Μορίς Σπάτας
Ο Μορίς Σπάτας ή Μουρίκ Σπάτας ήταν κυβερνήτης της Άρτας (1399 - 1414/1415). Η βασιλεία του Μορίς στιγματίστηκε από τους συνεχείς πολέμους με τον Κάρολο Α΄ Τόκκο, υπερασπίστηκε επιτυχώς την πρωτεύουσα του Άρτα αλλά δεν μπόρεσε να διασώσει τα Ιωάννινα που έπεσαν στα χέρια του Τόκκο. Το αποτέλεσμα ήταν η σοβαρή αποδυνάμωση του βασιλείου, ο αδελφός και διάδοχος του Γιακούμπ Σπάτας ηττήθηκε οριστικά τον Οκτώβριο του 1416 με αποτέλεσμα να διαλυθεί το Δεσποτάτο της Άρτας. Ο Μορίς ήταν μέλος της διάσημης Οικογένειας Σπάτα, ο παππούς του Ιωάννης Μπούας Σπάτας ήταν ο πρώτος Αλβανός κυβερνήτης της Άρτας, είχε έναν αδελφό τον διάδοχο του Γιακούμπ και δύο ετεροθαλή αδέλφια από τον δεύτερο γάμο της μητέρας του Τσαρλς Μαρτσεσάνο και Μανταλένα.[1][2][3]
| Μορίς Σπάτας | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 14ος αιώνας |
| Θάνατος | 1415 |
| Χώρα πολιτογράφησης | Αλβανία |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | πολιτικός |
Κυβερνήτης του Δεσποτάτου της Άρτας Επεξεργασία
Λίγο πριν τον θάνατο του (29 Οκτωβρίου 1399) ο παππούς του Ιωάννης διόρισε τον αδελφό του Σγουρό Σπάτα κυβερνήτη της Ναυπάκτου και διάδοχο του στο Δεσποτάτο της Άρτας. Λίγες μέρες ωστόσο μετά την θάνατο του Ιωάννη ο τυχοδιώκτης σφετεριστής Βογκόης ανέτρεψε τον αδελφό του Σγουρό που δραπέτευσε στο Αγγελόκαστρο Αιτωλοακαρνανίας. Τον Δεκέμβριο του 1399 ο Μορίς ανακατέλαβε την Άρτα από τον Βογκόη και ανέλαβε την κυβέρνηση ο ίδιος.[4][5][6] Ο Κάρολος Α΄ Τόκκος πολιόρκησε το Αγγελόκαστρο και ο Μορίς έσπευσε να βοηθήσει τον αδελφό του παππού του, ο Κάρολος αποκρούστηκε αλλά ο Σγουρός πέθανε αμέσως μετά, τον διαδέχθηκε ο γιος του Παύλος Σπάτα.[7][8] Τον Κάρολο Α΄ Τόκκο υποστήριξαν στην εκστρατεία του εναντίον των Σπάτα οι αδελφοί Μορίς και Ντίμο από την μεγάλη αντίπαλο Αλβανική οικογένεια Μπούα.[9] Ο Κάρολος Α΄ Τόκκος και οι αδελφοί Μπούα λεηλάτησαν την Ακαρνανία, τα περίχωρα της Άρτας αλλά δεν μπόρεσαν να καταλάβουν την ίδια την πόλη, την υπερασπίστηκε με επιτυχία ο Μορίς. Ο Παύλος Σπάτας που κυβερνούσε την Ναύπακτο και είχε έλλειψη ικανοτήτων απειλήθηκε από τον Τόκκο και κάλεσε σε βοήθεια την Οθωμανική αυτοκρατορία (1406). Ο Οθωμανικός στρατός έφτασε με αρχηγό τον Γιούσεφ Μπεγκ, ηττήθηκε και αναγκάστηκε να κλείσει συνθήκη με τον Κάρολο Τόκκο. Ο Μορίς αρνήθηκε να υποστηρίξει τον ξάδελφο του πατέρα του, ο Παύλος παραχώρησε το Αγγελόκαστρο στους Οθωμανούς, ο ίδιος αποσύρθηκε στην Ναύπακτο που την πούλησε στην Δημοκρατία της Βενετίας (1408).[10][11][12] Για να αντιμετωπίσει τον Τόκκο ο Μορίς έστρεψε το ενδιαφέρον του στον βόρειο γείτονα του, τον Δεσπότη των Ιωαννίνων Ησαύ Μπουοντελμόντι. Οι σχέσεις τους ήταν τεταμένες επειδή ο Ησαύ είχε παντρευτεί στον δεύτερο γάμο του την μητέρα του Μορίς Σπάτα Ειρήνη, την χώρισε για να παντρευτεί την Γιεβντοκίγια Μπάλσιτς (1402). Η συμμαχία ωστόσο εκείνη την εποχή απέναντι στον κοινό εχθρό ήταν απαραίτητη, επισφραγίστηκε με τον γάμο της κόρης του Μορίς με τον γιο του Ησαύ Τζιόρτζιο (1410).[13][14] Ο πόλεμος ανάμεσα στον Μορίς και τον Κάρολο Τόκκο είχε αμφίδρομη εξέλιξη με πολλές νίκες και από τις δυο φορές, είχε διακοπεί επίσης πολλές φορές με συνθήκες και γαμήλιες συμφωνίες όπως αυτή του Τσαρλς Μαρτσεσάνο με την κόρη του Καρόλου Τόκκου.[15]
Η απώλεια των Ιωαννίνων Επεξεργασία
Την εποχή που ο Μορίς και οι άντρες του βρίσκονταν στο Βουχέτιο πληροφορήθηκαν τον θάνατο του Δεσπότη των Ιωαννίνων Ησαύ Μπουοντελμόντι (6 Φεβρουαρίου 1411), τον διαδέχθηκε ο ανήλικος γιος του Τζιόρτζιο με κηδεμόνα την μητέρα του Γιεβντοκίγια Μπάλσιτς. Το γεγονός αυτό προκάλεσε νέες συγκρούσεις ανάμεσα στον Κάρολο Α΄ Τόκκο και στους Αλβανούς αρχηγούς σχετικά με την κατοχή των Ιωαννίνων. Τον σημαντικότερο ρόλο τον έπαιξαν οι κάτοικοι των Ιωαννίνων που εξεγέρθηκαν και έδιωξαν την Γιεβντοκίγια Μπάλσιτς και τον γιο της. Ο Μορίς Σπάτας συμμάχησε με τον Άρχοντα του Αργυροκάστρου Γκιν Ζενεμπίσι και προσπάθησε ανεπιτυχώς να πολιορκήσει την πόλη των Ιωαννίνων. Οι κάτοικοι των Ιωαννίνων που προτιμούσαν τους Βενετούς από τους Αλβανούς ή Σλάβους που κυβερνούσαν σκληρά παρέδωσαν την πόλη στον Κάρολο Α΄ Τόκκο, εισήλθε στα Ιωάννινα με θριαμβευτική τελετή (1 Απριλίου 1411).[16][17] Το γεγονός αυτό ενίσχυσε την συμμαχία ανάμεσα στον Μορίς Σπάτα και την Οικογένεια Ζενεβίσι που προχώρησαν σε νέο συμμαχικό γάμο, η κόρη του Μορίς παντρεύτηκε τον γιο του Ζενεβίσι Σίμων. Οι δύο Αλβανοί ηγεμόνες προσπάθησαν να έρθουν σε διαπραγματεύσεις με τον Κάρολο Α΄ Τόκκο αλλά εκείνος πήρε θάρρος από την επιτυχία του και άρχισε να λεηλατεί τις περιοχές τους. Ο Μορίς και ο Ζενεβίσι συγκέντρωσαν έναν μεγάλο Αλβανικό στρατό που το καλοκαίρι του 1412 συνέτριψε τον στρατό του Τόκκο σε μάχη κοντά στον Μεσοπόταμο.
Οι Αλβανοί οπλαρχηγοί προχώρησαν προς τα Ιωάννινα αλλά δεν μπόρεσαν να ανακαταλάβουν την πόλη.[18][19] Ο Κάρολος Α΄ Τόκκο στράφηκε σε βοήθεια με τους Οθωμανούς, στις αρχές του 1413 τακτοποίησε τον γάμο μιας από τις κόρες του με τον Οθωμανό πρίγκιπα Μουσά Τσελεμπή, ήταν ένας από τους διεκδικητές για τον Σουλτανικό θρόνο στην Οθωμανική Μεσοβασιλεία. Η συμμαχία έσπασε ωστόσο επειδή ο Μουσά Τσελεμπή δολοφονήθηκε από τον άλλο διεκδικητή αδελφό του που έγινε Σουλτάνος ως Μωάμεθ Α΄.[20] Την ίδια εποχή ο Μορίς σύναψε συμμαχία με τον Λατίνο αντίπαλο του Τόκκο Κεντυρίων Β΄ Ζαχαρία που ήταν κυβερνήτης στο Πριγκιπάτο της Αχαΐας.[21] Ο ετεροθαλής αδελφός του Μορίς Τσάρλς που ήταν κυβερνήτης στο Κάστρο της Ρινιάσας προσπάθησε να αποστατήσει στον Τόκκο αλλά συνελήφθη από τους τοπικούς ευγενείς και παραδόθηκε στον Μορίς.[22] Ένα σκάνδαλο που αφορούσε τον γιο του Ζενεβίσι και έναν γαμπρό του Μορίς στάθηκε αιτία για την κατάρρευση της συμμαχίας ανάμεσα στις δύο μεγάλες Αλβανικές οικογένειες. Ο Κάρολος Α΄ Τόκκος εκμεταλλεύτηκε το γεγονός και έσπευσε να συμμαχήσει με τον Ζενεβίσι.[23] Ο Μορίς πέθανε (1415) και τον διαδέχθηκε στην Άρτα ο μικρότερος αδελφός του Γιακούμπ, ο ετεροθαλής αδελφός του Τσάρλς Μαρτσεσάνο κληρονόμησε το Βουχέτιο.[24] Οι διάδοχοι του Μορίς στάθηκαν περισσότερο ανήκανοι με αποτέλεσμα την απώλεια όλων των κτήσεων από τον Κάρολο Α΄ Τόκκο, τον Οκτώβριο του 1416 ο Γιακούμπ δολοφονήθηκε σε ενέδρα με αποτέλεσμα την οριστική διάλυση του Αλβανικού Δεσποτάτου της Άρτας.[25]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ PLP, 26524. Σπάτας Μουρίκης
- ↑ PLP, 5969. Εἰρήνη
- ↑ Nicol 2010, σ. 255
- ↑ PLP, 26524. Σπάτας Μουρίκης
- ↑ Nicol 2010, σσ. 164, 169
- ↑ Fine 1994, σσ. 355–356
- ↑ Nicol 2010, σ. 170
- ↑ Fine 1994, σ. 356
- ↑ Nicol 2010, σσ. 169–170
- ↑ PLP, 26524. Σπάτας Μουρίκης
- ↑ Fine 1994, σ. 356
- ↑ Nicol 2010, σσ. 171–172
- ↑ PLP, 26524. Σπάτας Μουρίκης
- ↑ Nicol 2010, σσ. 173–174
- ↑ PLP, 26524. Σπάτας Μουρίκης
- ↑ PLP, 26524. Σπάτας Μουρίκης
- ↑ Nicol 2010, σσ. 175–177
- ↑ PLP, 26524. Σπάτας Μουρίκης
- ↑ Nicol 2010, σσ. 179–180
- ↑ Nicol 2010, σ. 181
- ↑ PLP, 26524. Σπάτας Μουρίκης
- ↑ PLP, 26524. Σπάτας Μουρίκης
- ↑ PLP, 26524. Σπάτας Μουρίκης
- ↑ PLP, 26524. Σπάτας Μουρίκης
- ↑ Nicol 2010, σσ. 185–187
Πηγές Επεξεργασία
- Fine, John Van Antwerp (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor: University of Michigan Press.
- Nicol, Donald MacGillivray (2010). The Despotate of Epiros 1267–1479: A Contribution to the History of Greece in the Middle Ages. Cambridge: Cambridge University Press.
- Trapp, Erich; Beyer, Hans-Veit; Walther, Rainer; Sturm-Schnabl, Katja; Kislinger, Ewald; Leontiadis, Ioannis; Kaplaneres, Sokrates (1976–1996). Prosopographisches Lexikon der Palaiologenzeit (in German). Vienna: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
