Βικιπαίδεια

Ηφαίστειο Κλίβελαντ

ηφαίστειο στην Αλάσκα

Συντεταγμένες: 52°49′20″N 169°56′42″W / 52.8222°N 169.945°W / 52.8222; -169.945

Το όρος Κλίβελαντ ή Κλήβελαντ είναι ενεργό ηφαίστειο. Είναι σχεδόν συμμετρικό στρωματοηφαίστειο στο δυτικό άκρο της νήσου Τσουγκινάντακ, η οποία είναι από τα νησιά των Τεσσάρων Βουνών, που βρίσκονται ακριβώς δυτικά του Ούμνακ, στις νήσους Φοξ, στις Αλεούτιες νήσους της Αλάσκας. Το όρος Κλίβελαντ έχει ύψος 1.730 μέτρα (5.676 πόδια) και είναι ένα από τα πιο ενεργά από τα 75 ή περισσότερα ηφαίστεια στο ευρύτερο τόξο των Αλεούτιων. Οι ντόπιοι Αλεούτιοι έδωσαν στο νησί το όνομα της θεάς της φωτιάς τους, Τσουγκινάντακ, η οποία πίστευαν ότι κατοικούσε στο ηφαίστειο. Το 1894 μια ομάδα από την Έρευνα Γεωδαισίας και Ακτογραμμών των ΗΠΑ επισκέφθηκε το νησί και έδωσε στο Όρος Κλίβελαντ το σημερινό του όνομα, από τον τότε πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Γκρόβερ Κλίβελαντ.

Ο σχεδόν συμμετρικός κώνος του όρους Κλήβελαντ

Ένα από τα πιο ενεργά ηφαίστεια στο τόξο των Αλεούτιων, το Κλίβελαντ έχει εκραγεί τουλάχιστον 22 φορές τα τελευταία 230 χρόνια. Μια έκρηξη ισχύος 3 στη κλίμακα VEI το 1944 ήταν η μόνη γνωστή που ήταν θανατηφόρα στο ηφαιστειακό τόξο. Πιο πρόσφατα, το όρος Κλίβελαντ έχει εκραγεί τέσσερις φορές, το 2009, δύο το 2010, μία φορά το 2011 και η πιο πρόσφατη έκρηξή του έλαβε χώρα το Μαΐο του 2013.[1] Το ηφαίστειο παρακολουθείται από το Παρατηρητήριο Ηφαιστείων της Αλάσκας, αλλά λόγω της μεγάλης απόστασης του ηφαιστείου, οι παρατηρήσεις γίνονται κύριως με τη χρήση δορυφόρου. Το ηφαίστειο είναι κυρίως επικίνδυνο για τα αεροσκάφη, πολλές από τις πτήσεις πάνω από το Βόρειο Ειρηνικό προσεγγίζουν την περιοχή του ηφαιστείου και η ηφαιστειακή τέφρα που απελευθερώνεται από τις εκρήξεις μπορεί να καταστρέψει ευαίσθητες ηλεκτρονικές συσκευές και αισθητήρες.

Γεωγραφική θέση Επεξεργασία

Το όρος Κλίβελαντ βρίσκεται 490 χιλιόμετρα από το δυτικό άκρο του τόξου των Αλεούτιων, μια μεγάλη ηφαιστειακή αλυσίδα που εκτείνεται στο Βόρειο Ειρηνικό, από την ηπειρωτική Αλάσκα μέχρι την χερσόνησο της Καμτσάτκας. Αποτελούμενο από περισσότερα από 75 ηφαίστεια[2], αυτό το ηφαιστειακό τόξο εμφανίζεται πάνω από τη ζώνη καταβύθισης, όπου η πλάκα του Ειρηνικού βυθίζεται κάτω από την πλάκα της Βόρειας Αμερικής. Καθώς η πλάκα κινείται βαθύτερα μέσα στη γη, η αυξανόμενη πίεση οδηγεί στην απώλεια των πτητικών, ορισμένων στοιχείων και ενώσεων με χαμηλά σημεία ζέσεως, από διάφορα ένυδρα ορυκτά. Μία από αυτές τις ενώσεις είναι το νερό, του οποίου η παρουσία στο σημείο της καταβύθισης μεταξύ των πλακών χαμηλώνει το σημείο τήξεως αρκετά για να επιτρέψει το σχηματισμό μάγματος.[3] Το τηγμένο υλικό στη συνέχεια ανεβαίνει στην επιφάνεια και σχηματίζει ένα ηφαίστειο, σε αυτή την περίπτωση, το τόξο των Αλεούτιων.[4][5]

Ετυμολογία Επεξεργασία

Το όνομα που έδωσαν οι ιθαγενείς Αλεούτιοι για το όρος Κλίβελαντ είναι Τσουγκινάντακ (το όνομα χρησιμοποίειται σήμερα για το νησί στο σύνολό του), αναφερόμενοι στη θεότητα της φωτιάς των Αλεούτων, που πίστευαν ότι διαμένει στο ηφαίστειο. Το όνομα του ηφαιστείου είναι μια αναφορά στη συνεχή δραστηριότητά του και δείχνει ότι πιθανόν ήταν ιδιαίτερα ενεργό ακόμα και στο παρελθόν. Η προφορική παράδοση των Αλεούτιων αναφέρει ότι, κάποια στιγμή, τα δυτικά και ανατολικά μισά του νησιού ήταν ξεχωριστά νησιά, και ότι ο ισθμός που τους ενώνει δημιουργήθηκε από την ηφαιστειακή δραστηριότητα κάποια στιγμή στην προϊστορία.[6] Το όνομα «Νησιά των τεσσάρων Βουνών», το όνομα της ομάδας των νησιών όπου βρίσκεται το Κλίβελαντ, δόθηκε στα νησιά από Ρώσους χαρτογράφους του 19ου αιώνα.[7] Η σημερινή του ονομασία, Όρος Κλίβελαντ, δόθηκε από την Έρευνα Γεωδαισίας και Ακτογραμμών των ΗΠΑ σε μια εξερεύνηση το 1894, όταν αρχικά παρατηρήθηκε από το USS Concord. Όπως και τα άλλα ηφαίστεια των νησιών των τεσσάρων βουνών, τα οποία πήραν το όνομά τους από εξέχοντες Αμερικανούς πολιτικούς εκείνη τη χρονική στιγμή, το Κλίβελαντ έχει το όνομά του από τον τότε πρόεδρο Γκρόβερ Κλίβελαντ.[6]

Γεωγραφία και δομή Επεξεργασία

 
Δορυφορική εικόνα των νησιών των τεσσάρων βουνών. Το Κλίβελαντ βρίσκεται στο κέντρο της εικόνας.

Το όρος Κλίβελαντ είναι σχεδόν συμμετρικό ανδεσιτικό στρωματοηφαίστειο στα νησιά των τεσσάρων Βουνών, μια ηφαιστειακή ομάδα στο τόξο Αλεούτιων. Όπως όλα τα στρωματοηφαίστεια, το όρος Κλίβελαντ αύξησε το μέγεθός του με εκρηκτικές, διαχυτικές εκρήξεις, και λαχάρ στρώση με στρώση.[8] Βρίσκεται νοτιοανατολικά από το όρος Καρλάιλ και βορειοανατολικά της νήσου Χέμπερτ. Το όρος Κλίβελαντ αποτελεί το δυτικό ήμισυ της νήσου Τσουγκινάντακ, η οποία είναι ευρεία και ανώμαλη με σχήμα καμπάνας και είναι η μεγαλύτερη από τα τέσσερα ηφαιστειακά νησιά.[9] Το νησί είναι εντελώς ακατοίκητο, ο πλησιέστερος οικισμός είναι το Νικόλσκι στη νήσο Ούμνακ, περίπου 75 χλμ ανατολικά.[10]

Το όρος Κλίβελαντ έχει πλάτος στη βάση 8-8,5 χιλιόμετρα[11] και όγκο περίπου 29 km³.[10] Η κλίση της πλαγιάς του ηφαιστείου αυξάνεται σημαντικά με το ύψος, από 19° σε μικρό υψόμετρο έως 35° κοντά στην κορυφή.[11] Όπως και πολλά άλλα ηφαίστεια στις Αλεούτιες, οι πλαγιές του Κλίβελαντ είναι ιδιαίτερα τραχιές έως τα 300 μέτρα[12] και καλύπτονται από πολλαπλές επικαλυπτόμενες ροές λάβας και τους σωρούς συντριμμιών που σχηματίζουν μια «ποδιά» γύρω από το βουνό. Οι ροές είναι γενικά μικρές, μικρότερες από ένα χιλιόμετρο και λεπτές, λιγότερο από 10 μέτρα, και καλύπτονται εν μέρει από βλάστηση.[10] Αν και το όρος Κλίβελαντ είναι το ψηλότερο βουνό στην ομάδα, σπάνια είναι εντελώς καλυμμένο με χιόνι, καθώς η ηφαιστειακή δραστηριότητά του προκαλεί το λιώσιμό του.[1] Η έλλειψη σημαδιών διάβρωσης δείχνει ότι το Όρος Κλίβελαντ αναπτύχθηκε στο Ολόκαινο, δηλαδή περίπου τα τελευταία 10.000 χρόνια.[10] Όλες οι εκρήξεις που έχουν παρατηρηθεί έχουν γίνει στην κορυφή, αλλά έχουν βρεθεί τουλάχιστον πέντε μικροί ανδεσιτικοί ή δακιτικοί ηφαιστειακοί δόμοι χαμηλά στις πλαγιές.[11] Κατά περιόδους, στην κορυφή του Κλίβελαντ υπάρχει ηφαιστειακός δόμος. Το ηφαίστειο δεν έχει καλδέρα.

Ηφαιστειακή δραστηριότητα Επεξεργασία

 
Εκρηκτική στήλη που παρατηρήθηκε από τους αστροναύτες στον ISS στις 23 Μαΐου 2006. Οι αστροναύτες ήταν οι πρώτοι που παρατηρήσαν την έκρηξη και ειδοπόιησαν το Παρατηρητήριο Ηφαιστείων της Αλάσκας (AVO).[13]

Οι εκρήξεις του όρους Κλίβελαντ είναι συνήθως βουλκανικές και στρομπολικές και χαρακτηρίζονται από μικρές εκρηκτικές στήλες που συνοδεύονται από ροές λάβας αα[10], σιντριβάνια λάβας,[9] πυροκλαστικές ροές,[11] εκπομπή τέφρας και ατμού, ανάπτυξη δόμων και εκτόξευση ηφαιστειακών βομβών[11]. Στο ηφαίστειο βρέθηκαν το 1800 θερμές πηγές και επίμονη φουμαρολική δραστηριότητα παρατηρήθηκε τη δεκαετία του 1980 και του 1990. Το όρος Κλίβελαντ είναι ένα μέρος στο οποίο παρατηρείται συνεχής εκπομπή ατμού και παρατηρούνται θερμικές ανωμαλίες, οι οποίες σχετίζονται με τη συνεχή ηφαιστειακή δραστηριότητα.[10] Κατά τη διάρκεια του 2011, ένας δόμος σχηματίστηκε στην κορυφή με συνεχή εισβολή του μάγματος. Στα τέλη του 2011, 6 εκρήξεις σχεδόν κατέστρεψαν το δόμο. Τον Ιούνιο του 2012, παρατηρήθηκε ένας άλλος μικρός δόμος. Συνολικά, το ηφαίστειο έχει εκραγεί τουλάχιστον 22 φορές τα τελευταία 230 χρόνια.[11]

Λίγα είναι γνωστά για τις πρώτες εκρήξεις του Κλίβελαντ, καθώς η απομόνωσή του το καθιστά μια δύσκολη περιοχή για να εξερευνηθεί και οι διαφορές στα ονόματα έχουν προκαλέσει σύγχυση μεταξύ των εκρήξεων που έχουν συμβεί στο Κλίβελαντ και το κοντινό Καρλάιλ. Ακόμα και σήμερα, δεν έχουν επιβεβαιώθει όλα τα πιθανά γεγονότα ως εκρήξεις από το Παρατηρητήριο Ηφαιστείων της Αλάσκας, και πολλά από αυτά που αναφέρονται ως «πιθανά». Στην καταγεγραμένη ιστορία, το όρος Κλίβελαντ μπορεί να εξερράγη για πρώτη φορά το 1744. Η πρώτη επιβεβαιωμένη έκρηξη σημειώθηκε το 1828. Το ηφαίστειο εξερράγη και πάλι το 1836 (πιθανό), 1893, 1897 (πιθανό), 1929 (πιθανό), 1932 και 1938 (πιθανό).[10][14]

Η πρώτη αξιοσημείωτη έκρηξη του ηφαιστείου ήταν μια βουλκανική έκρηξη με Δείκτη Ηφαιστειακής Εκρηκτικότητας (VEI) 3 που έλαβε χώρα μεταξύ 10 Ιουνίου και 13 Ιουνίου 1944. Ροές λάβας έφτασαν σε απόσταση 5 χιλιομέτρων από τη κορυφή και παρήχθη ένα νέφος τέφρας ύψους 6 χιλιομέτρων. Αναφέρθηκε ότι μεγάλες πέτρες εκτοξεύθηκαν και έφτασαν μέχρι τη θάλασσα από την ισχύ της έκρηξης. Η έκρηξη είχε τη διάκριση ότι προκάλεσε το μόνο επιβεβαιωμένο άμεσο θύμα από ηφαιστειακή έκρηξη στην Αλάσκα. Ένα μικρό απόσπασμα από την ενδέκατη πτέρυγα της Πολεμικής Αεροπορίας είχε τοποθετηθεί στο ηφαίστειο εκείνη τη χρονική στιγμή και ένας λοχίας άφησε τη θέση του στην αρχή της έκρηξης για να κάνει μια βόλτα αλλά δεν επέστρεψε ποτέ, κατά πάσα πιθανότητα σκοτώθηκε από κατολισθήσεις. Περίπου στις 10:20, ένα σκάφος στάλθηκε για να βρει το λοχία και οι επιβάτες είδαν το τέλος της έκρηξης. Το νησί εγκαταλήφθηκε για το υπόλοιπο του πολέμου.[14]

Το Όρος Κλίβελαντ εξερράγη πιο πρόσφατα το 1951, 1953, 1954 (πιθανό), 1975 (πιθανό), το 1984 με 1987, 1989, 1994 και 1997. Το ηφαίστειο έχει λάβει περισσότερη προσοχή τον τελευταίο καιρό λόγω της αυξημένης δραστηριότητας του: εξερράγη το 2001, το 2005, τρεις φορές το 2006, το 2007, τρεις φορές το 2009 και δύο φορές το 2010. Από αυτές, η πιο σημαντική έκρηξη ήταν αυτή του 2001, η οποία παρήγαγε μια εκρηκτική στήλη ύψους 12 χιλιομέτρων. Αυτό το νέφος τέφρας διασπάρθηκε σε απόσταση 120 - 150 χιλιομέτρων, μια ασυνήθιστη απόσταση που επέτρεψε λεπτομερείς δορυφορικές παρατηρήσεις να γίνουν.[15][10] Στο Νικόλσκι και στη γύρω περιοχή παρατηρήθηκε για αρκετές ώρες πτώση τέφρας, που φαινόταν στις δορυφορικές εικόνες ως τομέας με αποχρωματισμένο χιόνι.[11] Η έκρηξη αυτή διατάραξε σημαντικά την εναέρια κυκλοφορία στην περιοχή.[15] Στις 4 Μαΐου 2013 το ηφαίστειο εξερράγη ξανά, δημιουργώντας εκρηκτικές στήλες που έφτασαν σε ύψος 4.600 μέτρων.[16]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ 1,0 1,1 «Cleveland description and statistics». Alaska Volcano Observatory. Ανακτήθηκε στις 22 Μαΐου 2013. 
  2. ↑ J. Power (18 Δεκεμβρίου 2007). «Alaska Volcanoes». United States Geological Service. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουλίου 2011. 
  3. ↑ D. Chandler (5 Ιουνίου 2009). «MIT team solves longstanding volcanic mystery». Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2011. 
  4. ↑ «The North American Tapestry of Time and Terrain: Features: Aleutian Islands». USA.gov. 26 Ιανουαρίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Απριλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2011. 
  5. ↑ J. Power et. al. (2000). «Magmatic, Eruptive, and Tectonic Processes in the Aleutian Arc, Alaska» (PDF). Southern California Earthquake Center. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2011. 
  6. ↑ 6,0 6,1 M. Baker (1906). «Geographic dictionary of Alaska». United States Geological Survey Bulletin (United States Geological Service) (29): pp. 183, 186. http://books.google.com/books?id=uakYAAAAIAAJ&dq=baker%20united%20states%20geological%20survey%201906&pg=PA183#v=onepage&q=Chuginadak&f=false. Ανακτήθηκε στις 29 June 2011. 
  7. ↑ J. D. Myers (1994). «The geology, Geochemistry, and Petrology of the recent Magmatic Phase of the Central and Western Aleutian Arc» (Μη δημιοποιημένο χειρόγραφο). Πανεπιστήμιο του Γουαϊόμινγκ. σελ. 41. Ανακτήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2010. 
  8. ↑ «How Volcanoes Work: Stratovolcanoes». San Diego State University. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Νοεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2010. 
  9. ↑ 9,0 9,1 «Cleveland». Global Volcanism Program. Smithsonian National Museum of Natural History. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Οκτωβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2010. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 10,7 K. G. Dean, J. Dehn, K. R. Papp, S. Smith, P. Izbekov, R. Peterson, C. Kearney, A. Steffke (15 Ιουλίου 2004). «Integrated satellite observations of the 2001 eruption of Mt. Cleveland, Alaska». Journal of Volcanology and Geothermal Research (Elsevier B. V.) 135 (1–2): 51–73. doi:10.1016/j.jvolgeores.2003.12.013. Bibcode: 2004JVGR..135...51D. 
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 11,6 Steven J. Smith (Μάιος 2005). «Chronological Multisensor Assessment for Mount Cleveland, Alaska from 2000 to 2004 focusing on the 2001 eruption» (PDF). Alaska Volcano Observatory. Ανακτήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2010. 
  12. ↑ T. P. Miller· R. G. McGimsey· D. H. Richter· J. R. Riehle· C. J. Nye· M. E. Yount· J. A. Dumoulin (1998). «Catalog of the Historically Active Volcanoes of Alaska» (PDF). Open-File Report 98-582. Alaska Volcano Observatory. σελ. 65. Ανακτήθηκε στις 7 Σεπτεμβρίου 2010. 
  13. ↑ «Activity at Cleveland Volcano, Aleutian Islands, Alaska». NASA Earth Observatory. 3 Ιανουαρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 2010. 
  14. ↑ 14,0 14,1 «Cleveland reported activity». Alaska Volcano Observatory. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Νοεμβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 2010. 
  15. ↑ 15,0 15,1 James J. Simpson, Gary L. Hufford, D. Pieri, R. Servranckx, Jared S. Berg, C. Bauer. «The 2001 Eruption of Mount Cleveland, Alaska: Case Study of an Aviation Hazard». Weather and Forecasting (American Meteorological Society) 17 (4): 691–704. doi:10.1175/1520-0434(2002)017<0691:TFEOMC>2.0.CO;2. Bibcode: 2002WtFor..17..691S. http://www2.icao.int/en/anb/met-aim/met/iavwopsg/Meeting%20Documents/IAVWOPSG-1/IPs/iavwopsg.1.ip.008-app.pdf. Ανακτήθηκε στις 6 September 2010. [νεκρός σύνδεσμος]
  16. ↑ «Ηφαίστειο απειλεί την διεθνή αεροπλοΐα στο βόρειο ημισφαίρειο». Έθνος. 2013-05-05. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-05-07. https://web.archive.org/web/20130507183252/http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22769&subid=2&pubid=63822605. Ανακτήθηκε στις 2013-05-22. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ηφαίστειο_Κλίβελαντ&oldid=10488727"