Η Νότια Αμερική είναι το τμήμα της Αμερικής που βρίσκεται στο νότιο ημισφαίριο. Η Νότια Αμερική βρίσκεται μεταξύ του Ειρηνικού ωκεανού και του Ατλαντικού ωκεανού. Έχει σχήμα τριγωνικό και μήκος από βορρά προς νότο 7.500 χιλιόμετρα και από ανατολικά προς δυτικά 5.200 χιλιόμετρα. Η Ν. Αμερική υποτίθεται ότι ήταν παλιότερα ενωμένη με την Αφρική, από την οποία χωρίστηκε μετά από καταποντισμό. Βρέχεται από τον Ατλαντικό και τον Ειρηνικό ωκεανό, που ενώνονται στα νότια της ηπείρου με τον πορθμό του Ντρέικ.

Νότια Αμερική
Δορυφορική εικόνα της Νότιας Αμερικής
Χάρτης της Νότιας Αμερικής

Οι ακτές της Ν. Αμερικής παρουσιάζουν πολύ λιγότερες κολπώσεις από τις ακτές της Β. Αμερικής. Οι πιο αξιόλογοι κόλποι είναι αυτοί που σχηματίζονται στις εκβολές των ποταμών Αμαζόνιου και Λαπλάτα και ο κόλπος του Παναμά στον Ειρηνικό. Εκτός από το νοτιότερο τμήμα σ' όλο το μήκος των υπόλοιπων ακτών δεν εμφανίζονται παρά μεμονωμένα μόνο νησάκια χωρίς ιδιαίτερη αξία. Πάντως το πιο αξιόλογο νησί είναι η Γη του Πυρός στο νοτιότερο άκρο, που χωρίζεται από την υπόλοιπη ήπειρο με τον πορθμό του Μαγγελάνου και έχει έκταση 7.200 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Σύμφωνα με τη μέση εκτίμηση πληθυσμού των Ηνωμένων Εθνών για το 2023 ο πληθυσμός της εκτιμάται σε 439.719.000 κατοίκους, περίπου το 5,5% του παγκόσμιου πληθυσμού. Ο πληθυσμός ομιλεί κατά βάση ισπανικά και πορτογαλικά.[1]

Όρη και Ηφαίστεια Επεξεργασία

Στη Νότια Αμερική, όπως και στη Βόρεια, σχηματίζονται μεγάλα πτυχωσιγενή όρη, οι Κορδιλλιέρες των Άνδεων (το νότιο τμήμα των Αμερικανικών Κορδιλιέρων), που η ψηλότερή τους κορυφή, η Ακονκάγουα, έχει ύψος 6.959 μ.. Μετά από αυτήν έρχονται οι κορυφές Όχος ντελ Σαλάδο (6.893 μ.), Μόντε Πίσις (6.792 μ.), Ουασκαράν (6.768 μ.), Σέρρο Μπονέτε (6.759 μ.), Γιουγιαϊγιάκο (6.739 μ.), Τουπουνγκάτο (6.565 μ.), Νεβάδο Σαγίαμα (6.542 μ.), Ιγιμάνι (6.462 μ.) και Ιγιάμπου (6.485 μ.).

Οι Άνδεις θεωρούνται η πιο ηφαιστειώδης περιοχή του κόσμου με πάρα πολλά ενεργά ηφαίστεια, από τα οποία το Γιουγιαϊγιάκο (6.739 μέτρα) θεωρείται το ψηλότερο ενεργό ηφαίστειο στον κόσμο, ενώ υπάρχουν ενδείξεις ενεργότητας και στο Όχος ντελ Σαλάδο. Άλλα ψηλά ενεργά ηφαίστεια είναι το Παρινακότα στη Χιλή και τα Τσιμποράσο και Κοτοπάξι του Ισημερινού.

Λίμνες και ποταμοί Επεξεργασία

Στη Ν. Αμερική έχει άφθονα επιφανειακά ύδατα, αλλά οι λίμνες της δεν έχουν μεγάλη έκταση. Μεγαλύτερη είναι η Τιτικάκα μεταξύ Περού και Βολιβίας, σε ύψος 3.812 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Έχει έκταση 8.400 τετραγ. χιλιόμετρα και βάθος 281 μέτρα. Η Ν. Αμερική έχει μεγάλους ποταμούς, που συγκεντρώνουν μεγάλες ποσότητες νερού. Η αφθονία αυτή θεωρείται ότι είναι αποτέλεσμα των συχνών ανατολικών ανέμων που συγκεντρώνουν πολλούς υδρατμούς στις ανατολικές πλαγιές των Άνδεων. Το μεγαλύτερο ποτάμιο συγκρότημα είναι του Αμαζονίου, που σχηματίζεται από πολλούς μεγάλους παραπόταμους.

Άλλοι μεγάλοι ποταμοί είναι ο Παρανά και ο Ουρουγουάης που εκβάλλουν στο ποταμόκολπο Ρίο ντε λα Πλάτα, ο Ορινόκο, ο Αραγκουάγια, ο Άγιος Φραγκίσκος και ο Ρίο Νέγρο, που εκβάλλουν προς τον Ατλαντικό και ο Μαγδαλένα που εκβάλλει στην Καραϊβική θάλασσα.

Εκτός από τον Αμαζόνιο, πλωτοί είναι ο Παρανά και ο παραπόταμος του Παραγουάης, ο Ορινόκο, ο Μαγδαλένα και άλλοι. Από τους καταρράκτες που σχηματίζουν οι ποταμοί της Ν. Αμερικής σπουδαιότεροι είναι οι καταρράκτες Ιγκουασού του Ιγκουασού και ο καταρράκτης Άνχελ (Έιντζελ), ο ψηλότερος στον κόσμο. Άλλοι σημαντικοί είναι οι Ατούρες και Μαϋπούρες του Ορινόκου.

Κλίμα - βλάστηση - πανίδα Επεξεργασία

 

Η Ν. Αμερική, που χωρίζεται στο βόρειο της τμήμα από τον ισημερινό, βρίσκεται κατά τα τρία τέταρτα μέσα στην τροπική ζώνη, με αποτέλεσμα να επικρατούν, στο μεγαλύτερο μέρος της ηπείρου, σταθερές θερμοκρασίες, γύρω στους 30 °C. Στα οροπέδια οι κλιματικές συνθήκες είναι πιο ακραίες λόγω του ύψους και των βροχών. Το τροπικό κλίμα των βόρειων περιοχών διαδέχεται το εύκρατο στην περιοχή του Λα Πλάτα. Στις Άνδεις επικρατεί ηπειρωτικό κλίμα, με αρκετά χαμηλές θερμοκρασίες, που ενισχύουν την παρουσία παγετώνων. Επίσης, το ύψος των Άνδεων εμποδίζει να τις προσπεράσουν σύννεφα, με αποτέλεσμα οι δυτικές ακτές να είναι ξηρές. Η έρημος Ατακάμα είναι το ξηρότερο μέρος στη Γη. Από την άλλη, οι βροχοπτώσεις στο ανατολικό τμήμα μπορούν να συντηρήσουν την παρουσία τροπικών δασών.

Το βόρειο τμήμα της Νότιας Αμερικής καλύπτεται από τροπική βλάστηση, που σχηματίζει τα δάση της βροχής. Το τροπικό δάσος του Αμαζονίου είναι το πιο εκτεταμένο στον κόσμο. Στην περιοχή των Άνδεων, η βλάστηση έχει το χαρακτήρα της βλάστησης των ψυχρών κλιμάτων και λίγα είδη έχουν προσαρμοστεί να ζουν στις ακραίες κλιματικές συνθήκες. Στη μέση ζώνη, εκτός από τις στέπες της Αργεντινής, ευδοκιμούν κάθε είδους φυτά της τροπικής βλάστησης και των εύκρατων ζωνών. Από τη Ν. Αμερική προέρχονται πολλά είδη φυτών που καλλιεργούνται ευρέως σήμερα, όπως η πατάτα και ο αραβόσιτος.

Το ζωικό βασίλειο της Ν. Αμερικής παρουσιάζει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που οφείλονται στην απομόνωση της ηπείρου από τις άλλες για αρκετά εκατομμύρια χρόνια. Χαρακτηριστικά είδη ζώων είναι το λάμα, ο ιαγουάρος, το πούμα, το ανακόντα, το αλπακά, μερικά είδη πλατύρρινων πιθήκων και ο γιγάντιος μυρμηγκοφάγος.


Πολιτική διαίρεση Επεξεργασία

Στον πίνακα περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων οι Νήσοι Νότια Γεωργία και Νότιες Σάντουιτς, παρόλο που δεν έχουν μόνιμους κατοίκους, αλλά μόνο προσωρινούς επισκέπτες σε ερευνητικούς σταθμούς.

Κράτος ή Εξαρτημένο έδαφος Έκταση
τετρ. χλμ.[2]
Πληθυσμός
Πυκνότητα πληθυσμού
ανά τετρ. χλμ.
Πρωτεύουσα
  Αργεντινή 2.766.890 46.654.581 16,9 Μπουένος Άιρες[3]
  Βενεζουέλα 916.445 28.838.000 31,5 Καράκας[4]
  Βολιβία 1.098.580 12.006.031 10,9 Λα Πας [5][6]
  Βραζιλία 8.510.821 203.080.756 23,9 Μπραζίλια[7]
  Γαλλική Γουιάνα (Γαλλία) 83.534 295.385 3,5 Καγιέν[8]
  Γουιάνα 214.970 743.699 3,5 Τζωρτζτάουν[9]
  Ισημερινός 283.560 16.938.986 59,7 Κίτο[10]
  Κολομβία 1.138.910 52.215.503 45,8 Μπογκοτά[11]
 Νήσοι Φώκλαντ (Ηνωμένο Βασίλειο) 12.173 3.662 0,3 Στάνλεϋ[12]
 Νήσοι Νότια Γεωργία και Νότιες Σάντουιτς (Ηνωμένο Βασίλειο) 3.093 20 0 Κίνγκ Έντουαρντ Πόιντ
  Ουρουγουάη 176.220 3.566.550 20,2 Μοντεβιδέο[13]
  Παραγουάη 406.750 7.554.796 18,6 Ασουνσιόν[14]
  Περού 1.285.220 33.725.844 26,2 Λίμα[15]
  Σουρινάμ 163.270 616.500 3,8 Παραμαρίμπο[16]
  Χιλή[17] 756.950 19.960.889 26,4 Σαντιάγο[18]
Σύνολο 17.824.513 439.719.000 24,7

Δείτε επίσης Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Αναλυτική έκθεση του ΟΗΕ για την αναθεώρηση των στοιχείων για τον παγκόσμιο πληθυσμό 2022 Αρχειοθετήθηκε 2015-08-16 στο Wayback Machine.
  2. «CIA World Factbook». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2009. 
  3. «Επίσημη εκτίμηση». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2017. 
  4. «Επίσημη εκτίμηση». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2016. 
  5. Η Λα Πας είναι η επίσημη πρωτεύουσα της Βολιβίας και το Σούκρε η συνταγματική.
  6. Επίσημη εκτίμηση
  7. Επίσημη εκτίμηση
  8. Επίσημη εκτίμηση
  9. «Απογραφή 2012». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2016. 
  10. Επίσημη εκτίμηση
  11. «Επίσημη εκτίμηση». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2016. 
  12. «Απογραφή 2016» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 28 Μαρτίου 2018. Ανακτήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 2018. 
  13. «Επίσημη εκτίμηση». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαρτίου 2019. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2016. 
  14. Επίσημη εκτίμηση
  15. Επίσημη εκτίμηση
  16. Απογραφή 2012
  17. Περιλαμβάνει το Νησί του Πάσχα που βρίσκεται στον Ειρηνικό ωκεανό, μία επαρχία της Χιλής που γεωγραφικά ανήκει στην Ωκεανία. Το Σαντιάγο είναι η επίσημη πρωτεύουσα της Χιλής ενώ το Βαλπαραΐσο είναι η νομοθετική.
  18. Επίσημη εκτίμηση

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία