Οι παράνομοι είναι μια ελληνική δραματική ταινία του 1958, σε σκηνοθεσία, σενάριο και παραγωγή Νίκου Κούνδουρου. [1] Στην ταινία πρωταγωνιστούν οι Τίτος Βανδής, Πέτρος Φυσσούν, Ανέστης Βλάχος, Νέλλη Αγγελίδου και Γιώργος Οικονόμου. [2]

Οι παράνομοι
Κινηματογραφική αφίσα.
ΣκηνοθεσίαΝίκος Κούνδουρος
ΠαραγωγήΝίκος Κούνδουρος
ΣενάριοΝίκος Κούνδουρος
ΠρωταγωνιστέςΤίτος Βανδής
Πέτρος Φυσσούν
Ανέστης Βλάχος
Νέλλη Αγγελίδου
Γιώργος Οικονόμου
ΜουσικήΜάνος Χατζιδάκις
ΦωτογραφίαΤζιοβάνι Βαριάνο
ΜοντάζΝίκος Κούνδουρος
Γιώργος Τσαούλης
ΣκηνογραφίαΤάσος Ζωγράφος
Εταιρεία παραγωγήςΦίνος Φιλμ
Μίνως Φιλμ
Πρώτη προβολή14 Μαΐου 1958 (Ελλάδα)
Διάρκεια92΄
ΠροέλευσηΕλλάδα
Γλώσσαελληνική

Μετά το τέλος του Εμφυλίου, τρεις άνδρες φυγοδικούν. Σκοτώνουν έναν πλούσιο αγρότη που είχε προδώσει τον ένα από αυτούς, τον Πέτρο Καζάκο, του παίρνουν τα λεφτά και εξαναγκάζουν τη γυναίκα του να τους ακολουθήσει για να μην τους προδώσει. Ο δεύτερος από την παρέα των τριών είναι ο επαναστάτης Κοσμάς, ο οποίος παραδέχεται ότι έχει καταστρέψει τη ζωή του και θέλει απλώς είναι να μείνει στην ησυχία του. Ο τρίτος, ο νεαρός αγρότης Αργύρης, ο οποίος σκότωσε τον αδελφό του για κτηματικές διαφορές. Όταν οι τρεις φυγάδες ανακαλύπτουν ότι τους έχει περικυκλώσει η χωροφυλακή, αποφασίζουν να κατέβουν από το βουνό προς τη θάλασσα με σκοπό να περάσουν στην απέναντι όχθη. Όταν ξεμένουν από νερό, οι φυγάδες χάνουν το κουράγιο τους και αρχίζουν να γίνονται καχύποπτοι ο ένας για τον άλλον. Όταν συναντούν μια ομάδα περιπλανώμενων μουσικών, αυτοί τους αναγνωρίζουν κι έτσι, όταν τελικά βρίσκουν ένα καΐκι, είναι πολύ αργά για να δραπετεύσουν, καθώς είναι περικυκλωμένοι από χωροφύλακες. Ο Κοσμάς προτείνει στον Πέτρο να πάρει το κορίτσι και να φύγουν, ενώ ο ίδιος μένει πίσω και σκοτώνεται, δίνοντας έτσι στους υπόλοιπους ευκαιρία να γλιτώσουν.

Παραγωγή και παραλειπόμενα

Επεξεργασία

Στην ταινία υπάρχει μία σκηνή όπου ένας από τους παράνομους σκοτώνεται από τους χωροφύλακες καθώς τρέχει προς το μέρος τους με σκοπό να παραδοθεί. Η λογοκρισία της εποχής έκρινε πως η σκηνή αυτή έθιγε την εικόνα της χωροφυλακής και τη συνέπειά της. Ζητήθηκε από τον Κούνδουρο να την αφαιρέσει, εκείνος όμως αρνήθηκε και τελικά η ταινία μία εβδομάδα μετά την προβολή της απαγορεύθηκε.[4] [5]

Ο Νίκος Κούνδουρος είχε πει για την ταινία:

«Οι παράνομοι είναι η ταινία της οργής. Η αντίσταση είχε πνιγεί, οι τρόποι έκφρασης των αγωνιστών είχαν καταργηθεί κάτω από τη βία ενός αστυνομικού κράτους. Θέλησα να αποτίσω ένα φόρο τιμής στον αντάρτη των βουνών, στον ταπεινωμένο στον εξευτελισμένο, στον αγνοημένο, στην καλύτερη περίπτωση, Έλληνα, που κράτησε ψηλά τη Ρωμιοσύνη». [6]

Η ταινία κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στις κινηματογραφικές αίθουσες στις 14 Μαΐου 1958. [7] Συμμετείχε στο Φεστιβάλ Βερολίνου το 1959, όπου έλαβε θετικά σχόλια από κριτικούς και κοινό, ενώ την επόμενη χρονιά προβλήθηκε από το BBC. [8] Από κριτική του Μάριου Πλωρίτη στην εφημερίδα Ελευθερία:

«Το μεγαλύτερο χάρισμα του Νίκου Κούνδουρου είναι η πλαστική κινηματογραφική ματιά του… Και στην ταινία ετούτη, περισσότερο από κάθε άλλην, η Εικόνα είναι το μεγαλύτερο στοιχείο Ενεργητικού…Παρασύρεται πολύ συχνά από την Εικόνα και παραμελεί το δράμα. Κι ωστόσο, μ’ όλα τα ελαττώματά τους οι Παράνομοι έχουν (εκτός από οπτικές) και αρετές που δικαιώνουν την πεποίθησή μας ότι ο Κούνδουρος είναι από τους ελάχιστους προικισμένους σκηνοθέτες μας». [9]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. myFILM.gr. «ΟΙ ΠΑΡΑΝΟΜΟΙ [DIRECTOR'S CUT] του Νίκου Κούνδουρου -». myFILM.gr. Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2021. [νεκρός σύνδεσμος]
  2. Εξάρχου, Καλλιόπη (2021). Δωσίλογοι και μαυραγορίτες στον ελληνικό κινηματογράφο από τη δεκαετία του 1940 έως και τη δεκαετία του 1970. Αθήνα: ΕΑΠ. σελ. 44. 
  3. «Οι παράνομοι - retroDB». retrodb.gr. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2023. 
  4. Γιώργος Ανδρίτσος, Η κατοχή και η αντίσταση στον Ελληνικό κινηματογράφο 1945-1966, εκδ.Αιγόκερως, Αθήνα, 2004, σελ.53-54
  5. Δουβλής, Βασίλης (2022-07-11). «Στοργή στον λαό: Ο παραλογισμός και η γελοιότητα της χουντικής λογοκρισίας». Θεάτρου Πόλις. Διεπιστημονικό περιοδικό για το θέατρο και τις τέχνες: 249–250. doi:10.12681/.30789. ISSN 2654-1742. https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/theatrepolis/article/view/30789. 
  6. «Αφιέρωμα στο Νίκο Κούνδουρο: «Οι Παράνομοι», η απαγορευμένη ταινία του». TVXS - TV Χωρίς Σύνορα. Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2021. 
  7. Finos Film - 'Οι Παράνομοι' (1958), http://finosfilm.com/movies/view/35, ανακτήθηκε στις 2021-08-28 
  8. Μπελιάς, Κώστας. «Η ταινία που έμεινε 50 χρόνια στα συρτάρια γιατί ο Κούνδουρος δεν έκοβε μια.... δολοφονία». Fosonline.gr. Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2021. 
  9. «ΟΙ ΠΑΡΑΝΟΜΟΙ (1958) του Νίκου Κούνδουρου | κριτικές/πως γυρίστηκαν». CAMERA STYLO ONLINE. 22 Απριλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2021. 

Βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  • Τριανταφυλλίδης, Ιάσων (2000). Ταινίες για Φίλημα: Ένα αφιέρωμα στον Φιλοποιμένα Φίνο και τις ταινίες του. Αθήνα: Εξάντας εκδοτική. σελ. 323. ISBN 9789602564561. 
  • Γιώργος Ανδρίτσος, Η κατοχή και η αντίσταση στον Ελληνικό κινηματογράφο 1945-1966, εκδ.Αιγόκερως, Αθήνα, 2004