Βικιπαίδεια

Φέιζι Αλιζότι

Αλβανός πολιτικός

Ο Φέιζι Αλιζότι (αλβανικά: Fejzi Alizoti‎‎, 22 Σεπτεμβρίου 1874,[α] Αργυρόκαστρο – 14 Απριλίου 1945, Τίρανα),[7][2] επίσης γνωστός ως Φέιζι Μπέη Αλιζότι (αλβανικά: Fejzi Bey Alizotti‎‎), ήταν Οθωμανός και αργότερα Αλβανός πολιτικός που διετέλεσε Πρόεδρος της Κεντρικής Διοίκησης της Αλβανίας από τον Ιανουάριο μέχρι τον Μάρτιο του 1914. Αν και αναφέρεται συχνά με το αξίωμα του «πρωθυπουργού», ουδέποτε κατείχε τον συγκεκριμένο τίτλο.

Φέιζι Αλιζότι
Ο Φέιζι Αλιζότι
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Fejzi Alizoti‎ (Αλβανικά)
Γέννηση22  Σεπτεμβρίου 1874
Αργυρόκαστρο
Θάνατος14  Απριλίου 1945
Τίρανα
Συνθήκες θανάτουθανατική ποινή
ΕθνικότηταΑλβανοί[1]
Χώρα πολιτογράφησηςΑλβανία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΑλβανικά
Σπουδέςσχολή Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Άγκυρας
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταπολιτικός
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαΠρωθυπουργός της Αλβανίας (Ιανουάριος 1914 – Μάρτιος 1914)
Υπογραφή
δεδομένα

Βιογραφία Επεξεργασία

Σπουδές και δημόσιος βίος Επεξεργασία

Ο Αλιζότι γεννήθηκε στο Αργυρόκαστρο της Αλβανίας, το οποίο τότε ανήκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και προερχόταν από ισχυρή οικογένεια. Προπάππους του ήταν ο Αληζότ Πασάς ο οποίος είχε διοικήσει για σύντομο διάστημα (1787) το πασαλίκι των Ιωαννίνων μετά τον θάνατο του Κουρτ Αχμέτ πασά, μέχρι να ανατραπεί από τον Αλή Πασά. Ο πατέρας του Χασάν Μπέη Αλιζότι ήταν μπέης της περιοχής. Σε ηλικία 8 ετών, ο Αλιζότι στάλθηκε για σπουδές στα Ιωάννινα. Μετά από αυτό αποφοίτησε από το Κλασικό Γυμνάσιο της Θεσσαλονίκης το 1890 και επέστρεψε στο Αργυρόκαστρο. Έπειτα έφυγε για την Κωνσταντινούπολη, όπου σπούδασε οικονομικά και πολιτική διοίκηση στο Μεκτεμπί Μουλκιγιέ.[3]

Μετά την αποφοίτηση του απεστάλη στη Συρία όπου εργάστηκε για την οθωμανική διοίκηση για 3 χρόνια. Αφού πέτυχε στην πρώτη του αποστολή, διορίστηκε νομάρχης Χομς στο Εγιαλέτι της Τρίπολης, και αργότερα στην επαρχία Μπιλετζίκ. Το 1906 έστειλε επιστολή στην Υψηλή Πύλη ζητώντας να μεταφερθεί στις αλβανικές περιοχές. Με την παρέμβαση κάποιων φίλων του στην πρωτεύουσα, μετακινήθηκε στη θέση του νομάρχη της Κορυτσάς. Μετά την Εξέγερση των Νεότουρκων και το νέο σύνταγμα εστάλη στη θέση του νομάρχη του Πρίζρεν στο Βιλαέτι του Κοσσυφοπεδίου μέχρι τον Μάρτιο του 1910, όταν η αναταραχή στα βιλαέτια με αλβανική παρουσία, αυξήθηκε μετά από κατά τόπους εξεγέρσεις του αλβανικού πληθυσμού. Ο Αλιζότι ανακλήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και απεστάλη στη Ρουμανία για μαθήματα εξειδίκευσης. Μετά από 6 μήνες επέστρεψε και ορίστηκε Διοικητής της Ούρφα στη Μικρά Ασία και μετά κυβερνήτης του Αλ-Χουμς στη Δυτική Λιβύη.[5]

Σύμφωνα με τον Ρ. Έλσι, οι Ιταλοί τον συνέλαβαν κατά τη διάρκεια του Ιταλοτουρκικού Πολέμου στη Λιβύη και τον κράτησαν σε στρατόπεδο στην Ιταλία. Εκεί έγινε ένας από τους μεγαλύτερους ιταλόφιλους της αλβανικής ιστορίας, και έγινε πιστός υποστηρικτής των ιταλικών συμφερόντων.[5][8] Σύμφωνα με αλβανικές πηγές, ανακλήθηκε από τις οθωμανικές αρχές και απεστάλη ως διοικητής στα Δωδεκάνησα. Μετά από αυτό, με την έναρξη της αλβανικής εξέγερσης του 1912, οι οθωμανικές αρχές τον έστειλαν μαζί με τον Αμπντύλ Ούπι ως «διαμεσολαβητή» για να καταστείλουν τους Αλβανούς αντάρτες της περιοχής Λαμπίρια που είχαν ήδη συγκεντρωθεί σε Συνέλευση στο Τσέπο του Αργυροκάστρου, και ευθυγράμμισαν τις απαιτήσεις τους με τους αντάρτες του βορρά.[3] Οι απόπειρες ήταν ανεπιτυχείς, ακόμη και αν οι Ούπι και Αλιζότι κατάφεραν να οργανώσουν συνάντηση με τους ηγέτες των ανταρτών στο Τεπελένι στις 18 Αυγούστου.[9] Ο Ισμαήλ Κεμάλ έστειλε επιστολή στον Αλιζότι και του ζήτησε να συμμαχήσουν στον Αυλώνα, μετά την Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας.

Για ένα μικρό χρονικό διάστημα το 1914 ο Αλιζότι ήταν ο χρονικά δεύτερος πρωθυπουργός υπό την αιγίδα της Διεθνούς Επιτροπής Ελέγχου. Υπό τον πρίγκιπα του Βιντ υπηρέτησε ως γενικός γραμματέας του υπουργείου Εσωτερικών και νομάρχης Σκόδρας, εξετάζοντας αξιωματικούς της Αλβανίας που υπήρχαν υποψίες πως είχαν συμμετάσχει στην Ισλαμική εξέγερση. Ήρθε σε έντονες διαμάχες με τον Εσάντ Τοπτάνι και την παράλληλη κυβέρνησή του στο Δυρράχιο. Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου συνεργάστηκε με τις αυστριακές δυνάμεις κατοχής ως Οικονομικός Διευθυντής του Συμβουλίου Πολιτικής Διοίκησης που ίδρυσε ο Άουγκουστ Ρίτερ φον Κραλ (1869-1953).[5]

Ο Αλιζότι ήταν υπουργός οικονομικών της Αλβανίας την περίοδο 1918–1920. Ήταν ένα από τα εξέχοντα μέλη του Συνεδρίου του Δυρραχίου. Αργότερα, το 1920, υιοθέτησε αντίπαλη στάση προς το Συνέδριο της Λούσνια, το οποίο αντικατέστησε τη φιλοϊταλική κυβέρνηση του Δυρραχίου με μια νέα, εγκαθιδρύοντας την εδαφική κυριαρχία της Αλβανίας. Σύμφωνα με τα απομνημονεύματα του Σεΐφι Βιλαμάσι (1883–1975), ο Αλιζότι μαζί με τους Μουσταφά Μερλίκα-Κρούγια, Μυφίντ Λιμπόχοβα και Σαμί Μπέη Βριόνι προσπάθησαν να απαγορεύσουν στους αντιπροσώπους να συμμετάσχουν στο συνέδριο της Λούσνια.[10] Ο Αχμέτ Ζόγου τον αποκάλεσε «προδότη» γι' αυτό. Μετά την αποτυχία των προσπαθειών, ο Αλιζότι δραπέτευσε για σύντομο διάστημα στην Κέρκυρα, αποφεύγοντας οποιαδήποτε αντίδραση από τους υποστηρικτές του συνεδρίου.[11]

Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του Ιουνίου του 1924 υποστήριξε τον Αχμέτ Ζόγου, ο οποίος τον χρειαζόταν λόγω των καλών του σχέσεων με τους Ιταλούς. Μετά την άνοδο του Ζόγου στην εξουσία, ο Αλιζότι έλαβε μέρος σε διάφορες διαπραγματεύσεις μεταξύ Αλβανίας και Ιταλίας,[8] παίρνοντας πάντα το μέρος της Ιταλίας εις βάρος των αλβανικών συμφερόντων.[12] Από τον Φεβρουάριο έως τον Οκτώβριο του 1927 ήταν υπουργός οικονομικών και για σύντομο διάστημα αντικατέστησε τον σύμμαχο και φίλο του Ιλίαζ Βριόνι. Είχε σημαντικό ρόλο στην διακήρυξη της αλβανικής μοναρχίας το 1928. Ο Αλιζότι πρότεινε ο Ζογ να καλείται όχι μόνο «βασιλιάς της Αλβανίας» αλλά και «βασιλιάς των Αλβανών», ώστε να συμπεριλαμβάνονται και οι Αλβανοί εκτός συνόρων.[13] Κατά την ιταλική κατοχή, υπηρέτησε και πάλι ως υπουργός οικονομικών στη δοσιλογική κυβέρνηση του Σεφτσέτ Βερλάτσι από τις 12 Απριλίου 1939 έως το 1940. Επιπλέον, ήταν μέλος του Αλβανικού Φασιστικού Κόμματος και υπεύθυνος για την έκδοση του περιοδικού του κόμματος. Αργότερα, διετέλεσε πολιτικός επίτροπος στην περιοχή του Κοσσυφοπεδίου, η οποία είχε παραχωρηθεί στην Αλβανία από τις δυνάμεις του Άξονα.[14]

Θάνατος και δημόσια μνήμη Επεξεργασία

Συνελήφθη στις 14 Απριλίου 1945 από τη νέα κομμουνιστική κυβέρνηση και παραπέμφθηκε σε Ειδικό Δικαστήριο (υπό την προεδρία του υψηλόβαθμου κομμουνιστή, Κότσι Τζότζε) που τον καταδίκασε σε θάνατο, ενώ η οικογένειά του υπέστη διώξεις. Κατά τη διάρκεια ολόκληρης της κομμουνιστικής περιόδου, αποκαλούνταν «προδότης, δωσίλογος, φεουδαρχικός, διεφθαρμένος και Ιταλός πράκτορας». Ο γιος του Ριζά Αλιζότι (1915–1947) συνελήφθη και κατηγορήθηκε ότι ήταν κατάσκοπος και σαμποτέρ των πετρελαϊκών πεδίων της Κούτσοβα με μια ομάδα άλλων μηχανικών γνωστών ως «Ομάδα των σαμποτέρ» (αλβανικά: Grupi i sabotatorëve‎‎).[15] Εκτελέστηκε στις 10 Οκτωβρίου 1947 με απαγχονισμό.[16]  

Eιδική αναφορά σε γνωστό ρητό («... υπάρχει πνευματική υπερπαραγωγή στην Αλβανία») του Αλιζότι για την τριτοβάθμια εκπαίδευση έγινε κατά τη διάρκεια της κομμουνιστικής εποχής, θεωρώντας ότι το 80-85% των Αλβανών ήταν αναλφάβητοι.[17][18]

Σημειώσεις Επεξεργασία

  1. ↑ Αλβανικές πηγές τοποθετούν το έτος γέννησης το 1868 [2][3][4] ή το 1876, ενώ ο Έλσι το 1874[5][6] ή το 1876.[6] Το 1874 είναι η πιό πιθανή χρονολογία δεδομένου ότι οι αλβανικές πηγές δέχονται επίσης ότι τελείωσε το γυμνάσιο το 1890.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ www.oncevatan.com.tr/azem-galica-arnavut-direniscinin-destan-yaratan-yasam-oykusu-makale,53044.html.
  2. ↑ 2,0 2,1 Aliko, Tomor (2007), Genocide on the intellectual elite of the Albanian nation under the communist terror, Tirana: Shtypshkronja "MALUKA", σελ. 130, http://www.arct.org/pdf/genocidi-121-150.pdf, ανακτήθηκε στις 2019-07-27 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Eugen Shehu (2013-09-08), Fejzi Alizoti, komisar i tokave te lirueme shqiptare, Dielli, http://gazetadielli.com/fejzi-alizotikomisari-i-tokave-te-lirueme-shqiptare/, ανακτήθηκε στις 2019-07-27 
  4. ↑ Pjetër Pepa (2003). The criminal file of Albania's communist dictator. Uegen. σελ. 18. ISBN 9789992754276. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Elsie, Robert (2010). Historical Dictionary of Albania. Lanham: Scarecrow Press. σελ. 10–11. ISBN 978-0810861886. 
  6. ↑ 6,0 6,1 Robert Elsie (24 Δεκεμβρίου 2012). A Biographical Dictionary of Albanian History. I. B. Tauris. σελ. 10. ISBN 978-1780764313. 
  7. ↑ Oliverta Lila (2012-12-02), Fejzi Alizoti, Dorëzohen kujtimet e ministrit të Ismail Qemalit, Gazeta Shqip, https://www.gazeta-shqip.com/2012/12/02/fejzi-alizoti-dorezohen-kujtimet-e-ministrit-te-ismail-qemalit/, ανακτήθηκε στις 2019-07-27 [νεκρός σύνδεσμος]
  8. ↑ 8,0 8,1 Massimo Borgogni (2007), Tra continuità e incertezza. Italia e Albania (1914-1939). La strategia politico-militare dell'Italia in Albania fino all'Operazione "Oltre Mare Tirana", Franco Angeli, σελ. 135, ISBN 978-8846487889, https://books.google.com/books?id=G44J6yboRb8C&pg=PA135&dq=fejzi+alizoti&hl=en&sa=X&ei=k8DpUumcCamysASoyICQBg&ved=0CF4Q6AEwCTgK#v=onepage&q=fejzi%20alizoti&f=false 
  9. ↑ Gazmend Shpuza (1999), Në prag të pavarësisë, Eagle Press, σελ. 146–147, ISBN 9781891654046, https://books.google.com/books?id=RJu4AAAAIAAJ&q=fejzi+alizoti&dq=fejzi+alizoti&hl=en&sa=X&ei=E4DqUoadC7HjsAS8wIKQCA&ved=0CDUQ6AEwAjge 
  10. ↑ Sejfi Vllamasi (1995), «VI», Ballafaqime politike në Shqipëri (1897-1942): kujtime dhe vlerësime historike, Shtëpia Botuese "Marin Barleti", OCLC 37228559, http://www.mnvr.org/ballafaqime-politike-ne-shqiperi-1897-1942-periudha-e-gjashte/ 
  11. ↑ Muin Çami (1976), Lufta e popullit shqiptar per çlirimin kombetar, 1918-1920: përmbledhje dokumentesh, II, Akademia e Shkencave e RPSH, Instituti i Historisë, σελ. 58, OCLC 16130971, https://books.google.com/books?id=A4O4AAAAIAAJ&q=fejzi+alizoti&dq=fejzi+alizoti&hl=en&sa=X&ei=y6rqUqOgK5LlsASUzoLoCQ&ved=0CFQQ6AEwBzgo 
  12. ↑ Giovanni Zamboni (1970), Mussolinis Expansionspolitik auf dem Balkan Italiens Albanienpolitik vom 1. bis z. 2. Tiranapakt im Rahmen d. italien.-jugoslaw. Interessenkonflikts u.d. italien. imperialen Bestrebungen in Südosteuropa., Hamburger historische Studien, 2, σελ. 111, OCLC 560782883, https://books.google.com/books?id=TYwbAAAAMAAJ&q=fejzi+alizoti&dq=fejzi+alizoti&hl=en&sa=X&ei=Gn7qUracLIzgsATehIDoBw&ved=0CF0Q6AEwCTgU 
  13. ↑ Aurela Anastasi (1998), Institucionet politike dhe e drejta kushtetuese në Shqipëri (1912-1939), Luarasi, σελ. 128, ISBN 9789992760628, https://books.google.com/books?id=Ca1BAQAAIAAJ&q=fejzi+alizoti&dq=fejzi+alizoti&hl=en&sa=X&ei=AazqUoL2DurLsATVwoHACA&ved=0CFQQ6AEwBzgy 
  14. ↑ Roszkowski, Wojciech· Kofman, Jan (2016). Biographical Dictionary of Central and Eastern Europe in the Twentieth Century. New York: Routledge. σελ. 1925-6. ISBN 9781317475934. 
  15. ↑ Owen Pearson (Centre for Albanian Studies) (2006), Albania in the Twentieth Century, A History, III: Albania as Dictatorship and Democracy, 1945-99, London: I. B. Tauris, σελ. 221, 228, ISBN 978-1845111052, https://books.google.com/books?id=TBYWAQAAMAAJ&q=alizoti&dq=alizoti&hl=en&sa=X&ei=Iyr0UsebO6zhsATlx4HgBQ&ved=0CEoQ6AEwBg 
  16. ↑ Aliko, Tomor (2007), Genocide on the intellectual elite of the Albanian nation under the communist terror, Tirana: Shtypshkronja "MALUKA", σελ. 97, http://www.arct.org/pdf/genocidi-121-150.pdf, ανακτήθηκε στις 2019-07-27 
  17. ↑ Instituti i Gjuhësisë dhe i Letërsisë (Akademia e Shkencave e RPSH); Universiteti Shtetëror i Tiranës. Instituti i Historisë dhe i Gjuhësisë (1987). Studime filologjike. 41. Akademia e Shkencave e RPSSH; Instituti i Gjuhësisë dhe i Letërsisë. σελ. 9. 
  18. ↑ Enver Hoxha (1979), Për arsimin dhe edukatën: përmbledhje veprash, Shtëpia Botuese "8 Nëntori", σελ. 181, OCLC 12776728, https://books.google.com/books?id=8n1CAQAAIAAJ&q=fejzi+alizoti&dq=fejzi+alizoti&hl=en&sa=X&ei=sLXqUvaMFIiqsQTSwoGgCg&ved=0CF0Q6AEwCDge 
Πολιτικά αξιώματα


Προκάτοχος
Ισμαήλ Κεμάλ 		Προσωρινός Πρωθυπουργός της Αλβανίας
22 Ιανουαρίου 1914–7 Μαρτίου 1914 		Διάδοχος
Τουρχάν Πασά Περμέτι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Φέιζι_Αλιζότι&oldid=9959632"