Συνθήκη της Ολίβα
Η Συνθήκη της Ολίβα (πολωνικά: Pokój Oliwski, σουηδικά: Freden i Oliva, γερμανικά: Vertrag von Oliva) της 23ης Απριλίου(ΓΗ) ή 3ης Μαΐου(ΙΗ)[1]ήταν μια από τις συνθήκες ειρήνης που τερμάτισαν τον Δεύτερο Βόρειο Πόλεμο (1655-1660).[2] Η Συνθήκη της Ολίβα, η Συνθήκη της Κοπεγχάγης το ίδιο έτος και η Συνθήκη του Κάρντις το επόμενο έτος σηματοδότησε το αποκορύφωμα της Σουηδικής Αυτοκρατορίας.[3][4]
 Συνθήκη της Ολίβα, πρώτη σελίδα του εγγράφου | |
| Τύπος | Συνθήκη ειρήνης |
|---|---|
| Υπογραφή | 23 Απριλίου (ΓΗ)/3 Μαΐου (ΙΗ) 1660 |
| Τοποθεσία | Ολίβα, Πολωνία |
| Επισφράγιση | 1659–1660 |
| Συμβαλλόμενοι |  Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία Σουηδική Αυτοκρατορία.svg){kind=small} Βρανδεμβούργο-Πρωσία.svg){kind=small} Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία |
Στην Ολίβα (Oliva) του Στέμματος του Βασιλείου της Πολωνίας, έγινε ειρήνη μεταξύ της Σουηδικής Αυτοκρατορίας, της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας, των Αψβούργων και του Βρανδεμβούργου-Πρωσίας. Η Σουηδική Αυτοκρατορία έγινε δεκτή ως κυρίαρχος στη Σουηδική Λιβονία, το Βρανδεμβούργο έγινε δεκτό ως κυρίαρχος στο Δουκάτο της Πρωσίας και ο Ιωάννης Β΄ Καζίμιρ της Πολωνίας απέσυρε τις αξιώσεις του για το σουηδικό θρόνο, αλλά έπρεπε να διατηρήσει τον τίτλο του κληρονομικού Σουηδού βασιλιά δια βίου.[2] Όλα τα κατεχόμενα εδάφη αποκαταστάθηκαν στους προπολεμικούς ηγεμόνες τους.[2] Οι Καθολικοί στη Λιβονία και την Πρωσία είχαν θρησκευτική ελευθερία.[1][2][5][6]
Οι υπογράφοντες ήταν ο Αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, Λεοπόλδος Α΄, ο Εκλέκτορας Φρειδερίκος Γουλιέλμος του Βρανδεμβούργου και ο Βασιλιάς Ιωάννης Β΄ Καζίμιρ της Πολωνίας. Ο Μάγκνους Γκάμπριελ Ντε λα Γκάρντιε, επικεφαλής της σουηδικής αντιπροσωπείας και της ανήλικης αντιβασιλείας, υπέγραψε για λογαριασμό του ανιψιού του, Βασιλιά Καρόλου ΙΑ΄ της Σουηδίας, ο οποίος ήταν ακόμη ανήλικος.[7]
Διαπραγματεύσεις Επεξεργασία
Κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Βόρειου Πολέμου, η Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία και η Σουηδική Αυτοκρατορία είχαν εμπλακεί σε έναν λυσσαλέο πόλεμο από το 1655 και αμφότερες ήθελαν ειρήνη, προκειμένου να φροντίσουν τους εναπομείναντες εχθρούς τους, το Βασίλειο της Ρωσίας και τη Δανία αντίστοιχα. Επιπλέον, η πολιτικά φιλόδοξη βασίλισσα της Πολωνίας, Μαρία Λουίζα Γκοντζάγκα, η οποία είχε μεγάλη επιρροή τόσο στον βασιλιά της Πολωνίας όσο και στον Σέιμ της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας, ήθελε μια ειρήνη με τη Σουηδική Αυτοκρατορία επειδή ήθελε έναν γιο του στενού συγγενή της, του Γάλλου Λουδοβίκου Β΄ των Βουρβόνων-Κοντέ, για να εκλεγεί διάδοχος του πολωνικού θρόνου.[8] Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί μόνο με τη συγκατάθεση του Βασιλείου της Γαλλίας και της συμμάχου του, Σουηδικής Αυτοκρατορίας.[9]
Από την άλλη πλευρά, οι απεσταλμένοι της Δανίας και των Ολλανδών, καθώς και εκείνοι της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και του Βρανδεμβούργου, έκαναν ό,τι μπορούσαν για να εκτροχιάσουν τη διαδικασία.[8] Ο στόχος τους υποβοηθήθηκε από τις καθυστερημένες διατυπώσεις που γίνονταν πάντα σε διαπραγματεύσεις αυτής της ηλικίας. Πέρασαν αρκετοί μήνες πριν ξεκινήσουν οι πραγματικές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, στις 7 Ιανουαρίου 1660 (ΙΗ). Ακόμη και τότε, γράφτηκαν τόσα εχθρικά λόγια στα έγγραφα που αντάλλαξαν τα δύο μέρη που ο επικεφαλής διαπραγματευτής, ο Γάλλος πρέσβης Αντουάν ντε Λαμπρ, βρήκε τον εαυτό του να αναγκάζεται να εξαφανίσει μεγάλα τμήματα που διαφορετικά θα προκαλούσαν προσβολή.
.jpg)
Ένα Πολωνο-Λιθουανικό απόσπασμα με επικεφαλής τον αρχιεπίσκοπο του Γκνιέζνο ήθελε να συνεχιστεί ο πόλεμος για να εκδιώξουν τις εξαντλημένες σουηδικές δυνάμεις στη Λιβονία. Οι Δανοί αντιπρόσωποι ζήτησαν από την Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία να συνάψουν μια συνθήκη μαζί με τη Δανία. Ωστόσο, η Κοινοπολιτεία δεν ήθελε να συνδεθεί με την έκβαση των φτωχών δανικών περιουσιών του πολέμου εναντίον της Σουηδίας. Οι Αψβούργοι, που ήθελαν να διώξουν τη Σουηδία από τη Γερμανία μέσω συνεχούς πολέμου, υποσχέθηκαν ενισχύσεις στην Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία, αλλά οι προθέσεις των Αψβούργων αντιμετωπίστηκαν με καχυποψία και η Γερουσία της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας τους αποδοκίμασε. Ακόμη και ο Φρειδερίκος Γουλιέλμος του Βρανδεμβούργου πρόσφερε βοήθεια στην Κοινοπολιτεία για να συνεχιστεί ο πόλεμος, με την ελπίδα να κατακτήσει τη Σουηδική Πομερανία.[10]
Η Γαλλία, η οποία στην πράξη κυβερνιόταν από τον Καρδινάλιο Μαζαρέν, ήθελε μια συνεχιζόμενη σουηδική παρουσία στη Γερμανία για να αντισταθμίσει την Αυστρία και την Ισπανία, που ήταν οι παραδοσιακοί εχθροί της Γαλλίας. Η Γαλλία φοβόταν επίσης ότι ένας συνεχιζόμενος πόλεμος θα αύξανε την επιρροή της Αυστρίας στη Γερμανία και την Πολωνία-Λιθουανία. Η εισβολή των Αυστριακών και Βρανδεμβουργιανών στη Σουηδική Πομερανία θεωρήθηκε παραβίαση της Ειρήνης της Βεστφαλίας, τους οποίους η Γαλλία είχε την υποχρέωση να διώξει. Ως εκ τούτου, η Γαλλία απείλησε να συνεισφέρει έναν στρατό 30.000 στρατιωτών στη σουηδική υπόθεση, εκτός εάν συναφθεί μια συνθήκη μεταξύ Σουηδίας και Βρανδεμβούργου πριν από τον Φεβρουάριο του 1660.
Οι διαπραγματεύσεις είχαν ξεκινήσει στο Τόρουν (Θορν) το φθινόπωρο του 1659. Η πολωνική αντιπροσωπεία μετακόμισε αργότερα στο Γκντανσκ και η σουηδική αντιπροσωπεία έκανε τη βάση της την βαλτική πόλη Σόποτ (Ζόποτ).
Όταν έφτασε η είδηση του θανάτου του Βασιλιά Καρόλου Ι΄ Γουσταυού της Σουηδίας, η Πολωνία-Λιθουανία, η Αυστρία και το Βρανδεμβούργο άρχισαν να αυξάνουν τις απαιτήσεις τους. Ωστόσο, μια νέα γαλλική απειλή βοήθειας προς τη Σουηδία, έκανε τελικά την Πολωνία-Λιθουανία να υποχωρήσει. Η συνθήκη υπογράφηκε στο μοναστήρι της Ολίβα στις 23 Απριλίου 1660.[11]
Όροι Επεξεργασία
Η συνθήκη υποχρέωσε τον Ιωάννη Β΄ Καζίμιρ να αποκηρύξει τις αξιώσεις του για το σουηδικό στέμμα, το οποίο είχε χάσει ο πατέρας του, Σιγισμούνδος Γ΄ της Πολωνίας, το 1599. Η Πολωνία-Λιθουανία παραχώρησε επίσης επίσημα στη Σουηδία τη Λιβονία και την πόλη της Ρίγας, η οποία ήταν υπό σουηδικό έλεγχο από τη δεκαετία του 1620. Η συνθήκη διευθέτησε τις συγκρούσεις μεταξύ της Σουηδίας και της Πολωνίας-Λιθουανίας που ήταν ακόμη ενεργές από τον Πόλεμο κατά του Σιγισμούνδου (1598-1599), τον Πολωνο-Σουηδικό Πόλεμο (1600-1629) και τους Βόρειους Πολέμους (1655-1660).
Ο Οίκος των Χοεντσόλερν του Μαργραβινάτου του Βραδεμβούργου επιβεβαιώθηκε επίσης ως ανεξάρτητος και κυρίαρχος στο Δουκάτο της Πρωσίας. Προηγουμένως κατείχε την επικράτεια ως φέουδο της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας. Εάν η ανδρική γραμμή του Οίκου των Χοεντσόλερν εξαφανιζόταν στην Πρωσία, η περιοχή επρόκειτο να επανέλθει στην Κοινοπολιτεία.
Η συνθήκη επιτεύχθηκε από τον διπλωμάτη του Βρανδεμβούργου, Κρίστοφ Κάσπαρ φον Μπλούμενταλ, στην πρώτη διπλωματική αποστολή της καριέρας του.
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 Evans (2008), p.55
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Frost (2000), p.183
- ↑ «Freden i København, 27. maj 1660». danmarkshistorien.dk. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2019.
- ↑ Nina Ringbom. «Freden i Kardis 1661». Historiesajten. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2019.
- ↑ «Friede von Oliva». Monarchieliga. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2019.
- ↑ Nina Ringbom. «Freden i Oliva 1660». Historiesajten. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2019.
- ↑ Bély (2000), p.511
- ↑ 8,0 8,1 Starbäck (1885/86), p.363
- ↑ Georges Mongrédien. «Louis II de Bourbon, prince de Condé». britannica.com. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2019.
- ↑ Stephan Skalweit. «Frederick William, elector of Brandenburg». britannica.com. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2019.
- ↑ «Oliwa Cathedral». whattodoingdansk.com/. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2019.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Bély, Lucien· Isabelle Richefort (2000). Lucien Bély, επιμ. L'Europe des traités de Westphalie: esprit de la diplomatie et diplomatie de l'esprit. Presses universitaires de France. ISBN 2-13-049964-3.
- Evans, Malcolm (2008). Religious Liberty and International Law in Europe. Cambridge Studies in International and Comparative Law. 6. Cambridge University Press. ISBN 0-521-04761-7.
- Frost, Robert I. (2000). The Northern Wars. War, State and Society in Northeastern Europe 1558-1721. Longman. ISBN 978-0-582-06429-4.
- Starbäck, Carl Georg; Bäckström, Per Olof (1885–1886). Berättelser ur svenska historien. 6. (Στοκχόλμη: F. & G. Beijers Förlag)