Ιερά Μητρόπολις Σόφιας
Η Ιερά Μητρόπολις Σόφιας (βουλγαρικά: Софийска света митрополия) είναι σημαντική πρώην επισκοπή του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και σημερινή επαρχία της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η μητρόπολη εδρεύει στην Σόφια, πρωτεύουσα της Βουλγαρίας και ο εκάστοτε Μητροπολίτης της φέρει ταυτόχρονα τον τίτλο του «Πατριάρχη Βουλγαρίας».
| Ιερά Μητρόπολις Σόφιας | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Xώρα | Βουλγαρία |
| Έδρα | Σόφια |
| Υπαγωγή | Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία |
| Μητροπολιτικός Ναός | Αγίας Κυριακής Σόφιας |
| Ιεραρχία | |
| Μητροπολίτης | Δανιήλ |
| Πρωτοσύγκελλος | Βασίλειος Σαβόφ |
| Ιστοσελίδα | |
| https://mitropolia-sofia.org/ | |
Μητροπολίτης, από τις 30 Ιουνίου 2024, είναι ο από Βιδινίου Δανιήλ (Νικόλωφ).
Ιστορία
ΕπεξεργασίαΑρχαιότητα
ΕπεξεργασίαΧάρη στην ευνοϊκή γεωγραφική της θέση, η τότε ονομαζόμενη Σαρδική εξελίχθηκε σε σημαντικό χριστιανικό κέντρο από τις αρχές του 4ου αιώνα. Το έτος 343 συγκλήθηκε εδώ η ομώνυμη Σύνοδος, η οποία απέτυχε μεν στους κύριους στόχους της, αλλά απέδειξε την ισχύ της επισκοπής Σαρδικής.
Όταν η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία διαιρέθηκε το 395, η Σαρδική βρισκόταν εντός των ορίων της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Όμως, από εκκλησιαστική άποψη συνέχισε να υπάγεται στον Πάπα Ρώμης μέσω του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, ο οποίος το 415 έλαβε τον τίτλο του «Βικάριου της Αποστολικής Έδρας», με δικαιοδοσία τις ανατολικές επισκοπές του Ιλλυρικού[1]. Τις επόμενες δεκαετίες, η εξουσία του επισκόπου Θεσσαλονίκης αποδυναμώθηκε, με τους Πάπες να διοικούν συχνά απευθείας τις τοπικές επισκοπές[1]. Το 535, ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός Α' ίδρυσε την Επισκοπή Πρώτης Ιουστινιανής, της οποίας ο επίσκοπος έγινε λίγο αργότερα Βικάριος της Αποστολικής Έδρας και η Μητρόπολη Σαρδικής περιήλθε στη δικαιοδοσία του[2]. Η αλλαγή αυτή φαίνεται ότι προκάλεσε την αντίθεση των επισκόπων Σαρδικής, των οποίων η ηγετική θέση μεταξύ των επισκοπών της Μεσογειακής Δακίας υποβαθμίστηκε υπέρ της Πρώτης Ιουστινιανής[3].
Μεσαίωνας
ΕπεξεργασίαΓύρω στο έτος 733, ως αποτέλεσμα της έντονης σύγκρουσης μεταξύ του Λέοντος Γ' και των Παπών, λόγω της εικονομαχικής πολιτικής του αυτοκράτορα, οι επισκοπές του Ανατολικού Ιλλυρικού, συμπεριλαμβανομένης της Σαρδικής, πέρασαν στην δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Οι Πάπες επί αιώνες ισχυρίζονταν ότι έπρεπε να τους επιστραφούν[4]. Στις αρχές του 9ου αιώνα, η Σαρδική κατακτήθηκε από τη Βουλγαρία και σύγχρονοι ερευνητές αναφέρουν ότι μετά την ίδρυση ανεξάρτητης βουλγαρικής εκκλησίας, η πόλη έγινε έδρα μιας από τις επισκοπές της, αν και στις λίγες πρωτογενείς πηγές που απαριθμούν βουλγαρικές επισκοπές, δεν αναφέρεται[5]. Μετά την κατάκτηση της βορειοανατολικής Βουλγαρίας από την Αυτοκρατορία το 971, ο Πατριάρχης Δαμιανός, που μέχρι τότε διέμενε στη Δρύστρα, εγκαταστάθηκε για κάποιο διάστημα στη Σαρδική (Σρέντετς)[6]. Τα επόμενα χρόνια, η επισκοπή του Σρέντετς υπήχθη στο Πατριαρχείο Πρέσπας[7].
Μετά την κατάλυση του Πρώτου Βουλγαρικού Βασιλείου το 1018, η επισκοπή του Σρέντετς συμπεριλήφθηκε στη νεοσύστατη Αρχιεπισκοπή Αχριδών[8]. Αναφέρεται ότι μετά την κατάκτηση του Σρέντετς από το Δεύτερο Βουλγαρικό Βασίλειο το 1195, η επισκοπή πέρασε από την Αρχιεπισκοπή Αχριδών στην Αρχιεπισκοπή Τυρνόβου, αλλά οι άμεσες πληροφορίες για αυτήν τις επόμενες δεκαετίες απουσιάζουν εντελώς[9]. Δεν αναφέρεται ούτε στα έγγραφα που σχετίζονται με την ένωση του βασιλιά Καλογιάν το 1204, γεγονός που οδηγεί σε αποκλίνουσες ερμηνείες: σύμφωνα με ορισμένους συγγραφείς, η επισκοπή απέρριψε την ένωση, σύμφωνα με άλλους είχε καταργηθεί[10]. Η επισκοπή επανεμφανίζεται σε πηγές από τον 14ο αιώνα, ως Μητρόπολη πλέον, και είναι γνωστά τα ονόματα αρκετών μητροπολιτών[11].
Αμέσως μετά την κατάληψη του Σρέντετς από τους Οθωμανούς το 1385, η επισκοπή του υπήχθη στον Μητροπολίτη Βιδύνης, ο οποίος την εποχή εκείνη βρισκόταν στη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως[12].
Νεότερα χρόνια
ΕπεξεργασίαΜετά την δημιουργία της Βουλγαρικής Εξαρχίας, χειροτονήθηκε Μητροπολίτης ο Μελέτιος, παράλληλα με τον Μητροπολίτη Σοφίας Άνθιμο (Οικουμενικό Πατριαρχείο). Αυτός και οι διάδοχοί του, Παρθένιος και Στέφανος, παρέμειναν σε σχίσμα όπως ολόκληρη η Εξαρχία, ως το 1945. Έκτοτε, ο Μητροπολίτης Σόφιας φέρει και τον τίτλο του Πατριάρχη Βουλγαρίας και είναι επικεφαλής της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Επισκοπικός κατάλογος
Επεξεργασία| Όνομα | Έτη | Παρατηρήσεις |
|---|---|---|
| Κλήμης | 1ος αιώνας | μαθητής του Αποστόλου Παύλου[13] |
| Άγιος Θεράπων | 3ος αιώνας | |
| Πρωτογένης | 316 – 351[14] | |
| Μπόνος | τελευταίο τέταρτο του 4ου αιώνα | |
| Ιούλιος | πριν το 424 – μετά το 431[15] | |
| Ζώσιμος | ~ 458 | |
| Δομνίων | ~ 515 | |
| Βασιλίσκος | ~ 551 | |
| Ευπρέπιος | 6ος αιώνας | |
| Λεόντιος | ~ 580[16] | |
| Φήλιξ | ~ 594 | |
| Δημήτριος | ~ 1000 | |
| Μιχαήλ | ~ 1070 – 1080 | |
| Νικήτας | ~ 1100 | |
| Ιωάννης | ~ 1329 | |
| Λεόντιος | ~ 1360 | |
| Σιλουανός | 1455 – 1469 | |
| Σίλβεστρος | ~ 1469 | |
| Κάλλιστος | ~ Μάιο του 1484 | |
| Καλέβιτος | πριν το 1493 – 1503 † | |
| Παγκράτιος | 1515[17] | |
| Ιερεμίας | πριν το 1513[18][19] – 31 Δεκεμβρίου 1522[20] | κατόπιν Οικουμενικός Πατριάρχης |
| Νήφων | πριν το 1528[21] – μετά τον Φεβρουάριο 1534[22] | |
| Παγκράτιος | ~ 16 Μαΐου 1534[18][19] | |
| Ιάκωβος | ~ 17 Αυγούστου 1555[18][19] | |
| Διομήδης | ~ 1564 ~ 1565[23] | |
| Παρθένιος | πριν τον Μάρτιο 1579[24] – μετά το 1586[25][18] | |
| Γρηγόριος | πριν τον Απρίλιο 1580[26] – μετά τις 6 Ιανουαρίου 1587[19] | πέθανε το 1601[25] |
| Ιωάσαφ | εξελέγη τον Ιούνιο 1601, αλλά δεν αποδέχτηκε την εκλογή[25] | |
| Νεόφυτος | 18 Μαρτίου 1603[25] – ; | |
| Ιερεμίας | πριν το 1614[27] – 1628[25] | καθαιρέθηκε |
| Μελέτιος | 23 Ιουνίου 1628 – Φεβρουάριος 1631[25][28] | καθαιρέθηκε, κατόπιν Αχριδών |
| Ιγνάτιος | Μάιος 1631 – 1639 | πέθανε το 1650[25][28] |
| Ιεζεκιήλ | 30 Νοεμβρίου 1639[25] – 1645[28][19] | |
| Νικόλαος | 1647 – 1650 | τοποτηρητής[29] |
| Δανιήλ | 1650 – 1670 | παραιτήθηκε[29], κατόπιν Βιδύνης[30] |
| Μελέτιος | ~ 1670[31] | αναφέρεται σε φιρμάνι |
| Αυξέντιος | 1674 – 1676[31] | |
| Δανιήλ | Μάιος 1676 – 1678 | καθαιρέθηκε[32][31] |
| Αυξέντιος | 1678 – 1680 | καθαιρέθηκε[32][31][33] |
| Κύριλλος | 28 Ιουλίου 1680[32][34] – ; | από Φιλιππουπόλεως |
| Θεόκλητος | πριν το 1682[35] – μετά το 1692[36][37] | |
| Γρηγόριος | πριν το 1694[38] – 1701[32] | παραιτήθηκε[32] |
| Αναστάσιος | 23 Μαΐου 1701 – 1743 †[32][39] | |
| Άνθιμος | Μάιος 1743 – 1754 | παραιτήθηκε[40][32] |
| Ιερεμίας | 14 Απριλίου 1754 – 1783 †[40][32] | |
| Ιερώνυμος | 1783[41] | |
| Θεοφάνης | Σεπτέμβριος 1783 – 26 Οκτωβρίου 1822 † | |
| Ιωακείμ (Μελενικής ή Μελενίκιος) | 22 Νοεμβρίου 1822 – 1830 | από Φαναρίου, κατόπιν Ιωαννίνων |
| Παΐσιος | Σεπτέμβριος 1830 – 1 Απριλίου 1837 | α΄ θητεία, από Ερυθραίας, κατόπιν Σμύρνης |
| Μελέτιος (Βυζάντιος) | 10 Απριλίου 1837 – Ιανουάριος 1847 | από πρώην Λαρίσης, κατόπιν Διδυμοτείχου |
| Παΐσιος | 7 Οκτωβρίου 1847 – 14 Ιουλίου 1853 | β΄ θητεία, από Σμύρνης, κατόπιν Εφέσου |
| Γεδεών | 14 Ιουλίου 1853 – 19 Απριλίου 1861 | από Προικοννήσου, κατόπιν εκ νέου Προικοννήσου |
| Δωρόθεος (Ιβάνωφ Σπασώφ) | 19 Απριλίου 1861 – Οκτώβριος 1872 | από Νυσσάβας, κατόπιν Σκοπίων της Βουλγαρικής Εξαρχίας |
| Άνθιμος (Αλεξιάδης) | 27 Νοεμβρίου 1872 – 22 Δεκεμβρίου 1873 | κατόπιν Βόσνης |
| Μελέτιος (Αντώνωφ) | 15 Οκτωβρίου 1872 – 11 Φεβρουαρίου 1883 | |
| Παρθένιος (Ποπστεφάνωφ Ιβάνωφ) | 12 Φεβρουαρίου 1892 – 20 Ιουνίου 1918 | |
| Στέφανος (Ποπγεωργίεφ Σοκώφ) | 23 Μαρτίου 1922 – 8 Σεπτεμβρίου 1948 | από Μαρκιανουπόλεως |
| Κύριλλος (Μαρκώφ Κωνσταντίνωφ) | 10 Μαΐου 1953 – 7 Μαρτίου 1971 † | από Φιλιππουπόλεως |
| Μάξιμος (Ναϊντένωφ Μινκώφ) | 4 Ιουλίου 1971 – 6 Νοεμβρίου 2012 † | από Λοβτσού |
| Νεόφυτος (Νικόλωφ Δημητρώφ) | 24 Φεβρουαρίου 2013 – 13 Μαρτίου 2024 † | από Ρούσε |
| Δανιήλ (Τριανταφύλλου Νικόλωφ) | 30 Ιουνίου 2024 – σήμερα | από Βιδινίου |
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 Данчева-Василева 2017, σελ. 320.
- ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 320-321.
- ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 321-322.
- ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 328-329.
- ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 331-332.
- ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 332-333.
- ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 335-336.
- ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 339-340.
- ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 382-386.
- ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 382-387.
- ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 388.
- ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 389-390.
- ↑ Προς Φιλιππησίους 4:3
- ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 303.
- ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 308.
- ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 310.
- ↑ Богдановић, Д. Житије Георгија Кратовца. – Зборник историје књижевности, 10, 1976, 259.
- ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 Лачев, М (2006). «Каталог на софийските митрополити». Исторически преглед 62 (5 – 6): 167.
- ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 Тютюнджиев, Иван, Красимира Мутафова (1994). История на българския народ през XV-XVII в. В таблици, схеми, карти, и тестове. Велико Търново: Университетско издателство „Св. св. Кирил и Методий“. σελ. 38.
- ↑ Γερμανός, μιτρ. Σάρδεων (1937). «Επισκοπικοί κατάλογοι των επαρχιών της βορείου Θράκης και εν γένει της Βουλγαρίας από της Αλώσεως και εξής». Θρακικά (8): 166.
- ↑ Στρουμπάκης, Μ. Ιερεμίας Α´ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Ο βίος και το έργο του. Αθήνα, 2004, 294.
- ↑ Ковачев, М. Драгалевският манастир „Св. Богородица Витошка“ и неговите старини. С., 1940, 17, 190, табл. ХХ.
- ↑ Б. Христова, Д. Караджова, Е. Узунова. Бележки на българските книжовници Х-XVIII век. Т.1 – 2. С., 2003 – 2004, № 188, 190
- ↑ Fedalto, G. Hierarchia ecclesiastica orientalis: series episcoporum ecclesiarum christianarum orientalium. Padova, 1988, 554
- ↑ 25,0 25,1 25,2 25,3 25,4 25,5 25,6 25,7 Γερμανός, μιτρ. Σάρδεων (1937). «Επισκοπικοί κατάλογοι των επαρχιών της βορείου Θράκης και εν γένει της Βουλγαρίας από της Αλώσεως και εξής». Θρακικά (8): 167.
- ↑ Παπαδημητρίου-Δούκας, Ν. Οἱ ὁριακές διαφορές μέσα στό Ἃγιο Ὄρος κατά τήν πρώμη μεταβυζαντινή ἐποχή. – Βυζαντιακά, 22, 2002, 289.
- ↑ Мутафчиев, П. Избрани произведения. Т.2. С., 1973, 145.
- ↑ 28,0 28,1 28,2 Лачев, М (2006). «Каталог на софийските митрополити». Исторически преглед 62 (5 – 6): 168.
- ↑ 29,0 29,1 Лачев, М (2006). «Каталог на софийските митрополити». Исторически преглед 62 (5 – 6): 169.
- ↑ Σάρδεων 1937, σελ. 132.
- ↑ 31,0 31,1 31,2 31,3 Лачев, М (2006). «Каталог на софийските митрополити». Исторически преглед 62 (5 – 6): 170.
- ↑ 32,0 32,1 32,2 32,3 32,4 32,5 32,6 32,7 Γερμανός, μιτρ. Σάρδεων (1937). «Επισκοπικοί κατάλογοι των επαρχιών της βορείου Θράκης και εν γένει της Βουλγαρίας από της Αλώσεως και εξής». Θρακικά (8): 168.
- ↑ Inscripțiile medievale ale României. T.1. București, 1965. №№ 454, 1179.
- ↑ Лачев, М (2006). «Каталог на софийските митрополити». Исторически преглед 62 (5 – 6): 170 - 171.
- ↑ Vaporis, M. A Study of the Ziskind MS No.22 of the Yale University Library: Some Aspects of the History of the Ecumenical Patriarchate of Constantinople in the Seventeeth and Eighteenth Centuries. – Greek Orthodox Theological Review, 13, 1968, Supplement, 60.
- ↑ Стојановић, Љ. Стари српски записи и натписи. T. 1 – 6, II изд. Београд, 1982 – 1988, № 1964.
- ↑ Лачев, М (2006). «Каталог на софийските митрополити». Исторически преглед 62 (5 – 6): 171.
- ↑ Б. Христова, Д. Караджова, Е. Узунова. Бележки на българските книжовници Х-XVIII век. Т.1 – 2. С., 2003 – 2004, № 335
- ↑ Лачев, М (2006). «Каталог на софийските митрополити». Исторически преглед 62 (5 – 6): 171 – 172.
- ↑ 40,0 40,1 Лачев, М (2006). «Каталог на софийските митрополити». Исторически преглед 62 (5 – 6): 172.
- ↑ Лачев, М (2006). «Каталог на софийските митрополити». Исторически преглед 62 (5 – 6): 172 – 173.
Πηγές
Επεξεργασία- Данчева-Василева, Ани (2017). История на средновековна София IV-XIV век. Σόφια: Издателство „Захарий Стоянов“. ISBN 978-954-09-1110-6.
- Σάρδεων, Γερμανός (1937). «Επισκοπικοί κατάλογοι των επαρχιών της Βορείου Θράκης και εν γένει της Βουλγαρίας από της Αλώσεως και εξής». Θρακικά 8. https://www.he.duth.gr/erg_laog/thrakika/Thrakika08.pdf. Ανακτήθηκε στις 25 Μαΐου 2024.