Πομακική γλώσσα
Η πομακική (βουλγαρικά: помашки) είναι μία διάλεκτος της βουλγαρικής γλώσσας. Η διάλεκτος αυτή χρησιμοποιείται στην οροσειρά της Ροδόπης, στη Βουλγαρία, από Βούλγαρους Χριστιανούς και από Βούλγαρους Μουσουλμάνους. Αυτή η διάλεκτος έχει το δικό της λεξικό και χρησιμοποιεί τα κυριλλικά γράμματα ως αλφάβητο της.[1] Γλωσσολογικά ανήκει στην οικογένεια των Νοτιοσλαβικών γλωσσών και ειδικότερα στην ομάδα των Βουλγαρο-σλαβικών.
| Πομακικά | |
|---|---|
| Ταξινόμηση | Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες |
| Σύστημα γραφής | λατινική γραφή |
| Κατάσταση | |
| Επίσημη γλώσσα | Σε καμία χώρα |
| Αναγνωρισμένη μειονοτική γλώσσα |  Βουλγαρία (προστατευόμενη) Ελλάδα (ομιλείται μόνο στην Θράκη) Τουρκία (αμφισβητείται) |
| SIL | Μη καταχωρημένη |
| Linguist list | bul-pom |
Η γλώσσα των Πομάκων αναφέρεται ως παλαιοσλαβική (αλλιώς, αρχαία βουλγαρική ή εκκλησιαστική σλαβική), με πολλές τουρκικές λέξεις, λόγω της τουρκικής παρουσίας στα Βαλκάνια. Η γλώσσα αυτή αντιπροσωπεύει την πρώτη γραπτή φιλολογική μορφή σλαβικής γλώσσας και με τα αρχαϊκά χαρακτηριστικά της βρίσκεται πολύ κοντά στην κοινή σλαβική ή πρωτοσλαβική (στη γλώσσα δηλαδή εκείνη που αποκαθίσταται υποθετικά βάσει της σύγκρισης των παραδεδομένων σλαβικών γλωσσών.
Δεν υπάρχουν πληροφορίες για Πομακικές διαλέκτους,[2] παρατηρείται όμως ότι στην περιοχή της Ανατολικής Θράκης έχει επηρεασθεί από την Τουρκική, ενώ αντίθετα στο δυτικό τμήμα της από τη Βουλγαρική, ενώ πάμπολλες είναι οι ελληνικές λέξεις.[3] Ομιλείται στην περιοχή της οροσειράς της Ροδόπης και στην Τουρκία, στην περιοχή της Αδριανούπολης και τις υπόλοιπες δυτικές επαρχίες της Τουρκίας. Η Πομακική διάλεκτος που ομιλείται στην Ελλάδα θεωρείται γλωσσολογικά κοντινή στην Βουλγαρική γλώσσα.
Γεωγραφική εξάπλωση
ΕπεξεργασίαΗ Πομακική ομιλείται κυρίως στα βόρεια τμήματα των περιοχών της Ξάνθης και της Ροδόπης καθώς και στη νοτιοανατολική Βουλγαρία από Μουσουλμανικούς πληθυσμούς. Στην περιοχή της Αδριανούπολης (στην Τουρκία) και στις δυτικές επαρχίες η Πομακική ομιλείται από Βούλγαρους μετανάστες που ήρθαν στην Τουρκία.[4]
Ομιλητές
ΕπεξεργασίαΠερίπου 30.000 άτομα[5] στην Ελλάδα, περίπου 286.971[6] στη Βουλγαρία και 300.000[4] στην δυτική Τουρκία. Οι ομιλητές συνήθως είναι μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα.[4]
Σύμφωνα με τον γλωσσολόγο Σπύρο Μοσχονά[7] τα στατιστικά διαχωρισμού της μουσουλμανικής μειονότητας της Ελλάδας σε Τουρκόφωνους και Πομακόφωνους διαφοροποιείται στις εκτιμήσεις Ελλήνων και Τούρκων ερευνητών. Οι Έλληνες υποτιμούν στα στατιστικά το τουρκικό κομμάτι της μειονότητας Θράκης ενώ οι Τούρκοι το υπερτιμούν.[8][9]
Η εκτίμηση του αριθμό των Πομακόφωνων και Τουρκόφωνων Βουλγάρων έχει αποτελέσει επίσης θέμα διαφωνίας μεταξύ Βούλγαρων και Τούρκων ερευνητών. Τα στατιστικά των Πομακόφωνων βασίζονται στην απογραφή του 1992 όπου η δεν υπήρχε η παράμετρος για τους ομιλητές της Πομάκικης. Ο αριθμός των ομιλητών της Πομάκικης έχει εκτιμηθεί. Οι Βούλγαροι θεωρούν του Πομάκους απόγονους σλαβικής καταγωγής χριστιανών ενώ οι Τούρκοι τουρκικής καταγωγής και τα στατιστικά έχουν αποτελέσει πεδίο αντιπαράθεσης.[6]
Στην Ελλάδα
ΕπεξεργασίαΣτα Ελληνικά σχολεία δεν διδάσκεται (πέρα από περιστασιακή προφορική χρήση στο νηπιαγωγείο και στις πρώτες τάξεις του δημοτικού), αφού οι μουσουλμανικοί πληθυσμοί (Τούρκοι, Πομάκοι, Ρομά) διδάσκονται όλοι ανεξαιρέτως την Τουρκική γλώσσα παρά το ότι η συνθήκη της Λωζάνης εγγυάται για τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς τη διδασκαλία της μητρικής τους γλώσσας.[2][10] Ανεπίσημα στην Ελλάδα η Πομακική γλώσσα χρησιμοποιείται για την επικοινωνία μέσα στο σπίτι και παράλληλα χρησιμοποιείται η Τουρκική και η Ελληνική γλώσσα.[4] Σύμφωνα πάντα με τη Συνθήκη της Λωζάνης η Πομακική μπορεί να χρησιμοποιείται και στο δικαστήριο με υποχρεωτική παροχή διερμηνέα[10]. Παρόλα αυτά η Πομακική γλώσσα δεν φαίνεται να απειλείται άμεσα με εξαφάνιση ούτε ότι η χρήση της αποδοκιμάζεται από τις ελληνικές αρχές. Φαίνεται όμως να υπάρχει μια μικρή μείωση στη χρήση της από τους νεώτερους.[2]
Αλφάβητο
ΕπεξεργασίαΠιο κατάλληλο για τη φωνητική απόδοση θεωρούνταν το κυριλλικό αλφάβητο.[2] Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα έγινε προσπάθεια καταγραφής της Πομακικής με το ελληνικό αλφάβητο. Ο Πομάκος λεξικογράφος και εκπαιδευτικός Ριτβάν Καραχότζα δημιούργησε, με βάση το λατινικό αλφάβητο, το αλφάβητο της Πομακικής. Το αλφάβητο αυτό χρησιμοποιήθηκε ευρύτερα σε νεώτερες εκδόσεις λαογραφικού υλικού (τραγούδια, παροιμίες, παραμύθια) μετά το 2004.
Βλέπε Επίσης
ΕπεξεργασίαΒιβλιογραφία
Επεξεργασία- Θεοχαρίδης, Π. (1996) Πομακο-Ελληνικό Λεξικό, Θεσσαλονίκη: Αίγειρος.
- Θεοχαρίδης, Π. (1996) Ελληνο-Πομακικό λεξικό, Θεσσαλονίκη: Αίγειρος.
- Θεοχαρίδης, Π. (1996) Γραμματική της Πομακικής Γλώσσας, Θεσσαλονίκη: Αίγειρος.
- Καραχότζα, Ρ. (1996). Πομακικό-Ελληνικό Λεξικό.
- Καραχότζα Σ. (2006). Η καθημερινή γλώσσα των Πομάκων της περιοχής Μύκης. Ξάνθη: Σπανίδης.
- Καραχότζα Σ. (2007). Isîy zhïvót Pomátsise. Έτσι ζούνε οι Πομάκοι. Ξάνθη: Τελεία και Παύλα.
- Κόκκας Ν. (2004) Μαθήματα Πομακικής Γλώσσας. Ξάνθη: Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης.
- Παναγιωτίδης, Ν., (1997) Οι Πομάκοι και η γλώσσα τους, Αλεξανδρούπολη: Γνώμη.
- Παπαδημητρίου Π. (2008β). Τα πομάκικα.Συγχρονική περιγραφή μιας νότιας σλαβικής ποικιλίας από τη Μύκη του Ν.Ξάνθης. Θεσσαλονίκη: Κυριακίδης.
- Τάσος Κωστόπουλος (2009). Το "Μακεδονικό" της Θράκης. Βιβλιόραμα - Κέντρο Ερευνών Μειονοτικών Ομάδων (ΚΕΜΟ). ISBN 978-960-8087-80-4.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Речник на родопските думи napenalki.com
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 «Report - The Pomaks» [Αναφορά για τους Πομάκους] (στα Αγγλικά). Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι. 17 Μαρτίου 2005. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2010.
- ↑ Θεοφάνης Μαλκίδης (9 Μαρτίου 2002). «Οι Πομάκοι στη Θράκη». Ανακοίνωση στο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο «Χώρος και περιβάλλον: Παγκοσμιοποίηση-Διακυβέρνηση-Βιωσιμότητα». Αθήνα, Πάντειο Πανεπιστήμιο: patrides.com. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2010.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 «Ethnologue: Languages of the World: Bulgarian». Ethnologue. Ανακτήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 2012.
- ↑ Ίστοσελίδα Ethnologue: Languages of Greece. (Αγγλικά)
- ↑ 6,0 6,1 Mary C. Neuburger (2004). The Orient Within Muslim Minorities and the Negotiation of Nationhood in Modern Bulgaria. Cornell University Press. σελ. 20. ISBN 978-0-8014-4132-5.
- ↑ «Σπύρος Α. Μοσχονάς - βιογραφικό». Ιστοσελίδα Τμήματος Επικοινωνίας και Μ.Μ.Ε. του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου 2012.
- ↑ Σπύρος Α. Μοσχονάς (2009). «Παράλληλες μονογλωσσίες: Η περίπτωση της μειονοτικής εκπαίδευσης στη Θράκη». Μειονοτικές και μεταναστευτικές εμπειρίες: Βιώνοντας την "κουλτούρα του κράτους": 121-149.. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-05-17. https://web.archive.org/web/20140517043601/http://www2.media.uoa.gr/people/smoschon/download.php?f=KEMO.pdf. Ανακτήθηκε στις 2012-09-20.
- ↑ Σπύρος Α. Μοσχονάς (2003). «Γλωσσική ιδεολογία και πολιτική: Η διδασκαλία της Ελληνικής στα Μειονοτικά σχολεία της Θράκης». Μελέτες για την ελληνική γλώσσα 23: 277-288. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2009-05-03. https://web.archive.org/web/20090503085332/http://www.media.uoa.gr/people/smoschon/download.php?f=ideology_politics.pdf. Ανακτήθηκε στις 2012-09-20.
- ↑ 10,0 10,1 «Treaty of Lausanne» [Η Συνθήκη της Λωζάνης] (στα Αγγλικά). THE BRITISH EMPIRE, FRANCE, ITALY, JAPAN, GREECE, ROUMANIA and the SERB-CROAT-SLOVENE STATE, of the one part, and TURKEY. The World War I Document Archive. 24 Ιουλίου 1923. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2010.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- Αντώνης Κ. Λιάπης "Ή ύποθηκευμένη γλωσσική ιδιαιτερότητα τών Πομάκων". Ελεύθερο διαδικτυακό βιβλίο.
- Μουμίν Αϊντίν, Ομέρ Χαμδή "Πομάκικο αναγνωστικό". Ελεύθερο διαδικτυακό βιβλίο.