Παγωμένο Νεφέλωμα του Λέοντος
Το «Παγωμένο Νεφέλωμα του Λέοντος» (Frosty Leo Nebula) ή IRAS 09371+1212 είναι ένα πρωτοπλανητικό νεφέλωμα (PPN) που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 10.000 έτη φωτός από τη Γη, στον αστερισμό Λέοντα. Είναι διπολικό νεφέλωμα, με κεντρικό αστέρα φασματικού τύπου K7 II (πορτοκαλί λαμπρό γίγαντα)[1]. Είναι ασυνήθιστο ως προς το ότι το φως του παρουσιάζει ένα εξαιρετικά βαθύ χαρακτηριστικό απορροφήσεως στο φάσμα του σε μήκος κύματος 3,1 µm, ενώ το ίδιο το νεφέλωμα κείται περισσότερο από 900 παρσέκ πάνω από το επίπεδο του Γαλαξία μας (Bourke και άλλοι 2000). Επιπλέον, έχει τη μοναδική γνωστή περιαστρική εκροή σε πρωτοπλανητικό νεφέλωμα στην οποία η παρουσία κρυσταλλικού πάγου κυριαρχεί στο φάσμα εκπομπής στα μεγάλα μήκη κύματος[2].
Χαρακτηριστικά Επεξεργασία
Το Παγωμένο Νεφέλωμα του Λέοντος έχει δύο λοβούς που απέχουν ο ένας από τον άλλο 2″. Ανάμεσά τους διακρίνεται πλάγια ένας δακτύλιος σκόνης[2], ενώ μακρύτερα, κατά μήκος του πολικού του άξονα υπάρχουν δύο αμυδρές αλλά ευδιάκριτες συγκεντρώσεις νεφελωματώδους ύλης που χωρίζονται από περίπου 23″[2]. Το όλο νεφέλωμα έχει σχήμα που θυμίζει κλεψύδρα και παρατηρείται σε κλίση 15° ως προς το επίπεδο της ουράνιας σφαίρας. Ο μοριακός του θύλακας διαστέλλεται με ταχύτητα περίπου 25 χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο[3].
Ιστορία παρατηρήσεων Επεξεργασία
Το νεφέλωμα αυτό προσέλκυσε για πρώτη φορά την προσοχή στην επισκόπηση του IRAS, εξαιτίας των εξαιρετικά χαμηλών θερμοκρασιών που αντιστοιχούσαν στο χρώμα του[2]. Επίσης, διαθέτει ένα μοναδικά καθαρό μέγιστο στα 60 μm[3].
Συμμετρία Επεξεργασία
Το «Παγωμένο Νεφέλωμα του Λέοντος» είναι το πρώτο γνωστό διπολικό πρωτοπλανητικό νεφέλωμα που έχει σημειακή κατοπτρική συμμετρία (όλα τα άλλα έχουν αξονική συμμετρία)[2]. Η σημειακή συμμετρία αποτελεί μία αρκετά κοινή τάση στα πλανητικά νεφελώματα, όπως π.χ. στα NGC 2022, NGC 2371-2, NGC 6309, NGC 6563, στο «Μάτι της Γάτας», στο «Νεφέλωμα του Αλτήρα», στο «Νεφέλωμα του Κρόνου», κ.ά.[2]. Οι Morris και Reipurth (1990) υποθέτουν ότι η σημειακή συμμετρία οφείλεται είτε στη διπολική εκροή που κατευθύνεται από έναν δίσκο που εκτελεί μετάπτωση, είτε σε έναν διπλό αστέρα σε κοινό θύλακα, που επίσης εκτελεί μετάπτωση.
Ονομασία Επεξεργασία
Οι Forveille κ.ά. το 1987 έδωσαν στο IRAS 09371+1212 το προσωνύμιο «Παγωμένο Νεφέλωμα του Λέοντος» επειδή ερμήνευσαν το εξαιρετικά ασυνήθιστο φάσμα του στο άπω υπέρυθρο ως αποτέλεσμα της ελλείψεως μορίων νερού στην αέρια κατάσταση, πράγμα που με τη σειρά του αποδίδεται στη συμπύκνωση του νερού με τη μορφή πάγου επάνω σε κόκκους σκόνης. Η ερμηνεία αυτή επαληθεύθηκε το επόμενο έτος (1988) από τρεις ανεξάρτητες εργασίες[2]. Παρατηρώντας το φάσμα μεταξύ των 35 και 65 μm, οι Omont κ.ά. το 1990 διεπίστωσαν ότι πολύ ψυχροί (ψυχρότεροι των 220 βαθμών C υπό το μηδέν) κόκκοι σκόνης πυριτικών ορυκτών επενδεδυμένοι με άφθονο κρυσταλλικό πάγο νερού ευθύνονται για την εκπομπή στα 60 μm[2].
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ ««K-band image of the peculiar star Frosty Leo»». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2016.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 (Morris & Reipurth 1990)
- ↑ 3,0 3,1 (Forveille και άλλοι 1987)
Πηγές Επεξεργασία
- Beuzit, J.-L.; Thebault, P.; Perrin, G.; Rouan, D. (Νοέμβριος 1994), «Adaptive optics imaging of the Frosty Leo nebula», Astronomy and Astrophysics 291 (1): L1-L4, ISSN 0004-6361, http://adsabs.harvard.edu/abs/1994A&A...291L...1B
- Bourke, Tyler; Hyland, A. R.; Robinson, Garry; Luhman, Kevin (2000), «The Evolutionary Status of the Frosty Leo Nebula», Asymmetrical Planetary Nebulae II: From Origins to Microstructures, ASP Conference Series, 199, σελ. 171, ISBN 1-58381-026-9, http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=2000ASPC..199..171B
- Davis, C. J.; Smith, M. D.; Gledhill, T. M.; Varricatt, W. P. (2005), «Near-infrared echelle spectroscopy of protoplanetary nebulae: probing the fast wind in H2», Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 360 (1): 104–118, doi:, http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=2005MNRAS.360..104D
- Forveille, T.; Morris, M.; Omont, A.; Likkel, L. (Απρίλιος 1987), «IRAS 09371+1212 - an icy evolved, mass-losing star with a unique IR spectrum», Astronomy and Astrophysics 176 (1): L13-L16, ISSN 0004-6361, http://adsabs.harvard.edu/abs/1987A%26A...176L..13F
- Morris, Mark; Reipurth, Bo (Απρίλιος 1990), «The optical form of the bipolar preplanetary nebula IRAS 09371 + 1212», Publications of the Astronomical Society of the Pacific 102: 446–453, doi:, ISSN 0004-6280, http://adsabs.harvard.edu/abs/1990PASP..102..446M
- Omont, A.; Forveille, T.; Moseley, S. H.; Glaccum, W. J.; Harvey, P. M.; Likkel, L.; Loewenstein, R. F.; Lisse, C. M. (20 Μαΐου 1990), «Observations of 40-70 micron bands of ice in IRAS 09371 + 1212 and other stars», Astrophysical Journal Letters 355: L27-L30, doi:, ISSN 0004-637X, http://adsabs.harvard.edu/abs/1990ApJ...355L..27O
- SIMBAD (7 Ιανουαρίου 2007), Results for Frosty Leo Nebula, SIMBAD, Centre de Données Astronomiques de Strasbourg, http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?protocol=html&Ident=Frosty+Leo+Nebula