Πηνειός (Ηλεία)
Ο Πηνειός είναι ποταμός της Πελοποννήσου με συνολικό μήκος 80,9 χιλιόμετρα[1]. Πηγάζει από το όρος Ερύμανθος και ρέει δυτικά, εκβάλλοντας τελικά στο Ιόνιο πέλαγος στην περιοχή της Γαστούνης, κοντά στο Παλαιοχώρι.
| Πηνειός | |
|---|---|
 | |
.jpg) Ο ποταμός Πηνειός στον χάρτη | |
| Πηγές | Ερύμανθος |
| Εκβολές | Ιόνιο |
 Ελλάδα | Ελλάδα |
| Μήκος | 80,9 km |
| Παραπόταμοι | Σελλήεντας Ηλείας και Βυλισσός |
| wikidata () | |
Στο ενδιάμεσο της πορείας του, τροφοδοτεί την τεχνητή λίμνη της ΔΕΗ, επονομαζόμενη λίμνη Πηνειού, η οποία με έκταση 19,895 τ.χλμ. αποτελεί την μεγαλύτερη λίμνη στην Πελοπόννησο.
Πηγές και πορεία του Πηνειού Επεξεργασία
Οι πηγές του Πηνειού βρίσκονται στον Ερύμανθο και ανάμεσα στις κορυφές του Ωλονού και του Αστρά, όπου από τα επιφανειακά νερά από το λιώσιμο του χιονιού το καλοκαίρι σχηματίζονται ως μικρά ρυάκια[2]. Στα πολύ ψηλά σημεία των δύο κορυφών έχει ελάχιστες πηγές με λίγα νερά αλλά κατεβαίνοντας πιό χαμηλά στα όρια της Κρυόβρυσης υπάρχουν πλήθος πηγών με πολλά και παγωμένα νερά[2]. Η πρώτη πηγή του Πηνειού είναι το "Κεφαλόβρυσο" στην περιοχή "Μέγα Πλάτανος" και μέχρι την πηγή "Κάνδαλος" υπάρχουν πολλές μικρές πηγές, η "Μεγάλη Βρύση" και η "Μικρή Βρύση" οι δύο πηγές που υδρεύεται και αρδεύεται κυρίως το χωριό είναι οι επόμενες μεγάλες πηγές του Πηνειού[2]. Άλλες μεγάλες πηγές είναι ο "Κάνδαλος", η "Κορακοφωλιά", η "Βρύση του Κούρτη", η "Κρύα Βρύση", ο "Τροχωτός", οι "Βρύσες του Χαριά" κι άλλες[2].
Από την αρχή της πορείας του ο Πηνειός δέχεται τα νερά πολλών μικρών ποταμών και ρεμάτων που έχουν νερό όλο τον χρόνο, μερικοί από αυτούς είναι το "Μπερδεσολάγκαδο", το "Λαγκάδι του Χαριά", το "Λαγκάδι του Ντάρνου", το "Λαγκάδι της Παναγιάς", το "Λαγκάδι του Βλάχου", το Ρέμα της Κερέσοβας όπου λίγα μετρά μετά αρχίζει το Φαράγγι του Πηνειού[2]. Από τις πηγές του ως την Κερέσοβα ο Πηνειός είναι γνωστός σαν "Ξενιάς"[2]. Στην ίδια περιοχή στην κοίτη του αλλά και στους παραπόταμους του υπάρχουν καταβόθρες και βάραθρα που χάνεται ποσότητα του νερού, το πιο γνωστό από αυτά είναι η Δρακότρυπα[2].
Ο Πηνειός στο ξεκίνημα του από τον "Μέγα Πλάτανο" σχηματίζει μεγάλο φαράγγι, με πλατάνια κι έλατα, με πολλές βαθιές λιμνούλες στην κοίτη του με βαθύτερη αυτή του "Μπαρδούση" όπως λέγεται. Από τα Καλύβια της Κρυόβρυσης αλλάζει η κοίτη του έως την περιοχή "Ταβέρνα". Μετά την "Ταβέρνα" ξεκινά άλλο φαράγγι γνωστό και σαν φαράγγι Ακρώρειας όπου έχει πλούσια βλάστηση και δέντρα κυρίως πλατάνια, υπάρχουν πολλά παλιά πέτρινα αλλά και ξύλινα παραδοσιακά γεφύρια και νερόμυλοι. Στην κοίτη του Πηνείου και μέσα στο φαράγγι υπάρχουν δύο μικρές λίμνες με μεγάλο βάθος, η Μαύρη Λίμνη και η Δρακόλιμνα. Στο Κακοτάρι δέχεται νερά από τις πηγές του Κακοταρίου.
Μετά το φαράγγι και το χωριό Κακοτάρι όπου λέγεται και "Κακοταρίτικο" ο Πηνειός συναντά την Φολόη και δέχεται τα νερά των χειμάρρων της Βουντούχλας[2]. Στο σημείο αυτό αποτελεί το φυσικό σύνορο ανάμεσα στην Αχαΐα και την Ηλεία. Έπειτα ακολουθεί πορεία προς τα νότια και το φράγμα στο Αγραπιδοχώρι[2]. Εκεί ο Πηνειός δέχεται τα νερά του νότιου Λάδωνα και άλλων μικρότερων παραποτάμων. Μετά την τεχνητή λίμνη προχωρά στον ηλειακό κάμπο και την Κοιλάδα του Πηνειού όπου αιώνες προξενούσε πολλές πλημμύρες και καταστροφές, οι Ρωμαίοι μάλιστα είχαν εγκιβωτίσει την κοίτη του σε αρκετά σημεία ή είχαν κάνει αντιπλημμυρικά τοιχία που ερείπια τους διασώζονται και σήμερα[2].
Εκβολές Πηνειού Επεξεργασία
Οι εκβολές του είναι στον Χελωνίτη κόλπο βορειοδυτικά της Γαστούνης[2]. Στο πέρασμα του στον Ηλειακό κάμπο και λέγεται και "ποτάμι της Γαστούνης". Στην αρχαιότητα οι εκβολές του ήταν νοτιότερα στον κόλπο της Κυλλήνης[3].
Μυθολογία Επεξεργασία
Ο Πηνειός ποταμός είναι συνδεδεμένος με τον πέμπτο άθλο του Ηρακλή (καθαρισμός των στάβλων του Αυγεία από την κόπρο). Κατά τον μύθο, ο Ηρακλής, αφού γκρέμισε το μαντρότοιχο των στάβλων, εξέτρεψε την ροή των ποταμών του Πηνειού και Αλφειού καθάριζοντας τους στάβλους.[4]
Λίμνη του Πηνειού Επεξεργασία
Η τεχνητή Λίμνη Πηνειού δημιουργήθηκε το 1960 και αποτελεί σήμερα την μεγαλύτερη λίμνη της Πελοποννήσου. Η λίμνη βρίσκεται βορειοανατολικά της Αμαλιάδας, ανατολικά της αρχαίας Ήλιδας και καλύπτει επιφάνεια 19,9 τ.χλμ. Χρησιμοποιείται για την άρδευση του κάμπου της Ηλείας.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Βλ. ΥΠΕΚΑ 2012, σελ. 42
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 Παναγιώτη Θεοδ. Παπαθεοδώρου, Η Κρυόβρυση της Ηλείας, ιστορία και ζωή, Εκδόσεις Πέτρος Κούλης, Πάτρα 2003, ISBN 960-87799-0-1
- ↑ Ηλειακά : Ήτοι αρχαιολογική, γεωγραφική και ιστορική συγγραφή πασών των Ηλειακών χωρών από των αρχαιοτάτων μέχρι των καθ' ημάς χρόνων / Υπό Γεωργίου Παπανδρέου, Εν Αθήναις : Εκδότης Τυπογραφείον "Ο Παλαμήδης", Έκδοση 1888
- ↑ Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη 2.5.5 Αὐγείας δὲ ἀπιστῶν ὑπισχνεῖται. μαρτυράμενος δὲ Ἡρακλῆς τὸν Αὐγείου παῖδα Φυλέα, τῆς τε αὐλῆς τὸν θεμέλιον διεῖλε καὶ τὸν Ἀλφειὸν καὶ τὸν Πηνειὸν σύνεγγυς ῥέοντας παροχετεύσας ἐπήγαγεν, ἔκρουν δι᾽ ἄλλης ἐξόδου ποιήσας. μαθὼν δὲ Αὐγείας ὅτι κατ᾽ ἐπιταγὴν Εὐρυσθέως τοῦτο ἐπιτετέλεσται
Βιβλιογραφία - Πηγές Επεξεργασία
- Υ.Π.Ε.Κ.Α.-Ειδική Γραμματεία Υδάτων, Εφαρμογή Οδηγίας 2007/60/ΕΚ. Προκαταρκτική Αξιολόγηση Κινδύνων Πλημμύρας, Αθήνα, 2012 (ηλεκτρονικό έγγραφο)
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Θεόδωρος Ζαρογιάννης, Παναγιώτης Σίσκος, Γεωγραφία του Πηνειού (Αρχείο 13 Νοεμβρίου 2010), Ενιαίο Λύκειο Βαρθολομιού, Ανακτήθηκε 8 Νοεμβρίου 2013.