Συρμικό Μέτωπο

Το Συρμικό Μέτωπο (σερβοκροατικά: Srijemski front/Sremski front‎‎) ήταν μια γραμμή άμυνας του Άξονα κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ιδρύθηκε ως μέρος του Ανατολικού Μετώπου στα τέλη Οκτωβρίου 1944 στη Συρμία (σημερινό Σρεμ) και στην ανατολική Σλαβονία, βορειοδυτικά του Βελιγραδίου.

Η πρώτη γραμμή του Μετώπου ως τμήμα του Ευρωπαϊκού Ανατολικού Μετώπου τον Απρίλιο του 1945.

Αφότου οι Γιουγκοσλάβοι Παρτιζάνοι και ο Κόκκινος Στρατός απώθησαν τους Γερμανούς από το Βελιγράδι στην Επίθεση του Βελιγραδίου, η υποχωρούσα Βέρμαχτ και οι Κροατικές Ένοπλες Δυνάμεις χρησιμοποίησαν οχυρώσεις για να προστατεύσουν την απόσυρση της γερμανικής Στρατιωτικής Ομάδας Ε από τα Βαλκάνια. Με τη βοήθεια των Σοβιετικών συμμάχων τους, οι Παρτιζάνοι (που τότε αποκαλούνταν Γιουγκοσλαβικός Στρατός), μαζί με βουλγαρικές και ιταλικές δυνάμεις, πολέμησαν μια δύσκολη χειμερινή εκστρατεία και τελικά έσπασαν το μέτωπο στις 12 Απριλίου 1945.

Μετά την κατάρρευση του Συρμικού Μετώπου, η κατεχόμενη Γιουγκοσλαβία απελευθερώθηκε.

Λειτουργικό υπόβαθρο και σημασία

Μετά την πρόοδο του Σεπτεμβρίου μέσω Ρουμανίας και Βουλγαρίας τον Οκτώβριο του 1944, ο Κόκκινος Στρατός, μαζί με τις γιουγκοσλαβικές δυνάμεις, πήρε το Βελιγράδι (κεντρικό κόμβο επικοινωνίας των Βαλκανίων) στην Επίθεση του Βελιγραδίου. Λόγω της δραστηριότητας των Γιουγκοσλάβων παρτιζάνων της Γιουγκοσλαβικής Συμμαχικής Επιχείρησης Ράτγουικ και της πίεσης του Βουλγαρικού Στρατού, οι Γερμανοί απέτυχαν να το αποτρέψουν, ενώ περίμεναν την αναδιάταξη των στρατευμάτων της Ομάδας Ε από την Ελλάδα. Ο Κόκκινος Στρατός αποφάσισε να εκμεταλλευτεί αυτήν την καθυστέρηση και συνέχισε να προχωρά με το 3ο Ουκρανικό Μέτωπο από το Βελιγράδι στη νοτιοδυτική Ουγγαρία. Σκοπός ήταν να χωρίσει και να προστατεύσει την κύρια επίθεσή τους στην Ουγγαρία από πλάγιες επιθέσεις στην Ομάδα Στρατού Ε από το νότο.

Από τον Σεπτέμβριο του 1944 έως τον Ιανουάριο του 1945, η Ομάδα Ε πέρασε από τη Μακεδονία, το Κοσσυφοπέδιο, το Σαντζάκ και τη Βοσνία, και σύντομα η μοναδική διαθέσιμη διαδρομή διαφυγής τους ήταν σε μια γραμμή μεταξύ του Σεράγεβο και του Σλαβόνσκι Μπροντ. Για το λόγο αυτό, ήταν ζωτικής σημασίας για τους Γερμανούς να υπερασπιστούν τη ζώνη γύρω από το Σλαβόνσκι Μπροντ, το οποίο απειλούνταν από τη σοβιετική-γιουγκοσλαβική πρόοδο μέσω της Συρμίας. Για να αποφευχθεί η αποκοπή της Ομάδας Στρατού Ε, η γερμανική νοτιοανατολική διοίκηση προετοίμασε επτά διαδοχικές οχυρωμένες αμυντικές γραμμές μεταξύ του ποταμού Δούναβη και του Σάβα από τη Ρούμα έως το Βινκόβτσι. Η εκστρατεία του Συρμικού Μετώπου συνίστατο σε γιουγκοσλαβικές προσπάθειες ρήξης αυτών των γραμμών άμυνας.

Επιχειρήσεις

Στα χαρακώματα του Συρμικού Μετώπου, Δεκέμβριος 1944.

Γερμανοί στρατιώτες παραδόθηκαν τον Απρίλιο του 1945.

Το Συρμικό Μέτωπο βίωσε μερικές από τις πιο δύσκολες μάχες στη Γιουγκοσλαβία στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Άντεξε σχεδόν έξι μήνες. Καθώς το μεγαλύτερο μέρος του Κόκκινου Στρατού, που συμμετείχε στην επιχείρηση του Βελιγραδίου, συνέχισε την επίθεσή τους στην Ουγγαρία, ο Γιουγκοσλαβικός Στρατός, εξοικειωμένος με αντάρτικο στο ορεινό έδαφος των Δειναρικών Άλπεων, παρέμεινε να πολεμήσει την εδραιωμένη πρώτη γραμμή, που διεκδικήθηκε έντονα από τον Άξονα στην Πεδιάδα της Παννονίας. Νεαροί άνδρες από τη Βοϊβοντίνα και την Κεντρική Σερβία, πολλοί από πρόσφατα απελευθερωμένες περιοχές, συντάχθηκαν μαζικά και στάλθηκαν στο μέτωπο. Το επίπεδο της εκπαίδευσης που έλαβαν και των θυμάτων παραμένουν υπό αμφισβήτηση.

Αν και ως επί το πλείστον ακίνητο, το μέτωπο κινήθηκε αρκετές φορές, γενικά προς τα δυτικά, καθώς οι δυνάμεις του Άξονα ωθήθηκαν πίσω. Οι μάχες ξεκίνησαν ανατολικά της Ρούμα και σταθεροποιήθηκαν τον Ιανουάριο του 1945 δυτικά του Σιντ, αφού η πόλη άλλαξε χέρια λόγω αντεπιθέσεων του Άξονα. Στα τέλη Μαρτίου και στις αρχές Απριλίου 1945, οι μονάδες του Γιουγκοσλαβικού Στρατού πραγματοποίησαν μια γενική επίθεση σε όλα τα μέτωπα. Ο Πρώτος Στρατός της Γιουγκοσλαβίας, υπό την ηγεσία του Πέκο Ντάπτσεβιτς, διέσχισε την άμυνα του 34ου Γερμανικού Σώματος στη Συρμία στις 12 Απριλίου, κατέλαβε γρήγορα τις πόλεις Βούκοβαρ, Βινκόβτσι και Ζουπάνια και επέτρεψε περαιτέρω προόδους μέσω της Σλαβονίας προς Σλάβονσκι Μπρόντ και Ζάγκρεμπ τον τελευταίο μήνα του πολέμου.

Η εκστρατεία μπορεί να χωριστεί σε τέσσερις διαφορετικές φάσεις:

1. Η πρώτη φάση διήρκεσε από τις 24 Οκτωβρίου έως τα τέλη Δεκεμβρίου 1944 και χαρακτηρίστηκε από αργή, αλλά σταθερή πρόοδο των γιουγκοσλαβικών και σοβιετικών δυνάμεων μέσω των επτά οχυρωμένων γερμανικών αμυντικών γραμμών μέσω άγριων μαχών και μεγάλων απωλειών και από τις δύο πλευρές.
2. Στη δεύτερη φάση, από τις 3 έως τις 26 Ιανουαρίου 1945, οι Γερμανοί πραγματοποίησαν μια επιτυχή αντεπίθεση με τις νεοαφιχθείσες δυνάμεις του 34ου Γερμανικού Σώματος Στρατού της Ομάδας Ε και κατάφεραν να κερδίσουν στη γραμμή Νίμπελουνγκ, την κύρια γραμμή άμυνας στη Συρμία, ενώ προκάλεσαν μεγάλες απώλειες στον γιουγκοσλαβικό στρατό.
3. Η τρίτη φάση ήταν μια στάσιμη περίοδος από τις 26 Ιανουαρίου έως τις 12 Απριλίου 1945. Σε αυτήν την περίοδο και οι δύο πλευρές πραγματοποίησαν περιορισμένες μόνο αναγνωριστικές δραστηριότητες.
4. Η τέταρτη φάση ξεκίνησε, όταν οι γιουγκοσλαβικές δυνάμεις διέσχισαν τις γερμανικές αμυντικές γραμμές στις 12 Απριλίου, με βαριές γερμανικές απώλειες και άγριες μάχες. Ο στρατός της ομάδας Ε υποχώρησε.

Μνημείο του Συρμικού Μετώπου

Πηγές

• Đilas, Milovan (1977). Wartime. New York: Harcourt Brace Jovanovich. ISBN 0-15-694712-9. 
• Ljubivoje Pajović, Dušan Uzelac, Milovan Dželebdžić: Sremski Front 1944–1945, BIGZ, Βελιγράδι 1979 (in Serbian)
• Pavlowitch, S.K. (2008). Hitler's New Disorder: the Second World War in Yugoslavia. New York: Columbia University Press. ISBN 978-0-231-70050-4.  Pavlowitch, S.K. (2008). Hitler's New Disorder: the Second World War in Yugoslavia. New York: Columbia University Press. ISBN 978-0-231-70050-4.  Pavlowitch, S.K. (2008). Hitler's New Disorder: the Second World War in Yugoslavia. New York: Columbia University Press. ISBN 978-0-231-70050-4.