Αγία Άννα Βοιωτίας
Συντεταγμένες: 38°18′N 22°54′E / 38.300°N 22.900°E
Η Αγία Άννα (πρώην Κούκουρα[1][2]) είναι οικισμός και έδρα ομώνυμης τοπικής κοινότητας, της δημοτικής ενότητας Κορωνείας, του δήμου Λεβαδέων, της περιφερειακής ενότητας (τέως νομού) Βοιωτίας, στην περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης.[3]
| Αγία Άννα | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Στερεάς Ελλάδας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Βοιωτίας |
| Δήμος | Λεβαδέων |
| Δημοτική Ενότητα | Κορώνειας |
| Γεωγραφία | |
| Νομός | Βοιωτίας |
| Υψόμετρο | 700 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Κούκουρα |
Πριν το σχέδιο Καποδίστριας και το πρόγραμμα Καλλικράτης, ανήκε στην επαρχία Λεβαδείας του νομού Βοιωτίας, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Στερεάς Ελλάδας.[1][2] Στην τοπική κοινότητα συμπεριλαμβάνονται η Μονή Οσίου Σεραφείμ Δομβούς και η Ζελίτσα.[4]
Ονομασία Επεξεργασία
Το παλαιό όνομα του χωριού ήταν Κούκουρα και με αυτό συναντάται στα επίσημα έγγραφα έως το 1969, όταν μετονομάστηκε σε Αγία Άννα από την ομώνυμη εκκλησία στην είσοδο του χωριού. Η παλαιά ονομασία αναφέρεται ως σλαβικής προέλευσης[5], ενώ υπάρχουν και άλλες εκδοχές που τη θέλουν είτε ανθρωπονύμιο είτε προερχόμενη από την ύπαρξη πολλών κούκων. Η λέξη κούκουρας χρησιμοποιείται και σαν παρωνύμιο που σημαίνει «καμπούρης, σκυφτός». Μια άλλη προτεινόμενη ετυμολογία συνδέει το όνομα με το βυζαντινό κούκουρα (λατ. cucurum) ήτοι «φαρέτρα βελών».[6]
Τοποθεσία Επεξεργασία
Η Αγία Άννα βρίσκεται στο ΝΚ. τμήμα του νομού, στις ΒΑ. κλιτύς της κορυφής Παλιοβούνα του Ελικώνα, 15 χλμ. νότια της επαρχιακής οδού Θήβας-Λειβαδιάς, σε υψόμετρο 700. Η κοινότητα είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ορεινός οικισμός, με έκταση 95,010 χμ² (2011) και απέχει 28 χλμ., περίπου, Ν. της Λειβαδιάς.[1][2][4][7]
Ιστορικά στοιχεία Επεξεργασία
Κοντά στην Αγία Άννα έχουν βρεθεί λείψανα αρχαίου οικισμού, τα οποία ταυτίζονται με την αρχαία πόλη Ιππωταί που ανήκε στην επικράτεια της Κορώνειας.[6] Αναφορά στην Αγία Άννα γίνεται σε οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα του 1466, όπου καταγράφεται ως ελληνόγλωσσο χωριό της περιοχής της Θίσβης με δέκα εστίες.[8] Τα ίδια πληθυσμιακά δεδομένα αναφέρονται και σε μεταγενέστερα οθωμανικά κατάστιχα του 1506[9], ενώ κατά το β΄ μισό του ίδιου αιώνα φαίνεται να πραγματοποιήθηκε η εγκατάσταση Αρβανιτών. Λόγω της αριθμητικής τους υπεροχής, οι Αρβανίτες αφομοίωσαν γλωσσικά τους παλαιότερους κατοίκους, καθώς και όσους εγκαταστάθηκαν τους επόμενους αιώνες, δηλαδή τους ελληνόγλωσσους κάτοικους άλλων χωριών, καθώς και τους Σαρακατσάνους και Βλάχους νομάδες.[10]
Μνεία στο χωριό γίνεται και σε σιγίλια του 1615 της Μονής Δομβρούς, που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση.[11] Επίσης, αναφορές γίνονται τους επόμενους αιώνες και από τους περιηγητές Ληκ και Πουκεβίλ, με τον δεύτερο να εκτιμά πως την περίοδο της περιήγησής του στην περιοχή, τα Κούκουρα είχαν 25 οικογένειες. Κατά την ύστερη Τουρκοκρατία, το χωριό βρισκόταν υπό τον έλεγχο του Αλή πασά των Ιωαννίνων.[11] Αργότερα, οι κάτοικοι της Αγίας Άννας συμμετείχαν ενεργά στην Ελληνική Επανάσταση με επικεφαλής τον προεστό - και μετέπειτα δήμαρχο Πέτρας - Στάθη Κουκουριώτη.[12] Σύμφωνα με Βασιλικό Διάταγμα του 1835, στο χωριό ζούσαν 102 άτομα.[13]
Κατά τη διάρκεια της Κατοχής στα Κούκουρα ήταν εγκατεστημένη μικρή δύναμη ανταρτών του ΕΛΑΣ. Την ίδια περίοδο το χωριό υπέστη επιδρομές πρώτα από τα ιταλικά και έπειτα από τα γερμανικά στρατεύματα, με αποτέλεσμα των θάνατο αρκετών κατοίκων και την καταστροφή μέρους του.[14] Αργότερα, επί Εμφυλίου, οι κάτοικοι μετεγκαταστάθηκαν από τις κυβερνητικές δυνάμεις σε γειτονικές περιοχές, επιστρέφοντας εν τέλει στις εστίες τους μετά το τέλος των συγκρούσεων.[15]
Δημογραφικά στοιχεία Επεξεργασία
Ο πληθυσμός της παρουσίαζε μία συνεχή αύξηση από το 1835 μέχρι την δεκαετία του 1960 ενώ στη συνέχεια σημείωσε μία μικρή υποχώρηση.
| Χρονολογία | Πληθυσμός Αγίας Άννας | Πληθυσμός Ζελίτσας | Μοναχοί Μονής Οσίου Σεραφείμ Δομβούς |
|---|---|---|---|
| 1835 | 102 | 22 [13] | |
| 1861 | 134 | 45 | |
| 1879 | 197 | 35 | |
| 1889 | 222 | 41 | |
| 1896 | 224 | 44 | |
| 1907 | 251 | 41 | |
| 1920 | 316 | ||
| 1928 | 387 | 26 | |
| 1940 | 412 | 23 | |
| 1951 | 561 | 9 | |
| 1961 | 628 | 6 | |
| 1971 | 524 | 24 | |
| 1981 | 555 | 49 | 15 |
| 1991 | 509 | 64 | 1 |
| 2001 | 442 | 65 | 52 |
| 2011 | 242 | 27 | 8 [16], (α/α 8255) σελ. 10645 |
Διοικητικές μεταβολές μέχρι τον «Καλλικράτη» Επεξεργασία
- Ως Κούκουρα (Αττικής και Βοιωτίας)
ΦΕΚ 18Α - 18/10/1835 Ο οικισμός προσαρτάται στο δήμο Κορωνείας ΦΕΚ 22Α - 18/12/1840 Ο οικισμός αποσπάται από το δήμο Κορωνείας και προσαρτάται στο δήμο Πέτρας ΦΕΚ 136Α - 08/07/1899 Ο οικισμός αποσπάται από το νομό Αττικής και Βοιωτίας και υπάγεται στο νομό Βοιωτίας Κούκουρα (Βοιωτίας) ΦΕΚ 136Α - 08/07/1899 Ο οικισμός αποσπάστηκε στο νομό Βοιωτίας από το νομό Αττικής και Βοιωτίας ΦΕΚ 282Α - 04/12/1909 Ο οικισμός αποσπάται από το νομό Βοιωτίας και υπάγεται στο νομό Αττικής και Βοιωτίας Κούκουρα (Αττικής και Βοιωτίας) ΦΕΚ 282Α - 04/12/1909 Ο οικισμός αποσπάστηκε στο νομό Αττικής και Βοιωτίας από το νομό Βοιωτίας ΦΕΚ 262Α - 31/08/1912 Ο οικισμός αποσπάται από το δήμο Πέτρας και ορίζεται έδρα της κοινότητας Κουκούρων ΦΕΚ 223Α - 26/07/1943 Ο οικισμός αποσπάται από το νομό Αττικής και Βοιωτίας και υπάγεται στο νομό Βοιωτίας Κούκουρα (Βοιωτίας) ΦΕΚ 223Α - 26/07/1943 Ο οικισμός αποσπάστηκε στο νομό Βοιωτίας από το νομό Αττικής και Βοιωτίας
- Ως Αγία Άννα
ΦΕΚ 101Α - 08/05/1968 Ο οικισμός μετονομάζεται σε Αγία Άννα Αγία Άννα (Βοιωτίας) ΦΕΚ 101Α - 08/05/1968 Ο οικισμός προήλθε από τη μετονομασία του οικισμού Κούκουρα ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997 Ο οικισμός αποσπάται από την κοινότητα Αγίας Άννης και προσαρτάται στο δήμο Κορώνειας ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010 Ο οικισμός αποσπάται από το δήμο Κορώνειας και προσαρτάται στο δήμο Λεβαδέων
(Πηγή: https://www.eetaa.gr/metaboles/oikmet_details.php?id=11236)
Δραστηριότητες Επεξεργασία
Το χωριό περιβάλλεται από ελατόδασος, δάση βελανιδιάς και από καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Μικρές φυσικές λίμνες δημιουργούνται από τις βροχές και τα χιόνια κατά τους χειμερινούς μήνες. Η Αγία Άννα είναι η αφετηρία για πεζοπορικές και ορειβατικές δραστηριότητες προς τον Ελικώνα, ιδιαίτερα για ανάβαση στην κορυφή Παλιοβούνα (1.748 μ.), την υψηλότερη του όρους. Επίσης, πολύ κοντά στην Αγία Άννα, κατά μήκος του δρόμου που την συνδέει με το χωριό Κυριάκι, υπάρχει μεγάλο πλάτωμα, ο χώρος δασικής αναψυχής «Αρβανίτσα», στον οποίο πραγματοποιούνται πολιτιστικές εκδηλώσεις και συναυλίες κατά την καλοκαιρινή περίοδο και σημείο συνάντησης πεζοπόρων και ορειβατών.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 ΠΛ 8:879
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 ΠΛΜ 1:379
- ↑ https://buk.gr/el/poli-perioxi/[νεκρός σύνδεσμος] agia-anna
- ↑ 4,0 4,1 4,2 https://www.statistics.gr/2011-census-pop-hous
- ↑ Θεοφάνης Καλαϊτζάκης, Η Ανατολική Στερεά Ελλάδα από την ύστερη φραγκοκρατία στην πρώιμη τουρκοκρατία: η Βοιωτία ca 1400-1500: οι πολιτικές συνθήκες, η οικιστική και δημογραφική εξέλιξη, η οικονομική ζωή, το κοινωνικό αποτέλεσμα, Διδακτορική Διατριβή-ΕΚΠΑ, Αθήνα 2000, σελ. 90, 114.
- ↑ 6,0 6,1 Παναγιώτα Πολίτη, Κοινωνική συγκρότηση και πολιτισμική ταυτότητα σε μια δίγλωσση κοινότητα. Αγία Άννα (Κούκουρα) Βοιωτίας, Διδακτορική Διατριβή-ΔΠΘ, Αλεξανδρούπολη 2005, σελ. 23.
- ↑ Δομή 1:135
- ↑ Καλαϊτζάκης 2000, σελ. 90, 100-102.
- ↑ Καλαϊτζάκης, 2000, σελ. 106.
- ↑ Πολίτη, 2005, σελ. 30-35.
- ↑ 11,0 11,1 Πολίτη, 2005, σελ. 24.
- ↑ Πολίτη, 2005, σελ. 24-26.
- ↑ 13,0 13,1 Εθνικό ίδρυμα ερευνών, Εξέλιξη πληθυσμού επαρχίας Λιβαδειάς
- ↑ Πολίτη, 2005, σελ. 27-29.
- ↑ Πολίτη, 2005, σελ. 29-30.
- ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 9 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2016.
Πηγές Επεξεργασία
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1978, 2006 (ΠΛΜ)
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963 (ΠΛ)
- Εγκυκλοπαίδεια Δομή, 2002-4
- Οργανισμός εκδόσεων «Ελλάδα», χάρτες (Βαρελάς)
- Περιοδικό «Διακοπές», εκδ. Δ.Ο.Λ., 2010
- Χάρτες «ROAD»
- Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΣΑ)
- http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/General/[νεκρός σύνδεσμος]
- eetaa.gr
- Παναγιώτα Πολίτη: Τα Κούκουρα, Η πολιτισμική ταυτότητα μιας αρβανίτικης κοινότητας στη Βοιωτία, «Βιβλιόραμα», 2008
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Φωτογραφίες από την Αρβανίτσα Αρχειοθετήθηκε 2021-06-24 στο Wayback Machine.