Πολεμικός τουρισμός

Πολεμικός τουρισμός καλείται το ταξίδι αναψυχής σε ενεργές ή πρώην εμπόλεμες ζώνες για σκοπούς περιήγησης στα αξιοθέατα ή ιστορικής μελέτης. Ο όρος μπορεί να χρησιμοποιηθεί υποτιμητικά για να περιγράψει την αναζήτηση συγκίνησης σε επικίνδυνα και απαγορευμένα μέρη. Το 1988, ο Πάτρικ Τζέικ Ο' Ρουρκ χρησιμοποίησε την υποτιμητική έννοια για τους πολεμικούς ανταποκριτές .

Πρώιμες πολεμικές επιχειρήσεις

Τουρίστες παρακολουθούν την πρώτη μάχη του Μπουλ Ραν, Ο στρατιώτης στον εμφύλιο πόλεμο μας, του Φρανκ Λέσλι (1893)

Οι πολεμικοί καλλιτέχνες και οι πολεμικοί ανταποκριτές όπως ο Βίλλεμ φαν ντε Φέλντε θεωρούνται οι πρώτοι πολεμικοί τουρίστες. Ο Ντε Φέλντε πήγε στη θάλασσα το 1653 με ένα μικρό σκάφος για να παρατηρήσει μια ναυμαχία μεταξύ Ολλανδών και Άγγλων, κάνοντας πολλά σκίτσα επί τόπου.

Ο πόλεμος της Κριμαίας

Κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου, τουρίστες με επικεφαλής τον Μαρκ Τουέιν επισκέφτηκαν την κατεστραμμένη πόλη της Σεβαστούπολης – επέπληξε ακόμη και τους συντρόφους του που έφευγαν με αναμνηστικά σκάγια. Ο πρίγκιπας Μενσίκοφ κάλεσε τις κυρίες της Σεβαστούπολης να παρακολουθήσουν τη μάχη της Άλμα από έναν κοντινό λόφο. Η Φάννυ Ντούμπερλι ταξίδεψε με τον σύζυγό της στην Κριμαία το 1854 και έμεινε μαζί του καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου του εκεί, παρά τις διαμαρτυρίες διοικητών όπως ο Λόρδος Λούκαν . Ως η μόνη γυναίκα στην πρώτη γραμμή, ήταν το κέντρο της μεγάλης προσοχής. Της είπαν για προγραμματισμένες επιθέσεις εκ των προτέρων, δίνοντάς της την ευκαιρία να είναι σε καλή θέση για να τις δει. 

Αμερικάνικος Εμφύλιος πόλεμος

Η Πρώτη Μάχη του Μπουλ Ραν διεξήχθη στις 21 Ιουλίου 1861, στην κομητεία Πρίγκιπα Ουίλιαμ της Βιρτζίνια, κοντά στην πόλη Μανάσας . Ήταν η πρώτη μεγάλη χερσαία μάχη του Αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου . Αναμένοντας μια εύκολη νίκη της Ένωσης, η πλούσια ελίτ της κοντινής Ουάσιγκτον, συμπεριλαμβανομένων των βουλευτών και των οικογενειών τους, είχε έρθει για πικνίκ και παρακολουθούσε τη μάχη. Όταν ο στρατός της Ένωσης ανατράπηκε σε αναταραχή στο τρέξιμο, οι δρόμοι της επιστροφής στην Ουάσιγκτον μπλοκαρίστηκαν από πανικόβλητους πολίτες που προσπαθούσαν να φύγουν με τις άμαξές τους. Ο Φρανκ Λέσλι έκανε μια γκραβούρα αυτού στο χαρακτικό Ο στρατιώτης στον εμφύλιο πόλεμο μας. Η Μάχη του Γκέτισμπουργκ παρακολούθησαν επίσης αρκετοί τουρίστες, συμπεριλαμβανομένου του Άρθουρ Λυόν Φρέμαντλ .

Τέλη 19ου αιώνα

Ο Τόμας Κουκ άρχισε να προωθεί περιοδείες στα πεδία μάχης του Δεύτερου Πολέμου των Μπόερ πριν τελειώσει η σύγκρουση. Διάφοροι άλλοι ταξιδιωτικοί πράκτορες διαφήμιζαν τα εύκολα προσβάσιμα και γραφικά πεδία μάχης των Τούγκελα και Λέιντισμιθ . Ομάδες τουριστών παρακολούθησαν επίσης στενά τον Γαλλοπρωσικό πόλεμο επισκεπτόμενοι τα πεδία των μαχών λίγο μετά το τέλος των μαχών. Τα παραπάνω επικρίθηκαν από τους Άλφρεντ Μίλνερ, The Observer και Punch .

Ένας από τους πρώτους ταξιδιωτικούς πράκτορες, ο Χένρι Γκέιζ, δημιούργησε μια περιοδεία που περιελάμβανε το Μάχη του Βατερλώ το 1854. Το Βατερλό ήταν επίσης προορισμός μιας περιοδείας του 1886 του Πολυτεχνικού Τουριστικού Συλλόγου, κατά την οποία μαθητές και δάσκαλοι επισκέφθηκαν την τοποθεσία για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Σύμφωνα με τον ταξιδιωτικό οδηγό Τόμας Κουκ, του 1913, η αυξανόμενη δημοτικότητα του Βατερλώ ως τουριστικού αξιοθέατου οδήγησε στην εμφάνιση πολλών τσαρλατάνων που ισχυρίζονταν ότι συμμετείχαν στη μάχη.

Α' Παγκόσμιος Πόλεμος

Παρά την κριτική του πολέμου, ο τουρισμός συνέχισε να αναπτύσσεται ακολουθώντας τους ρυθμούς της τουριστικής βιομηχανίας γενικότερα. Στην αρχή του Α' Παγκοσμίου Πολέμου έγινε φανερό ότι μετά το τέλος του πολέμου, τα σχετικά πεδία μάχης θα προσέλκυαν σημαντική προσοχή από πιθανούς τουρίστες. Αν και έχουν καταγραφεί περιπτώσεις πολεμικού τουρισμού κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου, παρέμειναν περιορισμένες λόγω της αντίθεσης των γαλλικών αρχών.

Μετά το τέλος του πολέμου, οι προηγούμενες περιπτώσεις κυνηγιού τροπαίων αντικαταστάθηκαν από επισκέψεις σε στυλ προσκυνήματος . Ο βρετανός αξιωματικός πληροφοριών Χιου Πόλαρντ περιέγραψε το Ypres Salient ως ιερό έδαφος λόγω του μεγάλου αριθμού τάφων της Αντάντ στην περιοχή. Πολλοί βετεράνοι απηχούσαν αυτές τις σκέψεις. Ο Αγγλικανικός και ο Καθολικός θρησκευτικός τουρισμός συνδέθηκαν όλο και περισσότερο με τον πολεμικό τουρισμό κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου. Τον Σεπτέμβριο του 1934, 100.000 Καθολικοί πρώην στρατιωτικοί και από τις δύο πλευρές της σύγκρουσης επισκέφτηκαν τη Λούρδη για να προσευχηθούν για ειρήνη. Μεγάλος αριθμός Αγγλικανών τουριστών πραγματοποίησε επίσης περιοδείες στα πεδία των μαχών της Παλαιστινιακής εκστρατείας . Η Ελλάδα, η Τουρκία και η Ιταλία έγιναν επίσης δημοφιλείς προορισμοί πολεμικού τουρισμού.

Ένας μεγάλος αριθμός οδηγών στο πεδίο της μάχης παρήχθη από μια ποικιλία ταξιδιωτικών πρακτορείων, τροφοδοτώντας περαιτέρω την άνοδο των πολεμικών περιηγήσεων. Μια μελέτη του 1936 έφερε στο φως το γεγονός ότι η πλειονότητα των τουριστών του πολέμου κατά τη διάρκεια της περιόδου οδηγούνταν από περιέργεια ή απέδιδαν φόρο τιμής στους νεκρούς συγγενείς τους. Σήμερα, ο τουρισμός στο πεδίο της μάχης του Α' Παγκοσμίου Πολέμου προσελκύει δεκάδες χιλιάδες τουρίστες σε πρώην εμπόλεμες ζώνες στο Δυτικό Μέτωπο και στα Δαρδανέλια, για παράδειγμα.

Β' Παγκόσμιος Πόλεμος

Μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, πρώην πεδία μάχης δημιούργησαν νέους πολεμικούς τουριστικούς προορισμούς. Το Σαϊπάν, καθώς και άλλα πεδία μάχης του Ειρηνικού, έγιναν τόπος προσκυνήματος για τους Ιάπωνες βετεράνους που ξαναέθαψαν και έστησαν μνημεία στους πεσόντες συντρόφους τους.

Σύγχρονες πολεμικές επιχειρήσεις

Μια ομάδα πολεμικών τουριστών σε ένα μνημείο του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

Οι Φόλεϋ και Λένον διερεύνησαν την ιδέα ότι οι άνθρωποι έλκονται από περιοχές και τοποθεσίες όπου έχουν συμβεί «απάνθρωπες πράξεις». Ισχυρίζονται ότι τα κίνητρα οδηγούνται από την κάλυψη των μέσων ενημέρωσης και την επιθυμία να δουν μόνοι τους, και ότι υπάρχει μια συμβιωτική σχέση μεταξύ του αξιοθέατου και του επισκέπτη, είτε πρόκειται για στρατόπεδο θανάτου είτε για τοποθεσία θανάτου διασημότητας.

21ος αιώνας

Ο πρώην επαγγελματίας ασφαλείας Rick Sweeney δημιούργησε την War Zone Tours το 2008, ενώ μια άλλη από τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε αυτήν την αγορά ξεκίνησε από έναν πρώην δημοσιογράφο των New York Times, Νίκολας Γουντ. Ο Σβένεϊ είναι μέλος μιας ομάδας ξεναγών που μεταφέρουν τουρίστες σε χώρες που έχουν βιώσει ή έχουν βυθιστεί σε συγκρούσεις. Ένας τουρίστας σε ένα ταξίδι στη Βαγδάτη το 2010 μπορεί να είχε πληρώσει έως και 40.000 δολάρια. Το 2014 ανέφερε ότι ο πολεμικός τουρισμός ήταν σε αύξηση και περιλάμβανε τουρίστες στο Ισραήλ για να παρακολουθήσουν τον Συριακό Εμφύλιο Πόλεμο . Η επιθυμία για την εμπειρία και η τεκμηρίωση και η φωτογράφισή της μέσω της κοινωνικής δικτύωσης θα μπορούσε να βοηθήσει στην αύξηση του πολεμικού τουρισμού, σύμφωνα με δημοσιογράφο από το Τελ Αβίβ. Ο πολεμικός τουρισμός στο Ισραήλ καλύπτεται επίσης στην ταινία ντοκιμαντέρ War Matador του 2011 των Άβνερ Φάνγκουλερντ και Μακάμπιτ Άμπραμσον.

Στο Ιράν, φοιτητές, μέλη της πολιτοφυλακής Μπάσιτζ και ενδιαφερόμενοι οδηγούνται τακτικά στις πρώην θέσεις μάχης του πολέμου Ιράν-Ιράκ, καθώς ο πόλεμος θεωρείται από το ιρανικό κυβερνών καθεστώς «ιερή άμυνα» και ιδεολογικός πυλώνας για την ύπαρξη του κυβερνούσα Ισλαμική Δημοκρατία . Τα ταξίδια οργανώνονται από τη Μπάσιτζ, ένα παρακλάδι του Ιρανικού Σώματος των Φρουρών της Επανάστασης (IRGC) που στρατολογεί τους ταξιδιώτες συνήθως σε τζαμιά, σχολεία ή πανεπιστήμια. Τα ταξίδια, τα οποία ονομάζονται επίσημα "Περιηγήσεις για τους Ταξιδιώτες του Φωτός" (στα περσικά: اردوهای راهیان نور‎‎ ) είναι χαμηλού κόστους και μεταφέρονται με λεωφορείο, υπό κακές συνθήκες ασφαλείας. Από το 2008, τα λεωφορεία που μεταφέρουν τους «τουρίστες» έχουν προκαλέσει το θάνατο σε περισσότερους από 75 ταξιδιώτες σε περίπου επτά ταξίδια.   το 2013, ο τότε υπουργός Παιδείας Χατζιμπαμπάγι πρότεινε να απονεμηθεί ο βαθμός του μάρτυρα στους νεκρούς σε αυτές τις περιοδείες.

Το 2022, ο Καναδός πολιτικός Ντόμινικ Κάρντι έκανε διακοπές στην Ουκρανία. Επισκέφτηκε ιστότοπους που είχαν υποστεί ρωσικούς βομβαρδισμούς και ζημιές και μοιράστηκε πολλές εικόνες και βίντεο στον προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter.

Περαιτέρω ανάγνωση

• Lloyd, David W. (1998). Battlefield Tourism. Oxford: Berg. ISBN 978-1-85973-179-6. 
• Butler, Richard, and Wantanee Suntikul, eds. Tourism and war (Routledge, 2013)
• Стингл, Мирослав (1989). Приключения в Океании. Moscow: Правда. ISBN 978-1-85973-179-6. 
• Butler, R., & Suntikul, W. (Eds.). (2013). Tourism and war. Routledge.
• Evanno, Yves-Marie, and Vincent, Johan (eds.), Tourisme et Grande Guerre. Voyage(s) sur un front histoirque méconnu (1914-2019) (Ed. Codex, 2019)
• Lennon, John· Foley, Malcolm (2004). Dark tourism (Reprinted. έκδοση). London [u.a.]: Thomson. ISBN 978-0826450647. 
• Lisle, Debbie. "Consuming danger: reimagining the war/tourism divide." Alternatives (2000): 91–116. in JSTOR
• O'Rourke, P.J. (1988). Holidays in Hell (1st έκδοση). New York: Atlantic Monthly Press. ISBN 978-0-87113-240-6. 
• Weaver, David Bruce. "The exploratory war‐distorted destination life cycle." International Journal of Tourism Research 2.3 (2000): 151–161.
• Winter, Caroline. "Tourism, social memory and the Great War." Annals of Tourism Research 36.4 (2009): 607–626. online Αρχειοθετήθηκε 2017-03-30 στο Wayback Machine.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Kamin, Debra (July 15, 2014). «The Rise of Dark Tourism». The Atlantic. https://www.theatlantic.com/international/archive/2014/07/the-rise-of-dark-tourism/374432/. Ανακτήθηκε στις 12 September 2014. 
• War Zone Tours Αρχειοθετήθηκε 2022-08-08 στο Wayback Machine.
• WW2 War Tourism
• HA - War Tourism in Bosnia&Herzegovina