Άνου

θεότητα της Μεσοποταμιακής μυθολογίας

Ο Άνου (στα ακκαδικά: 𒀭𒀭, μεταγραφή: DAN) ή Αν (στα σουμεριακά: 𒀭, μεταγραφή: AN) στη μεσοποταμιακή μυθολογία, ήταν ο θεός του ουρανού και πρώτος ανάμεσα σε όλους τους θεούς, ώστε να θεωρείται "πατέρας" τους.[1] Για τον λόγο αυτό στη σφηνοειδή γραφή το σύμβολο που χρησιμοποιούσαν για να αποδώσουν το όνομά του ήταν το συνώνυμο της έννοιας "ουρανός" (Dingir en). Το σύμβολο αυτό το χρησιμοποιούσαν στη σουμεριακή, ακκαδική και χεττιτική γραφή μπροστά από το όνομα των θεοτήτων ως προσδιοριστικό που σήμαινε θεός ή θεά,[2] (π.χ. το όνομα του θεού Ένκι γραφόταν στα σουμεριακά ως: 𒀭𒂗𒆠, όπου βλέπουμε πως προηγείται το σύμβολο DINGIR και ακουλουθούν τα σύμβολα του ονόματός του).

Άνου
Γενικές πληροφορίες
ΘρησκείαAncient Mesopotamian religion
Πληροφορίες ασχολίας
Οικογένεια
ΣύζυγοςΚι_(θεά)
ΤέκναΜαρτού
Έρρα
Μπαμπά
Γκιμπίλ
Νισάμπα
Ενλίλ
Γκατουμντούγκ
Λαμασθού
Αντάντ
Σέμπετου
Sebitti
Ινάννα
Ερεσκιγκάλ
Hadad
ΓονείςΑνσσάρ και Κισσάρ και Kishar
ΑδέλφιαΟυράς
Το σύμβολο DINGIR της σφηνοειδούς γραφής που σημαίνει θεός/ θέα ή ουρανός, με το οποίο απέδιδαν το όνομα του θεού Άνου.

Τα πρώτα σύμβολα της σφηνοειδούς γραφής ήταν εικονογράμματα και το σύμβολο αυτό έμοιαζε ακόμη περισσότερο με αστέρι κατά την πρώιμη φάση της σουμεριακής γραφής. Σταδιακά, τα εικονογράμματα αντικαταστάθηκαν από πιο απλά σύμβολα. Έτσι, στην τελική του μορφή απλοποιήθηκε και το σύμβολο για τη λέξη DINGIR (βλ. εικόνα).[3]

Το σύμβολο DINGIR στην τελική φάση εξέλιξης της σφηνοειδούς γραφής.[3]

Γονείς του Άνου ήταν ο Ανσσάρ και η Κισσάρ.[4] Σύμφωνα με τον βαβυλωνιακό μύθο της δημιουργίας οι δύο αυτές θεότητες αντιπροσώπευαν τις δύο όψεις του ορίζοντα, την ανατολή και τη δύση. Εκτός από πατέρας των θεών ο Άνου ήταν και δημιουργός των δαιμόνων.[2] Σύμφωνα με τη μεσοποταμιακή μυθολογία, οι δαίμονες ήταν η προσωποίηση των κακοτυχιών και των ασθενειών των ανθρώπων.[4] Υπήρχαν θηλυκοί και αρσενικοί δαίμονες, όπως η Λαμάστου και ο Παζούζου. Βρισκόταν ιεραρχικά σε ένα ενδιάμεσο επίπεδο, μεταξύ των θεών και των ανθρώπων. Ήταν αντιπρόσωποι των θεών και εκτελούσαν τιμωρίες που οι θεοί επέβαλαν στους ανθρώπους για τις αμαρτίες τους. Συνήθως η τιμωρία αυτή είχε τη μορφή κάποιας ασθένειας, αλλά αυτό δεν σήμαινε πως όλες οι ασθένειες των ανθρώπων οφείλονταν σε θεϊκή τιμωρία. Μία ομάδα επτά δαιμόνων (ονομάζεται sebitu στα ακκαδικά και iminbi στα σουμεριακά) δημιούργησε ο θεός Άνου με την Κι.[5]

Ο Άνου θεωρείτο ότι είχε την ύψιστη εξουσία και όριζε τα καθήκοντα που είχαν οι άλλοι θεοί. Μόνο με τη δική του έγκριση μπορούσε κάποιος θεός να ανέβει ιεραρχικά.[1]

Βασικό σύμβολο του Άνου είναι το στέμμα με κέρατα. Δεν είναι εντελώς βέβαιη η εικονογραφία του θεού, αλλά είχε ανθρώπινη μορφή.[1][5] Το ζώο που τον αντιπροσώπευε ήταν ο ταύρος που αποτελεί σύμβολο γονιμότητας, όπως είναι και ο ουρανός, ως πηγή της βροχής που κάνει τη γη εύφορη. Ο θεός του ουρανού, Άνου, ήταν επίσης ο "οικοδεσπότης" των αστερισμών και των πλανητών και οι Μεσοποτάμιοι, όπως και άλλοι αρχαίοι πολιτισμοί, είχαν ιδιαίτερα ασχοληθεί με την παρατήρηση των ουράνιων σωμάτων.[2] Οι Βαβυλώνιοι πίστευαν ότι ο ανατολικός ορίζοντας ήταν χωρισμένος σε τρεις κατακόρυφες ζώνες που ονομάζονταν "δρόμοι" και ο κάθε ένας από αυτούς αντιστοιχούσε στον Άνου, τον Ενλίλ και τον Ένκι. Αυτός ο διαχωρισμός χρησίμευε στους αστρονόμους της εποχής για εντοπισμό της θέσης των αστερισμών.[5]

Ο Άνου ήταν ο γηραιότερος θεός στο πάνθεον της σουμεριακής μυθολογίας. Πίστευαν ότι από τα τρία επίπεδα του ουρανού κατοικούσε στο ψηλότερο που λεγόταν πως ήταν φτιαγμένο από το πιο σπάνιο και πολύτιμο είδος λάπις λάζουλι.[1]

Άγαλμα του Ενλίλ, από το Εθνικό Μουσείο Ιράκ στη Βαγδάτη.
Άγαλμα του Ένκι (Εά) από το Εθνικό Μουσείο Ιράκ στη Βαγδάτη.

Ο Ενλίλ (ή Ελλίλ), θεός των ανέμων και των θυελλών, ήταν ο πρωτότοκος γιος του, και ο Ένκι (ή Εά), θεός των υδάτων, θεωρείται επίσης ότι ήταν ένας από τους γιους του, τον οποίο απέκτησε με τη Νάμμου.[1] Η Νάμμου (ή Νιμμάχ) ήταν μία Μητέρα-θεά. Στις πήλινες πινακίδες αναφέρονταν διάφορες θεότητες ως σύντροφοι του Άνου, όπως η Ουράς που ήταν η θεά-Γη.[2] Με την Ουράς ο Άνου απέκτησε μία κόρη, τη Νισάμπα, που ήταν η προστάτιδα της γραφής και της καλλιέργειας των σιτηρών (αυτό υποστηρίζει μία εκδοχή του μύθου, καθώς αλλού υποστηρίζεται πως η Νισάμπα ήταν κόρη του Ενλίλ[5]). Η Αντούμ ήταν ακόμη μία θεά-σύντροφος του Άνου, η οποία αντιπροσώπευε τη θηλυκή πλευρά του ουρανού (κατά μία εκδοχή του μύθου, με την Αντούμ ο Άνου απέκτησε τους Ανουνάκι). Σε διάφορα βασιλικά κείμενα της εποχής του Σαργών περιγράφεται η ανύψωση της Ινάννα στην ιεραρχία των θεών με τη συμπερίληψή της στο επίπεδο των θηλυκών θεοτήτων που θεωρούνταν σύντροφοι του Άνου.[2]

Ο Άνου σχετίζεται με την πόλη Ουρούκ, την αντίστοιχη βιβλική Ερέχ. Από την 3η π.Χ. χιλιετία και έπειτα λατρευόταν εκεί όπως και η θεά Ινάννα (Ιστάρ) που σύμφωνα με τη μυθολογία ήταν μία από τις κόρες του. Ναοί και ιερά του Άνου υπήρχαν, εκτός από την Ούρουκ, σε διάφορες περιοχές της Μεσοποταμίας, όπως στις πόλεις Ντερ, Λαγκάς και Ουρ. Λατρευόταν επίσης στη Βαβυλώνα και στις πόλεις Νίπουρ, Σιπάρ και Κις. Στην Ασσούρ υπήρχε διπλός ναός αφιερωμένος στον Άνου και στον Αντάτ.[1]

Σύμφωνα με μία διαφορετική εκδοχή του μύθου του Άνου, που σώζεται από την εποχή που η Ούρουκ βρισκόταν εντός των ορίων της Αυτοκρατορίας των Σελευκιδών, ο θεός του ουρανού ταυτίζεται από τους θεολόγους με χθόνιες θεότητες, όπως ο Εμμεσάρρα και ο Ντουμούζι. Αυτή η εκδοχή του μύθου είναι αποτέλεσμα του σταδιακού υποβιβασμού του θεού Άνου στην ιδεολογία των Μεσοποτάμιων, που από κορυφαίος θεός είχε μετατραπεί σε Deus otiosus (θεός απράγμων, από τις λατινικές λέξεις deus = θεός και otiosus = απράγμων) που δεν ενέπνεε πια τον ίδιο σεβασμό. Για αυτό και είναι εξαιρετικά σπάνιοι οι Βαβυλωνιακοί και Ασσυριακοί ύμνοι και προσευχές προς τον θεό Άνου.[2]

Στην ελληνική μυθολογία ο θεός που αντιστοιχεί με τον μεσοποταμιακό Άνου είναι ο Ουρανός.

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Τhe Open Richly Annotated Cuneiform Corpus. Ancient Mesopotamian Gods and Goddesses - An/ Anu (god).
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Leick, Gwendolyn (1991). A Dictionary of Ancient Near Eastern Mythology. Routledge. ISBN 9780415198110
  3. 3,0 3,1 Kramer, Samuel Noah, 1944, Sumerian Mythology: A Study of Spiritual and Literary Achievement in the Third Millennium B.C.
  4. 4,0 4,1 Dalley, Stephanie. 1989. Myths from Mesopotamia Creation, the Flood, Gilgamesh, and Others. Oxford University Press.
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 Black, Jeremy and Green, Anthony, 1992, Gods, Demons and Symbols of Ancient Mesopotamia An Illustrated Dictionary, The British Museum Press.

Βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  • Black, Jeremy and Green, Anthony (1992). Gods, Demons and Symbols of Ancient Mesopotamia An Illustrated Dictionary, The British Museum Press. ISBN 0-7141-1705-6
  • Dalley, Stephanie (1989). Myths from Mesopotamia Creation, the Flood, Gilgamesh, and Others. Oxford University Press. ISBN 9780199538362
  • Kramer, Samuel Noah (1944). Sumerian Mythology: A Study of Spiritual and Literary Achievement in the Third Millennium B.C. ISBN 9780812210477
  • Leick, Gwendolyn (1991). A Dictionary of Ancient Near Eastern Mythology. Routledge. ISBN 9780415198110

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία