Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου Νάουσας
| Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Ο Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου Νάουσας βρίσκεται στη βορειοανατολική είσοδο της πόλης. Η ανέγερσή του ολοκληρώθηκε μέσα στη δεκαετία του 1840. Στην ίδια θέση υπήρχε ο παλιότερος ναός που καταστράφηκε κατά τον Χαλασμό της Νάουσας το 1822. Από την πύλη μάλιστα του Αγίου Γεωργίου παραβιάστηκε η άμυνα των πολιορκημένων Ναουσαίων και εισήλθαν οι Τούρκοι στην πόλη τη Διακαινήσιμο εβδομάδα του 1822. Ο νεότερος ναός ιστορήθηκε με έξοδα των ενοριτών και τις δαπάνες του Γεωργίου Μπουφέλα. Διατηρεί φορητές εικόνες που χρονολογούνται μέσα στον 19ο αι. και φέρουν σημαντικές αναθηματικές επιγραφές. Σήμερα η ενορία του Αγίου Γεωργίου είναι η πολυπληθέστερη της πόλης.
| Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου Νάουσας | |
|---|---|
Καμπαναριό και ναός του Αγίου Γεωργίου Νάουσας στις αρχές του 20ου αι. | |
| Γενικές Πληροφορίες | |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 40°38′02″N 22°04′17″E / 40.63388996128393°N 22.07138801246838°EΣυντεταγμένες: 40°38′02″N 22°04′17″E / 40.63388996128393°N 22.07138801246838°E |
| Τοποθεσία | Νάουσα, Μακεδονία |
| Θρήσκευμα | Ορθοδοξία |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Μακεδονία |
| Νομός | Ημαθία |
| Δήμος | Δήμος Ηρωικής Πόλης Νάουσας |
| Πόλη | Νάουσα |
| Περιοχή | Είσοδος της πόλης |
| Λειτουργική Κατάσταση | Λειτουργικός |
| Αρχιτεκτονική | |
| Αποπεράτωση | 1842 |
| Τεχνικές Πληροφορίες | |
| Πλάτος | 34,00 μ. |
| Πλάτος Κυρίως Ναού | 17,00 μ. |
| Θόλοι | 1 (νεότερη προσθήκη) |
| Κωδωνοστάσια | 1 |
| Ύψος Κωδωνοστασίου | 23,60 |
| Υλικά | πωρόλιθος |
Αρχιτεκτονική Επεξεργασία
Ο ιερός ναός Αγίου Γεωργίου Νάουσας είναι κτίσμα του 19ου αιώνα. Είναι τρίκλιτη βασιλική με κεραμοσκεπή. Η κάτοψη του ναού είναι ορθογώνια και διακρίνονται τρεις χώροι: ο νάρθηκας, ο κυρίως ναός και το Ιερό Βήμα. Ο ναός αποτελείται από το αρχικό του κέλυφος και από μεταγενέστερες προσθήκες στο δυτικό, στο βόρειο και στο νότιο τμήμα του.
Η μοναδική κόγχη του Ιερού στο ανατολικό τμήμα του ναού είναι ημικυκλική στην κάτοψη εξωτερικά και κοσμείται από επτά περίτεχνα, αβαθή, τυφλά αψιδώματα την κοσμούν εξωτερικά.
Ο ναός χωρίζεται σε τρία κλίτη με επτά ζεύγη κιόνων από καστανίτικο ξύλο, επιχρισμένων εξωτερικά. Φέρουν κιονόκρανα και συγκρατούν επίσης ξύλινες, επιχρισμένες τοξοστοιχίες.
Σε δεύτερο επίπεδο, πάνω από την κύρια είσοδο, στο δυτικό τμήμα του κυρίως ναού και πάνω από τον νάρθηκα διαμορφώνεται γυναικωνίτης σε σχήμα Π.
Από τα μέσα του 20ου αι. γίνονται έγιναν αρκετές αλλαγές στον ναό όπως η προσθήκη του τρούλου και η οικοδόμηση παρεκκλησίου στο νότιο τμήμα[1].
Η αγιογράφηση του ναού και ο μεγάλος ευεργέτης Γεώργιος Μπουφέλας Επεξεργασία
Ο ναός του Αγίου Γεωργίου ξεκίνησε να κτίζεται με εράνους των χριστιανών της Νάουσας το 1841. Τη μεγαλύτερη όμως δωρεά για τον ναό την έκανε ο Γεώργιος Μπουφέλας. Συγκεκριμένα προσέφερε χρήματα για να γίνει η αγιογράφηση του ναού. Ο Μπουφέλας ήταν από το χωριό Γκολισάνι (Λευκάδια) της Νάουσας.[2] Το 1840 επισκέφτηκε τους Αγίους Τόπους και το 1842, την εποχή που ακόμη ανεγειρόταν ο ναός, εγκαταστάθηκε στη Νάουσα και δώρισε όλη του την περιουσία για την αγιογράφησή του. Το 1851 πέθανε στη Νάουσα.
Ο Γεώργιος Μπουφέλας απεικονίζεται ως ένας απλός χωρικός φοράει το πουκάμισο, που δεμένο με το μπλε ζωνάρι γίνεται φουστανέλα, άσπρο μπινιβρέκι, κάλτσες, γιλέκο σταυρωτό και πανωφόρι. [3]
Στην κτητορική επιγραφή διαβάζουμε:
Γεώργιος Μπουφέλας προσκυνητής
Κατήγετο από το πλησίον της Ναούσης χωρίον Γκουλισιάνι. Επισκεφθείς το1840 τους Αγίου Τόπους, επανήλθε εις αυτό και εκποιήσας την κτηματικήν περιουσίαν του ελθών εγκατεστάθη εις Νάουσαν το 1842. Τότε επερατώθη η το 1841 αρξαμένη δι' εράνων ανέγερσις του Ιερού τούτου Ναού και αφού διαθέσας ολόκληρον την περιουσιαν του δια εξεικόνησιν του Βίου του Σωτήρος και όλων των Αγίων. Αφιέρωσεν δε εαυτόν εις την υπηρεσίαν του Ιερού τούτου Ναού και μέχρι του θανάτου του 1851 έχον όντως έξοχον και αξιομίμητον υπόδειγμα αυτόαπαρνήσεως δια κάθε Χρηστιανόν. Αμήν[4]
Έτσι, με χρήματα του Μπουφέλα ο ναός ιστορήθηκε με αγιογραφίες σε όλες του τις επιφάνειες. Οι αγιογραφίες χωρίζονται σε τρεις ζώνες. Η πρώτη από πάνω προς τα κάτω περιλαμβάνει θέματα από τη ζωή του Κυρίου. Το ίδιο και η δεύτερη που σε ύψος είναι διπλάσια από την πρώτη. Τέλος η τρίτη περιλαμβάνει μορφές αγίων. Η πρώτη από επάνω του νοτίου κλίτους περιλαμβάνει παραστάσεις από τη γέννηση έως τη βάφτιση του Χριστού, χωρίς να λείπουν και άλλα θέματα που έχουν σχέση με τη δεύτερη ζώνη. Αγιογραφημένο είναι επίσης το Ιερό Βήμα και ο πολύ νεότερος τρούλος.
Το τέμπλο και οι εικόνες του Επεξεργασία
Μέσα στον Ναό του Αγίου Γεωργίου, στο τέμπλο, δεξιά και αριστερά από την Ωραία Πύλη παρατηρούμε αντίστοιχα την εικόνα του Ιησού και της Παναγίας.
Ο Ιησούς εικονίζεται να κάθεται σε περίτεχνο, χρυσό θρόνο και γύρω του βρίσκονται οι τέσσερις Ευαγγελιστές. Φορά αρχιερατικά άμφια, με πρωτόγνωρα για την εποχή χρώματα που συμβολίζουν τη χαρά, την ειρήνη και τον Παράδεισο. Στο αριστερό Του χέρι κρατάει ανοιχτή την Αγία Γραφή στην παραβολή του Καλού Ποιμένος και με το δεξί Του χέρι μας ευλογεί.
Η Παναγία κάθεται και αυτή σε περίτεχνο θρόνο, πάνω από τον οποίο υπάρχουν δύο άγγελοι που φαίνεται να Της φορούν φωτοστέφανο. Φοράει τον κλασσικό, απλό χιτώνα και ιμάτιο με το οποίο καλύπτει τα μαλλιά Της, όπως πάντα. Στην αγκαλιά Της κρατάει το Θείο Βρέφος που και Αυτό με τη σειρά Του κρατάει την Αγία Γραφή και μας ευλογεί. Με το δεξί Της χέρι κάνει δέηση.
Η αγιογράφηση και των δύο εικόνων έγινε από το ίδιο άτομο, τον Αποστολάκη Παπαδημήτρη τον Βεροιαίο, ενώ η παραγγελία δόθηκε τους από διαφορετικά άτομα. Η δαπάνη της εικόνας του Ιησού έγινε από τη συντεχνία των Σαπουνάδων (δηλαδή από κατασκευαστές σαπουνιών). Αντιθέτως, η δαπάνη της εικόνας της Παναγίας έγινε από τους εργάτες αμπατζήδες.
Η εικόνα του Άγιου Ιωάννη χρονολογείται το 1844 και ο μήνας δεν προσδιορίζεται.Πάνω της αναγράφεται η επιγραφή: Δέησης Ιω,δηλαδή αυτό σημαίνει ότι την παρήγγειλε κάποιος ονόματι Ιωάννης και επέλεξε τον συγκεκριμένο Άγιο γιατί είχε το όνομα του. Ο Άγιος Ιωάννης είναι λιτά ντυμένος, έχει φτερά μαύρα, με το δεξί του χέρι ευλογεί ενώ με το αριστερό κρατάει πινάκιο με την αποτμημένη κεφαλή του και ειλητάριο που γράφει: ΜΕΤΑΝΟΕΙΤΕ ΗΓΓΙΚΕ ΓΑΡ Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ/ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΩΝ. Τέλος, γύρω γύρω απεικονίζονται 8 σκηνές από τη ζωή και το μαρτύριο του.
Η εικόνα του Άγιου Σπυρίδωνα βρίσκεται αριστερά της εικόνας του Άγιου Ιωάννη.Ο Άγιος με πλήρη αρχιερατική στολή ευλογεί, ενώ με το αριστερό χέρι κρατά ανοικτό ιερό Ευαγγέλιο στο όποιο αναγράφονται τα εξής: ΕΓΩ ΕΙΜΙ Ο ΠΟΙΜΗΝ Ο ΚΑΛΟΣ ΠΟΙΜΗΝ Ο ΚΑΛΟΣ ΤΗΝ ΨΥΧΗΝ ΑΥΤΟΥ ΤΙ ΘΗΣΙΝ. Η εικόνα δωρήθηκε από τους μαστόρους Κονιτσιώτες.[1] Είναι πολύ πιθανόν ότι αυτοί έχτισαν τον ναό στη Νάουσα και έτσι έκαναν την εικόνα του Αγίου Σπυρίδωνα για να τιμήσουν τον Θεό.
Τα προσκυνητάρια στο εσωτερικό του ναού και τον νάρθηκα Επεξεργασία
Το προσκυνητάρι της Αγίας Αικατερίνης Επεξεργασία
Στο εσωτερικό του Ναού του Αγίου Γεωργίου, στο δεξιό προσκυνητάρι βρίσκεται η εικόνα της Αγίας Αικατερίνης[5]. Βλέπουμε ότι στέκεται όρθια κρατώντας την Αγία Γραφή στο αριστερό της χέρι και στο δεξί έναν σταυρο που παριστάται η σταύρωση του Χριστού. Δεξιά και αριστερά της εικόνας βλέπουμε εικόνες από τον βίο και τα μαρτύρια της Αγίας. Φοράει κόκκινα, πράσινα και κίτρινα ενδύματα. Στο κάτω μέρος της εικόνας υπάρχει η εξής επιγραφή : Ανιστορίθη η παρούσα εικών δια δαπάνης των Εντιμοτάτων Κυρίων Ζευγαράδων (πλουσίων αγροτών που κατέχουν βόδια) δια Γρ: 400 ων η μνήμη αιωνία 1843, 11 Νοεμβρίου χειρ αποστολάκη Παπαδημητρίου Βεροίας.
Το προσκυνητάρι της Αγίας Βαρβάρας Επεξεργασία
Στο αριστερό προσκυνητάρι του Ναού βρίσκεται η εικόνα της Αγίας Βαρβάρας που έγινε δαπάνη των Λαναράδων της πόλης στα μέσα περίπου του 19ου αι.[6]. Γύρω από την Αγία παρουσιάζονται οκτώ παραστάσεις από τις σημαντικότερες στιγμές του βίου της και κυρίως τα μαρτύριά της. Η Αγία με βασιλική στολή κρατά με το αριστερό της χέρι κλάδο φοίνικα, σύμβολο της νίκης αλλά και του μαρτυρίου της. Με το δεξί της χέρι κρατάει τον Τίμιο Σταυρό. Στο κατώτερο μέρος της εικόνας διακρίνουμε την εξής επιγραφή : Ανιστορίθη η παρούσα εικών δια δαπάνης πλουσίας των Τιμιωτάτων [δυσανάγνωστο].. μετίων Λαναράδων ους περ Κύριος διαφυλάτοι αυτούς εν έτι σωτηρίω ανέθεντο [δυσανάγνωστο]. Και αυτή η εικόνα αγιογραφήθηκε από τον Αποστολάκη Παπαδημήτρη.
Το προσκυνητάρι του Αγίου Στυλιανού στον νάρθηκα Επεξεργασία
Η εικόνα του Αγίου Στυλιανού βρίσκεται στο προσκυνητάρι στο βόρειο τμήμα του νάρθηκα από τον 19ο αιώνα. Ο Άγιος απεικονίζεται κρατώντας ένα νήπιο στα χέρια του επειδή είναι προστάτης των παιδιών. Η εικόνα φέρει επιγραφή με τα εξής πληροφοριακά στοιχεία:
ΠΑΙΔΩΝ ΦΥΛΑΞ ΠΕΦΥΚΕ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΤΟ ΔΩΡΟ. Ο ΦΙΛΕΟΡΤΟΣ ΜΑΝΤΗΣ Γ. ΜΠΙΛΗΣ ΤΗΝ ΑΦΙΕΡΩΣΕΝ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΑΥΤΟΥ ΚΑΙ ΤΟΝ ΤΕ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΚΝΩΝ ΤΟΥ ΕΝ ΕΤΟΙ 1892
Το καμπαναριό του Αγίου Γεωργίου Επεξεργασία
Όταν ανοικοδομήθηκε ο Ναός του Αγίου Γεωργίου οι Ναουσαίοι επιθυμούσαν να τοποθετηθεί και μια καμπάνα στο κωδωνοστάσιο. Παρά τις αντιδράσεις των Οθωμανών της πόλης και ύστερα από παρέμβαση του Μητροπολίτη Βεροίας στην Υψηλή Πύλη, την παραμονή των Χριστουγέννων του 1867 τοποθετήθηκε η καμπάνα. Αμέσως μετά όμως οι Οθωμανοί κατεδάφισαν το κωδωνοστάσιο και συνέτριψαν την καμπάνα. Οι Ναουσαίοι απέφυγαν τις συμπλοκές και ενημέρωσαν τον Βαλή της Θεσσαλονίκης και τους προξένους των Μεγάλων Δυνάμεων θεωρώντας το περιστατικό ωμή παραβίαση του Χάττι Χουμαγιούν. Ο Βαλής αναγνωρίζοντας το δίκιο των Ναουσαίων διέταξε να αγορασθεί καινούργια καμπάνα και να οικοδομηθεί με έξοδα των Τούρκων το κατεστραμμένο κωδωνοστάσιο.[7]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 «Ιερός ναός Αγίου Γεωργίου : οι αγιογραφημένοι ναοί του 19ου αιώνα στη Νάουσα [περιέχεται στο] Νιάουστα τχ.93 (Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2000) σ.23-34». medusa.libver.gr. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2016.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Ζάλιος, Χρήστος (Μάιος-Άυγουστος 2013). «Τα Λευκάδια Νάουσας (2° μέρος) Περίοδος τουρκοκρατίας». ΧΡΟΝΙΚΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΝΟΜΟΥ ΗΜΑΘΙΑΣ (20): 31-38. http://medusa.libver.gr/jspui/bitstream/123456789/7171/1/Ta%20Lefkadia%20Naousas%20tx20.pdf.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Ζάλιος, Χρήστος (Ιανουάριος-Απρίλιος 2012). «Η παραδοσιακή φορεσιά των χωριών του κάμπου της Νάουσας». ΝΙΑΟΥΣΤΑ (138): 29-30.
- ↑ Βαλσαμίδης, Μανώλης (2009). Ψηφίδες. Ιστορικά Τοπικά. Νάουσα. σελ. 145.
- ↑ Κυριακίδης, Παύλος (Οκτώβριος-Δεκέμβιος 2000). «Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου». ΝΙΑΟΥΣΤΑ: 32-33. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-05-15. https://web.archive.org/web/20180515043616/http://medusa.libver.gr/jspui/bitstream/123456789/3057/1/niaousta93-005agios_georgios.pdf.
- ↑ Κυριακίδης, Παύλος (Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2000). «Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου». ΝΙΑΟΥΣΤΑ: 32. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-05-15. https://web.archive.org/web/20180515043616/http://medusa.libver.gr/jspui/bitstream/123456789/3057/1/niaousta93-005agios_georgios.pdf.
- ↑ Κυριακίδης, Παύλος ((Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2000)). Νιάουστα. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-05-15. https://web.archive.org/web/20180515043616/http://medusa.libver.gr/jspui/bitstream/123456789/3057/1/niaousta93-005agios_georgios.pdf.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Βαλσαμίδης Μανώλης, Ψηφίδες. Ιστορικά Τοπικά, τ. 3ος, Νάουσα 2009.
- Ζάλιος Χρήστος, "Η παραδοσιακή φορεσιά των χωριών του κάμπου της Νάουσας", Νιάουστα 138 (2012) 24-31.
- Ζάλιος Χρήστος, "Τα Λευκάδια Νάουσας (2ο Μέρος). Περίοδος Τουρκοκρατίας", Χρονικά Ιστορίας και Πολιτισμού Νομού Ημαθίας 20 (2013) 31-38.
- Κυριακίδης Παύλος, "Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου", Νιάουστα 93 (2000) 23-34.