Βικιπαίδεια

Θεοφάνειος σχολή

Σχολή στη Πρέβεζα

Η Θεοφάνειος σχολή ήταν σχολείο το οποίο λειτούργησε στην Πρέβεζα από το 1834,[1] ενώ από το 1840 απέκτησε νέα στέγη σε κτήριο που κτίστηκε με χρήματα του κληροδοτήματος του Πρεβεζάνου ευεργέτη Αναστασίου Θεοφάνη.[Σημ. 1] Το κτήριο είναι πλέον ιδιοκτησία του Δήμου Πρέβεζας, ονομάζεται «Θεοφάνειος Αίθουσα Τέχνης» και χρησιμοποιείται ως χώρος πολιτισμού και εκδηλώσεων.

Η Θεοφάνειος Αίθουσα Τέχνης στην Πρέβεζα.

Ίδρυση και ευεργέτες Επεξεργασία

Το πρώτο σχολείο για τους Χριστιανούς της Πρέβεζας ιδρύθηκε με τις προτροπές του αγίου Κοσμά του Αιτωλού, ο οποίος επισκέφθηκε την Πρέβεζα το 1779. Το 1800 ο μητροπολίτης Άρτης & Πρεβέζης Ιγνάτιος Μπάμπαλος κατόρθωσε, με τη συμπαράσταση του διακεκριμένου Πρεβεζάνου προκρίτου Ιωάννη Γκενοβέλη, να συσταθεί στην πόλη Σχολαρχείο. Η ίδρυση του σχολείου αυτού ήταν τεράστια επιτυχία και οφείλεται αφενός μεν στην επιρροή που είχε ο μητροπολίτης Ιγνάτιος στον Αλή πασά Τεπελενλή και αφετέρου στο ευνοϊκό καθεστώς στο οποίο υπαγόταν τότε η Πρέβεζα, μια Αυτονομία υπό την προστασία της Ρωσίας. Η αρχή ήταν δύσκολη και η έλλειψη οικονομικών πόρων ξεπερνιόταν με συνδρομές των τοπικών μοναστηριών και ναών. Σε αυτή την κρίσημη ώρα έφτασε η μεγάλη δωρεά του Αναστασίου Θεοφάνη.[2] Ο Αναστάσιος Θεοφάνης, γιος του Γεωργίου,[Σημ. 2] ήταν Πρεβεζάνος έμπορος, ο οποίος μετανάστευσε στη Ρωσία και από την εκεί εμπορική του δραστηριότητα απέκτησε μεγάλη περιουσία. Πέθανε το 1814 έχοντας συντάξει διαθήκη, της οποίας εκτελεστές όρισε τους Αντώνιο Ι. Καραμολέγκη από τη Θεσσαλονίκη, Μιχαήλ Αγγέλου από τη Σαντορίνη και Ιωάννη Δ. Μπουγιουκλή. Ζητούσε από τους εκτελεστές της διαθήκης του να εκκαθαριστεί η περιουσία του, να αποδοθούν τα οριζόμενα ποσά σε όσους όριζε σε αυτήν, και τα υπόλοιπα να κατατεθούν στο Αυτοκρατορικό Ορφανοτροφείο της Μόσχας (με τη μορφή εντόκων ομολογιών) με σκοπό να αποστέλλονται οι ετήσιοι τόκοι για την κάλυψη των εξόδων λειτουργίας σχολείου στη γενέτειρά του Πρέβεζα. Κάτι παρόμοιο είχε κάνει το 1806 ο επίσης Ηπειρώτης Ζώης Καπλάνης, που ζούσε και αυτός στη Μόσχα, για την μετέπειτα ονομασθείσα Καπλάνειο Σχολή των Ιωαννίνων. Έτσι, οι εκτελεστές τής διαθήκης του Θεοφάνη κατέθεσαν αρχικά, το 1822, 42.450 χάρτινα ρούβλια με ετήσιο τόκο 5%, το 1825 9.156 χάρτινα ρούβλια με ετήσιο τόκο 4% και το 1832 10.844 χάρτινα ρούβλια με τον ίδιο τόκο. Συνολικά 62.450 ρούβλια, τα οποία το 1832 είχαν ήδη γίνει, με έναν πρόχειρο υπολογισμό, περί τα 75.000 ρούβλια και απέδιδαν ετήσιους τόκους σχεδόν 3.000 χάρτινων ρουβλίων. Το 1859, με αυτοκρατορική διαταγή, οι καταθέσεις του Ορφανοτροφείου της Μόσχας μεταφέρθηκαν στην αυτοκρατορική Τράπεζα της Πετρούπολης, με ετήσιο τόκο 4% και αφού προηγουμένως μετατράπηκαν σε 20.875 αργυρά ρούβλια.[3]

Ο Φιλάρετος Βιτάλης αναφέρει ότι με φροντίδα των επιτρόπων και του Μητροπολίτου Άρτης και Πρεβέζης Νεοφύτου Ε΄ Σκρίφα το υπάρχον Σχολαρχείο Πρεβέζης μετονομάστηκε σε Αναστασιαία Θεοφάνειο Σχολή και τον Απρίλιο του 1834 εξασφαλίστηκε νόμιμη άδεια λειτουργίας της από την τουρκική κυβέρνηση.[4]

Η σχολή προικοδοτήθηκε στη διάρκεια της λειτουργίας της και από άλλους ευεργέτες. Σε εικόνα του Παντοκράτορα που βρισκόταν μέχρι το 2008 στη δυτική πλευρά του πάνω ορόφου της σχολής και που τώρα βρίσκεται στο γραφείο του δημάρχου της Πρέβεζας, πέραν του ονόματος του Αναστασίου Θεοφάνη, είναι καταχωρημένα και τα ονόματα του Θεόδωρου Τσιντώση και της συζύγου του Αικατερίνης.[5] Μεταξύ των γνωστών δωρεών είναι και αυτή του Λόρδου Βύρωνα το 1809, δωρεά βιβλίων από το ελληνικό κράτος (όσο ακόμη η Πρέβεζα ήταν τουρκοκρατούμενη) και δωρεά από τον Αθανάσιο Αθανασιάδη το 1885,[6] αλλά και του Κωνσταντίνου Κολοβού. Υπήρξαν και αρκετοί ακόμη ευεργέτες της σχολής.[7]

Δάσκαλοι της σχολής Επεξεργασία

Εκτενής κατάλογος των διδασκάλων (ελληνοδιδασκάλων και αλληλοδιδακτών) της Θεοφανείου Σχολής καταχωρείται από τον Φιλάρετο Βιτάλη, σε σχετικό άρθρο του. [8]

 
Η σφραγίδα της Θεοφανείου Σχολής το 1911, πριν την απελευθέρωση της Πρέβεζας.
  • Παναγής Αντύπας, από τον Απρίλιο του 1834.
  • Γεώργιος Λαζόπουλος, από τον Ιούνιο του 1834.
  • Νικόλαος Πρωτοπαπάς, 1835-1879.
  • Παπά-Θεόδωρος, από τον Μάρτιο του 1837.
  • Νικόλαος Γκούστης, από τον Μάρτιο του 1837.
  • Κωνσταντίνος Λεοντίδης, από τον Ιούλιο του 1837.
  • Σαμουήλ, από τον Ιούλιο του 1838.
  • Παπά-Κώστας, από το 1837.
  • Γκούκης, από το 1839.
  • Παναγιώτης Μαυροκέφαλος, σχολάρχης, από τον Απρίλιο του 1839.
  • Χρήστος Α. Γερογιάννης, από τον Ιούλιο του 1842.
  • Ιωάννης Τούμπας, από τον Ιανουάριο του 1846.
  • Παναγής Ματούσης, από τον Μάρτιο του 1848.
  • Κωνσταντίνος Ι. Μόραλης, από τον Ιανουάριο του 1852.
  • Κωνσταντίνος Βουλόδημος, από τον Δεκέμβριο του 1854.
  • Αθανάσιος Οικονόμου, από το 1858.
  • Ιωάννης Παχούμης, σχολάρχης, από τον Οκτώβριο του 1863.
  • Αριστείδης Δ. Μπρέκουσης ή Βρέκουσης, από τον Μάρτιο του 1865.
  • Παναγιώτης Σερμιώλης, από τον Σεπτέμβριο του 1870.
  • Δημήτριος Μαυρογιώργης, από τον Δεκέμβριο του 1872.
  • Ανδρέας Μωραΐτης, από τον Απρίλιο του 1879.
  • Χρίστος Μίχας, σχολάρχης, από τον Ιούνιο του 1881.
  • Απόστολος Μπιτζιλέκης, από τον Δεκέμβριο του 1886.
  • Ιερώνυμος Γοργίας, 1885-1887.
  • Κωνσταντίνος Παπαμιχαήλ, από τον Ιούνιο του 1889.
  • Περικλής Σκέφερης, 1893-1894.
  • Γεώργιος Νούσιας, 1893-1894.
  • Φίλιππος Δημάρατος, σχολάρχης, 1897-1898.
  • Βασίλειος Μπάλκος, σχολάρχης, 1899-1900.
  • Χρήστος Παππάς, σχολάρχης, 1902-1903.





Το κτίριο της σχολής Επεξεργασία

Το κτίριο της Θεοφανείου Σχολής το οποίο σώζεται σήμερα (στη διασταύρωση Εθνικής Αντιστάσεως και Θεοφάνους, στο ιστορικό κέντρο της πόλης της Πρέβεζας), χτίστηκε το 1835 με έξοδα του κληροδοτήματος του Θεοφάνη.[9]

Η σχολή σταμάτησε να χρηματοδοτείται από το κληροδότημα του Θεοφάνη μετά το 1917, ως αποτέλεσμα της Ρωσικής Επανάστασης.[10]

Το κτίριο της Θεοφανείου Σχολής επισκευάστηκε το 1959 και στέγασε το Α΄ Δημοτικό Σχολείο της Πρέβεζας μέχρι το 1965.[11] Σήμερα λειτουργεί ως «Θεοφάνειος Αίθουσα Τέχνης» και εκεί γίνονται διαλέξεις, ημερίδες, παραστάσεις και κινηματογραφικές προβολές.[12]

Σημειώσεις Επεξεργασία

  1. ↑ Σε διάφορες δημοσιεύσεις, άρθρα σε εφημερίδες και άλλα έντυπα, ως ημερομηνίες λειτουργίας της Σχολής αναφέρονται εσφαλμένα το 1803 (όσο ο Θεοφάνης ήταν εν ζωή), το 1814 (έτος θανάτου του Αναστάσιου Θεοφάνη και δημοσίευσης της διαθήκης του) και το 1835.
  2. ↑ Επισημαίνεται η λανθασμένη αναφορά του Πρεβεζάνου λογίου Ηλία Βασιλά ότι γιος τού Αναστασίου Θεοφάνους ήταν ο Γεώργιος. Βλ. Βασιλάς(1) 2012, σελ. 139.
    Ο Αναστάσιος Θεοφάνης ήταν γιος του Γεωργίου και, όπως προκύπτει από τη διαθήκη του, δεν είχε απογόνους. Βλ. Βιτάλης 1980, σελίδες 162-180.
  • Αναφορά για λειτουργία το 1803 σε ανακοίνωση του Δήμου Πρεβέζης[13]

Βιβλιογραφικές Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ Βιτάλης 1980, σελ. 166.
  2. ↑ Βιτάλης 1980, σελ. 162.
  3. ↑ Βιτάλης 1980, σελίδες 163-164.
  4. ↑ Βιτάλης 1980, σελ. 166.
  5. ↑ Βασιλάς(1) 2012, σελίδες 143-145. Μπέτσος 2001, σελίδες 40-42.
  6. ↑ Βασιλάς(1) 2012, σελίδες 139-140.
  7. ↑ Μπέτσος 1999, σελίδες 88-96.
  8. ↑ Βιτάλης 1980, σελίδες 169-170.
  9. ↑ Βασιλάς(2) 2012, σελ. 413.
  10. ↑ Η Πρέβεζα τίμησε τους Εθνικούς Ευεργέτες Αρχειοθετήθηκε 2013-10-02 στο Wayback Machine., atpreveza.gr, 1 Οκτωβρίου 2013.
  11. ↑ Ο Δήμος τίμησε τη Μνήμη του Αν. Θεοφάνη Αρχειοθετήθηκε 2016-03-06 στο Wayback Machine., Τοπική Φωνή, 18 Δεκεμβρίου 2012.
  12. ↑ Ερευνητικό πρόγραμμα ΕΜΠ- Άξονες αναβάθμισης ιστορικού κέντρου Πρέβεζας Β’ Φάση[νεκρός σύνδεσμος] Ιούνιος 2010, σελ. 10.
  13. ↑ Ο Δήμος τίμησε τη Μνήμη του Αν. Θεοφάνη Αρχειοθετήθηκε 2016-03-06 στο Wayback Machine., Τοπική Φωνή, 18 Δεκεμβρίου 2012.

Βιβλιογραφία παραπομπών Επεξεργασία

Επιπλέον βιβλιογραφία Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Θεοφάνειος_σχολή&oldid=9903737"