Λύκειος Απόλλων

Η ονομασία Λύκειος Απόλλων αναφέρεται σε τύπο γλυπτικής παράστασης η οποία αποδίδεται στον Πραξιτέλη^[1] κατά τον 4ο αιώνα π.Χ., και η οποία κατόπιν αναπαράχθηκε σε πολλά ελληνιστικά και ρωμαϊκά γλυπτά καθώς και σε αθηναϊκά νομίσματα του 1ου αιώνα π.Χ..

Ετυμολογία Επεξεργασία

Η επωνυμία Λύκειος δεν σχετίζεται με την περιοχή της Λυκίας στη Μικρά Ασία, αλλά προκύπτει από την περιοχή Λύκειο στα ανατολικά της Αθήνας κατά την αρχαιότητα,^[2] όπου το Ιερό του Λύκειου Απόλλωνα προϋπήρχε πριν την ίδρυση της σχολής του Αριστοτέλη στο ίδιο σημείο κατά τον 4ο αιώνα π.Χ. με την ονομασία Λύκειο. Ο συγγραφέας του 2ου αιώνα μ.Χ. Λουκιανός αναφέρει πως ένα από τα γλυπτά με αυτή την παράσταση βρισκόταν εντός της ομώνυμης σχολής.^[3]^[4]

Παράσταση Επεξεργασία

Το κύριο χαρακτηριστικό της παράστασης παρουσιάζει τον Απόλλωνα να κρατά ένα τόξο στο αριστερό του χέρι ενώ το δεξί του αναπαύεται πάνω από το κεφάλι του. Ένα παρόμοιος τύπος αγάλματος με τέτοια παράσταση είναι και ο Απόλλωνας των Μεδίκων στο μουσείο Ουφίτσι στη Φλωρεντία,^[5] όπου ο θεός αναπαύεται γέρνοντας πάνω σε ένα κορμό δέντρου και το δεξί του χέρι αγγίζει την κορυφή της κεφαλής του, με τα μαλλιά του να διαθέτουν πλεξούδες νεαρού εφήβου. Η απόδοση στον Πραξιτέλη στηρίζεται στις επιμήκεις αναλογίες, την κομψή σύνθεση, και τον κάπως θηλυπρεπή σωματότυπο της παράστασης του γλυπτού.^[6]^[7] Οι εκτιμήσεις αυτές πηγάζουν ουσιαστικά από τον Απόλλωνα των Μεδίκων, του οποίου οι αναλογίες της κεφαλής είναι παρόμοιες με αυτές της Αφροδίτης της Κνίδου,^[8] και στην οποία η ευδιάκριτη εφαρμογή της τεχνικής του σφουμάτο υποστηρίζει περαιτέρω την υπόθεση πως πρόκειται για τεχνοτροπία του Πραξιτέλη.

Ωστόσο, υπάρχουν και εναλλακτικές προτάσεις σχετικά με την πατρότητα της καλλιτεχνικής αυτής παράστασης όπου εικάζεται πως ο αρχικός δημιουργός ενδεχομένος να είναι ο καλλιτέχνης Ευφράνωρ ο οποίος επίσης έζησε κατά τον 4ο αιώνα π.Χ., ^[9] ή υπάρχει και το ενδεχόμενο πως πρόκειται για μια παράσταση που πρωτοεμφανίστηκε κατά τον 2ο αιώνα π.Χ.^[10].

Επιρροή Επεξεργασία

Η παράσταση του Λύκειου Απόλλωνα αναπαράχθηκε σε πολλά έργα τέχνης κατά την αρχαιότητα. Μερικά χαρακτηριστικά δείγματα είναι αυτά του τύπου αγάλματος του Απόλλωνα των Μεδίκων ο οποίος θεωρείται ως δείγμα του ύστερου κλασικισμού,^[11] καθώς και ο ανδριάντας του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αδριανού στην Λέπτις Μάγκνα (ελληνιστική Νεάπολη) κατά τον 1ο αιώνα μ.Χ.^[12].

Η ίδια παράσταση εμφανίζεται επίσης και σε αγάλματα άλλων θεοτήτων και μορφών της μυθολογίας, όπως στο Διόνυσο με πάνθηρα και σάτυρο ένα ρωμαϊκό γλυπτό του 2ου αιώνα μ.Χ., καθώς και στα ελληνικά γλυπτά των Αμαζόνων της Εφέσου (5ος αιώνας π.Χ.) και αυτό της κοιμώμενης Αριάδνης (2ος αιώνας π.Χ.) από την Πέργαμο ως χαρακτηριστικό ανάπαυσης.^[13]

Φωτογραφίες Επεξεργασία

Άγαλμα τύπου Απόλλωνα των Μεδίκων (Απολλίνο), Φλωρεντία
Αγαλματίδιο στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αρχαίας Αγοράς, Αθήνα (έκθεμα BI 236)
Ο κοιμώμενος Απόλλων, Ρωμαϊκό γλυπτό στο Μουσείο Ερμιτάζ, Αγία Πετρούπολη
Άγαλμα Αμαζόνας της Εφέσου στο Μουσείο Πούσκιν, Μόσχα

Παραπομπές Επεξεργασία

↑ (Αγγλικά) Ridgway, A Story of Five Amazons, American Journal of Archaeology, 78.1 [January 1974:1-17] p. 9)
↑ «Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού | Αρχαιολογικός Χώρος Λυκείου». odysseus.culture.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2015.
↑ Ανάχαρσις 7, Λουκιανός - perseus.tufts.edu
↑ Interactive, Pegasus. «Επέστρεψε στην Ελλάδα ο Λύκειος Απόλλωνας». Ημερησία. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2015.
↑ (Γερμανικά) Wilhelm Klein, Praxiteles, Lepizig, 1898, p. 158.
↑ (Αγγλικά) Ridgway 1974:9.
↑ (Γαλλικά) Martinez, « Les styles praxitélisants », p. 334.
↑ Head Ma421 Αφροδίτη της Κνίδου στο Λούβρο. (Ιταλικά) Giulio Emmanuele Rizzo, Prassitele, Milan et Rome, 1932, p. 80-81.
↑ (Γερμανικά) S. F. Schröder, « Der Apollon Lykeios und die attische Ephebie des 4. Jhr » in Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts, Athenische Abteilung, 101 (1986), p. 167-184.
↑ (Γερμανικά) M. Nagele, « Zum Typus des Apollon Lykeios » in Jahreshefte des Österreichischen archäologischen Instituts in Wien, 55 (1984), p. 77-105.
↑ (Γαλλικά) Martinez, « Les styles praxitélisants », p. 335.
↑ (Γερμανικά) Ch. W. Clairmont, Die Bildnisse des Antinous (Rome, 1966:29 no. 38), noted by Ridgway 1974:9.
↑ (Αγγλικά) Ridgway 1974 .

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Λύκειος Απόλλων

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:
λύκειος

[1] (Αγγλικά) Ridgway, A Story of Five Amazons, American Journal of Archaeology, 78.1 [January 1974:1-17] p. 9)

[2] «Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού | Αρχαιολογικός Χώρος Λυκείου». odysseus.culture.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2015.

[3] Ανάχαρσις 7, Λουκιανός - perseus.tufts.edu

[4] Interactive, Pegasus. «Επέστρεψε στην Ελλάδα ο Λύκειος Απόλλωνας». Ημερησία. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2015.

[5] (Γερμανικά) Wilhelm Klein, Praxiteles, Lepizig, 1898, p. 158.

[6] (Αγγλικά) Ridgway 1974:9.

[7] (Γαλλικά) Martinez, « Les styles praxitélisants », p. 334.

[8] Head Ma421 Αφροδίτη της Κνίδου στο Λούβρο. (Ιταλικά) Giulio Emmanuele Rizzo, Prassitele, Milan et Rome, 1932, p. 80-81.

[9] (Γερμανικά) S. F. Schröder, « Der Apollon Lykeios und die attische Ephebie des 4. Jhr » in Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts, Athenische Abteilung, 101 (1986), p. 167-184.

[10] (Γερμανικά) M. Nagele, « Zum Typus des Apollon Lykeios » in Jahreshefte des Österreichischen archäologischen Instituts in Wien, 55 (1984), p. 77-105.

[11] (Γαλλικά) Martinez, « Les styles praxitélisants », p. 335.

[12] (Γερμανικά) Ch. W. Clairmont, Die Bildnisse des Antinous (Rome, 1966:29 no. 38), noted by Ridgway 1974:9.

[13] (Αγγλικά) Ridgway 1974 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]