την πύλη του Παλάτσο ντεϊ Πριόρι βρίσκεται ένα λιοντάρι, το έμβλημα των Γουέλφων τους οποίους υποστήριζαν στον πόλεμο ανάμεσα στους Γουέλφους και τους Γιβελλίνους. Η κύρια τάση που επικρατούσε στους κατοίκους της Περούτζα ήταν κατά κανόνα η αντι-Γερμανική.[10] Ο Οίκος των Καπετιδών-Ανζού εμφανίστηκε στην Ιταλική χερσόνησο και συγκρούστηκε έντονα με τα παπικά συμφέροντα. Ο πρίγκιπας της οικογένειας Άγιος Λουδοβίκος της Τουλούζης ανακηρύχθηκε από την Περούτζα Προστάτης-Άγιος της πόλης, η μορφή του στήθηκε στην κορυφή της πύλης των ανακτόρων του Παλάτσο ντεϊ Πριόρι μαζί με τους υπόλοιπους Πολιούχους-Αγίους.
Τον 14ο αιώνα ο διάσημος νομικός της εποχής Μπαρτόλο ντα Σάσσοφερρατο αποφάσισε ότι η Περούτζα μπορεί να είναι ανεξάρτητη τόσο από την παπική όσο και από την αυτοκρατορική εξουσία.[10] Την εποχή που ο Κόλα ντι Ριένζο έκανε ανεπιτυχείς προσπάθειες να αναβιώσει τη Ρωμαϊκή Δημοκρατία (1347) η Περούτζια έστειλε απεσταλμένους για να του δηλώσουν την υποστήριξη τους. Όταν ήρθαν οι Λεγάτοι του πάπα να εισπράξουν υψηλές φορολογίες από τους κατοίκους της Περούτζια συνάντησαν σκληρές αντιδράσεις, οδήγησαν σε ανοικτή σύγκρουση με τον πάπα Ουρβανό Ε΄ (1379). Την επόμενη χρονιά (1380) στη Συνθήκη της Μπολόνια η Περούτζα υποχώρησε και συμφώνησε ότι θα δεχτεί έναν Παπικό Λεγάτο. Οι συγκρούσεις δεν τελείωσαν ωστόσο εκεί, όταν επισκέφτηκε την πόλη ο αντιβασιλέας των Παπικών Κρατών Τζεράρντ ντυ Πουί, ηγούμενος του Μαρμουτιέρ και ανεψιός του πάπα Γρηγορίου Θ΄ οι κάτοικοι εξεγέρθηκαν (1375), η πύλη του Πόρτα Σόλε ισοπεδώθηκε στο έδαφος.[11]
Νεότερα χρόνια
ΕπεξεργασίαΗ ειρήνη διαταράχθηκε συχνά τον 14ο αιώνα σε συγκρούσεις που ξέσπασαν ανάμεσα στους ευγενείς και τον λαό. Με τη δολοφονία του λόρδου της Περούτζιας Μικελότι ξέσπασαν οι Ιταλικοί Πόλεμοι, την πόλη κυβέρνησαν διαδοχικά ο Τζαν Γκαλεάτσο Βισκόντι (1400), ο Πάπας Βονιφάτιος Θ΄ (1403) και ο Λαδίσλαος Α΄ της Νεαπόλεως (1408–14). Οι Κοντοτιέροι στη συνέχεια καθιέρωσαν σταθερή κυβέρνηση με τον Μπράτσιο ντα Μοντόνε (1416–24) που ήρθε σε συμφωνία με τον πάπα. Στην επόμενη περίοδο ακολούθησε μεγάλες φρικαλεότητες ανάμεσα στις δύο μεγάλες οικογένειες της Περούτζια Όντι και Μπαλιόνι, οι Μπαλιόνι κατέλαβαν την πόλη, κυβέρνησαν αυταρχικά αποκλείοντας τις υπόλοιπες οικογένειες με αποκορύφωμα ένα μεγάλο μακελειό (14 Ιουλίου 1500).[11] Ο Τζιάν Πάολο Μπαλιόνι κλήθηκε στη Ρώμη από τον πάπα Λέων Ι΄ και αποκεφαλίστηκε (1520).
Ο Πέτρος Λουδοβίκος Φαρνέζε νίκησε τον Ροδόλφο που είχε δολοφονήσει έναν παπικό Λεγάτο (1540), κατέλαβε την πόλη και στερήθηκε από τα δικαιώματα της. Στη συνέχεια οικοδομήθηκε μια Ακρόπολη η Ρόκκα Παολίνα προς τιμή του πάπα Παύλου Γ΄ με σχέδια διάσχημων αρχιτεκτόνων της εποχής όπως ο Αντόνιο ντα Σανγκάλλο ο Νεότερος. Η πόλη κατακτήθηκε από τα Γαλλικά στρατεύματα (1797), ιδρύθηκε η "Τιβερίνα Δημοκρατία" (4 Φεβρουαρίου 1798) με πρωτεύουσα την Περούτζια και σημαία την Τρικολόρε, αργότερα ενσωματώθηκε στη Ρωμαϊκή Δημοκρατία (1798-1799). Η Περούτζια επλήγη στα μέσα του 19ου σιώνα από ισχυρούς σεισμούς (1832, 1838 και 1854). Όταν κατέρρευσε η Ρωμαϊκή Δημοκρατία (1849), το κάστρο της Ρόκκα κατεδαφίστηκε.[11] Τον Μάιο του 1849 οι Αυστριακοί κατέλαβαν την πόλη, οι κάτοικοι επαναστάτησαν εναντίον του πάπα Πίου Θ΄ και τοποθέτησαν προσωρινή κυβέρνηση, τα παπικά στρατεύματα ωστόσο τους συνέτριψαν με αίμα.[12] Τον Σεπτέμβριο του 1860 η Περούτζα με όλη την υπόλοιπη Ούμβρια ενώθηκαν με το Βασίλειο της Ιταλίας. Όταν ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος η πόλη βομβαρδίστηκε αλλά ελαφρά, ελευθερώθηκε από το 6ο Βρετανικό Σώμα Στρατού (20 Ιουνίου 1944).[13]
Δημογραφικά στοιχεία
Επεξεργασία
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Perugia (2007). In Encyclopædia Britannica
- ↑ Walter W. How and Henry Devenish Leigh, A History of Rome to the Death of Caesar London: Longmans, Green 1898:112
- ↑ Τίτος Λίβιος, 9.30.1–2, 31.1–3
- ↑ cf. Corpus Inscr. Lat. xi. 1212
- ↑ http://www.perugiaonline.com/perugia_arcoetrusco.html
- ↑ Λατινικές επιγραφές για τις δύο διατηρημένες Ετρουσκικές πύλες.
- ↑ Patrick Amory, People and Identity in Ostrogothic Italy, 489–554 σσ. 185-86
- ↑ Procopius, Bellum Gothicum, 3 (7).2.35.2, characteristically does not mention the incident, reported in Gregory the Great, Dialogues, 13
- ↑ Προκόπιος της Καισάρειας, "Γοτθικοί Πόλεμοι" Α΄,16 και Γ΄,35
- ↑ 10,0 10,1 10,2 Perugia, Raffaele Rossi, Attilio Bartoli Angeli, Roberta Sottani 1993 (Τομ. 1, σσ. 120–140)
- ↑ 11,0 11,1 11,2 cf. Touring Club Italiano, Guida d'Italia: Umbria (1966)
- ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Νοεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2023.
- ↑ https://ww2db.com/battle_spec.php?battle_id=314
Πηγές
Επεξεργασία- Conestabile della Staffa, Giancarlo (1855). I Monumenti di Perugia etrusca e romana. Perugia.
- Gallenga Stuart, Romeo Adriano (1905). Perugia. Bergamo: Istituto italiano d'arti grafiche Editore.
- Heywood, William (1910). A history of Perugia. London: Methuen & Co.
- Mancini, Francesco Federico; Giovanna Casagrande (1998). Perugia – guida storico-artistica. Perugia: Italcards.
- Rubin Blanshei, Sarah (1976). Perugia, 1260-1340: Conflict and Change in a Medieval Italian Urban Society. Philadelphia: American Philosophical Society.
- Rossi, Raffaele; et al. (1993). Perugia. Milan: Elio Sellino Editore.
- Symonds, Margaret; Lina Duff Gordon (1898). The Story of Perugia. London: J.M. Dent & Co.
- Zappelli, Maria Rita (2013). Zachary Nowak (ed.). Home Street Home: Perugia's History Told Through its Streets. Perugia: Morlacchi Editore.