Ημερολόγιο ενός επαρχιακού εφημερίου

Το Ημερολόγιο ενός επαρχιακού εφημέριου (γαλλικός τίτλος: Journal d'un curé de campagne) είναι μυθιστόρημα του 1936 του Γάλλου συγγραφέα Ζωρζ Μπερνανός.

Ημερολόγιο ενός επαρχιακού εφημέριου

Εξώφυλλο έκδοσης του 2015
Συγγραφέας	Ζωρζ Μπερνανός
Τίτλος	Journal d'un curé de campagne
Γλώσσα	Γαλλικά
Ημερομηνία δημιουργίας	1936
Ημερομηνία δημοσίευσης	1936
Μορφή	μυθιστόρημα
δεδομένα ()

Το μυθιστόρημα αναφέρεται στην ιστορία ενός νεοδιόριστου εφημέριου σε ένα χωριό στη βόρεια Γαλλία, όπου η ειλικρινής και βαθιά πίστη του και ο ενθουσιασμός του έρχονται γρήγορα σε αντίθεση με την αδιαφορία των ενοριτών του. Η απελπισία του, οι αμφιβολίες του, η πίστη του, τα μαρτύριά του, καταγράφονται σε ένα ημερολόγιο με μορφή εξομολόγησης.

Το 1936 το μυθιστόρημα έλαβε το Μεγάλο βραβείο της Γαλλικής Ακαδημίας. Το 1950 βραβεύθηκε ως ένα από τα δώδεκα καλύτερα γαλλικά μυθιστορήματα που εκδόθηκαν μεταξύ 1900 και 1950.

Το 1951 διασκευάστηκε σε ταινία σε σκηνοθεσία Ρομπέρ Μπρεσόν.

Υπόθεση

Στο μικρό χωριό Αμπρικούρ (Πα-ντε-Καλαί) στη βόρεια Γαλλία, ένας νεοδιορισμένος καθολικός ιερέας που μόλις τελείωσε το σεμινάριο αναλαμβάνει τα καθήκοντά του. Ο αυτοσαρκαστικός χαρακτήρας του έρχεται σε αντίθεση με την απροθυμία των νέων ενοριτών του, που αμφιβάλλουν για αυτόν τον ντροπαλό και άρρωστο νεαρό άνδρα. Ο εφημέριος υποφέρει από πόνους στο στομάχι - η ασθένειά του θα τον οδηγήσει σύντομα στον θάνατο -, αλλά και την έλλειψη πίστης στην ενορία του. Γνωρίζει ότι είναι αδύναμος, κατώτερος και μερικές φορές νομίζει ότι τον αγγίζει η τρέλα, αλλά πιστεύει ακράδαντα ότι η χάρη του Θεού περνάει από την ιεροσύνη του: «Όλα είναι χάρη!».

Το ημερολόγιο χωρίζεται σε τρία μέρη:

Στο πρώτο, ο νεαρός εφημέριος περιγράφει την άφιξή του στην ενορία του στη βόρεια Γαλλία και τις πρώτες του εμπειρίες με τον φτωχό πληθυσμό. Περιγράφει το μικρό χωριό της ενορίας του που καταρρέει από την ανία και το συγκρίνει με ένα ζώο που βρίσκεται στη βροχή.

Το δεύτερο αφορά την καθημερινή ζωή στην ενορία. Ο ιερέας περιγράφει τις συναντήσεις του με τους ανθρώπους, τα αποτελέσματα της δουλειάς του, που παρά τον θερμό ζήλο του και την ένταση της πίστης του δεν είναι τα προσδοκώμενα, και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει στο ιερατικό του καθήκον. Παίρνει αποφάσεις για την ενορία του: να φροντίζει τους νέους στον αθλητισμό, να επισκέπτεται κάθε οικογένεια τουλάχιστον μία φορά το τρίμηνο κ.λπ. Επισκέπτεται τακτικά τον κόμη, που αισθάνεται ότι τον ενοχλεί, την κόρη του Σαντάλ, που τον βασανίζει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο και την κόμισσα, την οποία θα καταφέρει να συμφιλιώσει με τον Θεό πριν τον θάνατό της. Η συνομιλία με την κόμισσα είναι κομβικό σημείο του μυθιστορήματος.

Το τελευταίο μέρος αφορά την παραμονή του ιερέα στη Λιλ και τον θάνατό του μετά τη σωματική του κατάρρευση.

Θέματα

Η ανία, η πλήξη, η απληστία, η αδιαφορία, η υποκρισία, η αγωνία, ο φόβος του θανάτου, η ενοχή, η ασθένεια και ο θάνατος είναι τα κύρια θέματα του Ημερολογίου ως σύμβολα ενός παρηκμασμένου κόσμου κι ενός ξέπνοου πολιτισμού, όπως αντικατοπτρίζονται στη ζωή του ταπεινού εφημέριου, ο οποίος παρά τις αμφιβολίες του φτάνει στη χάρη του Θεού.

Στις αρχές του 20ού αιώνα, ο Ζωρζ Μπερνανός ενηλικιώθηκε και ανακάλυψε την κλίση του ως συγγραφέας μέσα σε δύσκολες συνθήκες. Ο διαχωρισμός εκκλησίας και κράτους στη Γαλλία (1905) πέτυχε την εκκοσμίκευση του κράτους και η σκληρή πραγματικότητα του Α' Παγκοσμίου πολέμου που ακολούθησε, προκάλεσαν την κατάρρευση ηθικών αξιών που ο άνθρωπος εκτιμούσε τους προηγούμενους αιώνες. Υπό αυτές τις συνθήκες αλλά και με την επίδραση του έργου του Λεόν Μπλουά, του οποίου την φλογερή πνευματικότητα και την αίσθηση του υπερφυσικού θαύμαζε, ο συγγραφέας ανέπτυξε τα βασικά θέματα που τροφοδότησαν συνολικά το έργο του: κριτική του σύγχρονου κόσμου που θεωρούσε υλιστικό και αυτοκαταστροφικό, κακία, αγωνία, αμαρτία, θάνατος, μοναξιά, Θεία χάρη κ.λπ.

Σε ένα πνευματικό περιβάλλον όπου το θρησκευτικό ζήτημα αποκτούσε ολοένα και μεγαλύτερη σημασία, ο Μπερνανός έγραψε το 1926 το πρώτο του μυθιστόρημα Κάτω από τον ήλιο του Σατανά και το 1936 το Ημερολόγιο ενός επαρχιακού εφημέριου, αποφασιστικά χριστιανικά έργα στα οποία υποστηρίζει τις ηθικές αξίες που, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι οι μόνες μέσω των οποίων μπορεί κάποιος να φτάσει τη χάρη του Θεού.

Ο εφημέριος, ο κύριος ήρωας και συγγραφέας του ημερολογίου, είναι οραματιστής. Μέσω της αγάπης του Θεού ανακαλύπτει το μυστικό των ψυχών στις οποίες εισβάλλει το Κακό ενώ προσπαθεί να τις ωθήσει προς τον Θεό. Προσπαθεί συνεχώς να εδραιώσει την ειρήνη και τη συμφιλίωση μεταξύ ανθρώπου και Θεού και με αυτόν τον τρόπο προσδοκά να προετοιμάσει τη σωτηρία και τη θεία χάρη για όλους τους ανθρώπους που χάνονται στη μοναξιά και την πλήξη. Φτάνοντας σ' αυτό το επίπεδο, ο νεαρός ιερέας βλέπει την εικόνα και την αντανάκλαση αυτού του θεϊκού κόσμου και ακούει, σε εσωτερική σιωπή, τη φωνή της θεότητας.

Αποδοχή

Όταν ο Ζωρζ Μπερνανός δημοσίευσε το Ημερολόγιο ενός επαρχιακού εφημέριου το 1936, οι κριτικοί - αδιάφορα, θετικά ή εχθρικά διακείμενοι προς τον Χριστιανισμό - και το αναγνωστικό κοινό τον καταξίωσαν. Εκατομμύρια αντίτυπα πωλήθηκαν, το έργο τιμήθηκε με το Μεγάλο βραβείο της Γαλλικής Ακαδημίας το έτος της έκδοσής του και ο Αντρέ Μαλρώ έγραψε στον πρόλογο ότι αυτό το βιβλίο είναι η κληρονομιά του Ντοστογιέφσκι και του Μπαλζάκ. Από το 1950 συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο με τα δώδεκα μυθιστορήματα της γαλλικής λογοτεχνίας που τιμήθηκαν με το λογοτεχνικό βραβείο Μεγάλο Βραβείο των καλύτερων μυθιστορημάτων του πρώτου μισού του 20ού αιώνα μαζί με άλλα μυθιστορήματα όπως Οι κιβδηλοποιοί, Τερέζ Ντεκερού, Οι θεοί διψούν κ.α.Το έργο έχει μεταφραστεί και κυκλοφορήσει σε 27 χώρες.

Ταινία

• Το 1951 το μυθιστόρημα διασκευάστηκε σε ταινία σε σκηνοθεσία Ρομπέρ Μπρεσόν.

Μετάφραση στα ελληνικά

• Το Ημερολόγιο ενός επαρχιακού εφημέριου, μετάφραση: Ιφιγένεια Μποτουροπούλου, εκδόσεις ΠΟΛΙΣ, 2017