Κλεοπάτρα της Μακεδονίας

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Κλεοπάτρα.

Η Κλεοπάτρα (354 π.Χ. - 308 π.Χ.) ήταν κόρη του βασιλιά των Μακεδόνων Φιλίππου Β΄ από την Ολυμπιάδα, μέλος του βασιλικού οίκου των Μολοσσών της Ηπείρου. Ήταν αμφιθαλής αδελφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Κλεοπάτρα
Σύζυγος του βασιλέα του Κοινού των Μολοσσών Αλέξανδρου Α΄
Περίοδος εξουσίας
336 π.Χ. - 331 π.Χ.
Επίτροπος του βασιλέα του Κοινού των Μολοσσών Νεοπτόλεμου Γ΄
Περίοδος εξουσίας
331 π.Χ. - 324 π.Χ. (?)
Προκάτοχος	Αλέξανδρος Α΄
Διάδοχος	Αιακίδης
Σύζυγος του «επιμελητή της βασιλείας» των Μακεδόνων Περδίκκα
Περίοδος εξουσίας
322 π.Χ. - 321 π.Χ.
Εθνικότητα	Ελληνίδα, Μακεδόνισσα, Μολοσσίδα
Οίκος/Γενεά	(του πατέρα της) Αργεάδες (της μητέρα της) Αιακίδες
Πατέρας	Φίλιππος Β΄
Μητέρα	Ολυμπιάδα
Γέννηση	354 π.Χ.
Θάνατος	308 π.Χ. (46 ετών), Σάρδεις
Σύζυγος	Αλέξανδρος Α΄ Περδίκκας
Επίγονοι	από τον Αλέξανδρο Καδμεία Νεοπτόλεμος Γ΄

Όταν ο σύζυγος (και θείος) της, βασιλιάς Αλέξανδρος ο Μολοσσός σκοτώθηκε το 331 π.Χ., ανέλαβε τη διακυβέρνηση του βασιλείου ως επίτροπος του ανήλικου γιου της Νεοπτόλεμου. Αργότερα (περίπου το 324 π.Χ.) εγκατέλειψε την Ήπειρο μαζί με τα δυο παιδιά της. Μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου το 323 π.Χ. διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στις δολοπλοκίες που ακολούθησαν για τη διαδοχή του.

Βιογραφία

Η Κλεοπάτρα ήταν η μικρότερη από τα δυο παιδιά του βασιλιά των Μακεδόνων Φιλίππου Β΄ από την Ολυμπιάδα. Γεννήθηκε λίγα χρόνια μετά το πρώτο τους παιδί, τον Αλέξανδρο (γεν. 356 π.Χ.).

Από τους άλλους γάμους του πατέρα της, η Κλεοπάτρα είχε τρία ετεροθαλή αδέλφια:

• την Κυνάνη, κόρη της Αυδάτης (Ευρυδίκης)
• τον Αρριδαίο, γιο της Φιλίνας
• τη Θεσσαλονίκη, κόρη της Νικησίπολης

Η Κλεοπάτρα μεγάλωσε στην Πέλλα και η ζωή της σημαδεύτηκε από τις ενδοοικογενειακές έριδες αλλά και από εξελίξεις στους βασιλικούς οίκους των Αργεάδων και των Αιακίδων.

Ο γάμος

Όταν το 337 π.Χ. ο Φίλιππος αποφασίζει να πάρει νέα σύζυγο την Κλεοπάτρα (Ευρυδίκη) επέρχεται ολική ρήξη ανάμεσα σε εκείνον και την Ολυμπιάδα. Μετά το γάμο η Ολυμπιάδα και ο γιος τους Αλέξανδρος καταφεύγουν στην αυλή του Αλέξανδρου του Μολοσσού, αδελφού της Ολυμπιάδας. Αργότερα πατέρας και γιος συμφιλιώνονται, αλλά η Ολυμπιάδα παραμένει στην Ήπειρο.

Προς ενίσχυση των δεσμών τους, ο Φίλιππος αποφασίζει να δώσει το χέρι της κόρης του Κλεοπάτρας στο κουνιάδο του (και θείο της) Αλέξανδρο το Μολοσσό. Κατά τη γαμήλια εορτή ο Φίλιππος δολοφονείται από το σωματοφύλακα του Παυσανία (336 π.Χ.). Το νιόπαντρο ζευγάρι μεταβαίνει αμέσως μετά το συμβάν στην Ήπειρο.

Η Ολυμπιάδα επιστρέφει στην Πέλλα, κοντά στο γιο της Αλέξανδρο, το νέο βασιλέα των Μακεδόνων.

Τα επόμενα χρόνια Κλεοπάτρα θα γεννήσει δυο παιδιά: την Καδμεία και τον Νεοπτόλεμο.

Ο θάνατος του Αλέξανδρου του Μολοσού

Μετά από πρόσκληση των Ταραντινών ο Αλέξανδρος ο Μολοσσός εκστρατεύει στην Ιταλία (334 π.Χ.). Εκεί σημειώνει πολλές επιτυχίες, αλλά τελικά χάνει τη ζωή του καθώς διασχίζει με το στρατό του ένα ποτάμι στην Πανδοσία (331 π.Χ.). Ο ανήλικος γιος του, Νεοπτόλεμος ανακηρύσσεται βασιλέας και τη διακυβέρνηση αναλαμβάνει η Κλεοπάτρα, ως επίτροπος του βασιλέα.

Παράλληλα με την εκστρατεία του συζύγου της στη δύση, το 334 π.Χ. ο αδελφός της Αλέξανδρος ξεκινά την εκστρατεία του κατά των Περσών στην ανατολή και ορίζει τον στρατηγό του Αντίπατρο «επιμελητή της Μακεδονίας και των Ελλήνων». Τα επόμενα χρόνια οι σχέσεις του Αντίπατρου με την Ολυμπιάδα πάνε από το κακό στο χειρότερο, με αποτέλεσμα το 330 π.Χ. η τελευταία να μεταβεί κοντά στην κόρη της στην Ήπειρο. Αλλά και στην Ήπειρο φαίνεται πως οι σχέσεις μητέρας και κόρης διαταράχθηκαν καθώς περίπου το 324 π.Χ. η Κλεοπάτρα εγκαταλείπει την Ήπειρο με τα παιδιά της και μεταβαίνει στην Πέλλα φιλοξενούμενη του Αντίπατρου. Ως αποτέλεσμα ο εξάδελφος της Κλεοπάτρας Αιακίδης γίνεται βασιλιάς των Μολοσσών.

Μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Τον Ιούνιο του 323 π.Χ. ο Αλέξανδρος ο Μέγας πεθαίνει στη Βαβυλώνα, χωρίς να ορίσει διάδοχο. Οι στρατηγοί του εμπλέκονται σε διαμάχες που καταλήγουν στη διανομή των επαρχιών και των αξιωμάτων (Βαβυλώνα 323 π.Χ.). Στον ελληνικό χώρο πολλές πόλεις δημιουργούν αντιμακεδονικό συνασπισμό που έχει ως αποτέλεσμα τον Λαμιακό πόλεμο.

Η Κλεοπάτρα έρχεται σε επαφή με το σατράπη της Ελλησποντικής Φρυγίας, το Λεοννάτο και του δίνει υπόσχεση γάμου. Ο Λεοννάτος κινείται με το στρατό προς ενίσχυση του Αντίπατρου που αντιμετωπίζει τον αντιμακεδονικό συνασπισμό. Σε μια μάχη κατά την πολιορκία της Λαμίας ο Λεοννάτος σκοτώνεται (322 π.Χ.).

Τον ίδιο χρόνο η Κλεοπάτρα συμφωνεί σε γάμο με τον ισχυρό «επιμελητή της βασιλείας» Περδίκκα. Αυτός διαλύει τον αρραβώνα του με τη Νίκαια, την κόρη του Αντίπατρου και νυμφεύεται την Κλεοπάτρα. Το γεγονός αυτό οδηγεί τους Αντίπατρο, Κρατερό, Αντίγονο και Πτολεμαίο σε συνασπισμό εναντίον του Περδίκκα και την έναρξη του πρώτου πολέμου των Διαδόχων. Κατά τη διάρκεια αυτού του πολέμου ο Περδίκκας δολοφονείται μέσα στη σκηνή του από τους στρατηγούς του Πείθωνα, Σέλευκο και Αντιγένη (321 π.Χ.).

Τα επόμενα χρόνια το χέρι της Κλεοπάτρας ζητούν οι Κάσσανδρος, Λυσίμαχος και Αντίγονος, αλλά εκείνη απορρίπτει και τις τρεις προτάσεις. Τελικά η Κλεοπάτρα μεταβαίνει στις Σάρδεις, όπου ο Αντίγονος την θέτει αιχμάλωτη κατ' οίκον για πολλά χρόνια.

Θάνατος

Κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων του Πτολεμαίου στη νότια Μικρά Ασία, η Κλεοπάτρα δραπετεύει και προσπαθεί να φτάσει σε εκείνον. Το εγχείρημα αποτυγχάνει καθώς συλλαμβάνεται, μεταφέρεται πίσω στις Σάρδεις, όπου και δολοφονείται (308 π.Χ.).

Χρονολόγιο

Έτος (π.Χ.)	Γεγονός
	Ο βασιλιάς των Μακεδόνων Φίλιππος μυείται στα Καβείρια Μυστήρια της Σαμοθράκης, όπου και γνωρίζει τη μετέπειτα σύζυγο του Μυρτάλη (Ολυμπιάδα).
357 π.Χ.	Ο Φίλιππος συμμαχεί με τον βασιλιά των Μολοσσών Αρύββα. Η συμμαχία επισφραγίζεται με το γάμο του Φιλίππου με την ανιψιά του Αρύββα, τη Μυρτάλη (Ολυμπιάδα).
	Ο αδελφός της Μυρτάλης (Ολυμπιάδας) και ανιψιός του Αρύββα, Αλέξανδρος ο Μολοσσός μεταβαίνει και φιλοξενείται στην Πέλλα.
356 π.Χ.	Γεννιέται ο γιος του Φιλίππου από την Μυρτάλη (Ολυμπιάδα), ο Αλέξανδρος.
	Ο Φίλιππος γίνεται ολυμπιονίκης αφού ένα άλογο του νικά στις ιπποδρομίες. Από τη νίκη αυτή, η Μυρτάλη παίρνει το όνομα Ολυμπιάδα.
	Γεννιέται η κόρη του Φιλίππου από την Ολυμπιάδα, η Κλεοπάτρα.
350 π.Χ.	Ο Φίλιππος ανατρέπει τον Αρύββα και θέτει βασιλιά των Μολοσσών τον κουνιάδο του Αλέξανδρο το Μολοσσό.
337 π.Χ.	Ο Φίλιππος μνηστεύεται την Κλεοπάτρα (Ευρυδίκη). Το γεγονός αυτό προκαλεί την αντίδραση της Ολυμπιάδας και αναστατώνει τις σχέσεις του Φιλίππου με το γιο του Αλέξανδρο.
	Την ημέρα του γάμου προκαλείται ένταση μεταξύ του Φιλίππου και του Αλέξανδρου. Αργότερα η Ολυμπιάδα και ο Αλέξανδρος αποχωρούν στην Ήπειρο.
	Ο Αλέξανδρος και ο Φίλιππος τελικά συμφιλιώνονται, αλλά η Ολυμπιάδα παραμένει στην Ήπειρο.
336 π.Χ.	Ο Φίλιππος δίνει το χέρι της κόρης του Κλεοπάτρας στον κουνιάδο του Αλέξανδρο το Μολοσσό και οι μεταξύ τους δεσμοί ενισχύονται.
	Κατά τη γαμήλια εορτή στις Αιγές, ο Φίλιππος δολοφονείται από τον σωματοφύλακα του Παυσανία.
	Οι νιόπαντροι Αλέξανδρος ο Μολοσσός και Κλεοπάτρα μεταβαίνουν αμέσως στην Ήπειρο.
	Ο γιος του Φιλίππου, Αλέξανδρος, ανακηρύσσεται βασιλιάς των Μακεδόνων.
	Η Ολυμπιάδα επιστρέφει στην Πέλλα.
	Το φθινόπωρο το συνέδριο της Κορίνθου ανακηρύσσει τον Αλέξανδρο «στρατηγό αυτοκράτορα της Ελλάδος» για την εκστρατεία εναντίον των Περσών.
	Οι Αλέξανδρος ο Μολοσσός και Κλεοπάτρα αποκτούν ένα γιο, τον Νεοπτόλεμο και μια κόρη, την Καδμεία.
334 π.Χ.	Ο Αλέξανδρος ο Μολοσσός ξεκινά εκστρατεία στην Ιταλία, μετά από παράκληση της πόλης του Τάραντα.
	Την άνοιξη ο Αλέξανδρος (ο Μέγας) όρισε τον Αντίπατρο «επιμελητή της Μακεδονίας και των Ελλήνων» και ξεκίνησε την εκστρατεία του.
	Λαμβάνουν χώρα μια σειρά από στρατιωτικές επιτυχίες του Αλέξανδρου του Μολοσσού.
331 π.Χ.	Ο Αλέξανδρος ο Μολοσσός χάνει τη ζωή του καθώς διέσχιζε με το στρατό του ένα ποτάμι στην Πανδοσία. Τον διαδέχεται η χήρα του, Κλεοπάτρα, ως επίτροπος του ανήλικου γιου τους, βασιλέα Νεοπτόλεμου.
330 π.Χ.	Η Ολυμπιάδα μεταβαίνει στην Ήπειρο κοντά στη κόρη της Κλεοπάτρα.
324 π.Χ. (?)	Η Κλεοπάτρα με τα παιδιά της μεταβαίνει στην Πέλλα, φιλοξενούμενη του Αντίπατρου.
	Ο εξάδελφος της Κλεοπάτρας (γιος του Αρύββα) Αιακίδης γίνεται βασιλιάς των Μολοσσών.
323 π.Χ.	Τον Ιούνιο ο βασιλιάς των Μακεδόνων Αλέξανδρος πεθαίνει στη Βαβυλώνα.
	Πραγματοποιείται διανομή των επαρχιών και αξιωμάτων του κράτους στη Βαβυλώνα.
	Ξεσπά ο Λαμιακός πόλεμος.
	Ο Λεοννάτος, σατράπης της Ελλησποντικής Φρυγίας λαμβάνει υπόσχεση γάμου από την Κλεοπάτρα. Μέσα στο χρόνο σπεύδει με τα στρατεύματα του σε βοήθεια του Αντίπατρου.
322 π.Χ.	Ο Λεοννάτος σκοτώνεται σε μια συμπλοκή κατά την πολιορκία της Λαμίας.
	Ο Περδίκκας «επιμελητής της βασιλείας» διαλύει τον αρραβώνα του με τη Νίκαια, την κόρη του Αντίπατρου και νυμφεύεται την Κλεοπάτρα.
321 π.Χ.	Ο Περδίκκας δολοφονείται μέσα στη σκηνή του από τους στρατηγούς του Πίθωνα, Σέλευκο και Αντιγένη.
	Γίνεται η αναδιανομή των επαρχιών και των αξιωμάτων του κράτους στον Τριπαράδεισο.
	Το χέρι της Κλεοπάτρας ζητούν οι Κάσσανδρος, Λυσίμαχος και Αντίγονος, αλλά εκείνη απορρίπτει και τις τρεις προτάσεις.
	Η Κλεοπάτρα μεταβαίνει στις Σάρδεις, όπου ο Αντίγονος την θέτει αιχμάλωτη κατ' οίκον για πολλά χρόνια.
308 π.Χ.	Κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων του Πτολεμαίου στη νότια Μικρά Ασία, η Κλεοπάτρα δραπετεύει και προσπαθεί να φτάσει σε εκείνον. Το εγχείρημα αποτυγχάνει καθώς συλλαμβάνεται, μεταφέρεται πίσω στις Σάρδεις, όπου και δολοφονείται.

Δείτε επίσης

• Δυναστεία των Αιακιδών
• Δυναστεία των Αργεαδών
• Αρχαία Ήπειρος
• Μακεδονικό βασίλειο

Πηγές

• Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Αλέξανδρος
• Αρριανός, Αλεξάνδρου Ανάβασις
• Διόδωρος ο Σικελιώτης, Βιβλιοθήκη Ιστορική, βιβλίο 18

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• livius.org:Cleopatra of Macedonia Αρχειοθετήθηκε 2016-03-05 στο Wayback Machine.