Κασετίνα του Ωζόν

Η κασετίνα του Ωζόν (αγγλικά:The Auzon Casket or the Franks Casket) είναι μια κασετίνα από κόκαλο φάλαινας διακοσμημένη με ανάγλυφες εικόνες και επιγραφές που κατασκευάστηκε στην αγγλοσαξονική Νορθουμβρία στις αρχές του 8ου αιώνα. Ονομάστηκε από τον τόπο όπου βρέθηκε, το χωριό Ωζόν στη Γαλλία. Αναφέρεται επίσης ως Κασετίνα Φρανκς, από το όνομα του δωρητή στο Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο, όπου και εκτίθεται. Με τις σκηνές από χριστιανικές και παγανιστικές παραδόσεις καθώς και τις επιγραφές που φέρει είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά έργα πρώιμης μεσαιωνικής τέχνης της αγγλοσαξονικής περιόδου.

Η κασετίνα εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο, εμπρόσθιο τμήμα

Οι επιγραφές εμφανίζουν μια σκόπιμη γλωσσική και αλφαβητική δεξιοτεχνία. Είναι κυρίως γραμμένες στα παλαιά αγγλικά, σε ρούνους και στα λατινικά. Ορισμένα τμήματα είναι γραμμένα ανάποδα ή από πίσω προς τα εμπρός. Τα κείμενα, μαζί με τις επιγραφές στον πέτρινο Σταυρό του Ράθγουελ του 8ου αιώνα, είναι τα παλαιότερα διασωθέντα, προγενέστερα των χειρογράφων της παλαιάς αγγλικής λογοτεχνίας.

Παρουσίαση

Η κασετίνα έχει μήκος 22,9 εκατοστά, πλάτος 19 εκ. και ύψος 10,9 εκ., και από τη γλώσσα των επιγραφών και άλλων χαρακτηριστικών του χρονολογείται στο πρώτο μισό του 8ου αιώνα μ.Χ. Η αρχική της χρήση είναι άγνωστη.

Όταν ανακαλύφθηκε τον 19ο αιώνα, βρισκόταν στην κατοχή μιας οικογένειας στο χωριό Ωζόν στο νομό Ωτ-Λουάρ της Γαλλίας και χρησίμευε παλιότερα ως κουτί ραψίματος. Οι ασημένιοι μεντεσέδες μετατράπηκαν σε ασημένιο δαχτυλίδι και η κασετίνα διαλύθηκε. Τα τμήματα παρουσιάστηκαν σε έναν καθηγητή ο οποίος τα πούλησε σε κατάστημα αρχαιοτήτων στο Παρίσι από όπου τα αγόρασε το 1857 ο σερ Αουγκούστους Φρανκς, ο οποίος το 1867 τα δώρισε στο Βρετανικό Μουσείο, στο οποίο εργαζόταν ως επιμελητής των βρετανικών μεσαιωνικών συλλογών. Η δεξιά πλευρά που έλειπε βρέθηκε σε ένα συρτάρι από την οικογένεια στο Ωζόν και το 1890 πουλήθηκε στο Μουσείο Μπαρτζέλο στη Φλωρεντία.

Το δεξί τμήμα

Το κουτί είναι φτιαγμένο από κόκκαλο φάλαινας, πλούσια σκαλισμένο στα πλαϊνά με ανάγλυφες μια σειρά από σκηνές και συνοδευτικά κείμενα στο ρουνικό αλφάβητο, στα παλαιά αγγλικά και στα λατινικά. Ασημένια εξαρτήματα (μεντεσέδες, η λαβή και η κλειδαριά) που υπήρχαν αφαιρέθηκαν κάποια στιγμή στην ιστορία του, αφήνοντας σημάδια που δείχνουν την αρχική τους θέση. Τμήμα του καπακιού αντικαθιστά σχεδόν σίγουρα ένα διακοσμημένο τμήμα που λείπει, ενώ λείπει και μέρος της βάσης.

Η τεχνοτροπία του σκαλίσματος και η διάλεκτος των επιγραφών δείχνουν ότι η κασετίνα κατασκευάστηκε στη βόρεια Αγγλία, πιθανότατα σε μοναστήρι της Νορθουμβρίας, και πιθανώς για λόγιο προστάτη. Κατασκευασμένο σε μια εποχή που ο Χριστιανισμός στην Αγγλία δεν είχε εδραιωθεί σταθερά, παρουσιάζει ενδιαφέρον ο τρόπος που το παγανιστικό γερμανικό παρελθόν συνδυάζεται με το χριστιανικό παρόν και με ιστορίες της Ρώμης και της Ιερουσαλήμ. Το πώς και πότε έφτασε στη Γαλλία είναι άγνωστο, αν και μέχρι τον 13ο αιώνα φαίνεται ότι βρισκόταν στο ναό του Αγίου Ιουλιανού στη Μπριούντ στην Ωβέρνη.

Σκηνές από τη ρωμαϊκή, εβραϊκή, χριστιανική και γερμανική παράδοση

Το αριστερό τμήμα που απεικονίζει τον Ρωμύλο και τον Ρώμο

Το μπροστινό τμήμα χωρίζεται σε δύο σκηνές: η αριστερή προέρχεται από τον θρύλο των γερμανικών λαών για τον Βίλαντ τον σιδερά, έναν από τους παλαιότερους μύθους στην Ποιητική Έντα, ενώ η δεξιά απεικονίζει την Προσκύνηση των Μάγων, όταν οι Τρεις Μάγοι επισκέφτηκαν τον νεογέννητο Χριστό, με την ένδειξη Μάγοι με ρούνους. Η κύρια ρουνική επιγραφή στο μπροστινό μέρος δεν αναφέρεται στις σκηνές που παρουσιάζονται. Είναι ένας γρίφος στα παλαιά αγγλικά που σχετίζεται με την προέλευση του κιβωτίου και η λύση του είναι «Το κόκκαλο της φάλαινας», παραπέμποντας στο υλικό κατασκευής της κασετίνας.

Το αριστερό τμήμα παρουσιάζει σκηνή από τη Ρωμαϊκή μυθολογία με τους ιδρυτές της Ρώμης Ρωμύλο και Ρώμο να θηλάζονται από τη λύκαινα. Η επιγραφή είναι σε ρούνους και γράφει:

«Ο Ρωμύλος και ο Ρώμος, δύο αδέρφια, τους έθρεψε μια λύκαινα στη Ρώμη, μακριά από την πατρίδα τους»

Το πίσω τμήμα με σκηνές από τον Πρώτο Ιουδαϊκό Πόλεμο

Το πίσω τμήμα δείχνει την κατάληψη της Ιερουσαλήμ το 70 μ.Χ. από τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα Τίτο. Αυτή η σκηνή έχει επιγραφές σε παλαιά αγγλικά και ρούνους. Στην επάνω αριστερή γωνία οι Ρωμαίοι επιτίθενται στην πόλη και γράφει «Εδώ ο Τίτος και οι Εβραίοι πολεμούν». Πάνω δεξιά ο πληθυσμός προσπαθεί να διαφύγει, με το κείμενο «Εδώ οι κάτοικοι φεύγουν από την Ιερουσαλήμ» και σε άλλη παράσταση με τους αιχμαλώτους γράφει «Όμηροι».

Το δεξί τμήμα απεικονίζει μια ιστορία για την οποία δεν υπάρχει συμφωνημένη ερμηνεία. Ένα ζώο κάθεται σε ένα τύμβο απέναντι από έναν πολεμιστή και ένα άλλο ζώο, πιθανότατα άλογο, στέκεται στο κέντρο απέναντι σε πρόσωπο με σπαθί ή ραβδί. Τρεις φιγούρες είναι δεξιά. Οι ρούνοι είναι κατεστραμμένοι και η αποκωδικοποίησή τους δύσκολη, κάποιες προτάσεις παραπέμπουν σε έναν χαμένο γερμανικό μύθο, μια πιθανή μετάφραση: «Εδώ ο Χος κάθεται στο ανάχωμα της θλίψης».

Το καπάκι είναι σχεδόν κατεστραμμένο, αλλά η λεπτομέρεια που διατηρείται παρουσιάζει έναν άλλο γερμανικό μύθο για τον θρυλικό ήρωα Έγκιλ που εμφανίζεται να υπερασπίζεται μια οχύρωση από ένοπλους επιδρομείς.