Πεντάλοφος Κοζάνης

οικισμός της Ελλάδας

Συντεταγμένες: 40°11′39″N 21°8′40″E / 40.19417°N 21.14444°E / 40.19417; 21.14444

Ο Πεντάλοφος είναι ορεινό χωριό του νομού Κοζάνης. Είναι χτισμένος σε υψόμετρο 1.060 μέτρων[1] στις πλαγιές του όρους Βόιο. Αποτελεί έδρα κοινότητας και ο πληθυσμός του, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, είναι 446 κάτοικοι.[2] Στο παρελθόν ο Πεντάλοφος ονομαζόταν Ζουπάνι ή Ζουμπάνι[3], ονομασία η οποία άλλαξε το 1927 σε Πετρόβουνο και το 1928 σε Πεντάλοφο.[4][5] Απέχει 88 χιλιόμετρα από την Κοζάνη.

Πεντάλοφος
Πεντάλοφος is located in Greece
Πεντάλοφος
Πεντάλοφος
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα
Αποκεντρωμένη Διοίκηση[[Αποκεντρωμένη_Διοίκηση_Μακεδονίας_-_Θράκης|Μακεδονί
ΠεριφέρειαΔυτικής Μακεδονίας
Περιφερειακή ΕνότηταΚοζάνη
ΔήμοςΒόιο
Δημοτική ΕνότηταΠενταλόφου
Δημοτική ΚοινότηταΠενταλόφου
Γεωγραφία και Στατιστική
ΝομόςΚοζάνης
Υψόμετρο1.040 μέτρα
Πληθυσμός446 (2011)
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασίαΖουπάνι, Ζουμπάνι
Ταχ. κώδικας500 07
Τηλ. κωδικός2468

Περιγραφή του οικισμού Επεξεργασία

Ο Πεντάλοφος είναι το σημαντικότερο χωριό από τα Μαστοροχώρια του νομού Κοζάνης. Βρίσκεται πάνω στο πέρασμα από την δυτική Μακεδονία στην Ήπειρο και αυτή η προνομιακή του θέση βοήθησε το χωριό να αναπτυχθεί στο παρελθόν. Η ανάπτυξη του χωριού στο παρελθόν είναι αποτυπωμένη στην εικόνα του. Είναι σχεδόν εξ' ολοκλήρου πετρόχτιστο χωριό: οι κάτοικοί του ήταν ξακουστοί χτίστες, οι οποίοι μάλιστα ανέπτυξαν και δική τους γλώσσα, τα κουδαρίτικα. Λόγω της αρχιτεκτονικής του, σήμερα έχει ανακηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός.

Στην είσοδο του χωριού βρίσκεται το μνημείο της Γυναίκας της Πίνδου, ενώ η εκκλησία του Αγίου Αχιλλείου αποτελεί το παλαιότερο σωζόμενο κτίσμα στο χωριό (1742).

Ιστορικά στοιχεία Επεξεργασία

Η εγκατάσταση ανθρώπων στην περιοχή πρέπει να συνδυαστεί με την Κάθοδο των Δωριέων στα 1000 με 800 π.Χ. Στον απόκρημνο και βραχώδη λόφο «Γκραντίσκα» μαρτυρείται η ύπαρξη αρχαίου φρουρίου, το οποίο είχε ξαναχρησιμοποιηθεί στον 3ο μ.Χ. αιώνα, κατά τις βαρβαρικές επιδρομές, καθώς και στα βυζαντινά χρόνια. Το φρούριο βρισκόταν σε μια πολύ στρατηγική θέση, στα σύνορα Ελιμιώτιδας - Ηπείρου, απ' όπου ασκούσε έλεγχο στον αρχαίο δρόμο που εξασφάλιζε την επικοινωνία μεταξύ Μακεδονίας, Ηπείρου και Θεσσαλίας.[6]

Το 1788, το χωριό πέρασε στα χέρια του Αλή πασά. Στα χρόνια του (έως το 1820) οι κάτοικοι υποχρεώθηκαν να πληρώνουν επιπρόσθετο φόρο, το αγαλίκι, δηλαδή φόρο προστασίας. Το 1856 εξαγόρασαν το χωριό οι κάτοικοι με 10.000 χρυσές λίρες και έγιναν κεφαλοχώρι.

Το παλαιότερο κτίσμα του χωριού είναι ο Άγιος Αχίλλειος, που χτίστηκε το 1742. Είναι τρίκλιτη θολωτή βασιλική και στο εσωτερικό εντυπωσιάζει το ξυλόγλυπτο τέμπλο με θέματα απ'την Παλαιά και Καινή Διαθήκη.

Ο νεότερος οικισμός προέκυψε τη μεταβυζαντινή περίοδο, από πληθυσμούς που κατέφυγαν βορειότερα για να ξεφύγουν από τις επιδρομές των Τουρκαλβανών.

Διοικητικές μεταβολές Επεξεργασία

Ο Πεντάλοφος από το 1918 αποτέλεσε έδρα κοινότητας.[7] Με την εφαρμογή του προγράμματος Καποδίστριας, το 1999 η Κοινότητα Πενταλόφου διευρύνθηκε και συμπεριέλαβε τους οικισμούς Αγία Σωτήρα, Βυθός και Δίλοφο. Έδρα της νέας διευρυμένης κοινότητας ορίστηκε ο Πεντάλοφος. Με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης, ο Πεντάλοφος εντάχθηκε στον νέο δήμο Βοΐου.

Φωτογραφίες Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. «Πεντάλοφος Κοζάνης, Δήμος Βοΐου». buk.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2017. 
  2. «Μόνιμος πληθυσμός» (PDF). Εθνική Στατιστική Αρχή. σελ. 51394. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 17 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2017. 
  3. «ΕΡΤ Μένουμε Ελλάδα, στον Πεντάλοφο Κοζάνης». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιανουαρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 14 Απριλίου 2009. 
  4. Πανδέκτης, Πετρόβουνον->Πεντάλοφος
  5. Ζουπάνι->Πετρόβουνο
  6. [1] Αρχειοθετήθηκε 2017-04-24 στο Wayback Machine. Δ. Κ. Σαμσάρης, Ιστορική γεωγραφία της ρωμαϊκής επαρχίας Μακεδονίας (Το τμήμα της σημερινής Δυτικής Μακεδονίας), Θεσσαλονίκη 1989 (Έκδοση Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών), σ. 129-131. ISBN 960-7265-01-7.
  7. Διοικητικές μεταβολές ΟΤΑ, κοινότητα Πενταλόφου

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία