Αναστάσιος ο Βιβλιοθηκάριος
Ο Αναστάσιος ο Βιβλιοθηκάριος, λατιν.: Anastasius Bibliothecarius (π. 810 – π. 878) ήταν βιβλιοθηκάριος και αρχιφύλακας της Εκκλησίας της Ρώμης και επίσης για λίγο διεκδικητής πάπας.
| Αναστάσιος ο Βιβλιοθηκάριος | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Θάνατος | 879[1][2] Ρώμη |
| Χώρα πολιτογράφησης | Παπικά Κράτη |
| Θρησκεία | Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | λατινική γλώσσα[3][4] αρχαία ελληνικά[4] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | βιβλιοθηκονόμος ιερέας αρχειονόμος μεταφραστής[5] συγγραφέας[3] |
| Συγγενείς | Arsenio di Orte (θείος)[4] |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Αντιπάπας (855, Πάπας Βενέδικτος Γ΄)[4] καρδινάλιος (847–850)[4] |
Πρώιμη ζωή Επεξεργασία
Ήταν ανιψιός του επισκόπου Αρσενίου του Όρτε, ο οποίος εκτελούσε σημαντικές αποστολές ως παπικός απεσταλμένος (legatus). Ο Αναστάσιος έμαθε την ελληνική γλώσσα από Aνατολικούς Ρωμαίους μοναχούς και έλαβε μία ασυνήθιστη μόρφωση για την εποχή του, τέτοια που τον κάνει να είναι ο πιο λόγιος εκκλησιαστικός της Ρώμης τον 9ο αι. [6]
Ηγούμενος της Σάντα Μαρία και γραμματέας του Νικολάου Α΄ Επεξεργασία
Κατά τη διάρκεια της αρχιερατείας του πάπα Νικολάου Α΄ (858–867), ο Αναστάσιος ήταν ηγούμενος της Σάντα Μαρία ιν Τραστέβερε στην απομακρυσμένη πλευρά του Τίβερη. Ο πάπας τον απασχολούσε σε διάφορα θέματα. Δραστηριοποιήθηκε επίσης ως συγγραφέας και μετέφρασε έργα της ελληνικής γλώσσας στα λατινικά. Ανάμεσά τους ήταν η βιογραφία του Αγίου Ιωάννη του Ελεήμονα, την οποία αφιέρωσε στον Νικόλαο Α΄. Ο Έρνστ Πέρελς έχει δείξει, ότι είναι ο «συγγραφέας-φάντασμα» πίσω από την πολλή παπική επίσημη αλληλογραφία αυτών των ετών.
Ο διάδοχος του Νικολάου Α΄, ο πάπας Αδριανός Β΄ (867–872), διόρισε τον Aναστάσιο ως βιβλιοθηκάριο (επικεφαλής των αρχείων) της Ρωμαϊκής Εκκλησίας, ένα σημαντικό αξίωμα στο Ανάκτορο του Λατερανού, που του έδωσε περαιτέρω επιρροή στην παπική Αυλή. [6]
Απεσταλμένος στην Κωνσταντινούπολη Επεξεργασία
Το 869 στάλθηκε από τον Λουδοβίκο Β΄ βασιλιά των Φράγκων ως απεσταλμένος στην Κωνσταντινούπολη, με δύο άνδρες υψηλόβαθμους στη Φραγκική επικράτεια, για να διαπραγματευτεί έναν γάμο μεταξύ του Λέοντα (ΣΤ΄) του Σοφού, μεγαλύτερου γιου του Βασιλείου Α΄ του Μακεδόνα Αυτοκράτορα των Ρωμαίων, και της Ερμενγάρδης, μόνου τέκνου του Λουδοβίκου Β΄.
Όταν οι απεσταλμένοι έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη, η Η΄ Οικουμενική Σύνοδος (Δ΄ της Κωνσταντινούπολης) βρισκόταν ακόμη σε συνεδρίαση, και ο Αναστάσιος, που παρακολούθησε την τελευταία σύνοδο (Φεβρουάριος 870), υπερασπίστηκε με ζήλο την παπική υπόθεση και εξυπηρέτησε πολύ τους παπικούς λεγάτους.
Καθ' οδόν προς το σπίτι τους, οι παπικοί λεγάτοι ληστεύτηκαν και οι «Πράξεις» του συμβουλίου πάρθηκαν και αυτές από τους ληστές. Ωστόσο, είχαν δώσει τις περισσότερες από τις δηλώσεις υπακοής των Ελλήνων επισκόπων στον Αναστάσιο, ο οποίος είχε και αντίγραφο των «Πράξεων», και έτσι μπόρεσε να φέρει αυτά τα έγγραφα στον πάπα. Με εντολή του πάπα μετέφρασε τις «Πράξεις» στα λατινικά. Τα ελληνικά πρωτότυπα χάθηκαν.
Συνεχής επιρροή Επεξεργασία
Ο διάδοχος του Αδριανού Β΄, ο πάπας Ιωάννης Η΄ (872–882), εκτιμούσε επίσης τον Αναστάσιο και τον επιβεβαίωσε στο αξίωμα του βιβλιοθηκαρίου. Του εμπιστεύτηκε σημαντικές υποθέσεις και τον ενθάρρυνε να συνεχίσει τη λογοτεχνική εργασία.
Ο Αναστάσιος ήταν σε αλληλογραφία με τον Φώτιο έκπτωτο Πατριάρχη Κωνσταντινούπολης και προσπάθησε να μεσολαβήσει μεταξύ του Πατριάρχη και του πάπα· επίσης να κατευνάσει τη διαμάχη για το Άγιο Πνεύμα, υποθέτοντας ότι οι Λατίνοι κατάλαβαν την εκπόρευση (processio) του Αγίου Πνεύματος από τον Υιό, με την έννοια της μετάδοσης (misio).
Εικαζόμενη ταύτιση με τον αντίπαπα Αναστάσιο Επεξεργασία
Εάν ένα απόσπασμα στα χρονικά του Χίνκμαρ του Ρενς είναι γνήσιο [7] και ο Χίνκμαρ δεν έχει μπερδέψει δύο άνδρες, τότε ο Αναστάσιος βιβλιοθηκάριος είναι πανομοιότυπος με τον Ρωμαίο πρεσβύτερο Αναστάσιο, που το 874 έγινε τιτουλάριος ιερέας του Αγίου Μάρκελλου. Αυτός ο Αναστάσιος είχε φύγει από τη Ρώμη το 848, για να κατοικήσει σε διάφορες πόλεις. Ως αποτέλεσμα της φυγής του αφορίστηκε από μία Ρωμαϊκή Σύνοδο το 850 και, καθώς δεν επέστρεψε, αναθεματίστηκε και καθαιρέθηκε από άλλη Σύνοδο το 853.
Μετά το τέλος του πάπα Λέοντα Δ΄ το 855, αυτός ο Αναστάσιος εξελέγη ως αντίπαπας από το βασιλικό (Φραγκικό) κόμμα, αλλά ο νομίμως εκλεγμένος πάπας Βενέδικτος Γ΄ κέρδισε την υπεροχή και ενήργησε ευγενικά προς τον σφετεριστή.
Κατά τη διάρκεια της αρχιερατείας του πάπα Αδριανού Β΄, ο Αναστάσιος ενεπλάκη σε σοβαρές δυσκολίες, όταν το 868 ο αδελφός του Ελευθέριος πήρε βίαια την κόρη του πάπα και αμέσως μετά σκότωσε αυτή και τη μητέρα της. Ο Ελευθέριος εκτελέστηκε και ο Αναστάσιος, ο οποίος θεωρήθηκε ως υποκινητής του φόνου, τιμωρήθηκε με αφορισμό και εκτόπιση. Έμενε στην βασιλική (Φραγκική) Αυλή και επεδίωκε με την παρέμβαση του βασιλιά να απαλλαχτεί ενώπιον του πάπα. Ο Γιόζεφ Χέργκενροτερ υποστηρίζει ότι ο βιβλιοθηκάριος και ο πρεσβύτερος Αναστάσιος (ο αντίπαπας) ήταν ένα και το αυτό πρόσωπο, και ενώνει όλες τις αναφορές σχετικά με τον τελευταίο στη βιογραφία του Αναστάσιου, [8] ενώ ο Γιόζεφ Λάνγκεν τους θεωρεί διαφορετικά πρόσωπα. [9] Τον Αύγουστο του 879, ο Ζακαρία του Ανάνι εμφανίζεται ως προϊστάμενος των αρχείων της Ρωμαϊκής Εκκλησίας, επομένως ο Αναστάσιος πρέπει να απεβίωσε λίγο πριν από αυτή την ημερομηνία.
Μεταφραστής και συγγραφέας Επεξεργασία
Ο Αναστάσιος μετέφρασε από τα ελληνικά στα λατινικά τις «Πράξεις» τόσο της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου (Β΄ στη Νίκαια), όσο και της Η΄ Οικουμενικής Συνόδου (Δ΄ στην Κωνσταντινούπολη), καθώς και αρκετές βιογραφίες αγίων, μαζί με άλλα γραπτά. Η γνώση των ελληνικών ήταν τόσο ασυνήθιστη, που μόνο αυτός μπορούσε να επιβλέψει τις μεταφράσεις του. [10] Η απόδοση στον Αναστάσιο της αρχαίας λατινικής μετάφρασης των Πράξεων της ΣΤ΄ Οικουμενικής Συνόδου (Γ΄ στην Κωνσταντινούπολη) έχει αποδειχθεί λανθασμένη στα χειρόγραφα από τον Ρούντολφ Ρήντινγκερ.
Συνέταξε επίσης ένα ιστορικό έργο, την «Τριμερή Χρονογραφία» (Chronographia tripartita), από τα ελληνικά γραπτά του Θεοφάνη Ομολογητή, του Πατριάρχη Νικηφόρου Α΄ και του Γεωργίου Συγγέλου, και έφτιαξε μία συλλογή εγγράφων σχετικά με τις υποθέσεις του πάπα Ονώριου Α΄. Έχουν διασωθεί αρκετές σημαντικές επιστολές του. [11] Η Ποντιφική Βίβλος (Liber Pontificalis), την οποία του απέδιδαν παλαιότερα, δεν γράφτηκε από αυτόν. Φαίνεται να συμμετείχε στην αναθεώρηση της Βιογραφίας του Νικολάου Α΄.
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Σημειώσεις Επεξεργασία
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 118965808. Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ Catalogue of the Library of the Pontifical University of Saint Thomas Aquinas. 77906.
- ↑ 3,0 3,1 (Ιταλικά) Mirabile: Digital Archives for Medieval Culture. SISMEL – Edizioni del Galluzzo.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 «Dizionario Biografico degli Italiani». (Ιταλικά) Dizionario Biografico degli Italiani. 1961. anastasio-bibliotecario. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2019.
- ↑ 6,0 6,1 Kirsch, Johann Peter. "Anastasius Bibliothecarius." The Catholic Encyclopedia Vol. 16 (Index). New York: The Encyclopedia Press, 1914. 13 December 2018
- ↑ Monumenta Germaniae Historica: Scriptores, I, 447.
- ↑ Photius, II, 230–240.
- ↑ Geschichte der römischen Kirche, III, 270 sqq.
- ↑ Leonardi, Claudio (1999). «Intellectual Life». Στο: Reuter, Timothy. The New Cambridge Medieval History. III. Cambridge University Press. σελ. 189. ISBN 978-0-521-36447-8.
- ↑ His writings are to be found in Patrologia Graeca, XXVIII; Patrologia Latina, LXXIII, CXXII, CXXIX.
- Αυτό το άρθρο ενσωματώνει κείμενο από το άρθρο της Καθολικής Εγκυκλοπαίδειας του 1913 "Anastasius Bibliothecarius " του JP Kirsch, μια δημοσίευση που είναι πλέον δημόσια .
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία