Καίσαρ Μπιροτώ

μυθιστόρημα του Ονορέ ντε Μπαλζάκ

Καίσαρ Μπιροτώ ή Ιστορία του μεγαλείου και της πτώσης του Καίσαρα Μπιροτώ (γαλλικός τίτλος: César Birotteau ou Histoire de la grandeur et de la décadence de César Birotteau) είναι μυθιστόρημα του Ονορέ ντε Μπαλζάκ, που εκδόθηκε το 1837 και περιλαμβάνεται στις Σκηνές της παρισινής ζωής της Ανθρώπινης κωμωδίας.[1]

Καίσαρ Μπιροτώ
ΣυγγραφέαςΟνορέ ντε Μπαλζάκ
ΕικονογράφοςBertall
ΤίτλοςHistoire de la grandeur et de la décadence de César Birotteau, parfumeur, chevalier de la Légion d’honneur, adjoint au maire du deuxième arrondissement de Paris
ΓλώσσαΓαλλικά
Ημερομηνία δημοσίευσης1839
Μορφήμυθιστόρημα
ΣειράΗ Ανθρώπινη κωμωδία
ΧαρακτήρεςCésar Birotteau
ΠροηγούμενοThe Thirteen
ΕπόμενοΟ Οίκος Νυσενζέν

Το έργο ήταν αφιερωμένο στον Λαμαρτίνο και ο πλήρης τίτλος του είναι πολύ μεγαλύτερος: Ιστορία του μεγαλείου και της πτώσης του Καίσαρα Μπιροτώ, αρωματοποιού, αντιδημάρχου του δεύτερου διαμερίσματος του Παρισιού, ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής και συνοψίζει την πλοκή του μυθιστορήματος.

Το έργο παραμένει επίκαιρο καθώς μέσα του αναγνωρίζουμε χαρακτήρες, σχέσεις, συγκρούσεις και καταστάσεις παρόμοιες με αυτές που συναντάμε καθημερινά και στην εποχή μας. [2]

Υπόθεση Επεξεργασία

Ο Σεζάρ Μπιροτώ κατάγεται από την περιοχή της Τουρ και από μικρός έχει εγκατασταθεί στο Παρίσι. Στην αρχή του μυθιστορήματος, το 1818, έχει ένα επιτυχημένο κατάστημα αρωμάτων, έχει εκλεγεί αντιδήμαρχος της περιφέρειάς του στο Παρίσι και του έχει απονεμηθεί η τιμητική διάκριση της Λεγεώνας της Τιμής. Είναι μοναρχικός, κατά τη διάρκεια της Επανάστασης έλαβε μέρος στη Μοναρχική εξέγερση της 13ης Βαντεμιαίρ κατά της Δημοκρατίας, σε ένα στάδιο αντιμέτωπος με τον ίδιο τον Ναπολέοντα, γεγονός που αναφέρει συχνά στις συζητήσεις. Είναι παντρεμένος με την Κονστάνς και έχει μια κόρη, τη Σεραζίν.

Αποφασίζει να αρχίσει να ζει σε υψηλότερο επίπεδο, μεταμορφώνει το σπίτι του σε πραγματικό παλάτι και οργανώνει πολυέξοδες χοροεσπερίδες όπου παρευρίσκεται ο καλός κόσμος. Συγχρόνως, παρασύρεται σε ριψοκίνδυνες κερδοσκοπίες στην αγορά ακινήτων με δανεικά χρήματα, μέσω του συμβολαιογράφου του Ρογκέν. Επίσης, σχεδιάζει να επεκτείνει την επιχείρησή του με ένα νέο λάδι μαλλιών, με επιχειρηματικό συνεργάτη τον βοηθό του Ανσέλμ Ποπινό (που είναι ερωτευμένος με την Σεραζίν). Όλα αυτά τα σχέδια του έχουν προκαλέσει μεγάλα χρέη.[3]

Με έναν έξυπνο διπλό ελιγμό, ο απατεώνας συμβολαιογράφος παίρνει όλα τα κεφάλαια του Μπιροτώ, χωρίς να του δώσει απόδειξη, πριν εξαφανιστεί. Ο εμπνευστής της συνωμοσίας εναντίον του Μπιροτώ είναι ένας από τους πρώην υπαλλήλους του που απολύθηκε για κλοπή, ο οποίος είναι πλέον άνθρωπος της εξουσίας και ολοκληρώνει την εκδίκησή του υπονομεύοντας το πρώην αφεντικό του στις τράπεζες. Αντιμέτωπος με πολλούς πιστωτές και χωρίς τη δυνατότητα δανεισμού, ο αρωματοποιός κήρυξε πτώχευση.[4]

Ο Μπιροτώ σώζεται μόνο από την αφοσίωση του αφοσιωμένου υπαλλήλου του Ποπινό, ο οποίος δουλεύοντας ακατάπαυστα αρχίζει να παράγει και να εμπορεύεται σε όλη τη Γαλλία ένα καλλυντικό λάδι φουντουκιού που είχε εφεύρει ο Μπιροτώ, δίνοντας τα κέρδη στον Σεζάρ Μπιροτώ. Όταν τόσες πολλές χρεοκοπίες του Παρισιού ήταν δόλιες, η κοινή γνώμη σύντομα συγκινήθηκε από τη θαρραλέα στάση του Μπιροτώ και ο βασιλιάς προσφέρει κρυφά 6.000 φράγκα στον πιστό βασιλικό. Βοηθούμενος ηθικά από τον θείο του και τον αδελφό του εφημέριο της Τουρ, που του έστειλε 1.000 φράγκα (όλες τις οικονομίες του), καταφέρνει να αποζημιώσει όλους τους πιστωτές του και λαμβάνει τη νομική του αποκατάσταση το 1823. Συντετριμμένος όμως από τις ηθικές δοκιμασίες που υπέστη, πέθανε την ημέρα του θριάμβου του, παντρεύοντας την κόρη του με τον πιστό Ποπινό.[5]

Θέματα Επεξεργασία

 
Αναμνηστική πλακέτα στην οδό Μποναπάρτ στο 6ο Δημοτικό Διαμέρισμα Παρισιού η οποία αναφέρει ότι το 1837, ο Μπαλζάκ εμπνεύστηκε από τον αρωματοποιό Ζαν-Βενσάν Μπυλί για το μυθιστόρημά του.

Ο Μπαλζάκ έγραψε τον Καίσαρα Μπιροτώ εμπνευσμένος από ένα πραγματικό γεγονός. Ο αρωματοποιός Ζαν-Βενσάν Μπυλί, όπως και ο μυθιστορηματικός Μπιροτώ, επινόησε μια καλλυντική λοσιόν που του επέτρεψε να πλουτίσει γρήγορα. Ωστόσο, το μαγαζί του καταστράφηκε κατά τη διάρκεια της επανάστασης του Ιουλίου του 1830 και ο άνθρωπος πτώχευσε. Πέρασε πολλά χρόνια αποπληρώνοντας τους πιστωτές του και πέθανε άπορος στο νοσοκομείο.[3]

Ωστόσο, στόχος του μυθιστοριογράφου ήταν, κυρίως, να αναδείξει τον ήρωά του ως χαρακτηριστικό τύπο του μικροαστού επιχειρηματία, έναν από τους πολλούς μικροαστούς της εποχής της Παλινόρθωσης των Βουρβόνων και της Μοναρχίας του Ιουλίου. Παρουσίασε στο πρόσωπό του τα τυπικά χαρακτηριστικά αυτής της κοινωνικής τάξης, το κυνήγι του πλούτου, της φήμης και των τιμητικών διακρίσεων σε συνδυασμό με την απληστία και τη φιλοδοξία της ανόδου στις υψηλότερες κοινωνικές σφαίρες του παριζιάνικου κόσμου. Αναφέρεται επίσης στην κερδοσκοπία της εποχής και την επιτηδειότητα απατεώνων που παρασύρουν αφελείς, που αναλύει στο μυθιστόρημα Ο Οίκος Νυσενζέν.

Το κεφάλαιο 14 τιτλοφορείται «Μια γενική ιστορία της χρεοκοπίας» και εδώ ο Μπαλζάκ εξηγεί τους νόμους περί πτώχευσης όπως ίσχυαν στην εποχή του και πώς παρακάμπτονταν συχνά από ανέντιμους επιχειρηματίες που ήθελαν να ξεφύγουν από τα χρέη τους. Ο Μπιροτώ αποδεικνύεται ότι αποτελεί εξαίρεση στο ότι επιλέγει να εξοφλήσει όλα τα χρέη του, εκπροσωπώντας την εντιμότητα και τα χρηστά εμπορικά ήθη. Αναδεικνύεται επίσης η τιμιότητα και η επιμονή του υπαλλήλου του και μελλοντικού γαμπρού του Ποπινό. [6]

Διασκευές Επεξεργασία

  • 1977: Η ιστορία του μεγαλείου και της πτώσης του Καίσαρα Μπιροτώ, γαλλική τηλεοπτική σειρά σε έξι συνέχειες. [7]

Μεταφράσεις στα ελληνικά Επεξεργασία

  • Ο δήμαρχος Μπιροτώ, μετάφραση: Δημήτρης Π. Κωστελένος, εκδόσεις Κραναός, 1984
  • Καίσαρας Μπιροτώ, μετάφραση: Ευγενία Τσελέντη, εκδόσεις Παπαδόπουλος, 1999 [8]

Παραπομπές Επεξεργασία