Το Χρήμα
Το Χρήμα (Γαλλικά: L'Argent) είναι μυθιστόρημα του Γάλλου συγγραφέα Εμίλ Ζολά που δημοσιεύθηκε το 1891, το δέκατο όγδοο στον εικοσάτομο μυθιστορηματικό κύκλο Οι Ρουγκόν-Μακάρ. Πριν δημοσιευθεί, κυκλοφόρησε σε συνέχειες στο περιοδικό Gil Blas από τον Νοέμβριο του 1890.[1]
 | |
| Συγγραφέας | Εμίλ Ζολά |
|---|---|
| Τίτλος | L'Argent |
| Γλώσσα | γαλλικά |
| Πολιτιστικό κίνημα | Νατουραλισμός |
| Μορφή | μυθιστόρημα |
| Σειρά | Οι Ρουγκόν-Μακάρ |
| Τόπος | Παρίσι |
| Προηγούμενο | Το Ανθρώπινο κτήνος |
| Επόμενο | Η Πτώση |
| δεδομένα () | |
Το μυθιστόρημα επικεντρώνεται στον οικονομικό κόσμο της Δεύτερης Γαλλικής Αυτοκρατορίας, τη διαφθορά στο Χρηματιστήριο του Παρισιού και τη δράση του φανταστικού χαρακτήρα του Αριστίντ Σακάρ. Η πρόθεση του Ζολά ήταν να καταδείξει τα ολέθρια αποτελέσματα της κερδοσκοπίας και της δόλιας προώθησης εταιρειών, την ένοχη αμέλεια των διευθυντικών στελεχών και την ανικανότητα των οικονομικών νόμων της εποχής.[2]
Τα πρόσωπα Επεξεργασία
Ο Αριστίντ Σακάρ (γεν. 1815 ως Αριστίντ Ρουγκόν) είναι ο νεότερος γιος των Πιέρ και Φελισιτέ Ρουγκόν. Παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο στο πρώτο μυθιστόρημα της σειράς, Η Μοίρα των Ρουγκόν. Το Χρήμα είναι μια άμεση συνέχεια του Η αμοιβή των σκύλων (δημοσιεύθηκε το 1871), όπου περιγράφεται λεπτομερώς η μέσω παράνομων πρακτικών οικονομική άνοδος του Σακάρ. Αντιλαμβανόμενος την αδίστακτη φύση του, ο αδερφός του υπουργός Εζέν Ρουγκόν ζητά από τον Αριστίντ να αλλάξει το επώνυμό του από Ρουγκόν σε Σακάρ.
Ο άλλος αδερφός του Αριστίντ, ο Πασκάλ, είναι ο κύριος χαρακτήρας του Ο Γιατρός Πασκάλ. Έχει επίσης δύο αδελφές: τη Σιντονί, που εμφανίζεται στο Η αμοιβή των σκύλων, και τη Μαρτ, από τους πρωταγωνιστές του Η κατάκτηση της Πλασσάνς.
Πρόθεση του Εμίλ Ζολά στο μυθιστόρημα-ποταμός Οι Ρουγκόν-Μακάρ ήταν να αποδείξει πώς λειτουργούσε η κληρονομικότητα και το περιβάλλον σε μέλη μιας οικογένειας κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Αυτοκρατορίας. Όλοι οι απόγονοι της Αδελαΐδας Φουκ, της γιαγιάς του Σακάρ, παρουσιάζουν αυτό που σήμερα θα ονομάζονταν ιδεοψυχαναγκαστική συμπεριφορά[3] σε διάφορους βαθμούς. Ο Σακάρ έχει εμμονή με τα χρήματα και τη συσσώρευση πλούτου και τα πάντα στη ζωή του κατέχουν δεύτερη θέση.
Η υπόθεση Επεξεργασία
Η υπόθεση λαμβάνει χώρα το 1864-1869, ξεκινώντας λίγους μήνες μετά το θάνατο της δεύτερης συζύγου του Σακάρ, Ρενέ. Ο Σακάρ είναι χρεοκοπημένος και απόβλητος από τους κύκλους του Χρηματιστήριου. Αναζητώντας έναν τρόπο για να αποκατασταθεί, εμπνέεται από τα σχέδια του γείτονά του μηχανικού Ζωρζ Αμελέν, ο οποίος ονειρεύεται την αποκατάσταση του Χριστιανισμού στη Μέση Ανατολή μέσω μεγάλων δημόσιων έργων: σιδηροδρομικές γραμμές που συνδέουν σημαντικές πόλεις, βελτιωμένους δρόμους και μεταφορές, ανακαινίσεις λιμανιών της Ανατολικής Μεσογείου και στόλους σύγχρονων πλοίων για τη μεταφορά εμπορευμάτων σε όλο τον κόσμο.
Ο Σακάρ αποφασίζει να ιδρύσει ένα χρηματοοικονομικό ίδρυμα για τη χρηματοδότηση αυτών των έργων. Παρακινείται αποκλειστικά από τη δυνατότητα να κερδίσει απίστευτα χρηματικά ποσά και να αποκατασταθεί στο Χρηματιστήριο. Επιπλέον, έχει έντονη αντιπαλότητα με τον αδελφό του Εζέν Ρουγκόν, έναν ισχυρό υπουργό του υπουργικού συμβουλίου που αρνείται να τον βοηθήσει μετά την πτώχευσή του και ο οποίος προωθεί ένα πιο φιλελεύθερο, λιγότερο καθολικό πρόγραμμα για την αυτοκρατορία. Επιπλέον, ο Σακάρ, φανατικός αντισημιτιστής, βλέπει την επιχείρηση ως χτύπημα κατά των Εβραίων τραπεζιτών που κυριαρχούν στο Χρηματιστήριο. Από την αρχή, η Παγκόσμια Τράπεζα του Σακάρ βρίσκεται σε ασταθές έδαφος. Προκειμένου να χειραγωγήσουν την τιμή της μετοχής, ο Σακάρ και οι συνεργάτες του στην κοινοπραξία που έχει δημιουργήσει για να ξεκινήσουν την επιχείρηση, αγοράζουν τη δική τους μετοχή και κρύβουν τα έσοδα αυτής της παράνομης πρακτικής σε έναν εικονικό λογαριασμό.
Ενώ ο Αμελέν ταξιδεύει στην Κωνσταντινούπολη για να θέσει τα θεμέλια της επιχείρησής τους, η Παγκόσμια Τράπεζα γιγαντώνεται. Οι τιμές των μετοχών αυξήθηκαν, από 500 φράγκα ανά μετοχή σε περισσότερα από 3.000 φράγκα σε τρία χρόνια. Επιπλέον, ο Σακάρ αγοράζει αρκετές εφημερίδες που χρησιμεύουν για να διατηρήσουν την ψευδαίσθηση της νομιμότητας, να προωθήσουν την τράπεζα, να ενθουσιάσουν το κοινό με υποσχέσεις για γρήγορα και εύκολα κέρδη και να επιτεθούν στον Ρουγκόν.
Το μυθιστόρημα παρακολουθεί τη μοίρα περίπου 20 ατόμων, διασχίζοντας όλα τα κοινωνικά στρώματα, δείχνοντας τις επιπτώσεις της κερδοσκοπίας του χρηματιστηρίου στους πλούσιους και τους φτωχούς. Τα οικονομικά γεγονότα του μυθιστορήματος διαδραματίζονται παράλληλα με την προσωπική ζωή του Σακάρ. Ο Αμελέν ζει με την αδερφή του Καρολίν, η οποία, παρά την καλή κρίση της, επενδύει στην Παγκόσμια Τράπεζα και αργότερα γίνεται ερωμένη του Σακάρ. Η Καρολίν μαθαίνει ότι ο Σακάρ, όταν πρωτοήλθε στο Παρίσι, απέκτησε έναν γιο, τον Βικτόρ. Σώζει τον Βικτόρ από την απόλυτη φτώχεια που ζούσε, βάζοντάς τον σε ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα. Αλλά ο Βικτόρ είναι αδιόρθωτος, παραδίδεται στην απληστία, την τεμπελιά και την κλοπή. Αφού επιτεθεί σε μια από τις γυναίκες στο ίδρυμα, εξαφανίζεται από το ίδρυμα.
Τελικά, η Παγκόσμια Τράπεζα δεν καταφέρνει να επιβιώσει. Ο κύριος αντίπαλος του Σακάρ στο Χρηματιστήριο, ο Εβραίος χρηματιστής Γκουντερμάν, μαθαίνει για την οικονομική απάτη του Σακάρ και επιτίθεται, χάνοντας μετοχές στην αγορά, υποτιμώντας την τιμή τους και αναγκάζοντας τον Σακάρ να αγοράσει εκατομμύρια μετοχές για να διατηρήσει την τιμή. Κατά την τελική κατάρρευση, η τράπεζα κατέχει το ένα τέταρτο των δικών της μετοχών αξίας 200 εκατομμυρίων φράγκων. Η πτώση της τράπεζας έχει επιπτώσεις σε ολόκληρο τον οικονομικό κόσμο. Πράγματι, όλη η Γαλλία αισθάνεται τη δύναμη της κατάρρευσής της. Οι επιπτώσεις στους χαρακτήρες του μυθιστορήματος είναι καταστροφικές, άλλοι καταστρέφονται εντελώς, άλλοι αυτοκτονούν και άλλοι εξορίζονται, αν και μερικά από τα μέλη της εταιρείας του Σακάρ δραπετεύουν και ο Γκουντερμάν βιώνει ένα ατύχημα. Οι Σακάρ και Αμελέν καταδικάζονται σε ποινές φυλάκισης πέντε ετών. Μέσω της παρέμβασης του αδελφού του Σακάρ, του Εζέν Ρουγκόν, που δεν θέλει έναν αδελφό στη φυλακή, οι ποινές τους μεταβάλλονται και αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη Γαλλία. Ο Σακάρ πηγαίνει στο Βέλγιο και το μυθιστόρημα τελειώνει με την Καρολίν να ετοιμάζεται να ακολουθήσει τον αδερφό της στη Ρώμη.[4]
Έμπνευση Επεξεργασία
Για να γράψει το μυθιστόρημά του, ο Ζολά εμπνεύστηκε από τα οικονομικά σκάνδαλα της εποχής του. Το σκάνδαλο του Παναμά μεγεθύνθηκε με την εκκαθάριση της Εταιρείας του Παναμά στις 4 Φεβρουαρίου 1889, όταν ο Ζολά έγραφε το Χρήμα. Το 1889 επίσης, ένα μήνα αργότερα, κερδοσκοπίες προκάλεσαν την πτώχευση του Comptoir National d'Escompte de Paris, προδρόμου της BNP Paribas και την αυτοκτονία του προέδρου του.
Ο μυθιστοριογράφος εμπνεύστηκε κυρίως από ένα γεγονός που συνέβη επτά χρόνια νωρίτερα, την πτώχευση της Union générale (1881-1882) [5]και την καταδίκη του τραπεζίτη Eugène Bontoux σε φυλάκιση πέντε ετών και την οικονομική καταστροφή του από τη μείωση της αξίας των μετοχών της τράπεζάς του, μετοχές που είχε αγοράσει μαζικά, κατά παράβαση του περί εταιρειών νόμου του 1856. Θεωρώντας ότι το μερίδιο ήταν πολύ υψηλό, οι Ρότσιλντ και ο τραπεζίτης Ζυλ Μιρές της Caisse Générale des Chemins de fer είχαν κερδοσκοπήσει, όπως ο εχθρός του Σακάρ στο μυθιστόρημα, ο τραπεζίτης Γκουντερμάν.[6]
Ο Ζολά αναφέρεται επίσης στη μάχη του Κένινγκρατς (3 Ιουλίου 1866), μάχη του Αυστροπρωσικού Πολέμου, η οποία πυροδότησε ισχυρές κερδοσκοπικές κινήσεις. Τις μέρες που προηγήθηκαν της μάχης, η αγορά ομολόγων είχε πέσει, καθώς πίστευαν ότι ο πόλεμος δεν θα τελείωνε. Η νίκη της Πρωσίας, απρόβλεπτη αλλά πολύ ξεκάθαρη, αντέστρεψε εντελώς την τάση στις αγορές ομολόγων, η οποία άρχισε να αυξάνεται και πάλι απότομα: στις 5 Ιουλίου 1866, η τιμή των γαλλικών ομολόγων αυξήθηκε στο 3%, από 64,40 φράγκα σε 70 φράγκα, αύξηση σχεδόν 10% σε μία μέρα. Ταυτόχρονα, η τιμή του ιταλικού δανείου 5% αυξήθηκε από 42 φράγκα σε 70 φράγκα, αύξηση σχεδόν 40% σε μία συνεδρία. Αυτό το γεγονός οδήγησε στην πτώχευση δύο σημαντικών χρηματιστών, των Doyen και Porché, οι οποίοι είχαν ρισκάρει και υπέστησαν μεγάλες απώλειες.[7]Στο μυθιστόρημα, ο Σακάρ ενημερώνεται για το αποτέλεσμα της μάχης, πριν αυτό κοινοποιηθεί δημόσια, στο σπίτι του αδελφού του Υπουργού Εσωτερικών, και εκμεταλλεύεται την ευκαιρία να αποκομίσει σημαντικά κέρδη.
Ελληνικές μεταφράσεις Επεξεργασία
- μτφ. Ντορέττα Πέππα (Σύγχρονη Εποχή, 1991)
Ταινίες Επεξεργασία
- 1928: L'Argent (από το μυθιστόρημα του Εμίλ Ζολά), ιμπρεσιονιστική ταινία του βωβού κινηματογράφου του Marcel L'Herbier.
- 1936: L'Argent (από το μυθιστόρημα του Εμίλ Ζολά), ταινία του Pierre Billon.
- 1988: L'Argent (από το μυθιστόρημα του Εμίλ Ζολά), τηλεοπτική σειρά του Jacques Rouffio.[8]
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Page complète du livre audio gratuit (γαλλικά)
- Το Χρήμα – Εμίλ Ζολά, 1891- Βιβλιοκριτική (ελληνικά)
- Εμίλ Ζολά: «Το χρήμα». Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή»- Βιβλιοπαρουσίαση (ελληνικά)
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ . «histoire-image.org/fr/etudes/argent-zola».
- ↑ . «www.etudes-litteraires.com/zola-argent».
- ↑ . «Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή».
- ↑ . «schoolmouv.fr/fiches-de-lecture/l-argent-emile-zola/fiche-de-lecture».
- ↑ . «viabooks.fr/article/zola-et-la-curee-financiere». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Οκτωβρίου 2020.
- ↑ . «esprit-riche.com/esprit-riche-a-lu-largent-emile-zola/».
- ↑ Alfred Colling, La Prodigieuse Histoire de la Bourse, p. 279.
- ↑ . «imdb.com/title/L'argent (1988)».