Πατριάρχης Ιωάννης Δ΄ Νηστευτής
Ο Ιωάννης Δ΄ (... - 2 Σεπτεμβρίου 595), ο λεγόμενος Νηστευτής, ήταν Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως την περίοδο 582-595. Ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον τίτλο «Οικουμενικός Πατριάρχης».
| Πατριάρχης Ιωάννης Δ΄ Νηστευτής | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Ιωάννης Δ΄ Νηστευτής (Ελληνικά) |
| Γέννηση | 6ος αιώνας Κωνσταντινούπολη |
| Θάνατος | 2 Σεπτεμβρίου 595 Κωνσταντινούπολη |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Θρησκεία | Χαλκηδόνιος Χριστιανισμός |
| Eορτασμός αγίου | 2 Σεπτεμβρίου |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ιερέας |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Βιογραφία
ΕπεξεργασίαΓεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κωνσταντινούπολη. Ήταν Καππαδόκης στην καταγωγή, γι' αυτό πολλές φορές απαντάται και με το προσωνύμιο Καππαδόκης. Από πολύ νωρίς έλαβε και το προσωνύμιο Νηστευτής, για τη μεγάλη του εγκράτεια[α]. Εργάστηκε ως χαράκτης και χειροτονήθηκε διάκονος από τον Πατριάρχη Ιωάννη Γ΄. Υπηρέτησε ως διάκονος και σακελλάριος στο ναό της Αγίας Σοφίας[1] και εξελέγη Πατριάρχης στις 11 Απριλίου του 582, μετά το θάνατο του Ευτύχιου.
Συνέγραψε συλλογή κανόνων, η οποία σώζεται ως σήμερα[2].
Πέθανε στις 2 Σεπτεμβρίου του 595[3] και ετάφη στο ναό των Αγίων Αποστόλων. Ανακηρύχθηκε άγιος και η μνήμη του τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 2 Σεπτεμβρίου. Η κάρα του φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Αγάθωνος Φθιώτιδας[4] και μέρος των λειψάνων του στη Μονή Διονυσίου του Αγίου Όρους[5].
«Οικουμενικός Πατριάρχης»
ΕπεξεργασίαΤο 587 συνήλθε στην Κωνσταντινούπολη Σύνοδος Πατριαρχών και επισκόπων, η οποία απένειμε στον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως τον τίτλο του «Οικουμενικού». Η Σύνοδος πήρε αυτή την απόφαση κατόπιν ενθάρρυνσης του Αυτοκράτορα Μαυρίκιου, ο οποίος σχεδίαζε να παραδώσει στον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως την εξουσία πάνω στους Πατριάρχες της Ανατολής, όπως ακριβώς ο επίσκοπος Ρώμης απολάμβανε την εξουσία πάνω σε ολόκληρη τη Δυτική Εκκλησία[6]. Εξάλλου, στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, η λέξη «Οικουμένη» είχε φτάσει να σημαίνει την ίδια την Αυτοκρατορία, και όχι αυτό που κυριολεκτικά σημαίνει, δηλαδή ολόκληρο τον κατοικημένο κόσμο, γι'αυτό και θεωρήθηκε σωστό ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως να φέρει αυτό τον τίτλο[6].
Έτσι, ο Ιωάννης ο Νηστευτής έγινε ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον τίτλο «Οικουμενικός Πατριάρχης[7]», ο οποίος διατηρείται μέχρι σήμερα.
Πάντως, η υιοθέτηση του τίτλου αυτού αποτέλεσε αιτία έριδας μεταξύ Ρώμης και Κωνσταντινούπολης. Οι Πάπες Πελάγιος Β΄ και Γρηγόριος ο Μέγας αντέδρασαν καθώς κατά τη γνώμη τους ο τίτλος αυτός υποβάθμιζε το Παπικό πρωτείο. Ο Πάπας Γρηγόριος μάλιστα έγραψε και περίφημες επιστολές για το θέμα αυτό, ενώ ως αντίδραση υιοθέτησε ο ίδιος τον τίτλο servus servorum Dei (δούλος των δούλων του Θεού). Απευθύνθηκε μάλιστα με επιστολή και στην Αυτοκράτειρα Κωνσταντίνα, πληροφορώντας την ότι η αλαζονεία του Ιωάννη του Νηστευτή ήταν σίγουρο σημάδι για την παρουσία του Αντιχρίστου[8].
Υποσημειώσεις και παραπομπές
ΕπεξεργασίαΥποσημειώσεις
Επεξεργασία- ↑ Αναφέρεται ότι τρεφόταν με λίγα φρούτα και κοιμόταν καθιστός, με το στήθος στα γόνατα.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Μανουήλ Γεδεών, σελ. 232.
- ↑ Μανουήλ Γεδεών, σελ. 236.
- ↑ Μανουήλ Γεδεών, σελ. 233.
- ↑ «Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Αγάθωνος». dogma.gr. Ανακτήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2023.
- ↑ Μανουήλ Γεδεών, σελ. 235.
- ↑ 6,0 6,1 Steven Runciman (2005). Η Βυζαντινή Θεοκρατία. Εκδόσεις Δόμος. σελίδες 58. ISBN 9607217225.
- ↑ Rapp, Claudia (2021). «The Early Patriarchate (325–726)». A Companion to the Patriarchate of Constantinople (Leiden-Boston): 7. ISBN 978-90-04-42443-2.
- ↑ Steven Runciman (2005). Η Βυζαντινή Θεοκρατία. Εκδόσεις Δόμος. σελίδες 59. ISBN 9607217225.
Πηγές
Επεξεργασία- Γεδεών, Μανουήλ (1885). Πατριαρχικοί Πίνακες: Ειδήσεις ιστορικαί βιογραφικαί περί των Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως: από Ανδρέου του Πρωτοκλήτου μέχρις Ιωακείμ Γ' του από Θεσσαλονίκης, 36-1884. Κωνσταντινούπολη: Lorenz & Keil.
- Καθολική Εγκυκλοπαίδεια (Αγγλικά)
- Steven Runciman (2005). Η Βυζαντινή Θεοκρατία. Εκδόσεις Δόμος. ISBN 9607217225.