Ντουμπνά

Ντουμπνά
; Σημαία	; Έμβλημα
	Ντουμπνά 56°44′11″N 37°9′45″E
Χώρα	Ρωσία
Διοικητική υπαγωγή	Dubna Urban Okrug
Ίδρυση	1956
Έκταση	7,1 km²
Υψόμετρο	125 μέτρα
Πληθυσμός	74.032 (2024)
Ταχ. κωδ.	140472
Τηλ. κωδ.	49621
Ζώνη ώρας	ώρα Μόσχας; UTC+03:00
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
	Σχετικά πολυμέσα
	δεδομένα (π • σ • ε )

Η Ντουμπνά (ρωσ. Дубна́) είναι πόλη στην Περιφέρεια Μόσχας, στην ευρωπαϊκή Ρωσία. Είναι μία από τις ναουκογκράντ (δηλαδή «πόλεις της επιστήμης») της χώρας, καθώς φιλοξενεί το κέντρο ερευνών σωματιδιακής και πυρηνικής φυσικής της πρώην ΕΣΣΔ και της Ρωσίας, γνωστό σήμερα ως Κοινό Ινστιτούτο Πυρηνικών Ερευνών, ένα από τα μεγαλύτερα επιστημονικά κέντρα της χώρας. Η πόλη ιδρύθηκε στα μέσα του 20ού αιώνα και κατά την απογραφή του 2010 είχε 70.663 κατοίκους.

Γεωγραφία

Η Ντουμπνά είναι κτισμένη σε υψόμετρο 120 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, περίπου 125 χιλιόμετρα βορείως της Μόσχας, στις όχθες του Βόλγα και σε γεωγραφικές συντεταγμένες πλάτος 56°44΄ Β και μήκος 37°10΄ Α. Λίγο πάνω από την πόλη στον Βόλγα, μέσα στα όριά της, βρίσκεται το υδροηλεκτρικό φράγμα και Ταμιευτήρας του Ιβάνκοβο. Καθώς η Ντουμπνά είναι κτισμένη σε αμφότερες τις όχθες του ποταμού, το φράγμα χρησιμεύει και ως η μοναδική γέφυρα που ενώνει τα δύο μέρη της. Το δυτικό σύνορο της πόλεως ορίζεται από το Κανάλι της Μόσχας, ενώ το ανατολικό από τον ομώνυμο ποταμό, δεξιό παραπόταμο του Βόλγα.

Η Ντουμπνά είναι η βορειότερη από όλες τις πόλεις της Περιφέρειας Μόσχας.

Ιστορία

Οι απαρχές

Το φρούριο Ντουμπνά του Πριγκιπάτου Βλαντίμιρ-Σούζνταλ ανεγέρθηκε στην περιοχή το έτος 1132 με διαταγή του ιδρυτή της Μόσχας Γιούρι Ντολγκορούκι και υπήρχε μέχρι το 1216, οπότε και καταστράφηκε κατά τον εμφύλιο πόλεμο μεταξύ των γιων του Βσέβολοντ Γ΄ του Βλαντίμιρ. Το χωριό Γκαρόντιστσε (Городище) αναφέρεται αργότερα στην ίδια περιοχή, στη δεξιά όχθη του Βόλγα, ως μέρος του Πριγκιπάτου του Κάσιν. Επί Μεγάλου Πριγκιπάτου του Τβερ, υπήρχε στην ίδια θέση το «Τελωνείο της Ντουμπνά» (Дубненское мыто).

Πριν από την Οκτωβριανή Επανάσταση στην περιοχή της Ντουμπνά βρίσκονταν λίγα χωριά: το Παντμπερέζυε στην αριστερή όχθη του Βολγα και τα Γκαρόντιστσε, Αλεξαντρόφκα, Ιβάνκοβο, Γιούρκινο και Κόζλακι (Козлаки) στη δεξιά όχθη. Αμέσως μετά την Επανάσταση, μία από τις πρώτες κολεκτίβες οργανώθηκε στην περιοχή.

Το 1931 το Οργκμπιρό του Κ.Κ.Σ.Ε. απεφάσισε να κατασκευάσει το Κανάλι της Μόσχας, το οποίο ολοκληρώθηκε το 1937. Ως μέρος του προγράμματος κατασκευάσθηκαν το φράγμα του Ιβάνκοβο και το ομώνυμο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο. Πολλά χωριά και η κωμόπολη Κορτσεβά βυθίστηκαν κάτω από τα νερά της τεχνητής λίμνης του φράγματος.

Πόλη και επιστήμη

Το Μνημείο και οι Κήποι του Πολέμου στις όχθες του Βόλγα

Η απόφαση κατασκευής ενός επιταχυντή πρωτονίων για πυρηνικές έρευνες λήφθηκε από τη σοβιετική κυβέρνηση το 1946. Μία απροσπέλαστη θέση επιλέχθηκε, αυτή της σημερινής Ντουμπνά, εξαιτίας και της υπάρξεως του εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας του Ιβάνκοβο. Ο επιστημονικός επικεφαλής ήταν ο Ίγκορ Κουρτσάτοφ, ενώ γενικός επιβλέπων του προγράμματος κατασκευής οικισμού, δρόμου και σιδηροδρόμου που θα τον συνέδεαν με τη Μόσχα ήταν ο αρχηγός του NKVD Λαβρέντι Μπέρια. Η Ντουμπνά αναφέρεται στο βιβλίο του Αλεξάντρ Σολζενίτσιν Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ ως πόλη που κτίσθηκε από κρατουμένους των στρατοπέδων της Γκουλάγκ. Μετά τρία έτη εντατικής εργασίας, ο επιταχυντής εγκαινιάσθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 1949.

Η πόλη Ντουμπνά εγκαινιάσθηκε επισήμως το 1956, μαζί με το Ινστιτούτο Πυρηνικών Ερευνών, που αναπτύχθηκε σε ένα μεγάλο διεθνές ερευνητικό εργαστήριο, ειδικευόμενο στη σωματιδιακή φυσική, τη φυσική βαρέων ιόντων, τη σύνθεση υπερουράνιων στοιχείων και τη ραδιοβιολογία. Το 1960 το χωριό Ιβάνκοβο στην απέναντι (αριστερή) όχθη του Βόλγα ενσωματώθηκε στην Ντουμπνά. Το 1964 η Ντουμπνά φιλοξένησε το 12ο Διεθνές Συνέδριο Φυσικής Υψηλών Ενεργειών.

Εξέχοντες φυσικοί του 20ού αιώνα, μεταξύ των οποίων και οι Νικολάι Μπογκολιούμποφ, Γκεόργκι Φλιέροφ, Βλαντίμιρ Βέκσλερ και Μπρούνο Ποντεκόρβο, εργάζονταν στην Ντουμπνά. Μερικά στοιχειώδη σωματίδια και πυρήνες νέων υπερουράνιων στοιχείων (πιο πρόσφατα του στοιχείου με ατομικό αριθμό 117) ανακαλύφθηκαν και ερευνήθηκαν στο Ινστιτούτο Πυρηνικών Ερευνών, με αποτέλεσμα το στοιχείο με ατομικό αριθμό 105 να λάβει το όνομα ντούμπνιο (σύμβολο Db) προς τιμή της, το έτος 1997. Ακόμα ένα υπερουράνιο στοιχείο, το μοσκόβιο (σύμβολο Mc, ατομ. αριθμός 115), ονομάσθηκε έτσι το 2016 προς τιμή της Περιφέρειας Μόσχας, «επειδή σε αυτή βρίσκεται το Κοινό Ινστιτούτο Πυρηνικών Ερευνών» της Ντουμπνά.

Δημογραφική εξέλιξη

Ιστορική εξέλιξη πληθυσμού
Έτος	Πληθ.	±%
1959	14.000	—
1970	43.700	+212.1%
1979	54.900	+25.6%
1989	65.800	+19.9%
2003	61.000	−7.3%
2008	62.500	+2.5%
2010	70.663	+13.1%

Οικονομία

Πριν από τη διάλυση της Σοβιετικής Ενώσεως, το Ινστιτούτο Πυρηνικών Ερευνών και η εταιρεία αμυντικών πυραύλων MKB Ραντούγκα αποτελούσαν τους βασικούς εργοδότες στην πόλη. Από τότε ο ρόλος τους μειώθηκε σημαντικά, με το πρώτο να ανακτά δυνάμεις μετά το 2010. Αρκετές μικρές βιομηχανικές επιχειρήσεις ξεπρόβαλαν, ωστόσο η ανεργία στην πόλη είναι ακόμα σχετικώς υψηλή. Η εγγύτητα στη Μόσχα παρέχει μια διέξοδο προς την εκεί αγορά εργασίας.

Μεταφορές

Ο σιδηροδρομικός σταθμός «Μπαλσάγια Βολγκά» της Ντουμπνά και έκθεμα ατμομηχανής 9P512

Η Ντουμπνά συνδέεται με τη Μόσχα με ταχεία αμαξοστοιχία, προαστιακό σιδηρόδρομο και υπεραστικά λεωφορεία χωρίς ενδιάμεσες στάσεις που αναχωρούν από τον σιδηροδρομικό σταθμό Σαβιολόφσκυ της Μόσχας.

Πολιτισμός

Το θέατρο της Ντουμπνά

Από το 2007 η Ντουμπνά αποτελεί την έδρα και κύριο χώρο διεξαγωγής του διεθνούς φεστιβάλ τζαζ «MuzEnergo»^[3], με δωρεάν μονοήμερη δημόσια εκδήλωση στο ύπαιθρο το καλοκαίρι και εβδομαδιαίες εκδηλώσεις την άνοιξη και το φθινόπωρο.

Υπάρχει θέατρο και αρκετά μουσεία στην πόλη, μεταξύ των οποίων και τα παρακάτω^[4]:

Μουσείο Αρχαιολογίας και Τοπικής Ιστορίας της Ντουμπνά
Μουσείο Ινστιτούτου Πυρηνικών Ερευνών για την Ιστορία της Επιστήμης και της Τεχνολογίας
Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ντουμπνά
Μουσείο Κλειδαριών

Το άγαλμα του Λένιν στα όρια της πόλεως

Στη συμβολή του Βόλγα με το Κανάλι της Μόσχας βρίσκεται από το 1937 ένα από τα μεγαλύτερα παγκοσμίως αγάλματα του Βλαντίμιρ Λένιν, με ύψος 25 μέτρα. Αρχικώς συνοδευόταν από άγαλμα του Ιωσήφ Στάλιν παρόμοιου μεγέθους, το οποίο όμως κατεδαφίστηκε ήδη από το 1961, κατά την περίοδο της αποσταλινοποίησης.^[5]

Αθλητισμός

Οι αθλητικές εγκαταστάσεις στην πόλη περιλαμβάνουν δύο στάδια, εγκατάσταση για θαλάσσιο σκι στον Βόλγα, τρεις κολυμβητικές δεξαμενές, γήπεδα τένις και 5 αθλητικά συγκροτήματα. Δημοφιλή αθλήματα στην Ντουμπνά είναι η ιστιοσανίδα, το σκι με αετό και το θαλάσσιο σκι στον Βόλγα. Από το 2004 διεξάγεται αγώνας για το Παγκόσμιο Κύπελλο Θαλάσσιου Σκι.