MASH (ταινία)
Η ταινία MASH (ή M*A*S*H) είναι σατιρική μαύρη κωμωδία παραγωγής 1970 σε σκηνοθεσία Ρόμπερτ Όλτμαν και με πρωταγωνιστές τους Ντόναλντ Σάδερλαντ, Έλιοτ Γκουλντ και Τομ Σκέριτ. Το μυθιστόρημα του Ρίτσαρντ Χούκερ στο οποίο βασίζεται η ταινία αναφέρεται σε μια κινητή μονάδα γιατρών στον Πόλεμο της Κορέας[1]. Ο σκηνοθέτης όμως είχε ως σκοπό να ασκήσει κριτική στον Πόλεμο του Βιετνάμ που διαδραματιζόταν εκείνη την περίοδο και γι' αυτό τον λόγο αφαίρεσε κάθε αναφορά του σεναρίου πάνω στον Πόλεμο της Κορέας. Η επιτυχία της ταινίας είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία τηλεοπτικής σειράς με το όνομα M*A*S*H που έκανε επίσης επιτυχία. Στην Ελλάδα η ταινία κυκλοφόρησε αρχικά με τον τίτλο Κ.Ι.Μ.Α.Σ. (Κινητή Ιατρική Μονάδα Αμερικανικού Στρατού).
| M*A*S*Η MASH | |
|---|---|
 | |
| Σκηνοθεσία | Ρόμπερτ Όλτμαν |
| Παραγωγή | Ίνγκο Πρέμινγκερ |
| Σενάριο | Ρίτσαρντ Λάρντλερ Ρίτσαρντ Χούκερ (Μυθιστόρημα) |
| Βασισμένο σε | MASH: A Novel About Three Army Doctors |
| Πρωταγωνιστές | Ντόναλντ Σάδερλαντ Έλλιοτ Γκουλντ Τομ Σκέριτ Σάλι Κέλερμαν |
| Μουσική | Τζόνι Μάντελ |
| Φωτογραφία | Χάρολντ Ε. Στάιν |
| Μοντάζ | Danford B. Greene |
| Εταιρεία παραγωγής | 20th Century Fox |
| Διανομή | 20th Century Fox και Netflix |
| Πρώτη προβολή |  25/1/1970 |
| Κυκλοφορία | 1970 |
| Διάρκεια | 116 λεπτά |
| Προέλευση | Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής |
| Γλώσσα | Αγγλικά |
| δεδομένα () | |
Το 1996 η ταινία χαρακτηρίστηκε από την Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου ως «πολιτιστικά, αισθητικά και ιστορικά σημαντική» και επιλέχθηκε να ενταχθεί στο Εθνικό Μητρώο Κινηματογράφου των Ηνωμένων Πολιτειών.[2]
Υπόθεση Επεξεργασία
Κατά τη διάρκεια του Πολέμου στην Κορέα, το 1951, οι Ντιουκ Φόρεστ (Τομ Σκέριτ) και Χόκαϊ «Ανοιχτομάτης» Πιρς (Ντόναλντ Σάδερλαντ), δυο νεαροί χειρουργοί σε κινητό νοσοκομείο, προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την καθημερινή φρίκη του πολέμου υιοθετώντας έναν διαφορετικό τρόπο ζωής. Έχοντας στο πλάι τους τον μυστηριώδη χειρουργό θώρακος Τζον Μακινταϊρ «το καμάκι» (Έλιοτ Γκουλντ), βιώνουν μια σειρά επεισοδίων όπως τον αγώνα αμερικανικού ποδοσφαίρου με μια άλλη στρατιωτική μονάδα, το ταξίδι στο Τόκιο για να χειρουργήσουν τον γιο ενός γερουσιαστή και να παίξουν γκολφ και την ανακάλυψη ότι η αδελφή προϊσταμένη, Μάργκαρετ Χούλιχαν (Σάλι Κέλερμαν), είναι φυσική ξανθιά, που δείχνουν ότι ακόμη και μέσα στη λαίλαπα του πολέμου υπάρχει χώρος για χαμόγελο και χιούμορ.
Πληροφορίες Επεξεργασία
Το 1970, ήταν σημαντική χρονιά για την καριέρα του Ρόμπερτ Όλτμαν, καθώς είχε την ευκαιρία να πλάσει το πρώτο του μεγάλο αριστούργημα την αντιπολεμική σάτιρα MASH. Ο 45χρονος τότε σκηνοθέτης είχε ήδη σκηνοθετήσει 4 μέτριες ταινίες και δέχτηκε να αναλάβει μια ταινία που ασκεί σκληρή κριτική στα δεινά του πολέμου με σατιρικό τρόπο, εφόσον άλλοι 14 σκηνοθέτες την απέρριψαν. Η ταινία είναι βασισμένη στο μυθιστόρημα Ρίτσαρντ Χούκερ MASH: A Novel About Three Army Doctors και το σενάριο που διασκεύασε ο Ρίτσαρντ Λάντνερ φέρει ριζοσπαστικές αλλαγές σε σχέση με το μυθιστόρημα. Ο ίδιος ο Όλτμαν χαρακτήρισε το μυθιστόρημα ρατσιστικό και υποστήριξε ότι ενώ χρησιμοποίησε το σενάριο του Λάντνερ, σε πολλές περιπτώσεις ώθησε τους ηθοποιούς να αυτοσχεδιάσουν. Ο Όλτμαν είχε ως σκοπό να ασκήσει κριτική στον Πόλεμο του Βιετνάμ που διαδραματιζόταν εκείνη την περίοδο και γι' αυτό τον λόγο αφαίρεσε κάθε αναφορά του σεναρίου πάνω στον Πόλεμο της Κορέας. Μετά από πιέσεις της εταιρίας 20th Century Fox, προστέθηκε κείμενο μετά τους τίτλους της έναρξης που πληροφορούσε το κοινό ότι τα γεγονότα λάμβαναν χώρα στην Κορέα του 1951[3]. Ο Λάντνερ που βραβεύτηκε με όσκαρ διασκευασμένου σεναρίου για την ταινία, την αποκήρυξε μετά την πρεμιέρα της έχοντας διαπιστώσει ότι μόνο ένα μικρό μέρος του σεναρίου του είχε χρησιμοποιηθεί από τον σκηνοθέτη.
Ο Όλτμαν προσέλαβε πολλούς άσημους για την περίοδο εκείνη ηθοποιούς για τους πρωταγωνιστικούς ρόλους, με εξαίρεση ίσως τους Έλιοτ Γκουλντ, τον Τομ Σκέριτ και τον Ρόμπερτ Ντιβάλ. Ο Γκουλντ επρόκειτο αρχικά να ερμηνεύσει το ρόλο του Ντιουκ Φόρεστ, αλλά όταν ο Μπαρτ Ρέινολντς απέρριψε το ρόλο του Τζον «το καμάκι», ο ίδιος παρακάλεσε τον Όλτμαν να πάρει τη θέση του Φόρεστ. Ο Όλτμαν σκεφτόταν να αναθέσει το ρόλο του Χόκαϊ Πιρς στον Τζέιμς Γκάρνερ, τον οποίο τελικά ανέλαβε ο Ντόναλντ Σάδερλαντ. Ο Τομ Σκέριτ που ανέλαβε το ρόλο του Ντιουκ Φόρεστ σχολίασε ότι το 80% του διαλόγου ήταν αυτοσχεδιασμός κι ότι ο Όλτμαν προσέλαβε πολλούς άσημους ηθοποιούς από ερασιτεχνικές ομάδες αυτοσχεδιασμού που εμφανίστηκαν για πρώτη φορά σε ταινία. Ο Όλτμαν είχε επίσης απορρίψει αρχικά τη Σάλι Κέλερμαν, ηθοποιό που ανέλαβε τελικά το ρόλο της Μάργκαρετ Χούλιχαν καθώς τη θεωρούσε πολύ όμορφη για το ρόλο.
Η εταιρία 20th Century Fox προσέλαβε τον Ρόμπερτ Όλτμαν υποσχόμενη ότι θα του έδινε ποσοστό από τα κέρδη της. Όμως μια διαφωνία του σκηνοθέτη με τους υπαλλήλους της εταιρίας, πριν από την έναρξη των γυρισμάτων ανάγκασε το διευθυντή της να αφαιρέσει από τον Όλτμαν τα ποσοστά του. Ο σκηνοθέτης πληρώθηκε 75.000 δολάρια για τη δουλειά του κι όταν η ταινία έκανε εμπορική επιτυχία ο σκηνοθέτης ζήτησε πάλι τα ποσοστά. Η εταιρία σκεφτόταν να του τα δώσει, μέχρι τη στιγμή που ο Όλτμαν δήλωσε πόσο άσχημη ήταν η συνεργασία του με την 20th Century Fox. Ο Όλτμαν δεν εισέπραξε επιπλέον χρήματα. Ο 14χρονος γιος του όμως που έγραψε τους στίχους του τραγουδιού της έναρξης, Suicide is Painless, έλαβε 2.000.000 δολάρια για την επιτυχία του. Χρόνια αργότερα, ο Όλτμαν, αναφερόμενος στις αλλεπάλληλες συγκρούσεις του με την εταιρία δήλωσε ότι: Η ταινία δεν κυκλοφόρησε ποτέ, απλά βγήκε στα σκαστά[4].
Η ταινία γυρίστηκε την ίδια χρονιά, με το Πάτον, ο θρύλος της Νορμανδίας (Patton) και με το Τόρα! Τόρα! Τόρα!, δυο πολεμικές ταινίες, οι οποίες αποτελούσαν τα πιο φιλόδοξα εγχειρήματα της 20th Century Fox. Εφόσον οι υπεύθυνοι της εταιρίας επέβλεπαν περισσότερο εκείνες τις ταινίες, ο Όλτμαν έλαβε καλλιτεχνική ελευθερία και ρίσκαρε, ενώ υπό άλλες συνθήκες θα είχε υποστεί λογοκρισία. Η ταινία MASH είναι η πρώτη αμερικανική παραγωγή στην οποία αναφέρεται η λέξη Fuck. Κάποιοι σχολίασαν ότι οι στρατιώτες στο MASH εμφανίζονταν βρώμικοι σε σχέση με εκείνους του Πάτον και του Τόρα! Τόρα! Τόρα! κι ο σκηνοθέτης υποστήριξε ότι οι στρατιώτες στον πόλεμο είναι βρώμικοι.
Γυρίσματα Επεξεργασία
Τα γυρίσματα της ταινίας αποδείχτηκαν δύσκολα, καθώς υπήρχαν εντάσεις μεταξύ του σκηνοθέτη και του επιτελείου των ηθοποιών. Ο Γκουλντ κι ο Σάδερλαντ παραπονέθηκαν στον Ρίτσαρντ Ζάνουκ, διευθυντή της 20th Century Fox, ότι προβάλλονταν περισσότερο οι δευτερεύοντες ρόλοι και του ζήτησαν να απολύσει τον Όλτμαν, αλλά εκείνος αρνήθηκε[5]. Ο Όλτμαν δήλωσε χρόνια αργότερα ότι αν είχε μάθει για τις ενέργειες των Σάδερλαντ και Γκουλντ θα είχε παραιτηθεί[6]. Μετά την εμπορική επιτυχία της ταινίας, ο Έλιοτ Γκουλντ αποκάλυψε το περιστατικό στον Όλτμαν, ζητώντας συγγνώμη κι ως αποτέλεσμα ο σκηνοθέτης τον προσέλαβε σε άλλες ταινίες του, ενώ δεν ξαναδούλεψε ποτέ με τον Ντόναλντ Σάδερλαντ.
Υποδοχή Επεξεργασία
Η ταινία κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά με το Catch-22 του Μάικ Νίκολς, ο οποίος τρία χρόνια πριν είχε σκηνοθετήσει τον Πρωτάρη (The Graduate, 1967), μια από τις εμπορικότερες ταινίες της δεκαετίας του 1960. Δεδομένου ότι ο Νίκολς θεωρούνταν μεγαλύτερο όνομα από τον Όλτμαν, οι κριτικοί περίμεναν ότι η ταινία του, με ένα λαμπρό καστ και παρόμοια θεματολογία, θα ήταν καλύτερη κι εμπορικότερη από του Όλτμαν. Όταν η ταινία του Νίκολς απέτυχε στο box-office κι έλαβε ανάμεικτες κριτικές, ο Όλτμαν κρέμασε μια σημαία στο γραφείο του με τον τίτλο Caught-22.
Η ταινία είχε προϋπολογισμό 3,5 εκατομμυρίων δολαρίων και έκανε εισπράξεις 81.600.000 δολαρίων παγκοσμίως[7].
Βραβεία Επεξεργασία
Πέρα από την εμπορική επιτυχία και την θερμή υποδοχή των κριτικών η ταινία έλαβε 5 υποψηφιότητες για όσκαρ, μεταξύ των οποίων κι εκείνο για καλύτερη ταινία. Έχασε όμως από την άλλη παραγωγή της 20th Century Fox της ίδιας χρονιάς το Πάτον, ο θρύλος της Νορμανδίας. Ο Όλτμαν που βρέθηκε για πρώτη φορά υποψήφιος για Όσκαρ Σκηνοθεσίας έχασε το αγαλματίδιο από τον Φράνκλιν Σάφνερ του Πάτον κι το μοναδικό όσκαρ που κατόρθωσε να αποσπάσει η ταινία ήταν εκείνο της διασκευής σεναρίου. Η ταινία κέρδισε επίσης το Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών του 1970[8].
Βράβευση:
- Διασκευασμένου Σεναρίου – Ρίτσαρντ Λάρντνερ
Υποψηφιότητες:
- Καλύτερης Ταινίας – Ίνγκο Πρέμινγκερ
- Σκηνοθεσίας – Ρόμπερτ Όλμαν
- Β’ Γυναικείου Ρόλου – Σάλι Κέλερμαν
- Μοντάζ - Ντάνφορντ Μ. Γκριν
Βράβευση:
- 1970 - Χρυσός Φοίνικας
Διαχρονικότητα Επεξεργασία
Στις μέρες μας το MASH θεωρείται ίσως η καλύτερη αντιπολεμική σάτιρα όλων των εποχών και το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου την κατέταξε 56η στη λίστα με τις 100 καλύτερες ταινίες όλων των εποχών και 7η στη λίστα με τις καλύτερες κωμωδίες.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ The Entertainment Weekly Guide to the Greatest Movies Ever Made. New York: Warner Books. 1996. σελ. 49.
- ↑ «Ο πλήρης κατάλογος ταινιών του Εθνικό Μητρώο Κινηματογράφου των Η.Π.Α» (στα Αγγλικά). loc.gov. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2021.
- ↑ Robert Altman (director commentary) (8 Ιανουαρίου 2002). M*A*S*Η (DVD). Twentieth Century Fox Home Entertainment. Συμβαίνει στα 00:03:19. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιουλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 15 Μαΐου 2007.
- ↑ Film Curator, (NCMA), the North Carolina Museum of Art in Raleigh, North Carolina, quote attributed to Robert Altman
- ↑ Film Curator, (NCMA), the North Carolina Museum of Art in Raleigh, North Carolina "Gould and Sutherland had rebelled on the set, convinced that Altman's unstructured directing would destroy their fledgling careers."
- ↑ Robert Altman (director commentary) (8 Ιανουαρίου 2002). M*A*S*Η (DVD). Twentieth Century Fox Home Entertainment. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιουλίου 2008.
- ↑ «M*A*S*H, Box Office Information». Box Office Mojo. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2012.
- ↑ «Festival de Cannes: MASH». festival-cannes.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2009.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία