Χριστουγεννιάτικο γραμματόσημο
Χριστουγεννιάτικο γραμματόσημο είναι ένα γραμματόσημο με χριστουγεννιάτικο θέμα, κατάλληλο για χρήση κατά την περίοδο των εορτών των Χριστουγέννων, όπως σε χριστουγεννιάτικες κάρτες. Πολλές χώρες εκδίδουν πλέον τέτοια γραμματόσημα, που (σε αντίθεση με τις χριστουγεννιάτικες σφραγίδες) μπορούν να χρησιμοποιηθούν όλο το έτος, αν και σε κάποιες χώρες έχουν μειωμένη τιμή και προορίζονται για χρήση αποκλειστικά σε χριστουγεννιάτικες κάρτες. Συνήθως εμφανίζονται σε κυκλοφορία από τον Οκτώβριο μέχρι τις αρχές Δεκεμβρίου και τυπώνονται σε μεγάλες ποσότητες.
Ιστορία Επεξεργασία
Είναι αμφιλεγόμενο και αμφίσημο, αναλόγως του ορισμού, το ποιο υπήρξε το πρώτο χριστουγεννιάτικο γραμματόσημο στην ιστορία. Το καναδικό γραμματόσημο με τον χάρτη του 1898 φέρει φράση «XMAS 1898», αλλά στην πραγματικότητα εκδόθηκε για την έναρξη της χρήσεως της ενιαίας τιμής της μιας πένας ταχυδρομικών τελών για όλη τη Βρετανική Αυτοκρατορία. Η σύνδεση με τα Χριστούγεννα αποδίδεται στην εξής, παλαιόθεν κυκλοφορούσα, φήμη: ο αντικυβερνήτης (και πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου) του Οντάριο Γουίλιαμ Μούλοκ πρότεινε να εκδοθεί στις 9 Νοεμβρίου, «προς τιμήν του Πρίγκιπος» (εννοώντας τον Πρίγκιπα της Ουαλίας), αλλά όταν η Βασίλισσα Βικτώρια τον ρώτησε ενοχλημένη «ποιού πρίγκιπα;», ο Μούλοκ της απάντησε ετοιμόλογα: «Μα βεβαίως, Κυρία, του Πρίγκιπος της Ειρήνης.»[1]
Το 1935 οι Βρετανικές Ένοπλες Δυνάμεις στην Αίγυπτο εφοδιάστηκαν με ένα γραμματόσημο που έφερε τη σφραγίδα «Xmas 1935». Δεδομένου ότι επρόκειτο για προπληρωμένο ταχυδρομικό τέλος, μετά το 1960 συγκαταλέγεται στους καταλόγους Stanley Gibbon ως κανονικό γραμματόσημο, αλλά χωρίς να φέρει κάποια χριστουγεννιάτικη εικόνα.[2]
Το 1937 τα αυστριακά ταχυδρομεία εξέδωσαν δύο «γραμματόσημα ευχών Χριστουγέννων», που απεικόνιζαν ένα τριαντάφυλλο και σύμβολα των ζωδίων. Τα πρώτα γραμματόσημα με πραγματικά χριστουγεννιάτικο εικονογραφικό θέμα εμφανίσθηκαν το 1939, όταν η Βραζιλία εξέδωσε 4 γραμματόσημα με σχέδια των Τριών Μάγων με το Αστέρι της Βηθλεέμ, ενός αγγέλου με ένα βρέφος, του Σταυρού του Νότου με βρέφος και μιας μητέρας με το παιδί της. Εκδόθηκαν όμως ως «semi-postal», δηλαδή με επιπλέον αντίτιμο με φιλανθρωπικό προορισμό, οπότε το σύνολο του αντιτίμου δεν αποτελεί προπληρωμένο ταχυδρομικό τέλος. Το πρώτο απολύτως κανονικό γραμματόσημο με χριστουγεννιάτικο θέμα (σκηνή της Χριστού Γεννήσεως) ήταν ένα ουγγρικό γραμματόσημο του 1943 (είχε προηγηθεί και ουγγρικό semi-postal το 1941).
Το επόμενο χριστουγεννιάτικο γραμματόσημο εμφανίσθηκε το 1951, όταν η Κούβα κυκλοφόρησε σχέδια με αλεξανδρινά και καμπάνες. Ακολούθησαν η Αϊτή (το 1954), το Λουξεμβούργο και η Ισπανία (1955).
Μέχρι το 1990 περί τις 160 ταχυδρομικές υπηρεσίες είχαν εκδώσει χριστουγεννιάτικα γραμματόσημα, και οι περισσότερες εξέδιδαν σε ετήσια βάση. Οι μουσουλμανικές χώρες αποτελούν τη μεγαλύτερη ομάδα χωρών που δεν εκδίδουν τέτοια γραμματόσημα, με εξαίρεση την Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία εκδίδει χριστουγεννιάτικα γραμματόσημα από το 1995.
Σχέδια Επεξεργασία
Αν και κάποιες τροπικές νησιωτικές χώρες εκδίδουν μεγάλου μεγέθους χριστουγεννιάτικα γραμματόσημα, που αποσκοπούν κυρίως στην αγορά των συλλεκτών γραμματοσήμων, για τις υπόλοιπες αυτά είναι «γραμματόσημα εργασίας», που χρησιμεύουν για την αποστολή μεγάλου αριθμού ευχετηρίων καρτών. Τείνουν έτσι να έχουν συνηθισμένες διαστάσεις και τη συνηθισμένη γκάμα τιμών.
Η ποικιλία των σχεδίων είναι ευρύτατη. Αρχίζουν από την καθαρώς θρησκευτική απεικόνιση της γεννήσεως του Ιησού Χριστού και καταλήγουν σε εκκοσμικευμένα θέματα, όπως χριστουγεννιάτικα δέντρα, στεφάνια, Αγιοβασίληδες, κλπ...[3] Η ταχυδρομική υπηρεσία μιας χώρας μπορεί να διατηρεί ένα ενιαίο θέμα επί αρκετά χρόνια και μετά να το αλλάξει ριζικά, σε κάποιες περιπτώσεις σαν για να ακολουθήσει ένα «ρεύμα μόδας» από άλλες χώρες. Π.χ. κατά τη δεκαετία του 1970 πολλές χώρες κυκλοφόρησαν χριστουγεννιάτικα γραμματόσημα με ζωγραφιές παιδιών, συχνά με το όνομα και την ηλικία του νεαρού καλλιτέχνη να αναγράφονται.
Χρήση Επεξεργασία
Η συνήθης χρήση των χριστουγεννιάτικων γραμματοσήμων είναι να επικολληθούν γρήγορα σε έναν σωρό από χριστουγεννιάτικες κάρτες προς αποστολή. Στην εποχή των ηλεκτρονικών μηνυμάτων, τα χριστουγεννιάτικα γραμματόσημα μπορεί να αποτελούν τη μεγαλύτερη χρήση γραμματοσήμων ολόκληρου του έτους για κάποιους ανθρώπους. Στην Αυστραλία και στην Ολλανδία τα χριστουγεννιάτικα γραμματόσημα πωλούνται σε χαμηλότερη τιμή, αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν μετά τις γιορτές μαζί με πρόσθετα γραμματόσημα για να συμπληρωθεί το σωστό αντίτιμο.
Φιλοτελισμός Επεξεργασία
Τα Χριστούγεννα αποτελούν δημοφιλές θέμα για θεματικές συλλογές γραμματοσήμων. Τυπώνονται σε αρκετά μεγάλες ποσότητες, οπότε δεν είναι δύσκολο να αποκτηθούν με πολύ μικρό κόστος. Προκλήσεις για τους συλλέκτες είναι τότε η απόκτηση φακέλων με τις κατάλληλες σφραγίδες, όπως μια σφραγίδα με ημερομηνία ανήμερα τα Χριστούγεννα (σε κάποιες χώρες τα ταχυδρομικά γραφεία λειτουργούν εκείνη την ημέρα), ή από μία συγκεκριμένη τοποθεσία, όπως π.χ. τη Νήσο των Χριστουγέννων.
Η «Φιλοτελική Λέσχη Χριστουγέννων» (Christmas Philatelic Club) ιδρύθηκε το 1969 στις ΗΠΑ από συλλέκτες χριστουγεννιάτικων γραμματοσήμων και εκδίδει το τριμηνιαίο περιοδικό Yule Log.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Michael O. Nowlan (14 Ιουλίου 1999). «Michael O. Nowlan, "How The First Christmas Stamp Came To Be"». Professional Stamp Experts. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Δεκεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2015.
- ↑ http://www.gbos.org.uk/index.php/Country_List/13 Αρχειοθετήθηκε 2019-01-04 στο Wayback Machine. www.gbos.org.uk
- ↑ Correspondent, Jonathan Petre, Religion (12 Ιουλίου 2004). «Secular Christmas stamps attacked» – μέσω www.telegraph.co.uk.
Πηγές Επεξεργασία
- Waller Sager & Kathleen Berry: 75 Years of Christmas Stamps (1971)
- Everleigh Foster: Christmas Stamps of the World (American Topical Association Handbook 120, 1990)