Βικιπαίδεια

Πολωνικό ζήτημα

Το πολωνικό ζήτημα (πολωνικά: kwestia polska) ήταν το ζήτημα, στη διεθνή πολιτική, της ύπαρξης της Πολωνίας ως ανεξάρτητου κράτους.[2] Έγινε αμέσως μετά τους διαμελισμούς της Πολωνίας στα τέλη του 18ου αιώνα και έγινε ένα επίκαιρο ερώτημα στην ευρωπαϊκή και αμερικανική διπλωματία καθ' όλη τη διάρκεια του 19ου, καθώς και σε μέρη του 20ου αιώνα. Ο ιστορικός Νόρμαν Ντέιβις σημειώνει ότι το πολωνικό ζήτημα είναι ο κύριος φακός μέσα από τον οποίο οι περισσότερες ιστορίες της Ευρώπης συζητούν την ιστορία της Πολωνίας και ήταν ένα από τα πιο κοινά θέματα της ευρωπαϊκής πολιτικής για σχεδόν δύο αιώνες.[3] Το πολωνικό ζήτημα ήταν μείζον θέμα σε όλες τις μεγάλες ευρωπαϊκές ειρηνευτικές διασκέψεις: στο Συνέδριο της Βιέννης το 1815, στη Διάσκεψη των Βερσαλλιών το 1919 και στη Διάσκεψη της Γιάλτας και στη Διάσκεψη του Πότσδαμ το 1945.[3] Όπως γράφει ο Πιοτρ Σ. Βάντιτς, «Αυτό που για τους Πολωνούς ήταν ο πολωνικός σκοπός, για τον έξω κόσμο ήταν το πολωνικό ζήτημα».[4]

Εξώφυλλο του βιβλίου Sprawa polska w roku 1861. List z kraju (Listopad 1861). Ελληνικά: Το Πολωνικό Ζήτημα το 1861. Επιστολή από την Πατρίδα (Νοέμβριος 1861), που δημοσιεύτηκε στα πολωνικά από τις εκδόσεις L. Martinet στο Παρίσι[1]

Ιστορία Επεξεργασία

Μετά τους διαμελισμούς της Πολωνίας στα τέλη του 18ου αιώνα, η Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία έπαψε να υπάρχει, διαμελισμένη μεταξύ της Αυστριακής Αυτοκρατορίας, του Βασιλείου της Πρωσίας και της Ρωσικής Αυτοκρατορίας.[2] Η διαγραφή της Πολωνίας από την Ευρώπη έγινε το κλειδί για τη διατήρηση της ευρωπαϊκής ισορροπίας δυνάμεων τον επόμενο αιώνα.[5][6] Ο όρος «πολωνικό ζήτημα» άρχισε να χρησιμοποιείται λίγο αργότερα, καθώς ορισμένες Μεγάλες Δυνάμεις ενδιαφέρθηκαν να ανατρέψουν αυτό το status quo, ελπίζοντας να επωφεληθούν από την αναδημιουργία του πολωνικού κράτους, ξεκινώντας από τη Γαλλία υπό τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη, ο οποίος θεωρούσε τους Πολωνούς χρήσιμους νεοσύλλεκτους στους πολέμους με τις δυνάμεις κατοχής της Πολωνίας.[7] Ο όρος «πολωνικό ζήτημα» ακούστηκε ξανά μετά την αποτυχημένη Νοεμβριανή Εξέγερση του 1831,[8] κατά την «Άνοιξη των Εθνών» το 1848–49,[9] και ξανά μετά την ανεπιτυχή Ιανουαριανή Εξέγερση του 1863, στην οποία Πολωνοί και Λιθουανοί επαναστάτησαν κατά της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, προσπαθώντας να αποκαταστήσουν την ανεξαρτησία της χώρας τους.[10] Στην εποχή του ανερχόμενου εθνικισμού, το ερώτημα αν μια ανεξάρτητη Πολωνία θα έπρεπε να αποκατασταθεί, καθώς και τι σήμαινε να είσαι Πολωνός, κέρδισε όλο και μεγαλύτερη κακή φήμη.[10] Τις δεκαετίες που ακολούθησαν, ο όρος άρχισε να χρησιμοποιείται λιγότερο, καθώς δεν σημειώθηκαν νέες μεγάλες εξεγέρσεις στην Πολωνία για να τραβήξουν την προσοχή του κόσμου.[11][12] Το ζήτημα διευθετήθηκε περαιτέρω από το γεγονός ότι οι τρεις διαμελιστικές δυνάμεις ήταν κοινοί σύμμαχοι για περισσότερο από έναν αιώνα (βλ. Συμμαχία των Τριών Αυτοκρατόρων), και η διπλωματία τους κράτησε επιτυχώς το ζήτημα αποσιωπημένο, έτσι ώστε να μην εμφανιστεί καμία σοβαρή λύση. Από τις τρεις διαμελιστικές δυνάμεις, για την Πρωσία το πολωνικό ζήτημα ήταν θεμελιώδους σημασίας, καθώς η ύπαρξη της Πρωσίας συνδέθηκε με την καταστροφή του πολωνικού κράτους.[13]

Το πολωνικό ζήτημα επανεμφανίστηκε με ισχύ κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν οι δυνάμεις διαμελισμού πολέμησαν η μία την άλλη, οδηγώντας τις σε προσπάθειες να καλοπιάσουν τους αντίστοιχους Πολωνούς πολίτες τους.[14][12] Σε σημείωμά του της 20ης Ιανουαρίου 1914, ο Ρώσος Υπουργός Εξωτερικών Σαζόνοφ πρότεινε την αποκατάσταση ενός αυτόνομου Βασιλείου της Πολωνίας με την πολωνική γλώσσα που χρησιμοποιείται στα σχολεία και τοπική διοίκηση, με την οποία οι ανατολική Σιλεσία, η Δυτική Γαλικία και το ανατολικό Πόζναν θα επισυνάπτεται μετά τον πόλεμο,[15][16][17] και στις 16 Αυγούστου 1914 έπεισε τον Τσάρο ότι η Ρωσία θα έπρεπε να επιδιώξει την επανένταξη ενός ενοποιημένου πολωνικού κράτους ως έναν από τους πολεμικούς της στόχους.[18]

Το 1916, η Γερμανία, με την Πράξη της 5ης Νοεμβρίου, υποσχέθηκε δημόσια ότι θα δημιουργήσει το Βασίλειο της Πολωνίας της Αντιβασιλείας, ενώ σχεδίαζε κρυφά να προσαρτήσει έως και 35.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα της επικράτειάς της και να καθαρίσει εθνοτικά έως και 3 εκατομμύρια Πολωνούς και Εβραίους για να δημιουργήσει χώρο στους Γερμανούς εποίκους μετά τον πόλεμο.[19][20][21][22][23][24] Αυτό προκάλεσε το γαλλικό κοινοβούλιο να σχολιάσει ότι το μανιφέστο «σφράγισε το πολωνικό ζήτημα με διεθνή χαρακτήρα». Η Ρωσία διαμαρτυρήθηκε για την κίνηση, καθώς έβλεπε το δικό της πολωνικό κράτος, την Πολωνία του Συνεδρίου (ή τη Γη του Βιστούλα) ως τη μόνη «Πολωνία» που είχε σημασία.[25] Σύντομα, ωστόσο, οι Ρώσοι ακολούθησαν τη γερμανική κίνηση και υποσχέθηκαν στους Πολωνούς αυξημένη αυτονομία.[26] Αυτή η προσφορά αναφέρθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες στην ομιλία του Γούντροου Ουίλσον «Ειρήνη χωρίς νίκη» το 1917.[27] Το πολωνικό ζήτημα λύθηκε προσωρινά με την αποκατάσταση της ανεξαρτησίας της Πολωνίας μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.[28]

Ο όρος έγινε και πάλι επίκαιρος κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, καθώς μετά τη γερμανική εισβολή στην Πολωνία το μέλλον της κατεχόμενης Πολωνίας έγινε και πάλι θέμα συζήτησης μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής, δηλαδή του Ηνωμένου Βασιλείου, των Ηνωμένων Πολιτειών και της Σοβιετικής Ένωσης.[29]

Ο όρος χρησιμοποιήθηκε επίσης αργότερα στον 20ο αιώνα, στη δεκαετία του 1980 κατά την περίοδο της Αλληλεγγύης, όταν οι ακτιβιστές της αντιπολίτευσης αγωνίστηκαν να απελευθερώσουν τη Λαϊκή Δημοκρατία της Πολωνίας από την κυριαρχία του Σοβιετικού Μπλοκ.[30]

Δείτε επίσης Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ Sprawa polska w roku 1861: List z kraju. Listopad 1861. Columbia University, 18 Feb 2009. Retrieved August 3, 2013.
  2. ↑ 2,0 2,1 Μιετσίσουαφ Μ. Μπισκούπσκι (2000). The History of Poland . Greenwood Publishing Group. σελ. 22. ISBN 978-0-313-30571-9. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2013. 
  3. ↑ 3,0 3,1 Νόρμαν Ντέιβις (24 Φεβρουαρίου 2005). God's Playground A History of Poland: Volume II: 1795 to the Present. Oxford University Press. σελ. 11. ISBN 978-0-19-925340-1. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2013. 
  4. ↑ Πιοτρ Στέφαν Βάντιτς (1980). The United States and Poland. Harvard University Press. σελ. 60. ISBN 978-0-674-92685-1. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2013. 
  5. ↑ Dieter Dowe (2001). Europe in 1848: Revolution and Reform. Berghahn Books. σελίδες 174–175. ISBN 978-1-57181-164-6. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2013. 
  6. ↑ Μάνφρεντ Φ. Μπέμεκε· Γκέραλαντ Ν. Φέλντμαν· Ρότζερ Τσίκερινγκ· Στιγκ Φόρστερ· Ελίζαμπεθ Γκλάζερ (13 Σεπτεμβρίου 1998). The Treaty of Versailles: A Reassessment After 75 Years. Cambridge University Press. σελίδες 313–. ISBN 978-0-521-62132-8. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2013. 
  7. ↑ Νόρμαν Ντέιβις (24 Φεβρουαρίου 2005). God's Playground A History of Poland: Volume II: 1795 to the Present. Oxford University Press. σελ. 216. ISBN 978-0-19-925340-1. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2013. 
  8. ↑ Πιοτρ Στέφαν Βάντιτς (1980). The United States and Poland. Harvard University Press. σελίδες 58–61. ISBN 978-0-674-92685-1. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2013. 
  9. ↑ Γουίλιαμ Φίντιαν Ρένταγουεϊ (1971). The Cambridge History of Poland. CUP Archive. σελίδες 336–337. GGKEY:2G7C1LPZ3RN. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2013. 
  10. ↑ 10,0 10,1 Άντζεϊ Βαλίτσκι (2005). «The Slavophile Thinkers and the Polish Question in 1863». Στο: Ντέιβιντ Λ. Ράνσελ· Μποζένα Σάλκρος. Polish Encounters, Russian Identity. Indiana University Press. σελίδες 89–93. ISBN 978-0-253-21771-4. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2013. 
  11. ↑ Πιοτρ Στέφαν Βάντιτς (1980). The United States and Poland. Harvard University Press. σελίδες 84–85. ISBN 978-0-674-92685-1. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2013. 
  12. ↑ 12,0 12,1 Γουίλιαμ Φίντιαν Ρένταγουεϊ (1971). The Cambridge History of Poland. CUP Archive. σελ. 481. GGKEY:2G7C1LPZ3RN. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2013. 
  13. ↑ Poland and the Poles Alexander Bruce Boswell Dodd, Mead, 1919 σελ. 78-9. Poland and the Poles
  14. ↑ Πιοτρ Στέφαν Βάντιτς (1980). The United States and Poland. Harvard University Press. σελίδες 104–105. ISBN 978-0-674-92685-1. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2013. 
  15. ↑ Γκόρντον Μάρτελ – 2008, Sazonov claimed the lower Niemen basin from Germany and eastern Galicia from Austria-Hungary. Poland would receive eastern Posen and southern Silesia from Germany and western Galicia from the Habsburg Empire.
  16. ↑ The History of Poland Since 1863, Ρ. Φ. Λέσλι, σελ. 98
  17. ↑ Companion to International History 1900-2001 – σελ. 126
  18. ↑ Russia's International Relations in the Twentieth Century. Alastair Kocho-Williams, σελ. 18
  19. ↑ Shatterzone of Empires: Coexistence and Violence in the German, Habsburg, Russian, and Ottoman Borderlands by Omer Bartov and Eric D. Weitz, σελ. 55, Indiana University Press, 2013
  20. ↑ The Red Prince: The Secret Lives of a Habsburg Archduke By Timothy Snyder "On the annexations and ethnic cleansing, δείτε Geiss, Der Polnische Grenzstreifen"
  21. ↑ To the Threshold of Power, 1922/33: Origins and Dynamics of the Fascist and Nationalist Socialist Dictatorships, σελ. 151-152
  22. ↑ Absolute Destruction: Military Culture And The Practices Of War In Imperial Germany Ίζαμπελ Β. Χαλ σελ. 233, Cornell University Press, 2005
  23. ↑ Truth or conjecture?: German civilian war losses in the East, σελ. 366 Stanisław Schimitzek Zachodnia Agencia Prasowa, 1966
  24. ↑ Immanuel Geiss "Tzw. polski pas graniczny 1914-1918". Βαρσοβία 1964
  25. ↑ Πιοτρ Στέφαν Βάντιτς (1980). The United States and Poland. Harvard University Press. σελ. 107. ISBN 978-0-674-92685-1. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2013. 
  26. ↑ Μιετσίσουαφ Μ. Μπισκούπσκι (2000). The History of Poland . Greenwood Publishing Group. σελ. 45. ISBN 978-0-313-30571-9. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2013. 
  27. ↑ Πιοτρ Στέφαν Βάντιτς (1980). The United States and Poland. Harvard University Press. σελ. 112. ISBN 978-0-674-92685-1. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2013. 
  28. ↑ Γουίλιαμ Φίντιαν Ρένταγουεϊ (1971). The Cambridge History of Poland. CUP Archive. σελ. 489. GGKEY:2G7C1LPZ3RN. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2013. 
  29. ↑ Πιοτρ Στέφαν Βάντιτς (1980). The United States and Poland. Harvard University Press. σελίδες 272–275. ISBN 978-0-674-92685-1. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2013. 
  30. ↑ Michael Bernhard· Χένρικ Σλάιφερ (1 Νοεμβρίου 2010). From the Polish Underground: Selections from Krytyka, 1978-1993. Penn State Press. σελ. 91. ISBN 978-0-271-04427-9. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2013. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Πολωνικό_ζήτημα&oldid=9164289"