Βικιπαίδεια

Θεόδωρος Σπυρόπουλος (αρχαιολόγος)

Ο Θεόδωρος Γ. Σπυρόπουλος (γεν. 1938)[1] είναι Έλληνας αρχαιολόγος και επίτιμος έφορος αρχαιοτήτων Σπάρτης. Είναι επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Θεόδωρος Σπυρόπουλος
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση1938
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΕλληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταανθρωπολόγος
αρχαιολόγος
διδάσκων πανεπιστημίου
ΕργοδότηςΕθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
δεδομένα

Ανασκαφικό έργο Επεξεργασία

Το ανασκαφικό έργο του Θεόδωρου Σπυρόπουλου είναι εκτεταμένο, αν και οι δημοσιεύσεις γύρω από τις έρευνες του, κατά καιρούς, έχουν προκαλέσει εντάσεις στην κοινότητα των αρχαιολόγων.

1968: Ανασκαφές στην Τανάγρα Επεξεργασία

 
Επιστήλιο από την Τανάγρα, με απεικόνιση του Στέφανου με τον σκύλο του (πρώτο τέταρτο του 4ου αι. π.Χ.

Το 1968, με υπόδειξη του Σπυρίδωνα Μαρινάτου ξεκίνησε τις ανασκαφές στην Τανάγρα, οι οποίες έφεραν στο φως μυκηναϊκό νεκροταφείο, στο οποίο βρέθηκαν 32 θαλαμοειδείς τάφοι, ασύλητοι οι περισσότεροι. Οι τάφοι περιείχαν επίσης ζωγραφισμένες λάρνακες, που τους ξεχωρίζουν από την πλειονότητα των ανάλογων τάφων της εποχής εκείνης. Το νεκροταφείο χρονολογήθηκε στη VE III Β-Γ περίοδο, (δηλαδή περίπου, μεταξύ των ετών 1240 και 1170 π.Χ. ή ήταν σε χρήση από την ΥΕ ΙΙΙΑ μέχρι το τέλος της ΥΕ ΙΙΙΒ και ίσως και έτι περαιτέρω),[2] ενώ οι ανακαλύψεις αυτές ανακοινώθηκαν μεταξύ του 1969 και του 1970.

1971-1973: Ανασκαφές στη Θήβα Επεξεργασία

 
Julius Troschel, "Αμφίων και Ζήθος" (1840-1850), Πινακοθήκη "Neue Pinakothek".

Από το 1971 ως το 1973 πραγματοποίησε ανασκαφές κοντά στη Θήβα. Ο Θεόδωρος Σπυρόπουλος θεωρεί ότι αυτό που πράγματι εντόπισε ήταν ο τάφος των διδύμων ιδρυτών της αρχαίας Θήβας, των Αμφίονα και Ζήθου, χαρακτηρίζοντας την κατασκευή του τάφου ως «κλιμακωτή πυραμίδα» ή «ziggurat», που χτίστηκε κατά την 3η χιλιετία π.Χ.[3]

Ο Παυσανίας περίγραψε το μνήμα ως "γης χώμα ου μέγα" (Θ 17, 4): "Οι Θηβαίοι φρουρούσαν προσεκτικά τον τάφο του Αμφίονα γιατί, σύμφωνα με κάποιο χρησμό, αν οι κάτοικοι της γειτονικής πόλης Τιθορέας έπαιρναν ποτέ χώμα από τον τάφο και το μετέφεραν στον τάφο της Αντιόπης στην Τιθορέα, η περιοχή τους θα γινόταν εύφορη και η περιοχή γύρω από τη Θήβα άγονη".

1979-1991: Μυκηναϊκό Κέντρο & Νεκρομαντείο στο Παλαιόκαστρο Γορτυνίας Επεξεργασία

Στην περιοχή του Παλαιόκαστρου Γορτυνίας ανακαλύφθηκε τυχαία, μεγάλο Μυκηναϊκό Κέντρο με Νεκροταφείο. Το 1955 έγινε αρχική ανασκαφή σε δύο μυκηναϊκούς τάφους. Οι συστηματικές ανασκαφές άρχισαν εν τέλει το 1979 από τον Θ. Σπυρόπουλο και συνολικά είχαν διάρκεια 12 περίπου χρόνια.[4] Το Νεκροταφείο περιλάμβανε περίπου 100 λαξευτούς τάφους διαφόρων τύπων (θολωτοί, θαλαμωτοί, φρεατοειδείς, λακκοειδείς και κιβωτόσχημοι), χρονολογημένους από το 1.500 π.Χ. έως το 1.050 π.Χ., ενώ ανακαλύφθηκεμ επίσης, και κατασκευή λατρευτικού και τελετουργικού σκοπού, η οποία θεωρείται πως χρησίμευε ως Νεκρομαντείο των ύστερων μυκηναϊκών χρόνων, το οποίο χρονολογείται περί το 1.100 π.Χ. Το νεκρομαντείο, που σύμφωνα με τους ανασκαφείς, περιγράφεται στη Λ' ραψωδία της Οδύσσειας, γνωστή ως Νέκυια, και στην ανακάλυψή του συνέβαλαν κυρίως οι Θεόδωρος Σπυρόπουλος και Ιωάννης Πισιμίσης,[5] θεωρείται ως το αρχαιότερο και μοναδικό μυκηναϊκό Νεκρομαντείο της αρχαίας Ελλάδας.[6] Τα ευρήματα του νεκροταφείου που έχουν βρεθεί, εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Τρίπολης.

1979-σήμερα: Ανασκαφές στην Έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού στην Κυνουρία Αρκαδίας Επεξεργασία

Η Έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού βρίσκεται στην περιοχή Εύα των Δολιανών, η οποία κατά την αρχαιότητα ήταν κωμόπολη της Κυνουρίας. Η θέση της έπαυλης ήταν ήδη γνωστή από τον 19ο αιώνα, η ταύτισή της όμως έγινε με βεβαιότητα το 1906 από τον αρχαιολόγο Κωνσταντίνο Ρωμαίο. Οι συστηματικές ανασκαφές ξεκίνησαν το 1979 από τον Θεόδωρο Σπυρόπουλο και συνεχίζονται έως σήμερα. Τα ευρήματα που έχουν βρεθεί, φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Τρίπολης και το Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους.[7]

2002-σήμερα: Ανασκαφές στην Πελλάνα Λακωνίας Επεξεργασία

 
Μενέλαος και Ελένη.

Τον Μάρτιο του 2002 ο Θεόδωρος Σπυρόπουλος, πραγματοποιώντας ανασκαφές στην Πελλάνα, η οποία βρίσκεται 25 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Σπάρτης και κοντά στην κοίτη του ποταμού Ευρώτα, ανακοίνωσε την ανακάλυψη μυκηναϊκού ανακτόρου,[8] το οποίο ο ίδιος θεωρεί ότι είναι του βασιλιά της αρχαίας Σπάρτης Μενελάου και της γνωστής ωραίας συζύγου του Ελένης.[9] Στην ίδια περιοχή βρίσκεται σειρά μεγάλων μυκηναϊκών θαλαμοειδών τάφων. Αυτό τον οδήγησε στο να πιστεύει, ότι στις ανασκαφές του ανακάλυψε την χαμένη ομηρική πρωτεύουσα της αρχαίας Λακωνίας. [10] Το ίδιο το ανάκτορο έχει διαστάσεις 32 Χ 14 μέτρα και χρονολογείται γύρω στο 1200 π.Χ.. Το περιβάλλουν κυκλώπεια τείχη και ευρύς δρόμος οδηγεί στην είσοδό του. Κατά τη διάρκεια της αρχαιότητας, οι κοντινοί τάφοι λεηλατήθηκαν όλοι. Ωστόσο, το ανάκτορο ήταν αλώβητο, και η αρχαιολογική σκαπάνη απέδωσε κοσμήματα, τοιχογραφίες, κεραμική, και μια πληθώρα πινακίδων Γραμμικής Β, (κάτι που οδηγεί στην πιθανολόγηση ύπαρξης κεντρικών αρχείων εκεί). Επί του παρόντος, υπάρχει μια μεγάλη ερμηνευτική σύγκρουση μεταξύ του αρχαιολόγου Θεόδωρου Σπυρόπουλου και των μελών της Βρετανικής Σχολής Αθηνών. Ο μεν πρώτος πιστεύει ότι η Πελλάνα ήταν η Μυκηναϊκή πρωτεύουσα της Λακωνίας, οι δε δεύτεροι πιστεύουν ότι η αρχαιολογική γεωγραφική θέση Μενελάειον Σπάρτης ήταν η πρωτεύουσα,[11] Το Μενελάειον βρίσκεται στη Θεραπνή, κοντά στη Σπάρτη). Γενικά, η αντίθετη άποψη θεωρεί ότι η θέση της Πελλάνας είναι κατά πολύ απομακρυσμένη, σε σχέση με τους σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους του Μενελαΐου και του Βαφειού. Ο οικισμός αυτός της Πελλάνας έχει χαρακτηριατεί ως νεολιθικός και πρωτοελλαδικός οικισμός.[12][13]

Συμβολή στη δημιουργία Αρχαιολογικού Μουσείου Λακωνίας Επεξεργασία

Σημαντική είναι επίσης η συμβολή του για τη δημιουργία ενός νέου μουσείου στη Σπάρτη (εκτός του ήδη υπάρχοντος Αρχαιολογικού Μουσείου Σπάρτης), δηλαδή για το Αρχαιολογικό Μουσείο Λακωνίας, το οποίο χωροθέτησε στο πρώην εργοστάσιο της εταιρείας ΧΥΜΟΦΙΞ.[14]

Εργογραφία Επεξεργασία

Σύμφωνα με το ίδιο το συγγραφέα στον πρόλογο του συγγράμματος:

«Ο πυρήνας της συγγραφής αφορά το τιτλοφορούμενο, τη Λακεδαίμονα και ό,τι συμπαρομαρτεί, αλλά η έκταση της συγγραφής είναι ευρύτερη και για το δικό μου επιστημονικό έργο και για την έρευνα και βιβλιογραφία πολλών άλλων. Στην παρούσα συγγραφή συμπυκνώνονται έρευνες και μελέτες μας πολλών δεκαετηρίδων, στη Βοιωτία και τη Φθιώτιδα, την Αρκαδία και τη Λακωνία, τις Κυκλάδες και μάλιστα τη Θήρα, τη Μινωική αποικία του Αιγαίου, που διέσωσε, καταχωσθείσα, μέγα απόθεμα του προεκρηξιακού, προμυκηναϊκού, του Ατλαντικού κύκλου και πολιτισμού των Ελλήνων, θεωρώ ότι πρωτεύουσα και Μητροπολιτικό Κέντρο αυτού του κύκλου, που απέκτησε με τους Αργοναύτες περίπου παγκόσμια διάδοση και επέκταση, είναι η ημετέρα Λακεδαίμων, "η υφ ' ηλίω ούσα ποτέ νήσος ιερά", και αυτό αναζητούμε με τη διατριβή μας».[15][16]

Το τρίτομο αυτό έργο παρουσιάστηκε από τον ίδιο τον αρχαιολόγο και στη Σπάρτη, στις 29 Νοεμβρίου 2014, σε εκδήλωση που προλόγισε η αρχαιολόγος Λιάνα Σουβαλτζή. Ο Θεόδωρος Σπυρόπουλος στη συνέχεια ήταν "ιδιαίτερα καυστικός για τον τάφο του Βαφειού, για τον οποίο υποστήριξε κατηγορηματικά ότι δεν είναι τάφος, ούτε μυκηναϊκός, αλλά ούτε και νεκρός βρέθηκε ποτέ".[17] Αναφορά της ίδιας έκδοσης και ως: Θεόδωρος Γ. Σπυρόπουλος, Λακεδαίμων (3 τόμοι), Αθήνα 2013, Set ISBN 978-960-354-322-0, 1ου τόμου ISBN 978-960-354-323-7, 2ου τόμου ISBN 978-960-354-324-4, 3ου τόμου ISBN 978-960-354-325-1

Δείτε επίσης Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ Spyropoulos, Theodōros G. 1938-
  2. ↑ Carter, Jane Burr and Morris, Sarah P. The Ages of Homer: A Tribute to Emily Townsend Vermeule. University of Texas Press, 1995. ISBN 0-292-71208-1, p. 109 (Sarah Immerwahr, "Death and the Tanagra Larnakes"). "Emily Vermeule in a brilliant article in the Journal of Hellenic Studies for 1965 called the attention of the scholarly world to an important new class of objects appearing on the art market. Although dealing with little more than a dozen examples, some of them fragmentary, and provided with a certain amount of rumor, she anticipated in a remarkably prescient way what was to be discovered at Tanagra when Theodore Spyropoulos opened his excavations of a Mycenaean cemetery there in 1968. Continuing these excavations annually until he moved to the ephorate at Sparta, he tantalized Aegean archaeologists with his reports, and generously illustrated a number of the larnakes and some of the pottery and terracottas that were being unearthed in the chamber tombs of a vast cemetery that seems to have been in use from LH IIIA to the end of LH IIIB, and probably beyond." – Μετάφραση: "Η Emily Vermeule σε ένα έξοχο άρθρο στην Journal of Hellenic Studies («Εφημερίδα των Ελληνικών Σπουδών») του 1965 επέστησε την προσοχή του επιστημονικού κόσμου σε μια σημαντική νέα κατηγορία αρχαιολογικών αντικειμένων, που εμφανίζονταν στην αγορά τέχνης. Την απασχόλησαν ορισμένα από αυτά σπαράγματα, χάρις στα οποία ανέμενε «σχεδόν προφητικά» το τι επρόκειτο να ανακαλυφθεί στην Τανάγρα, όταν τελικά ο Θεόδωρος Σπυρόπουλος ξεκίνησε εκεί, το 1968, τις ανασκαφές του μυκηναϊκού νεκροταφείου. Συνεχίζοντας αυτές τις ανασκαφές σε ετήσια βάσημ έως ότου μετακινήθηκε προς την Εφορεία της Σπάρτης, (ο Σπυρόπουλος) «ταντάλισε» τους αρχαιολόγους που ασχολούνταν με το Αιγαίο, με τις εκθέσεις του, όπου παρουσιάζει σειρά από τις λάρνακες και μερικά από τα αγγεία και τα πήλινα ευρήματα, που ανακαλύφθηκαν στους θαλαμοειδείς τάφους του τεράστιου νεκροταφείου, το οποίο φαίνεται να ήταν σε χρήση από την ΥΕ ΙΙΙΑ περίοδο έως το τέλος της LH ΙΙΙΒ περιόδου και ίσως και πιο πέρα."
  3. ↑ Fagan, Garrett G. Archaeological Fantasies: How pseudoarchaeology misrepresents the past and misleads the public. Routledge, 2006. ISBN 0-415-30593-4, p. 186 (Mary Lefkowitz, "Archaeology and the politics of origins, The search for pyramids in Greece"). "The other structure cited by Bernal as evidence of an Egyptian invasion also turns out not to be a real pyramid. This is the so-called tomb of Amphion and Zethus near Thebes, a prehistoric structure that was identified in historic times with the mythological twin sons of Zeus who were said to have built the walls of Thebes. Greek archaeologist Theodore Spyropoulos excavated this tomb in 1971-3 and identified the structure as a step-pyramid or ziggurat built in the third millennium BC." – Μετάφραση: “Η άλλη κατασκευή, που επικαλείται o Bernal ως απόδειξη αιγυπτιακής εισβολής αποδεικνύεται επίσης, ότι δεν πρόκειται για πραγματική πυραμίδα: Αυτό που αποκαλείται και «Τάφος του Αμφίονα και του Ζήθου», κοντά στη Θήβα, είναι προϊστορική κατασκευή, που εντοπίστηκε κατά τους ιστορικούς χρόνους για τους μυθολογικούς δίδυμους γιους του Δία, που ειπώθηκε πως κατασκεύασαν τα τείχη της Θήβας. Ο Έλληνας αρχαιολόγος Θεόδωρος Σπυρόπουλος και ανασκαφέας του τάφου αυτού μεταξύ του 1971 ως 1973 προσδιόρισε την κατασκευή αυτή ως βαθμιδωτή πυραμίδα ή ziggurat χτισμένη στην τρίτη χιλιετία π.Χ.”
  4. ↑ "Μυκηναϊκό Νεκροταφείο Παλαιοκάστρου Αρχειοθετήθηκε 2016-04-28 στο Wayback Machine.".
  5. ↑ "Δήμος Γόρτυνος: Μυκηναϊκό Κέντρο Αρχειοθετήθηκε 2014-03-06 στο Wayback Machine.".
  6. ↑ "Μυκηναϊκό Νεκροταφείο Παλαιοκάστρου Αρχειοθετήθηκε 2016-04-28 στο Wayback Machine.".
  7. ↑ "Έπαυλη Ηρώδου Αττικού Αρχειοθετήθηκε 2013-11-06 στο Wayback Machine.", στην ιστοσελίδα www.mythicalpeloponnese.gr
  8. ↑ Από το άρθρο του Ιωάννη Μ. Βαρβιτσιώτη, με τίτλο: "Το ανάκτορο του Μενελάου διχάζει", στην εφημερίδα "Το Βήμα", 23/02/2003.
  9. ↑ "«Κατά σύμβαση» στην Πελλάνα το ανάκτορο του Μενελάου", εφημερίδα Η Καθημερινή, 21.10.2004.
  10. ↑ Θεόδωρος Γ. Σπυρόπουλος, "Λακεδαίμων" (3 τόμοι) Αρχειοθετήθηκε 2014-09-06 στο Wayback Machine..
  11. ↑ Castleden, Rodney. Mycenaeans. Routledge, 2005, ISBN 0-415-24923-6, pp. 16-17. "An alternative site for the Palace of Menelaus has recently been uncovered by Theodore Spyropoulos at Pellana, 25km north of Sparta. The alleged palace site is close to a series of large Mycenaean chamber tombs and Professor Spyropoulos believes that what he has found is ancient Lakedaimon, the lost Homeric capital. The principal building is 32m by 14m, apparently a palatial building on the same scale as the 'palace' at Mycenae. Associated finds date it to 1200 BC. Cyclopean walling protects it and a wide road leads up to the entrance. The nearby tombs were plundered in antiquity, but not the 'palace', which has yielded pottery, jewellery, wall paintings and many Linear B tablets. There is a major clash of interpretation between Spyropoulos, who is convinced that Pellana was the Mycenaean capital of Laconia, and the British School at Athens, who believe that the Menelaion was the capital. The archive tablets at Pellana may help to resolve the issue." --Μετάφραση: "Μια εναλλακτική τοποθεσία για το ανάκτορο του Μενέλαου έχει πρόσφατα αποκαλυφτεί από τον Θεόδωρο Σπυρόπουλο στην Πελλάνα, 25 χιλιόμετρα βόρεια της Σπάρτης. Η περιοχή με το υποτιθέμενο ανάκτορο είναι κοντά σε μια σειρά μεγάλων μυκηναϊκών θαλαμοειδών τάφων και ο καθηγητής Σπυρόπουλος πιστεύει ότι αυτό που έχει βρεθεί είναι η αρχαία Λακεδαίμονα, η χαμένη ομηρική πρωτεύουσα. Το κύριο κτίριο είναι 32 μ. Χ 14μ,, προφανώς μεγαλοπρεπές κτίριο στην ίδια κλίμακα, όπως το ανάκτορο στις Μυκήνες, με πιθανότητα χρονολόγησης από το 1200 π.Χ. Προστατεύεται από κυκλώπεια τείχη και ευρύς δρόμος οδηγεί μέχρι την είσοδο. Οι κοντινοί τάφοι λεηλατήθηκαν κατά την αρχαιότητα, αλλά όχι το «παλάτι», το οποίο έχει αποδώσει κεραμική, κοσμήματα, τοιχογραφίες και πολλές πινακίδες Γραμμικής Β. Υπάρχει μια μεγάλη ερμηνευτική σύγκρουση μεταξύ του Σπυρόπουλου, ο οποίος είναι πεπεισμένος ότι η Πελλάνα ήταν η μυκηναϊκή πρωτεύουσα της Λακωνίας και των μελών της Βρετανικής Σχολής Αθηνών, οι οποίοι πιστεύουν ότι η πόλη Μενέλαιον ήταν η πρωτεύουσα. Τα αρχεία των πινακίδων της Πελλάνας μπορεί πιθανόν να βοηθήσουν στην επίλυση του προβλήματος."
  12. ↑ "Απάντηση της αριθ. 5811/14.2013 ερώτησης" στη Βουλή των Ελλήνων του, τότε αναπληρωτή υπουργού, Κωνσταντίνου Τζαβάρα, σχετικά με τον αρχαιολογικό χώρο της Πελλάνας Λακωνίας.
  13. ↑ "Υπό αγγλική ομηρία οι αρχαιότητες της Σπάρτης Αρχειοθετήθηκε 2015-02-03 στο Wayback Machine.", συνέντευξη του Θεόδωρου Σπυρόπουλου στον Νίκο Μπακή, στην Εφημερίδα “Ελλήνων Λόγος”, 29 Μαΐου 2009, αναδημοσίευση στην ιστοσελίδα: www.report24.gr
  14. ↑ "Ο Θόδωρος Σπυρόπουλος για το νέο μουσείο της Σπάρτης Αρχειοθετήθηκε 2013-01-24 στο Wayback Machine.", Αθήνα, 16 Μαρτίου 2012, αναδημοσίευση στην ιστοσελίδα: www.arcadiavoice.gr 19/03/2012.
  15. ↑ Θεόδωρος Γ. Σπυρόπουλος, "Λακεδαίμων" (3 τόμοι) Αρχειοθετήθηκε 2014-09-06 στο Wayback Machine..
  16. ↑ "«Βρίσκει» τη χαμένη Ατλαντίδα στο Λακωνικό βαθύπεδο![νεκρός σύνδεσμος]", στην ιστοσελίδα: www.notospress.gr
  17. ↑ "Αποκάλυψη Σπυρόπουλου: “Τα χρυσά κύπελλα του Βαφειού τα άρπαξαν από τους τάφους της Πελλάνας”", άρθρο του Νίκου Μπακή, στην ιστοσελίδα: www.laconialive.gr

Πηγές Επεξεργασία

  • Carter, Jane Burr and Morris, Sarah P. The Ages of Homer: A Tribute to Emily Townsend Vermeule. University of Texas Press, 1995. ISBN 0-292-71208-1
  • Castleden, Rodney. Mycenaeans. Routledge, 2005. ISBN 0-415-24923-6
  • Fagan, Garrett G. Archaeological Fantasies: How pseudoarchaeology misrepresents the past and misleads the public. Routledge, 2006. ISBN 0-415-30593-4


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Θεόδωρος_Σπυρόπουλος_(αρχαιολόγος)&oldid=10374899"