Στέφανο Λάντι

Ο Στέφανο Λάντι (Stefano Landi, 1586 ή 1587 – 28 Οκτωβρίου 1639) ήταν Ιταλός συνθέτης και δάσκαλος της πρώιμης ρωμαϊκής σχολής της πρώιμης μουσικής μπαρόκ. Συνέθεσε μεταξύ άλλων την πρώτη όπερα με ιστορικό θέμα, τη Sant'Alessio (1632).

Στέφανο Λάντι
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	26  Φεβρουαρίου 1587 Ρώμη
Θάνατος	28  Οκτωβρίου 1639 Ρώμη
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Ιταλικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	συνθέτης καθηγητής τραγουδιστής οργανίστας
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	αρχιμουσικός εκκλησιαστικής μουσικής (από 1618)
Σχετικά πολυμέσα

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Λάντι γεννήθηκε στη Ρώμη, τότε πρωτεύουσα των Παπικών Κρατών. Το 1595 εισάχθηκε στο Γερμανικό Κολέγιο της Ρώμης ως αγόρι με φωνή σοπράνο και ίσως έμαθε μουσική από τον Ασπρίλιο Πατσέλλι. Το 1599 έγινε υποδιάκονος και το 1602 άρχισε να μελετά στο Ρωμαϊκό Σεμινάριο. Αναφέρεται στα αρχεία του ως ο συνθέτης και σκηνοθέτης ενός έργου του Τριωδίου το 1607. Το 1611 το όνομά του εμφανίζεται ως οργανίστα και μονωδού, ωστόσο ήταν ήδη χοράρχης (maestro di cappella) στον ναό της S. Maria della Consolazione. Στο Ρωμαϊκό Σεμινάριο χοράρχης ήταν ο Αγκοστίνο Αγκατσάρι, που ίσως υπήρξε επίσης ένας από τους δασκάλους του στη μουσική.

Το 1618 ή ενωρίτερα ο Λάντι εγκαταστάθηκε στη βόρεια Ιταλία και εξέδωσε ένα βιβλίο με πενταφωνικά μαδριγάλια στη Βενετία. Φαίνεται ότι είχε καταλάβει μία θέση χοράρχη στην Πάδοβα, όπου και έγραψε την πρώτη του όπερα, που είχε τίτλο La morte d'Orfeo («Ο θάνατος του Ορφέως») και μάλλον αποτελούσε μέρος των εκδηλώσεων για κάποιον γάμο. Οι εμπειρίες του στην Πάδοβα και στη Βενετία ήταν ουσιώδεις για την ανάπτυξη του μουσικού ύφους του, καθώς εκεί γνώρισε το έργο των προοδευτικών συνθετών της ενετικής σχολής, των οποίων η μουσική γενικώς απεφεύγετο στη συντηρητική Ρώμη.

Έκδοση του 1634 της όπερας Il Sant'Alessio, με εικονογράφηση από σκηνή της όπερας

Το 1620 ο Λάντι επέστρεψε στη Ρώμη, όπου πέρασε την υπόλοιπη ζωή του. Εκεί πάτρωνές του υπήρξαν διαδοχικώς η οικογένεια Μποργκέζε, ο Καρδινάλιος Μαυρίκιος της Σαβοΐας και η Οικογένεια Μπαρμπερίνι. Αυτοί απετέλεσαν τους κυριότερους εργοδότες του μετά το 1625, και έως τον θάνατό του, παρότι διορίσθηκε στην παπική χορωδία του 1629 με μερική απασχόληση. Για τους Μπαρμπερίνι συνέθεσε το γνωστότερο σήμερα έργο του, την όπερα Sant'Alessio («Άγιος Αλέξιος») το 1632, η οποία ήταν το έργο με το οποίο εγκαινιάσθηκε το καινούργιο θέατρο «Teatro delle Quattro Fontane». Σε όλη αυτή την περίοδο ο Λάντι ήταν πολύ παραγωγικός ως συνθέτης, γράφοντας θείες λειτουργίες, άριες και εκκλησιαστικές ωδές (ρεσπονσόρια), κυρίως στο ύφος seconda pratica του πρώιμου μπαρόκ, κάτι που ήταν αμφιλεγόμενο για κάποιους από τους πιο συντηρητικούς μουσικούς, οι οποίοι θεωρούσαν τη λεγόμενη prima pratica — το στιλ του ντα Παλεστρίνα — πιο κατάλληλο για την εκκλησιαστική μουσική.

Από το 1637 περίπου ο Λάντι άρχισε να έχει προβλήματα υγείας και πέθανε στη Ρώμη σε ηλικία περίπου 53 ετών. Θάφτηκε στη Σάντα Μαρία Βαλλιτσέλλα.

Μουσική και επιρροή

Κατά παράδοξο τρόπο, η κοσμική μουσική του Στέφανο Λάντι είναι πιο συντηρητική από το μεγαλύτερο μέρος της εκκλησιαστικής μουσικής του. Το πρώτο βιβλίο του με τα μαδριγάλια (για 5 φωνές και συνεχές βάσιμο), είναι σχεδόν ταυτόσημο στο ύφος του με πολλές συλλογές που είχαν γραφεί δεκαετίες νωρίτερα. Η υπόλοιπη κοσμική μουσική του αποτελείται από άριες και άλλα τραγούδια.

Οι θείες λειτουργίες του Λάντι, από τις οποίες σώζονται μόλις δύο, γράφτηκαν στο απλό στιλ του 16ου αιώνα, που ενθαρρυνόταν (και κάποτε επιβαλλόταν) από την Αντιμεταρρύθμιση. Ωστόσο, ο συνθέτης χρησιμοποιεί το στιλ «κοντσερτάτο» της ενετικής σχολής σε ορισμένα από τα μοτέτα του, καθώς και στα ψαλμικά του Magnificat και ωδές του Εσπερινού, μάλλον ως αποτέλεσμα της διαμονής του στη βόρεια Ιταλία.

Η διασημότερη σύνθεση του Λάντι είναι μία από τις σημαντικότερες όπερες του πρώιμου μπαρόκ, η Il Sant'Alessio («ο Άγιος Αλέξιος»), που εξιστορεί τη ζωή του Αγίου Αλεξίου «του ανθρώπου του Θεού» (5ος αιώνας). Εκτός του ότι πρόκειται για το πρώτο έργο στην ιστορία της όπερας που έχει ιστορικό θέμα, περιγράφει προσεκτικά την εσωτερική ζωή του αγίου και επιχειρεί μια ψυχολογική απεικόνιση πρωτοφανή για την όπερα. Οι περισσότερες από τις ενδιάμεσες σκηνές ωστόσο είναι (αναχρονιστικά για τον σημερινό θεατή) εμπνευσμένες από τη ζωή στη Ρώμη της εποχής του συνθέτη.

Ο ρόλος του ίδιου του αγίου είναι σε υψηλές οκτάβες και γράφτηκε για να τραγουδιέται από καστράτο. Στην πρεμιέρα της όπερας οι μισοί τραγουδιστές προέρχονταν από την παπική χορωδία. Το έργο γράφτηκε για «εκσυγχρονισμένη» συνοδεύουσα ορχήστρα, χωρίς τις αναγεννησιακές βιόλες ντα γκάμπα, αλλά με βιολιά, βιολοντσέλα, άρπες, λαγούτα, θεόρβες και τσέμπαλα. Η όπερα περιλαμβάνει εισαγωγικές καντσόνες, που λειτουργούν ως ουβερτούρες: στην πραγματικότητα είναι οι πρώτες ουβερτούρες στην ιστορία της όπερας. Χοροί και κωμικά μέρη αναμιγνύονται με σοβαρές άριες, ρετσιτατίβα, μέχρι και ένα μαδριγάλιο-θρήνο, δίνοντας ένα συνολικά δραματικό αποτέλεσμα, που ήταν εξαιρετικά αποτελεσματικό, καθώς πιστοποιείται από τα συχνά ανεβάσματα της όπερας στην εποχή της. Η όπερα Sant'Alessio υπήρξε ένα από τα πρώτα σκηνικά δραματικά έργα που ανέμιξαν επιτυχώς τη μονωδική και την πολυφωνική μουσική.

Πηγές

• Arnaldo Morelli: το λήμμα «LANDI, Stefano» στο Dizionario Biografico degli Italiani
• Margaret Murata: «Stefano Landi», Grove Music Online, επιμ. L. Macy (ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2005), Grove Music OnlineΑρχειοθετήθηκε 2008-05-16 στο Wayback Machine.
• Manfred Bukofzer: Music in the Baroque Era, W.W. Norton & Co., Νέα Υόρκη 1947, ISBN 0-393-09745-5
• The New Grove Dictionary of Music and Musicians, επιμ. Stanley Sadie, Macmillan Publishers Ltd., Λονδίνο 1980, ISBN 1-56159-174-2
• Donald Jay Grout: A Short History of Opera, Columbia University Press, Νέα Υόρκη 1965, ISBN 0-231-02422-3
• F. Kennedy: The Musical Tradition at the Roman Seminary During the First Sixty Years (1564–1621) στο Bellarmino e la Controriforma, Atti del simposio internazionale di studi, 15–18 Οκτωβρίου 1986, σσ. 629-660

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Stefano Landi στο Wikimedia Commons