Πρωτάθλημα Ελλάδας υδατοσφαίρισης ανδρών
Το ελληνικό πρωτάθλημα υδατοσφαίρισης στους άνδρες ή Α1 Εθνική ξεκίνησε το 1923 με τη μορφή Πανελληνίου Πρωταθλήματος. Από την αγωνιστική περίοδο 1966-67 διεξάγεται ως πρωτάθλημα Εθνικής Κατηγορίας. Πολυνίκης ομάδα είναι ο Εθνικός Πειραιώς, με 38 συνολικά τίτλους στο ενεργητικό του ενώ κατέχει και το ρεκόρ συνεχόμενων κατακτήσεων με 18. Σημερινός κάτοχος του τίτλου είναι ο Ολυμπιακός Πειραιώς για την αγωνιστική περίοδο 2019-20.
Τρέχουσα περίοδος ή διοργάνωση:![]() | |
Πρώην ονομασία | Πανελλήνιο Πρωτάθλημα A΄ Εθνική |
---|---|
Άθλημα | Υδατοσφαίριση |
Ίδρυση | Πανελλήνιο πρωτάθλημα: 1923 A΄ Εθνική: 1966 Α1 Εθνική: 1986 |
Ιδρυτής | Κ.Ο.Ε. |
Εναρκτήρια περίοδος | 1923 |
Αριθμός ομάδων | 14 (2020–21) |
Χώρα | ![]() |
Ήπειρος | ![]() |
Τελευταίος κάτοχος | Ολυμπιακός Σ.Φ.Π. (34ος τίτλος) |
Περισ. κατακτήσεις | Εθνικός Πειραιώς (38 τίτλοι) |
Τηλεοπτική κάλυψη | ΕΡΤ |
Επίπεδο | 1 |
Υποβιβασμός | Α2 Εθνική |
Εγχώρια κύπελλα | Κύπελλο Ελλάδας |
Διεθνή κύπελλα | Τσάμπιονς Λιγκ Γιούρο Καπ |
Επίσημη ιστοσελίδα | koe.org.gr |
Σημειώσεις
|
ΙστορίαΕπεξεργασία
Το πρωτάθλημα Ελλάδας υδατοσφαίρισης ανδρών, διεξήχθη για πρώτη φορά υπό την εποπτεία του ΣΕΓΑΣ το 1923, πριν την ίδρυση Κολυμβητικής Ομοσπονδίας στην Ελλάδα. Πρώτος πρωταθλητής αναδείχθηκε ο Πειραϊκός Σύνδεσμος. Ο ΣΕΓΑΣ διοργάνωσε επίσης πρωταθλήματα το 1926 και το 1927. Τον Σεπτέμβριο του 1927 ιδρύθηκε Κολυμβητική Ομοσπονδία με την ονομασία "Ελληνική Κολυμβητική Ομοσπονδία Φιλάθλων" (Ε.Κ.Ο.Φ.) από τους συλλόγους Πανελλήνιος Γ.Σ., Ν.Σ. Πέλοψ, Ολυμπιακός Σ.Φ.Π., και Ν.Σ. Καστέλλας, η οποία έκτοτε διοργανώνει τα πρωταθλήματα υδατοσφαίρισης. Σήμερα η ομοσπονδία έχει μετονομαστεί σε Κ.Ο.Ε. (Κολυμβητική Ομοσπονδία Ελλάδος). Τα πρώτα εκείνα χρόνια της ελληνικής υδατοσφαίρισης, στην προσπάθεια ανάδειξης του αθλήματος διεξάγονταν και άλλοι αγώνες, όπως αυτοί του 1924 στον όρμο Κουμουνδούρου (Τουρκολίμανο - Σημερινό Μικρολίμανο).[1]
Το πρωτάθλημα διεξαγόταν για πολλές δεκαετίες παράλληλα με τους πανελλήνιους κολυμβητικούς αγώνες. Έως το 1948 δεν είχε σταθερό τρόπο διεξαγωγής αλλά η ΕΚΟΦ αποφάσιζε κάθε χρόνο το σύστημα των αγώνων με βάση τον αριθμό των ομάδων που δήλωναν συμμετοχή.
Το 1949 καθιερώθηκε η Α' κατηγορία, στην οποία τοποθετήθηκαν οι έξι καλύτερες ομάδες της Ελλάδας (Ν.Ο. Πατρών, Ολυμπιακός Πειραιώς, Εθνικός Πειραιώς, Παλαιό Φάληρο, Ν.Ο. Μυτιλήνης και Άρης Θεσσαλονίκης). Η Α' κατηγορία διεξαγόταν από το 1949 ως το 1961 με έξι ομάδες που αγωνιζόταν μεταξύ τους σε έναν γύρο. Εξαίρεση αποτέλεσαν τα έτη 1956 ως 1959. Συγκεκριμένα το 1956 και το 1959 έγινε με τη συμμετοχή επτά ομάδων που αγωνίστηκαν σε έναν γύρο, το 1957 έγινε με τη συμμετοχή οκτώ ομάδων με σύστημα διπλού αποκλεισμού, και το 1958 έγινε με τη συμμετοχή οκτώ ομάδων που χωρίστηκαν αρχικά σε δύο ομίλους και στη συνέχεια αγωνίστηκαν σε νοκ-άουτ αγώνες για τα ημιτελικά και τον τελικό. Από το 1962 ως το 1966 η Α' κατηγορία διεξαγόταν με τη συμμετοχή έξι ομάδων, που αγωνίζονταν σε δύο γύρους. Ο α' γύρος διεξαγόταν παράλληλα με τους πανελλήνιους κολυμβητικούς αγώνες νέων τον μήνα Αύγουστο, ενώ ο β' γύρος διεξαγόταν τον Σεπτέμβριο, παράλληλα με τους κολυμβητικούς αγώνες ανδρών-γυναικών.
Το 1967 η Α' κατηγορία μετονομάστηκε σε Εθνική κατηγορία. Ο λόγος της μετονομασίας ήταν η απόφαση να διεξάγονται οι αγώνες στις έδρες των ομάδων. Αυτός ο τρόπος διεξαγωγής ίσχυσε μόνο για τα πρωταθλήματα των ετών 1967 και 1968. Στις δύο αυτές διοργανώσεις μετείχαν μόλις τέσσερις ομάδες, οι Εθνικός Πειραιώς, Ολυμπιακός, Παναθηναϊκός και Ν.Ο. Πατρών. Οι τρεις πρώτοι είχαν ως έδρα το Ολυμπιακό κολυμβητήριο, ενώ ο ΝΟΠ αγωνιζόταν στη θάλασσα. Από το 1969 επανήλθε ο προηγούμενος τρόπος διεξαγωγής όλων των αγώνων σε ένα κολυμβητήριο με συνεχόμενους αγώνες κάθε ημέρα, και διατηρήθηκε μέχρι το 1976.
Το 1977 το πρωτάθλημα μετονομάζεται σε Α' Εθνική κατηγορία, και καθιερώνεται οριστικά η διεξαγωγή των αναμετρήσεων στις έδρες των ομάδων. Εξαίρεση αποτέλεσε το πρωτάθλημα του 1980, καθώς οι αγώνες του α' γύρου διεξήχθησαν στο νεόκτιστο (τότε) κολυμβητήριο της Πάτρας, και οι αγώνες του β' γύρου στο Ολυμπιακό κολυμβητήριο.
Το 1986 η Α' Εθνική διασπάται σε δύο πρωταθλήματα, την Α1 και την Α2, και ταυτόχρονα καθιερώνεται η διαδικασία των πλέι οφ μετά το τέλος της κανονικής περιόδου. Τα δύο αυτά πρωταθλήματα δεν ήταν στην ουσία ξεχωριστές κατηγορίες, αλλά δύο όμιλοι που συναποτελούσαν την Α' Εθνική. Συγκεκριμένα την Α1 αποτελούσαν οι καλύτερες ομάδες της Α' Εθνικής, ενώ στην Α2 μετείχαν οι ομάδες μικρότερης δυναμικότητας. Οι δύο πρώτες ομάδες της Α2 μετείχαν στα πλέι οφ και μπορούσαν να φτάσουν ως την κατάκτηση του πρωταθλήματος. Από την περίοδο 1990-91 οι ομάδες της Α2 έπαψαν να μετέχουν στα πλέι οφ, και παρότι οι ονομασίες "Α1" και "Α2" διατηρήθηκαν, έκτοτε αποτελούν δύο ξεχωριστές κατηγορίες.
Στην Α1 μετείχαν οκτώ ομάδες ως το 1990. Τις περιόδους 1990-91 και 1991-92 μετείχαν δέκα ομάδες, ενώ αυξήθηκαν σε δώδεκα για πρώτη φόρα για την περίοδο 1992-93, αριθμός που παραμένει σταθερός μέχρι σήμερα.
Πρωτάθλημα ΣΕΓΑΣΕπεξεργασία
Πριν την ίδρυση της ΚΟΕ (τότε ΕΚΟΦ), διεξήχθησαν τρεις διοργανώσεις υπό την αιγίδα του ΣΕΓΑΣ. Η ΚΟΕ δεν προσμετρά τους νικητές στην λίστα των πρωταθλητών.
ΠρωταθλητέςΕπεξεργασία
|
Πρωταθλήματα Κολυμβητικής Ομοσπονδίας (ΕΚΟΦ - ΚΟΕ)Επεξεργασία
- 1928 έως 1948: Πανελλήνιο πρωτάθλημα
- 1949 έως 1966: Πανελλήνιο πρωτάθλημα Α' κατηγορίας
- 1967 έως 1976: Εθνική κατηγορία
- 1977 έως 1986: Α' Εθνική κατηγορία
- 1987 έως σήμερα: Α1 Εθνική
ΠρωταθλητέςΕπεξεργασία
Σύνολο τίτλωνΕπεξεργασία
Σύλλογος | Τίτλοι | Χρονιές |
---|---|---|
Εθνικός Πειραιώς | 1926, 1931, 1948, 1953, 1954, 1955, 1956, 1957, 1958, 1959, 1960, 1961, 1962, 1963, 1964, 1965, 1966, 1967, 1968, 1969, 1970, 1972, 1973, 1974, 1975, 1976, 1977, 1978, 1979, 1980, 1981, 1982, 1983, 1984, 1985, 1988, 1994, 2006 | |
Ολυμπιακός | 1927, 1933, 1934, 1936, 1947, 1949, 1951, 1952, 1969, 1971, 1992, 1993, 1995, 1996, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020 | |
Ν.Ο. Πατρών | 1935, 1937, 1938, 1939, 1940, 1945, 1946, 1950 | |
Α.Σ. Άρης | 1928, 1929, 1930, 1932 | |
Α.Ν.Ο. Γλυφάδας | 1986, 1987, 1989, 1990 | |
Ν.Ο. Βουλιαγμένης | 1991, 1997, 1998, 2012 | |
Πειραϊκός Σύνδεσμος | 1923 |
Γενική Βαθμολογία της Α1 Κατηγορίας (1987–2020)Επεξεργασία
Τρεις ομάδες έχουν μετάσχει σε όλες τις διοργανώσεις της Α1 κατηγορίας, ο Ολυμπιακός, η Βουλιαγμένη και η Χίος. Συνολικά 31 ομάδες έχουν βρεθεί στην Α1 στις 34 διοργανώσεις που έχουν γίνει. Παρακάτω παρουσιάζεται ο γενικός πίνακας βαθμολογίας της Α1 κατηγορίας (κανονική περίοδος και πλέι οφ).[9]
Σύλλογος | Συμ. | Αγ. | Ν. | Ι. | Ή. | Τ/υ | Τ/κ | Δ/τ | Βαθ. | π. |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ολυμπιακός | 34 | 893 | 767 | 28 | 98 | 11781 | 5459 | +6322 | 2327 | −2 |
Ν.Ο. Βουλιαγμένης | 34 | 903 | 625 | 56 | 222 | 9147 | 6217 | +2930 | 1931 | |
Ν.Ο. Χίου | 34 | 790 | 350 | 67 | 373 | 7074 | 7321 | -247 | 1117 | |
Εθνικός Πειραιώς | 32 | 803 | 470 | 61 | 272 | 8018 | 6735 | +1283 | 1471 | |
Α.Ν.Ο. Γλυφάδας | 28 | 655 | 326 | 45 | 284 | 5956 | 5644 | +312 | 1023 | |
Ν.Ο. Χανίων | 25 | 600 | 245 | 55 | 300 | 5548 | 5963 | −415 | 785 | −5 |
Παναθηναϊκός Α.Ο. | 25 | 586 | 265 | 44 | 277 | 5374 | 5403 | -29 | 838 | −1 |
Ν.Ο. Πατρών | 24 | 549 | 230 | 47 | 272 | 5020 | 5430 | −410 | 731 | −6 |
Πανιώνιος Γ.Σ.Σ. | 20 | 505 | 207 | 48 | 250 | 4547 | 4889 | −342 | 669 | |
ΠΑΟΚ | 20 | 480 | 185 | 44 | 251 | 4067 | 4640 | −573 | 599 | |
Α.Ο. Παλαιού Φαλήρου | 20 | 468 | 156 | 52 | 260 | 3690 | 4241 | −551 | 520 | |
Γ.Σ. Ηρακλής Θεσ/νίκης | 14 | ; | ; | ; | ; | ; | ; | ; | 104 | |
Ν.Α.Ο. Κέρκυρας | 10 | 217 | 48 | 11 | 158 | 1756 | 2466 | −710 | 155 | |
Ν.Ο. Χαλκίδας | 7 | ; | ; | ; | ; | ; | ; | ; | 122 | |
Ο.Φ. Θαλάσσης | 7 | ; | ; | ; | ; | ; | ; | ; | 54 | |
Υδραϊκός Ναυτικός Όμιλος | 6 | 149 | 74 | 17 | 58 | 1223 | 1214 | +9 | 239 | |
Ηλυσιακός | 6 | ; | ; | ; | ; | ; | ; | ; | 63 | |
Κ.Ο. Ποσειδών Ιλισίων | 6 | ; | ; | ; | ; | ; | ; | ; | 43 | |
Α.Σ. Άρης Θεσσαλονίκης | 6 | ; | ; | ; | ; | ; | ; | ; | 31 | |
Ν.Ο. Καλαμακίου | 5 | 113 | 21 | 5 | 87 | 747 | 1292 | −545 | 67 | −1 |
Ν.Ε. Πατρών | 5 | 121 | 24 | 13 | 84 | 832 | 1398 | −566 | 81 | −4 |
Απόλλων Σμύρνης | 3 | 77 | 46 | 3 | 28 | 540 | 450 | +90 | 141 | |
Ν.Ο. Αργοστολίου | 3 | 70 | 22 | 6 | 42 | 503 | 705 | −202 | 71 | −1 |
Α.Ο. Νηρέας Χαλανδρίου | 3 | ; | ; | ; | ; | ; | ; | ; | 21 | |
Ν.Ο. Λάρισας | 2 | 44 | 13 | 1 | 30 | 310 | 437 | −127 | 40 | |
Γ.Σ. Ηλιούπολης | 2 | 46 | 8 | 3 | 35 | 321 | 485 | −164 | 27 | |
Γ.Σ. Νηρέας Λαμίας | 2 | 44 | 9 | 2 | 33 | 281 | 525 | -244 | 23 | −6 |
Γ.Ν.Ο. Άρης Νικαίας | 2 | ; | ; | ; | ; | ; | ; | ; | 8 | |
ΓΣ Περιστερίου | 1 | 24 | 6 | 1 | 17 | 161 | 220 | −59 | 19 | |
Ν.Ο. Βόλου & Αργοναύτες | 1 | 22 | 1 | 3 | 18 | 154 | 263 | −109 | 6 | |
ΟΦΗ | 1 | 24 | 1 | 0 | 23 | 118 | 315 | −197 | 3 |
Ομάδες της Α1 2020–21 |
Συμμετοχές ομάδων στην Α'/Α1 ΕθνικήΕπεξεργασία
Το 1967 καθιερώθηκε η Εθνική κατηγορία. Εως σήμερα έχουν διεξαχθεί 51 διοργανώσεις. Σε όλες έχει μετάσχει μόνο ο Ολυμπιακός και ακολουθεί ο Εθνικός με δύο λιγότερες, καθώς το 2009 υποβιβάστηκε για πρώτη φορά στην ιστορία του (υποβιβάστηκε και το 2012). Μόλις επτά απουσίες έχει ο ΝΟ Πατρών, οι περισσότερες από το 2007 και μετά (πέντε). 42 συμμετοχές έχει η Χίος (τελευταία απουσία το 1978), όσες και ο Παναθηναϊκός. Συνολικά 31 ομάδες έχουν μετάσχει στα εθνικά πρωταθλήματα:
|
|
|
Οι τελικοί των πλέι οφΕπεξεργασία
Τα πλέι οφ διεξήχθησαν για πρώτη φορά με την καθιέρωση της Α1 Εθνικής την περίοδο 1986-87 [10].
Περίοδος | Πλεον. έδρας | Νίκες | Μειον. έδρας | Αγώνες | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1ος | 2ος | 3ος | 4ος | 5ος | ||||
1986–87 | 3–1β. | Εθνικός Πειραιώς | 5–4 | 3–3 | — | |||
1987–88 | 5–1β. | ΑΝΟ Γλυφάδας | 5–4 | 9–9 | 8–7 | — | — | |
1988–89 | Εθνικός Πειραιώς | 3–5β. | 10–8 | 5–9 | 5–10 | 7–7 | — | |
1989–90 | 5–1β. | ΝΟ Βουλιαγμένης | 6–3 | 7–6 | 4–4 | — | — | |
1990–91 | Δεν έγινε τελικός. Πρωταθλήτρια αναδείχθηκε η Βουλιαγμένη. | |||||||
1991–92 | Δεν έγινε τελικός. Πρωταθλητής αναδείχθηκε ο Ολυμπιακός. | |||||||
1992–93 | Δεν έγινε τελικός. Πρωταθλητής αναδείχθηκε ο Ολυμπιακός. | |||||||
1993–94 | 2–1 | Ολυμπιακός | 11–10 | 9–10 | 12–11 | |||
1994–95 | 3–0 | Εθνικός Πειραιώς | 9–8 | 10–9 | 7–5 | — | — | |
1995–96 | ΝΟ Βουλιαγμένης | 1–2 | 8–6 | 7–8 | 7–8 | |||
1996–97 | 2–0 | Ν.Ο. Χίου | 12–11 | 15–9 | — | |||
1997–98 | Ολυμπιακός | 0–2 | 8–9 | 4–5 | — | |||
1998–99 | ΝΟ Βουλιαγμένης | 1–2 | 10–9 | 5–11 | 4–5 | |||
1999–00 | 2–1 | ΝΟ Βουλιαγμένης | 7–6 | 5–6 | 12–11 | |||
2000–01 | 3–0 | ΝΟ Βουλιαγμένης | 8–5 | 11–9 | 9–8 | — | — | |
2001–02 | 3–2 | ΝΟ Βουλιαγμένης | 9–8 | 9–7 | 4–7 | 5–6 | 9–7 | |
2002–03 | ΝΟ Βουλιαγμένης | 0–3 | 5–6 | 5–9 | 6–11 | — | — | |
2003–04 | 2–0 | ΝΟ Βουλιαγμένης | 7–6 | 8–7 | — | |||
2004–05 | Εθνικός Πειραιώς | 2–3 | 16–17 | 11–8 | 7–8 | 10–8 | 6–11 | |
2005–06 | Ολυμπιακός | 2–3 | 10–12 | 8–6 | 6–11 | 8–6 | 6–7 | |
2006–07 | 3–1 | Εθνικός Πειραιώς | 7–6 | 11–13 | 11–9 | 8–7 | — | |
2007–08 | 3–1 | Εθνικός Πειραιώς | 10–5 | 12–9 | 5–7 | 9–5 | — | |
2008–09 | 3–0 | Πανιώνιος | 11–3 | 8–5 | 12–5 | — | — | |
2009–10 | 3–0 | Πανιώνιος | 8–6 | 7–6 | 7–5 | — | — | |
2010–11 | 3–1 | ΝΟ Βουλιαγμένης | 13–4 | 9–10 | 6–2 | 7–3 | — | |
2011–12 | 3–2 | Ολυμπιακός | 8–6 | 5–11 | 9–10 | 12–10 | 11–10 | |
2012–13 | 3–1 | ΝΟ Βουλιαγμένης | 5–7 | 8–6 | 10–7 | 8–7 | — | |
2013–14 | ΝΟ Βουλιαγμένης | 13–7 | 8–5 | 11–6 | — | — | ||
2014–15 | Παναθηναϊκός | 16–2 | 8–7 | 10–6 | — | — | ||
2015–16 | ΝΟ Βουλιαγμένης | 11–3 | 10–8 | 10–5 | — | — | ||
2016–17 | ΝΟ Βουλιαγμένης | 8–4 | 11–5 | 12–3 | — | — | ||
2017–18 | ΝΟ Βουλιαγμένης | 12–4 | 8–3 | 8–5 | — | — | ||
2018–19 | 3–1 | ΝΟ Βουλιαγμένης | 10–9 | 8–9 | 11–5 | 11–7 | — | |
2019–20 | Δεν έγινε τελικός. Πρωταθλητής αναδείχθηκε ο Ολυμπιακός |
- Κατά τα έτη 1987-1990 (τέσσερις πρώτες περίοδοι), στα πλέι οφ υπολογίζονταν οι βαθμοί και όχι οι νίκες για την ανάδειξη του νικητή μιας σειράς. Επικρατούσε η ομάδα που έφτανε ή ξεπερνούσε πρώτη το όριο των πέντε βαθμών, ενώ μεταφέρονταν και τα αποτελέσματα της κανονικής περιόδου (δεν μεταφέρθηκαν την περίοδο 1986-87 και οι σειρές κρίθηκαν στους τρεις βαθμούς).
- Κατά τα έτη 1991-1993 (τρεις περίοδοι), δεν διεξάγονταν νοκ-άουτ σειρές. Στα πλέι οφ προκρίνονταν οι τέσσερις πρώτες ομάδες της κανονικής περιόδου, όπου μετέφεραν ολόκληρη τη βαθμολογία τους κι αγωνίζονταν σε ένα μίνι πρωτάθλημα.
- Τη σεζόν 2019-2020 δεν διεξήχθησαν νοκ-άουτ σειρές. Πρωταθλήτρια αναδείχθηκε η ομάδα που ήταν πρώτη στη βαθμολογία της κανονικής διάρκειας του πρωταθλήματος.
- Αγώνες κανονικής περιόδου (πλάγια γραφή) - Αγώνες στην έδρα της ομάδας με πλεονέκτημα - Αγώνες στην έδρα της ομάδας με μειονέκτημα.
Δείτε επίσηςΕπεξεργασία
ΑναφορέςΕπεξεργασία
- ↑ Εμπρός, Φύλλο: 9/9/1967, Σελίδα: 13
- ↑ 2ος ο Πέλοπας Μελαντίας (Σμύρνης) και 3ος ο Ναυτικός Όμιλος Νέου Φαλήρου πηγή: Αθλητική Επιθεώρησις, από το ψηφιακό αρχείο της Βουλής των Ελλήνων Αρχειοθετήθηκε 2012-03-31 στο Wayback Machine.
- ↑ Βιβλίο Αθλητικός σύλλογος Άρης 1914-2004 Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης, σελίδα 37, ISBN 960-87344-8-7
- ↑ Πήραν μέρος εκτός του Εθνικού τα σωματεία : Πανιώνιος ΓΣΣ, ΝΟ Καστέλας, ΑΣ Άρης Θεσ/κης, και Ηρακλής ΓΣ Θεσ/κης, πηγή : "Αθλητικός Κόσμος" 15 Αυγούστου 1926, από το ψηφιακό αρχείο της βουλής των Ελλήνων[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Εφημερίδα "Εμπρός" φύλλο 1-8-1927 σελίδα 2, 18-8-1927 σελίδα 2 και Εφημερίδα "Μακεδονία" φύλλο 1-8-1927 σελίδα 4 από την Ψηφιακή εθνική βιβλιοθήκη
Σύμφωνα με την εφημερίδα "Εμπρός"
1ος Ολυμπιακός
2ος Εθνικός Πειραιώς
3ος Πέλοπας
4ος Πανιώνιος Σμύρνης - ↑ Στον τελικό νίκησε τον Ολυμπιακό Πειραιώς με 4-1 πηγη :Εμπρός 19-8-1930
- ↑ Στον τελικό νίκησε τον Κ.Ο.Πειραιώς με 5-1, Πηγή: Εφημερίδα "Αθλητισμός" 16-9-1936 Σελίδα 4
- ↑ Ο τύπος της εποχής αναφέρει ότι ο Ολυμπιακός δεν κατέβηκε στον τελευταίο αγώνα εξαιτίας του θανάτου του προέδρου του. Σύμφωνα με τον τύπο (όπως «Αθλητική Ηχώ» σελίδα 4, 25/09/1969) οι δύο ομάδες αναδείχθηκαν «συμπρωταθληταί», ενώ στη συνέχεια έγινε κλήρωση μεταξύ των δύο για τον καθορισμό της ομάδας που θα αγωνιζόταν στο κύπελλο πρωταθλητριών και όχι για την ανάδειξη του πρωταθλητή.
- ↑ "Η ιστορία με τη γλώσσα των αριθμών" Επίσημος ιστότοπος της ΚΟΕ
- ↑ Προϊστορία των τελικών Αρχειοθετήθηκε 2012-06-05 στο Wayback Machine. Ιστότοπος news.multiproject.gr
Εξωτερικοί σύνδεσμοιΕπεξεργασία
- Κολυμβητική ομοσπονδία Ελλάδας Ιστορία της υδατοσφαίρισης
- Χρυσή Βίβλος Ιστότοπος sports.in.gr