Ταχμάσπ Α΄ της Περσίας
Ο Ταχμάσπ Α΄, περσικά: طهماسب Ταχμπάσπ ή تهماسب Ταχμάσμπ, (22 Φεβρουαρίου 1514 – 14 Μαΐου 1576) ήταν ο δεύτερος σάχης τού Ιράν των Σαφαβιδών από το 1524 έως το 1576. Ήταν ο μεγαλύτερος γιος τού Ισμαήλ Α΄ και της κύριας συζύγου του, Τατζλού Χανούμ. Ανήλθε στον θρόνο μετά το τέλος τού πατέρα του στις 23 Μαΐου 1524. Τα πρώτα χρόνια της βασιλείας τού Ταχμάσπ Α΄ σημαδεύτηκαν από εμφύλιους πολέμους μεταξύ των ηγετών των Κιζιλμπάς μέχρι το 1532, οπότε διεκδίκησε την εξουσία του και ξεκίνησε μία απόλυτη μοναρχία. Σύντομα αντιμετώπισε έναν μακροχρόνιο πόλεμο με την Οθωμανική αυτοκρατορία, ο οποίος χωρίστηκε σε τρεις φάσεις. Ο Οθωμανός σουλτάνος Σουλεϊμάν Α΄ ο Μεγαλοπρεπής, προσπάθησε να βάλει αντίπαλους υποψηφίους τού Ταχμάσπ Α΄ στον θρόνο των Σαφαβιδών. Ο πόλεμος έληξε με την ειρήνη της Αμάσειας το 1555, με τους Οθωμανούς να αποκτούν κυριαρχία στο Ιράκ, σε μεγάλο μέρος τού Κουρδιστάν και στη δυτική Γεωργία. Ο Ταχμάσπ Α΄ είχε επίσης συγκρούσεις με τους Ουζμπέκους της Μπουχάρα για το Χορασάν, οι οποίοι έκαναν επανειλημμένα επιδρομές στη Χεράτ. Το 1528 σε ηλικία 14 ετών, νίκησε τους Ουζμπέκους στη μάχη τού Τζαμ χρησιμοποιώντας πυροβολικό, άγνωστο στην άλλη πλευρά.
| Ταχμάσπ Α΄ της Περσίας | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 22 Φεβρουαρίου 1514 Ισφαχάν |
| Θάνατος | 14 Μαΐου 1576 Καζβίν |
| Αιτία θανάτου | δηλητήριο |
| Τόπος ταφής | Imam Reza Shrine, Sheikh Safi al-Din Khānegāh and Shrine Ensemble και Αρνταμπίλ |
| Χώρα πολιτογράφησης | Αυτοκρατορία των Σαφαβιδών |
| Θρησκεία | Ισλάμ Σιιτισμός |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | αζέρικα περσικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | μονάρχης |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Sultanum Begum Sultan-Agha Khanum |
| Τέκνα | Ισμαήλ Β΄ της Περσίας Μοχάμαντ Χονταμπάντα Σουλεϊμάν Μιρζά (γιος του Ταχμάσπ Α΄) Πάριχαν Χάνομ[1] Χαϊντάρ Μιρζά Σαφαβί[2] Ali Mirza Zeynab Begum Maryam Begum |
| Γονείς | Ισμαήλ Α΄ της Περσίας και Tajlu Khanum και Behruzeh Khanum |
| Οικογένεια | Σαφαβίδες |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Σάχης (1524–1576) |
| Θυρεός | |
 | |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Ταχμάσπ Α΄ ήταν προστάτης των τεχνών και ήταν και ο ίδιος καταξιωμένος ζωγράφος. Έκτισε έναν βασιλικό οίκο τεχνών για ζωγράφους, καλλιγράφους και ποιητές. Αργότερα στη βασιλεία του περιφρόνησε τους ποιητές, αποφεύγοντας πολλούς και εξορίζοντας τους στην αυλή των Mουγκάλ της Ινδίας. Ο Ταχμάσπ Α΄ είναι γνωστός για τη θρησκευτική του ευσέβεια και τον ένθερμο ζήλο του για τον σιιτικό κλάδο του Ισλάμ. Χάρισε πολλά προνόμια στους κληρικούς και τους επέτρεψε να συμμετέχουν σε νομικά και διοικητικά θέματα. Το 1544 απαίτησε από τον φυγά αυτοκράτορα των Μουγκάλ, Χουμαγιούν να μεταστραφεί στον σιιτισμό, με αντάλλαγμα τη στρατιωτική βοήθεια για να ανακτήσει τον θρόνο του στην Ινδία. Ωστόσο, ο Tαχμάσπ Α΄ διαπραγματευόταν ακόμα συμμαχίες με τις χριστιανικές δυνάμεις της Δημοκρατίας της Βενετίας και τη μοναρχία των Αψβούργων που ήταν επίσης αντίπαλοι της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Η διαδοχή του αμφισβητήθηκε πριν από το τέλος του. Όταν ο Tαχμάσπ Α΄ απεβίωσε στις 14 Μαΐου 1576, ακολούθησε εμφύλιος πόλεμος, ο οποίος οδήγησε στο θάνατο τού μεγαλύτερου μέρους της βασιλικής οικογένειας. Η βασιλεία τού Ταχμάσπ Α΄, σχεδόν 52 ετών, ήταν η μεγαλύτερη από οποιοδήποτε μέλος της δυναστείας των Σαφαβιδών. Αν και οι σύγχρονες δυτικές αναφορές ήταν κρίσιμες, οι σύγχρονοι ιστορικοί τον περιγράφουν ως έναν θαρραλέο και ικανό διοικητή, που διατήρησε και επέκτεινε την αυτοκρατορία τού πατέρα του. Η βασιλεία του είδε μία αλλαγή στην ιδεολογική πολιτική των Σαφαβιδών: τερμάτισε τη λατρεία τού πατέρα του ως Μεσσία από τις Τουρκομανές φυλές Κιζιλμπάς και αντ' αυτού καθιέρωσε μία δημόσια εικόνα ενός ευσεβούς και ορθόδοξου σιίτη βασιλιά. Ξεκίνησε μία μακρά διαδικασία, που ακολούθησαν οι διάδοχοί του, για να τερματίσει την επιρροή των Κιζιλμπάς στην πολιτική των Σαφαβιδών, αντικαθιστώντας τους με την πρόσφατα εισαχθείσα «τρίτη δύναμη», που περιείχε εξισλαμισμένους Γεωργιανούς και Αρμένιους.
Το όνομα Επεξεργασία
Ιστορικό Επεξεργασία
Πρώιμη ζωή Επεξεργασία
Αντιβασιλεία Επεξεργασία
Βασιλεία Επεξεργασία
Πόλεμος με τους Οθωμανούς Επεξεργασία
Εκστρατείες στη Γεωργία Επεξεργασία
Βασιλικοί πρόσφυγες Επεξεργασία
Μετέπειτα ζωή και το τέλος Επεξεργασία
Πολιτική Επεξεργασία
Διοίκηση Επεξεργασία
Στρατός Επεξεργασία
Θρησκεία Επεξεργασία
Τέχνες Επεξεργασία
Νομισματοκοπία Επεξεργασία
Υστεροφημία Επεξεργασία
Βιβλιογραφικές αναφορές Επεξεργασία
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
Περαιτέρω ανάγνωση Επεξεργασία
- Amanat, Abbas (2017). Iran: A Modern History. Yale University Press. ISBN 978-0300112542.
- Dickson, Martin B. (1958). Sháh Tahmásb and the Úzbeks: The Duel for Khurásán with ʻUbayd Khán, 930-946/1524-1540. Ann Arbor: Princeton University Press.
- Aldous, Gregory (2021). «The Qizilbāsh and their Shah: The Preservation of Royal Prerogative during the Early Reign of Shah Ṭahmāsp». Journal of the Royal Asiatic Society 31 (4): 743–758. doi:.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Tahmasp I στο Wikimedia Commons- A king's book of kings: the Shah-nameh of Shah Tahmasb, ένας κατάλογος έκθεσης από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης (πλήρως διαθέσιμο στο διαδίκτυο ως PDF)