Εύανδρος
- * Για άλλα πρόσωπα με το ίδιο όνομα, δείτε Εύανδρος (αποσαφήνιση).
Ο Εύανδρος στην Ελληνική μυθολογία ήταν ένας θρυλικός ήρωας από την Αρκαδία, που έφερε στην Ιταλία το Ελληνικό δωδεκάθεο, τους νόμους και το αλφάβητο. Ίδρυσε την πόλη Παλλάντιον και είναι ο οικιστής του Παλατίνου λόφου στη Αρχαία Ρώμη εξήντα χρόνια πριν ξεκινήσει ο Τρωικός Πόλεμος. Το όνομα του ετυμολογείται στην Ελληνική γλώσσα ως "ισχυρός άνδρας" ή "καλός άνδρας".[1] Οι αρχαίοι Ρωμαίοι πίστευαν ότι ήταν αυτός που μετέφερε την Ελληνική λατρεία των θεών στην Ιταλία (π.χ. λατρεία του Πάνα, Λουπερκάλια) και αυτός που επινόησε το Λατινικό αλφάβητο. Ο Εύανδρος λατρεύτηκε σαν θεότητα μετά τον θάνατό του με έναν βωμό, που οικοδομήθηκε προς τιμή του στον Αβεντίνο λόφο. Ο Στράβων γράφει ότι σύμφωνα με παλαιούς θρύλους η Ρώμη είναι Αρκαδική αποικία με οικιστή τον Εύανδρο.[2]
Εύανδρος | |
---|---|
Πληροφορίες ασχολίας | |
Οικογένεια | |
Τέκνα | Πάλλας |
Γονείς | Μερκούριους και Έχεμος και Νικοστράτη, Καρμέντα και Τιμάνδρα |
Ιστορικές αναφορές
ΕπεξεργασίαΟ Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς γράφει ότι ο Εύανδρος ήταν γιος του Ερμή και της νύμφης Θέμιδας, κόρης του ποτάμιου Θεού της Αρκαδίας Λάδωνα και ζούσε στην πόλη Αρχαίο Παλλάντιο στην περιοχή της σημερινής Τρίπολης. Κατά την Ρωμαϊκή μυθολογία μητέρα του ήταν η νύμφη Καρμέντα και πατέρας του ο Μercurius, στην Ελληνική μυθολογία είναι ο Ερμής, και η Θέτις.[3] Σύμφωνα με άλλη εκδοχή ήταν γιος του Ερμή και της νύμφης Τελφούσας ή Νικοστράτης, η οποία είχε προφητικές ικανότητες. Ο Στράβων γράφει ότι οι Ρωμαίοι τιμούσαν τη μητέρα του Εύανδρου ως μία από τις Νύμφες και άλλαξαν το όνομα της σε Καρμέντα.[2] Η σοφία του Εύανδρου ξεπέρασε όλους τους Αρκάδες· ο γιος του Πάλλαντας πέθανε άτεκνος, αλλά η Φαβία γενιά ισχυρίζεται την καταγωγή της από τον Εύανδρο. Σύμφωνα με τον Διονύσιο πολλοί συγγραφείς, όπως ο Πολύβιος από την Μεγαλόπολη, γράφουν ότι κόρη του Εύανδρου ήταν η Λαβινία, που απέκτησε με τον ήρωα Ηρακλή τον Πάλλαντα.[4]
Ίδρυση Παλλάντιου
ΕπεξεργασίαΟ Βιργίλιος στην Αινειάδα είχε πρωταγωνιστή τον Εύανδρο στα γεγονότα που προηγήθηκαν του Τρωικού πολέμου, ιδιαίτερα στα Βιβλία 8 - 12. Κάποια στιγμή ο Εύανδρος αποφάσισε να φύγει και να βρει γη, για να ιδρύσει αποικία. Μετά από ταξίδι έφτασε στην περιοχή της σημερινής Ρώμης, στην αριστερή όχθη του Τίβερη ποταμού. Εκεί βρήκε Αρκάδες απόγονους του Οίνωτρου. Ο βασιλιάς των ντόπιων κατοίκων Φαύνος τον υποδέχτηκε και του επέτρεψε να εγκατασταθεί σε έναν από τους λόφους της περιοχής. Ο Εύανδρος ίδρυσε έναν μικρό οικισμό και έδωσε στον λόφο το όνομα της πατρίδας του Παλλάντιον και έτσι ο λόφος επάνω στον οποίο αναπτύχθηκε ο οικισμός αυτός ονομάστηκε Παλλαντίνος και στα Λατινικά Παλατίνος.[5] Ο Βιργίλιος γράφει ότι έδωσε το όνομα Παλλάντιο για να τιμήσει τον γενάρχη των Αρκάδων Πάλλαντα· ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς, ο Παυσανίας και ο Τίτος Λίβιος γράφουν αντίστοιχα ότι πόλη πήρε το όνομα της γενέτειράς του στην Αρκαδία.[6][7] Ο Εύανδρος βασίλευσε ειρηνικά και θεωρείται ότι συνέβαλε στον εκπολιτισμό των ντόπιων με την εισαγωγή της γραφής και της μουσικής. Εισήγαγε επίσης στο Λάτιο Αρκαδικές λατρείες από την πατρίδα του, της Δήμητρας, του Ποσειδώνα και του Λυκίου Πάνα, η λατρεία του οποίου εξελίχθηκε στα Λουπερκάλια.
Στην Αινειάδα
ΕπεξεργασίαΟι παλαιότερες παραδόσεις τονίζουν ότι ο Εύανδρος ανήγειρε τον Μεγάλο Βωμό του Ηρακλή στο Φόρουμ Μποάριουμ ανάμεσα στον Παλατίνο και τον Αβεντίνο λόφο. Στο Βιβλίο 8 της Αινειάδας ο Αινείας και τα πληρώματά του, όταν επισκέφτηκαν τον Εύανδρο, τίμησαν τον Ηρακλή με μεγάλο σεβασμό, επειδή σκότωσε τον επικίνδυνο γίγαντα Κάκο. Οι αναγνώστες του Βιργίλιου συσχετίζουν τον βωμό που είχε ιδρύσει ο Εύανδρος με τον Μεγάλο Βωμό του Ηρακλή στους αυτοκρατορικούς χρόνους· ο Βιργίλιος ήθελε να συσχετίσει την μυθική Ρώμη με την εποχή που κυβέρνησε ο Οκταβιανός Αύγουστος. Ο Βιργίλιος γράφει ότι ο Ηρακλής επισκέφτηκε τον Εύανδρο μετά την επιστροφή του από το Κάδικα, όταν ολοκλήρωσε τον άθλο του με τα πρόβατα τού Γηρυόνη· ο Εύανδρος ήταν ο πρώτος, που τίμησε τον μεγάλο Έλληνα ήρωα. Ο πανάρχαιος βωμός του Ηρακλή καταστράφηκε τελικά στην Μεγάλη πυρκαγιά της Ρώμης (το έτος 64). Οι παραδοσιακοί οικογενειακοί δεσμοί οδήγησαν τον Εύανδρο να προσφέρει την βοήθειά του στον Αινεία, στην μάχη που έδινε απέναντι στον Τούρνο και τους Ρούτουλους. Ο πατέρας του Αινεία Αγχίσης είχε συναντηθεί με τον Εύανδρο και ανακάλυψαν μαζί ότι είχαν κοινή καταγωγή από τον Άτλαντα. Σύμφωνα με τον Παυσανία, ο Εύανδρος έφτασε στο Λάτιο εξήντα χρόνια πριν από τον Τρωικό Πόλεμο και όταν ο Αινείας έφτασε στην αυλή του για να ζητήσει βοήθεια, ο Εύανδρος ήταν σε βαθύ γήρας. Υποδέχθηκε ωστόσο τον Αινεία και τού προσέφερε στρατό με αρχηγό τον γιο του Πάλλαντα, ο οποίος σύντομα έχασε τη ζωή του. Εκτός από τον Πάλλαντα, ο Εύανδρος είχε και δύο κόρες, τη Ρώμη και τη Δύνη.
Τιμητικές τελετές
ΕπεξεργασίαΟι Ρωμαίοι αναγνώριζαν το Αρκαδικό Παλλάντιο ως μητρόπολη της Ρώμης και τιμούσαν τον Εύανδρο ως ιδρυτή της. Μάλιστα μετά από πολλά χρόνια, ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αντωνίνος ο Ευσεβής αναγνωρίζοντας την συμβολή των Αρκάδων στην ίδρυση της Ρώμης, επισκέφτηκε το Παλλάντιο της Αρκαδίας, το οποίο την εποχή εκείνη ήταν σχεδόν εγκαταλελειμμένο και για να το τιμήσει το εποίκισε και το ξαναέκτισε. Στους πρόποδες του Αβεντίνου λόφου, κοντά στην "Πόρτα Τριγκεμίνα", υπήρχε βωμός προς τιμήν τον Ευάνδρου, όπου του προσφέροντο θυσίες. Βωμός προς τιμήν της μητέρας του, που οι Λατίνοι την ονόμαζαν "Καρμέντα", βρισκόταν στους πρόποδες του Καπιτωλίνου λόφου, κοντά στην πύλη που ονομάστηκε από αυτήν "Πόρτα Καρμέεντάλις".
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0059%3Aentry%3D%2316312
- ↑ 2,0 2,1 http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=urn:cts:greekLit:tlg0099.tlg001.perseus-grc1:5.3.3
- ↑ http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=urn:cts:greekLit:tlg0081.tlg001.perseus-grc1:1.31.1
- ↑ http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=urn:cts:greekLit:tlg0081.tlg001.perseus-grc1:1.32.1
- ↑ Βιργίλιος, Αινειάδα, Βιβλίο Η΄
- ↑ Τίτος Λίβιος, "Από την ίδρυση της Ρώμης", 1.5.1
- ↑ Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς, Ρωμαϊκή Αρχαιολογία/α/31
Πηγές
Επεξεργασία- Πατριδογνωσία, ένθετο εφημερίδας Έθνος της Κυριακής, τεύχος 84 Κυριακής 21 Σεπτεμβρίου 2003.
- Pierre Grimal, Dictionnaire de la Mythologie Greque et Romaine, Paris, s.v. Evandros.
- Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς, «Ρωμαϊκή Αρχαιολογία»
- Στράβων, Γεωγραφικά, Βιβλίο Ε΄
- Βιργίλιος, Αινειάδα, Βιβλίο Η΄
- Τίτος Λίβιος, "Από την ίδρυση της Ρώμης"