Χωριστή συλλογή αποβλήτων στην Ιταλία

Στην Ιταλία, η χωριστή συλλογή αποβλήτων πραγματοποιείται σε μεγάλο μέρος της εθνικής επικράτειας, αν και με έντονες γεωγραφικές διαφοροποιήσεις, γεγονός που οφείλεται στην ανομοιογενή ιστορική εξέλιξη της χώρας.

Επίπεδα συλλογής

Οι ιταλικοί δήμοι που σημειώνουν σημαντική πρόοδο, με ποσοστό χωριστής συλλογής αποβλήτων που ξεπερνά το 80%, είναι πολυάριθμοι. Ανάμεσα στις μεγάλες πόλεις με πληθυσμό άνω των 500.000 κατοίκων, την πρώτη θέση κατέχει το Μιλάνο, όπου το 2015 το ποσοστό χωριστής συλλογής που καταγράφηκε ανέρχεται στο 48,93%. Ακόμα, το 2015, το Τορίνο έφτασε το 42,8%, ενώ το 2009, το Σαλέρνο έγινε η «πρωτεύουσα» όσον αφορά τη χωριστή συλλογή αποβλήτων στην χώρα, καταγράφοντας το υψηλότερο ποσοστό (72%), το οποίο έπειτα, στα τέλη Οκτώβρη, ανήλθε στο 74,16%.

Χρωματικός κώδικας

Κάδοι χωριστής συλλογής αποβλήτων στην Τοσκάνη

 Αν και το πρότυπο EN 16403:2012 (Waste management - Waste visual elements) του 2012, στο σημείο 5 επιλύει το ζήτημα του χρωματικού κώδικα των απορριμμάτων. Παρόλα αυτά, ο κώδικας δεν εφαρμόζεται ομοιόμορφα, καθώς κάθε δήμος ή επιχείρηση αποφασίζει ελεύθερα, πράγμα το οποίο πολλοί το θεωρούν ως εμπόδιο για την ορθή εφαρμογή της χωριστής συλλογής των αποβλήτων.  

Γεωγραφικές διαφοροποιήσεις

Οι μέθοδοι ξεχωριστής συλλογής αποβλήτων διαφοροποιούνται ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή. Ξεκινώντας από ένα  σύστημα «βαριάς συλλογής πολλαπλών υλών» (μεταλλικές συσκευασίες, γυαλί, πλαστικό), ευρέως διαδεδομένο στην Τοσκάνη, την Εμίλια-Ρομάνια, το Λάτσιο και το Βένετο, περνάμε σε ένα σύστημα συλλογής μεταλλικών κουτιών και γυαλιού, που εφαρμόζεται στο Πεδεμόντιο, τη Λιγουρία, σε μέρος της Λομβαρδίας και της Καλαβρίας (συγκεκριμένα μόνο στη ζώνη του Ρέτζιο). Έπειτα, σε ένα κομμάτι της Εμιλία-Ρομάνια και του Τρεντίνο-Άλτο Άντιτζε, συναντάμε ένα σύστημα συλλογής μόνο μεταλλικών συσκευασιών, και τέλος, φτάνουμε στο πιο πρόσφατο και καινοτόμο σύστημα «ελαφριάς συλλογής πολλαπλών υλών» (μεταλλικές συσκευασίες και πλαστικό) που εφαρμόζεται σε μέρος της Λομβαρδίας, στο Φρίουλι-Βενέτσια Τζούλια, στο Βένετο, την Πούλια, την Καλαβρία, τη Σικελία, την Καμπανία, τη Λε Μάρκε και σε μέρος του Πιεμόντε.

Μεγάλες πόλεις

Όσον αφορά τις μεγάλες πόλεις, παραθέτουμε ορισμένες συνοπτικές πληροφορίες:

• Στο Μιλάνο, η χωριστή συλλογή αποβλήτων εφαρμόζεται σε όλη τη δημοτική περιοχή με τη μέθοδο «πόρτα-πόρτα»: τροχοφόροι κάδοι διαμοιράστηκαν σε κάθε πολυκατοικία (πράσινους για γυαλί και άσπρους για χαρτί), ενώ οι κάτοικοι προμηθεύτηκαν ειδικές σακούλες (κίτρινες για πλαστικό και μέταλλο και διαφανείς για σύμμεικτα). Η χωριστή συλλογή οργανικών απορριμμάτων εισήχθη σταδιακά και έγινε υποχρεωτική για όλους από το 2014.

• Στη Ρώμη, για τη χωριστή συλλογή αποβλήτων χρησιμοποιούνται  είτε κάδοι με πολλαπλά στόμια (λευκοί για χαρτί, μπλε για πλαστικό και μέταλλο, καφέ για οργανικά, πράσινο για γυαλί), είτε απλοί κάδοι (γκρι για τα σύμμεικτα). Η μέθοδος «πόρτα-πόρτα» πρόσφατα εφαρμόστηκε πειραματικά σε ορισμένες γειτονιές.

• Στη Νάπολη, όπου έχουν υπάρξει προβλήματα αναφορικά με τη χωριστή συλλογή, εφαρμόζεται ένα σύστημα «πόρτα-πόρτα», σε ορισμένες μόνο γειτονιές, όπου τα απορρίμματα χωρίζονται σε πέντε κατηγορίες: χαρτί, γυαλί, πολλαπλές ύλες (πλαστικό και μέταλλο), οργανικά και σύμμεικτα. Για τον υπόλοιπο πληθυσμό, δηλαδή στο μεγαλύτερο μέρος της πόλης, εφαρμόζεται η χωριστή συλλογή με κάδους τύπου καμπάνας, κίτρινους για πλαστικό και μεταλλικά κουτιά και πράσινους για γυαλί, καθώς και γκρι κάδους για τα σύμμεικτα και καφέ για τα οργανικά.

• Στο Τορίνο, η μέθοδος «πόρτα-πόρτα» διαδόθηκε σταδιακά σε ένα μεγάλο μέρος της πόλης. Στην υπόλοιπη πόλη, η χωριστή συλλογή γίνεται με κάδους πέντε διαφορετικών ειδών: σύμμεικτα, οργανικά, χαρτί, πλαστικό, γυαλί και μεταλλικά κουτιά.

• Ση Φλωρεντία, η χωριστή συλλογή εφαρμόζεται με ποικίλους τρόπους, καθώς προβλέπονται, ανάλογα με τη ζώνη, μεγαλύτεροι ή μικρότεροι κάδοι, συλλογή «πόρτα-πορτά», ακόμα και κάδοι πακτωμένοι στο έδαφος.

• Στο Παλέρμο, η χωριστή συλλογή γίνεται με τη μέθοδο «πόρτα-πόρτα» στο κέντρο και σε ορισμένες συνοικίες, ενώ στις άλλες τρεις ζώνες υπάρχουν κάδοι χωρισμένοι σε τέσσερις κατηγορίες: χαρτί, πλαστικό, γυαλί και μέταλλο, σύμμεικτα.

• Στη Μπολόνια, στην περιφέρεια χρησιμοποιούνται κίτρινοι κάδοι για το πλαστικό, μπλε για το χαρτί, καφέ για τα οργανικά, γκρι για τα σύμμεικτα και πράσινοι κάδοι-καμπάνες για το γυαλί και το μέταλλο. Στο ιστορικό κέντρο, το χαρτί (μπλέ σακούλες), το πλαστικό (κίτρινες σακούλες) και τα σύμμεικτα συλλέγοντα πόρτα-πόρτα, ενώ το γυαλί και τα μεταλλικά κουτάκια σε συγκεκριμένα σημεία ανακύκλωσης. Στις λοφώδεις περιοχές της πόλης, εφαρμόζεται η οικιακή περισυλλογή χαρτιού (μπλε σακούλες), πλαστικού (κίτρινες σακούλες), οργανικών (καφέ τροχοφόροι κάδοι) και συμμείκτων (γκρι τροχοφόροι κάδοι), ενώ το γυαλί και το μέταλλο συλλέγονται στους πράσινους κάδους-καμπάνες.

Στην παραπάνω σύνοψη παραλείπονται τα ληγμένα φάρμακα, οι άδεις μπαταρίες, τα λάδια μαγειρικής και τα ογκώδη απορρίμματα, για τα οποία σε κάθε πόλη εφαρμόζονται διαφορετικές πρακτικές περισυλλογής και συνεισφοράς. Ακόμα, σε κάποιες πόλεις υπάρχουν ειδικοί κάδοι για τη χωριστή συλλογή μεταχειρισμένων ρούχων.

Συσκευασίες και χάρτινες συσκευασίες ποτών

Σύμφωνα με τον ιταλικό νόμο, οι δήμοι (8047) έχουν αναλάβει τη διαχείριση και ανάπτυξη της χωριστής συλλογής αποβλήτων σύμφωνα με το σύστημα το οποίο κρίνουν ως το καταλληλότερο για την εκάστοτε περιοχή. Ωστόσο, μόλις 1906 δήμοι έχουν λάβει τον απαραίτητο εξοπλισμό. Χάρη στην παραπάνω συμφωνία, κατέστη δυνατή η σταδιακή επέμβαση στις εκάστοτε τοπικές πραγματικότητες έτσι ώστε να μη μεταβληθεί το σύστημα συλλογής τους και να προστεθούν οι χάρτινες συσκευασίες ποτών και κυρίως το χαρτί. Με αυτό τον τρόπο, χάρη στη χωριστή συλλογή αυξάνεται η ποσότητα των χάρτινων συσκευασιών που ανακυκλώνονται στις ιταλικές χαρτοβιομηχανίες.

Το 2008, οι πολίτες που έχουν πρόσβαση στη χωριστή συλλογή χάρτινων συσκευασιών ξεπερνούσαν τα 24 εκατομμύρια, δηλαδή περίπου το 42% του πληθυσμού, συμπεριλαμβανομένων των μεγαλύτερων ιταλικών πόλεων (Ρώμη, Μιλάνο, Τορίνο, Βενετία, Τάραντας, Μόντενα κλπ.).

Σε κάποιες περιοχές, η περισυλλογή των υλικών αυτών πραγματοποιείται είτε μαζί με «πολλαπλές ύλες» (πλαστικό, αλουμίνιο, γυαλί κλπ.), είτε μεμονωμένα. Στις περιπτώσεις αυτές, οι χάρτινες συσκευασίες από τα ποτά διαχωρίζονται και στέλνονται για ανακύκλωση σε μια συγκεκριμένη χαρτοβιομηχανία όπου, χάρη στην ομοιομορφία των υλικών, παράγεται νέο χαρτί, που προορίζεται κυρίως για γραφική χρήση. Το χαρτί αυτό μπορεί να είναι δυο ειδών: είτε χρώματος λευκό-κρεμ, είτε χρώματος ταμπά. Στη χαρτοβιομηχανίας αυτή, σε αντίθεση με άλλες χαρτοβιομηχανίες οι οποίες ανακυκλώνουν χάρτινες συσκευασίες, είναι επίσης δυνατή η περισυλλογή του κλάσματος  πολυαιθυλενίου και αργιλίου για την παραγωγή δευτερογενούς ύλης πλαστικού, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο πεδίο της χύτευσης του πλαστικού. Η οικολογική αυτή ύλη είναι γνωστή ως Ecoallene.