Βικιπαίδεια

Κυπριακή διαμάχη φυσικού αερίου 2018

Διπλωματική διαμάχη Κύπρου - Τουρκίας

Η διαμάχη για το φυσικό αέριο του 2018 στην Κύπρο (αγγλικά: Cyprus gas dispute 2018‎‎) είναι μια διπλωματική διαμάχη που αφορά την αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) της Κυπριακής Δημοκρατίας (σε συνεργασία με την Ελλάδα και την Αίγυπτο) στην ανατολική Μεσόγειο, η οποία ξεκίνησε στις 6 Φεβρουαρίου 2018. Η διαμάχη ακολούθησε τις δηλώσεις του Υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος απέρριψε μια συμφωνία οριοθέτησης των θαλάσσιων συνόρων Κύπρου - Αιγύπτου το 2003 και ανακοίνωσε την πρόθεση της τουρκικής κυβέρνησης να πραγματοποιήσει έρευνες φυσικού αερίου και υδρογονανθράκων στην περιοχή. Η ένταση στην περιοχή κλιμακώθηκε περαιτέρω στις 9 Φεβρουαρίου, όταν το τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό μπλόκαρε ένα πλωτό γεωτρύπανο που εκμεταλλευόταν η ιταλική πετρελαϊκή εταιρεία Eni SpA, με άδεια από την κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας, το οποίο πραγματοποιουύσε έρευνες για αποθέματα φυσικού αερίου στα ανοιχτά του νησιού.[2]

Το γεωτρύπανο Saipem 12000 στάλθηκε τον Φεβρουάριο του 2018 για λογαριασμό της ενεργειακής εταιρείας ENI στο οικόπεδο 3 της κυπριακής ΑΟΖ. Πλοία του Τουρκικού Ναυτικού εμπόδισαν το πλοίο να πλησιάσει την περιοχή.[1]

Ο Τσαβούσογλου δήλωσε κατά τη διάρκεια της συνέντευξής του στην ελληνική εφημερίδα Καθημερινή ότι οι Τουρκοκύπριοι έχουν «αναμφισβήτητα δικαιώματα» στην κυπριακή ΑΟΖ. Το υπουργείο Εξωτερικών της Αιγύπτου αντέδρασε προειδοποιώντας την Τουρκία να μην αμφισβητήσει τη συμφωνία του 2013 και τα αιγυπτιακά οικονομικά συμφέροντα στην περιοχή, προσθέτοντας ότι οποιαδήποτε απόπειρα από πλευρά της Τουρκίας θα αντιμετωπιστεί. Οι Κύπριοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι υπογράμμισαν ότι τα όποια μελλοντικά οφέλη είναι για όλους τους Κύπριους, συμπεριλαμβανομένων των Τουρκοκυπρίων, αλλά μόνο μετά από συνολική διευθέτηση του Κυπριακού ζητήματος. Στις 16 Φεβρουαρίου, ο διευθύνων σύμβουλος της Eni, Κλάουντιο Ντεσκάλτσι δήλωσε ότι ο τουρκικός αποκλεισμός του πλοίου γεωτρύπανού της, ήταν εκτός ελέγχου της Eni και ότι το θέμα συζητούνταν από εμπλεκόμενα μέρη. Τον Νοέμβριο του 2018, η συνεργασία της κυπριακής κυβέρνησης και της αμερικανικής εταιρείας ExxonMobil ξεκίνησε εκ νέου την έρευνα υδρογονανθράκων, με τη συνοδεία πλοίων του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού, με την Τουρκία να παραμένει παθητική.[3][4][5]

Ιστορικό Επεξεργασία

Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, η Κυπριακή Δημοκρατία έδωσε για πρώτη φορά άδεια σε εταιρείες πετρελαίου να αναζητήσουν υδρογονάνθρακες στα χωρικά ύδατα του νησιού και η πρώτη εξερεύνηση ξεκίνησε το 1977. Νωρίτερα, το 1974, η Τουρκία εισέβαλε στην Κύπρο, αφήνοντας στο πέρασμά της μια ανεπίλυτη εθνοτική διαμάχη, με την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ) που καταλαμβάνει το βόρειο τμήμα του νησιού, η οποία αναγνωρίζεται μόνο από την Τουρκία.[6][7][8]

Το 2002, το Τουρκικό Ναυτικό εμπόδισε το πλοίο "Northern Alliance", που εκμεταλλευόταν μια νορβηγική εταιρεία με εντολή της Κυπριακής Δημοκρατίας, να διεξάγει έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ. Το 2003, οι κυβερνήσεις της Κύπρου και της Αιγύπτου υπέγραψαν συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα που οριοθετούν τις αντίστοιχες ΑΟΖ τους.[σημ 1] Η Κύπρος υπέγραψε επίσης παρόμοια συμφωνία με την κυβέρνηση του Λιβάνου τον Ιανουάριο του 2007. Αργότερα τον ίδιο μήνα, η Κυπριακή Δημοκρατία όρισε δεκατρείς ζώνες (που ονομάστηκαν "οικόπεδα") στην ΑΟΖ της και προκήρυξε διαγωνισμούς για έντεκα από αυτά τους επόμενους μήνες.[9] Η Τουρκία, που δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, διεκδικεί το οικόπεδο 3 της κυπριακής ΑΟΖ ως μέρος της υφαλοκρηπίδας της.[10]

Τον Νοέμβριο του 2008, ένα σκάφος του Τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού ενεπλάκη σε αντιπαράθεση με δύο πλοία που εκμεταλλευόταν η νορβηγική εταιρεία "Petroleum Geo-Services", μια ημέρα πριν δοθεί στην Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίου η άδεια της Άγκυρας να εξερευνήσει ύδατα που διεκδικεί η κυπριακή κυβέρνηση. Τρεις ημέρες αργότερα, η Κυπριακή Δημοκρατία εντόπισε το Malene Ostervold, ένα πλοίο με σημαία Νορβηγίας που είχε δώσει άδεια η Τουρκία, να ερευνά τα ύδατα της περιοχής.[9] Η Άγκυρα θεωρεί ότι πρέπει να επιτραπεί στην τουρκοκυπριακή κοινότητα να επωφεληθεί από τους υπεράκτιους πόρους του νησιού. Το 2014, η Τουρκία ανέπτυξε δύο πολεμικά πλοία στην κυπριακή ΑΟΖ και ξεκίνησε τη διεξαγωγή σεισμικών ερευνών στην περιοχή. Ο Κύπριος πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης απάντησε στις ενέργειες της Τουρκίας διακόπτοντας τις συνομιλίες για την επίλυση του Κυπριακού ζητήματος με τον Τουρκοκύπριο ομόλογό του, Ντερβίς Έρογλου. Κατά τη διάρκεια της τριμερούς συνόδου κορυφής με την Κύπρο στο Κάιρο, η Αίγυπτος και η Ελλάδα εξέφρασαν την αποδοκιμασία τους για τις τουρκικές ενέργειες. Περιέγραψαν επίσης σχέδια για ενεργειακή συνεργασία στην ανατολική Μεσόγειο. Η Άγκυρα απάντησε δηλώνοντας ότι το τουρκικό ναυτικό θα εφαρμόσει τους κανόνες εμπλοκής σε περίπτωση που συναντήσει πολεμικό πλοίο στην περιοχή.[11][12]

Το 2015, το οικόπεδο Ζορ ανακαλύφθηκε από την Eni στην αιγυπτιακή ΑΟΖ, πυροδοτώντας έναν αγώνα εξερεύνησης αερίου στην ανατολική Μεσόγειο. Το Ζορ αναβίωσε επίσης τις δυνατότητες της κυπριακής βιομηχανίας φυσικού αερίου να είναι μέρος περιφερειακών έργων, όπως ένας αγωγός φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Άλλες πρωτοβουλίες περιλαμβάνουν έναν αγωγό προς τις παροπλισμένες μονάδες υγροποίησης της Αιγύπτου και τη μεταφορά του παραγόμενου υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τους τερματικούς σταθμούς της Αιγύπτου σε ξένες αγορές.[13]

Χρονοδιάγραμμα Επεξεργασία

Η διαμάχη για το φυσικό αέριο του 2018 για την Κύπρο ξεκίνησε στις 6 Φεβρουαρίου 2018. Η διαμάχη ακολούθησε τις δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος απέρριψε τη συμφωνία οριοθέτησης των θαλάσσιων συνόρων Κύπρου-Αιγύπτου το 2003 και ανακοίνωσε την πρόθεση της τουρκικής κυβέρνησης να πραγματοποιήσει έρευνα φυσικού αερίου στην περιοχή.[14][15] Οι εντάσεις στην περιοχή κλιμακώθηκαν περαιτέρω στις 9 Φεβρουαρίου, όταν το Τουρκικό Ναυτικό εμπόδισε ένα πλοίο γεωτρήσεων που εκμεταλλευόταν η ιταλική εταιρεία πετρελαίου Eni SpA, με άδεια από την κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας, για την εξερεύνηση αποθεμάτων φυσικού αερίου στα ανοιχτά του νησιού.[16]

Ο Τσαβούσογλου δήλωσε σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Καθημερινή ότι οι Τουρκοκύπριοι που εκπροσωπούνται από την Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου (αναγνωρίζεται μόνο από την Τουρκία), έχουν «αναμφισβήτητα δικαιώματα» στην κυπριακή ΑΟΖ.[17] Το υπουργείο Εξωτερικών της Αιγύπτου αντέδρασε προειδοποιώντας την Τουρκία να μην αμφισβητήσει τη συμφωνία του 2013 και τα αιγυπτιακά οικονομικά συμφέροντα στην περιοχή, προσθέτοντας ότι οποιεσδήποτε απόπειρες να το πράξουν θα αντιμετωπιστούν. [18] Οι Κύπριοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι υπογράμμισαν ότι τυχόν μελλοντικά οφέλη είναι για όλους τους Κύπριους, συμπεριλαμβανομένων των Τουρκοκυπρίων, αλλά μόνο μετά από συνολική διευθέτηση του Κυπριακού. Στις 16 Φεβρουαρίου, ο διεύθυνων σύμβουλος της Eni, Κλάουντιο Ντεσκάλτσι δήλωσε ότι ο τουρκικός αποκλεισμός του πλωτού γεωτρύπανού της, Saipem 12000, ήταν εκτός ελέγχου της Eni και ότι το θέμα συζητούνταν από τα εμπλεκόμενα μέρη.[19]

Στις 16 Νοεμβρίου, η συνεργασία της κυπριακής κυβέρνησης και της αμερικανικής εταιρείας ExxonMobil ξεκίνησε με επιτυχία την έρευνα υδρογονανθράκων, με τη συνοδεία πλοίων του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού , με την Τουρκία να παραμένει παθητική.[20][21] Το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών απάντησε με μια δήλωση στην οποία ο εκπρόσωπός του, Χαμί Ακσόι, δεσμεύτηκε ότι η Τουρκία θα ξεκινήσει τις δικές της γεωτρήσεις στα κυπριακά ύδατα.[22] Η Μεράλ Αξενέρ, εξέχουσα ηγέτιδα της αντιπολίτευσης και επικεφαλής του Κόμματος İyi , μίλησε στο τουρκικό κοινοβούλιο καλώντας για επανάληψη μιας εισβολής στην Κύπρο λέγοντας «Θα πρέπει να ξέρετε ότι αν χρειαστεί «η Αϊσέ θα πάει ξανά διακοπές», μια αναφορά στην κωδική φράση που χρησιμοποιήθηκε ως σήμα για την εισβολή του 1974. Ανέφερε επιπλέον ότι «η Κύπρος είναι τουρκική και θα παραμείνει τουρκική».[23][24]

Τον Ιούλιο του 2019, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε τα ακόλουθα συμπεράσματα σχετικά με τις τουρκικές γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο:[25][26][27][28][29]

  • Κάλεσε εκ νέου την Τουρκία να ενεργήσει με πνεύμα καλής γειτονίας και να σεβαστεί την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
  • Χαιρέτισε την πρόσκληση της Κυπριακής Κυβέρνησης να διαπραγματευτεί με την Τουρκία για την οριοθέτηση αποκλειστικών οικονομικών ζωνών και της υφαλοκρηπίδας μέσω διαλόγου και με πλήρη σεβασμό του διεθνούς δικαίου.
  • Η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει πλήρως προσηλωμένη στην υποστήριξη των προσπαθειών υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Εθνών για συνεργασία με τα μέρη με σκοπό τη δημιουργία των ευνοϊκών συνθηκών για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού.
  • Να αναστείλουν τις διαπραγματεύσεις για τη συνολική συμφωνία αεροπορικών μεταφορών και να μην πραγματοποιήσουν περαιτέρω συναντήσεις των διαλόγων υψηλού επιπέδου ΕΕ-Τουρκίας.
  • Το Συμβούλιο εγκρίνει την πρόταση της Επιτροπής για μείωση της προενταξιακής βοήθειας προς την Τουρκία για το 2020 και καλεί την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων να επανεξετάσει τις δανειοδοτικές της δραστηριότητες στην Τουρκία.
  • Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 20ης Ιουνίου, αναθετεί στον Ύπατο Εκπρόσωπο και την Επιτροπή να συνεχίσουν τις εργασίες για κυρώσεις με στοχευμένα μέτρα υπό το φως των συνεχιζόμενων δραστηριοτήτων γεωτρήσεων της Τουρκίας.
  • Το Συμβούλιο θα παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τις εξελίξεις και θα επανέλθει σε αυτό το θέμα κατά περίπτωση.

Δείτε επίσης Επεξεργασία

Σημειώσεις Επεξεργασία

  1. ↑ Η Αίγυπτος και η Ελλάδα υπέγραψαν παρόμοια συμφωνία τον Φεβρουάριο του 2004.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ Michele Kambas: Standoff in high seas as Cyprus says Turkey blocks gas drill ship. Reuters.com. 11 Φεβουαρίου 2018, ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2019.
  2. ↑ Michele Kambas; Gavin Jones; Stephen Jewkes; Orhan Coskun. «Turkish blockade of ship off Cyprus is out of Eni's control: CEO». Reuters. https://www.reuters.com/article/us-cyprus-natgas-turkey-ship/standoff-in-high-seas-as-cyprus-says-turkey-blocks-gas-drill-ship-idUSKBN1FV0X5. 
  3. ↑ Antonis Antoniou. «ExxonMobil Could Be In For A Naval Battle». Forbes. https://www.forbes.com/sites/antonisantoniou/2018/11/10/exxonmobil-could-be-in-for-a-naval-battle/#6d483a394b8e. 
  4. ↑ TNH Staff (4 Μαρτίου 2019). «ExxonMobil Gas Find Makes Cyprus Geopolitical Battleground». The National Herald, Inc. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2019. 
  5. ↑ Ahval Staff. «U.S. boosts naval presence as Exxon explores off Cyprus». The National Herald, Inc. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Δεκεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2022. 
  6. ↑ EU. «European Union: Cyprus Overview». EU. 
  7. ↑ Robert Ellis. «Cyprus: A Frontline State». International Policy Digest. 
  8. ↑ EIA.gov. «Overview of oil and natural gas in the Eastern Mediterranean region». The U.S. Energy Information Administration (EIA). 
  9. ↑ 9,0 9,1 Eissler, Eric R.; Arasıl, Gözde (2014). «Maritime Boundary Delimitation in the Eastern Mediterranean». The RUSI Journal 159 (2): 74–80. doi:10.1080/03071847.2014.912809. 
  10. ↑ Kariotis, Theodore (15 February 2018). «Turkish challenges in Cyprus's EEZ». Kathimerini. http://www.ekathimerini.com/225880/opinion/ekathimerini/comment/turkish-challenges-in-cypruss-eez. Ανακτήθηκε στις 18 February 2018. 
  11. ↑ Mostafa, Basma (4 Απριλίου 2016). «Maritime Borders in the Eastern Mediterranean». Egypt Oil & Gas. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2018. 
  12. ↑ Helena Smith. «Turkey rejects claims it is drilling illegally for gas off Cyprus». The Guardian. https://www.theguardian.com/world/2019/jul/11/turkey-rejects-claims-drilling-illegally-gas-off-cyprus. 
  13. ↑ Winter, Chase (2 Απριλίου 2018). «Gas, pipeline dreams and gunboat diplomacy in Mediterranean». Deutsche Welle. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2018. 
  14. ↑ Megahid, Ahmed (11 Φεβρουαρίου 2018). «Tensions rise between Egypt and Turkey over eastern Mediterranean resources». The Arab Weekly. Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2018. 
  15. ↑ «Turkish rejection of 2003 Egypt-Cyprus border demarcation is 'unacceptable': Egyptian FM». Ahram Online. 7 Φεβρουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2018. 
  16. ↑ Gurcan, Metin (15 Φεβρουαρίου 2018). «Tempers flare over gas exploration in Mediterranean». Al-Monitor. Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2018. 
  17. ↑ «Turkey to explore oil and gas in East Mediterranean, rejecting Egyptian-Cypriot agreement». Egypt Independent. 6 Φεβρουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2018. 
  18. ↑ «Egypt warns Turkey over eastern Mediterranean economic interests». Reuters. 7 February 2018. https://uk.reuters.com/article/egypt-energy-zohr-turkey/egypt-warns-turkey-over-eastern-mediterranean-economic-interests-idUKL8N1PX248. Ανακτήθηκε στις 18 February 2018. 
  19. ↑ «Turkish blockade of ship off Cyprus is out of Eni's control: CEO». Reuters. 16 February 2018. https://www.reuters.com/article/us-cyprus-natgas-turkey-eni/turkish-blockade-of-ship-off-cyprus-is-out-of-enis-control-ceo-idUSKCN1G01K0. Ανακτήθηκε στις 18 February 2018. 
  20. ↑ «ExxonMobil begins hydrocarbon exploration off Cyprus». Financial Mirror. 16 Νοεμβρίου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2018. 
  21. ↑ «Ξεκίνησε η γεώτρηση της ExxonMobil στο "Δελφύνη"». Phileleftheros. 16 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2018. 
  22. ↑ Kampouris, Nick (18 Νοεμβρίου 2018). «Turkey Vows To Begin Drilling in Cyprus' Exclusive Economic Zone». Greek Reporter. Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2018. 
  23. ↑ Smith, Helena (21 Νοεμβρίου 2018). «'Ayşe will go on holiday again': Cyprus invasion talk returns to Turkey». the Guardian (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2018. 
  24. ↑ Baboulias, Yiannis (21 Απριλίου 2019). «Turkey Is Hungry for War With Cyprus». Foreign Policy (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2019. 
  25. ↑ Council of the EU (15 Ιουλίου 2019). «Turkish drilling activities in the Eastern Mediterranean: Council adopts conclusions». Council of the European Union (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2019. 
  26. ↑ Council of the EU (15 Ιουλίου 2019). «EU calls Turkey to "refrain"». Brussels Diplomatic (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2019. 
  27. ↑ Emre Gönen (17 Ιουλίου 2019). «EU delivers ultimatum to Turkey». In-Cyprus (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2019. 
  28. ↑ Stelios Marathovouniotis (14 Απριλίου 2019). «EU calls Turkey to refrain from illegal actions in Cyprus EEZ; warns of response – Mogherini». In-Cyprus (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαΐου 2019. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2019. 
  29. ↑ Alice Tidey (16 Ιουλίου 2019). «EU sanctions Turkey for drilling off the coast of Cyprus». Euronews (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2019. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κυπριακή_διαμάχη_φυσικού_αερίου_2018&oldid=10403064"