Αντίπαπας

μη εκλεγμένο πρόσωπο που διεκδικεί τη θέση του Πάπα

Αντίπαπας (antipapa) είναι ένα πρόσωπο το οποίο, σε αντίθεση με εκείνον που θεωρείται γενικά ως ο νόμιμα εκλεγμένος Πάπας[1], διεκδικεί με σημαντική υποστήριξη τη θέση του επισκόπου της Ρώμης και του ηγέτη της Καθολικής Εκκλησίας. Πρόσωπα που ισχυρίζονται ότι είναι ο Πάπας αλλά έχουν λίγους ακόλουθους, όπως οι σύγχρονοι σεντεβακαντιστές αντίπαπες[2], δε θεωρούνται γενικά αντίπαπες και συνεπώς δε συμπεριλαμβάνονται στην επίσημη καταμέτρηση.

Ο Αντίπαπας Βενέδικτος ΙΓ΄

Στον κατάλογο των παπών της, η ετήσια επετηρίδα της Αγίας Έδρας (Annuario Pontificio), προσαρτά στο όνομα του Πάπα Λέοντα Η΄ (963-965) την ακόλουθη σημείωση: "Στο σημείο αυτό, όπως και στα μέσα του ενδέκατου αιώνα, συναντάμε εκλογές στις οποίες προβλήματα εναρμόνισης ιστορικών κριτηρίων με τη θεολογία και το κανονικό δίκαιο καθιστούν αδύνατο να αποφασιστεί ξεκάθαρα ποια πλευρά κατείχε τη νομιμότητα, που η ύπαρξή της εγγυάται την αδιάκοπη νόμιμη διαδοχή των διαδόχων του Αποστόλου Πέτρου. Η αβεβαιότητα που υπάρχει σε ορισμένες περιπτώσεις, κατέστησε σκόπιμη την εγκατάλειψη της τοποθέτησης διαδοχικών αριθμών στον κατάλογο των Παπών."

Ιστορία Επεξεργασία

Ο Άγιος Ιππόλυτος Ρώμης (απεβ. 235) είναι κοινά αποδεκτός ως ο πρώτος αντίπαπας, καθώς διαμαρτυρήθηκε ενάντια στον Πάπα Κάλλιστο Α΄ και ηγήθηκε μιας ξεχωριστής ομάδας μέσα στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Ο Ιππόλυτος αργότερα συμβιβάστηκε με το δεύτερο διάδοχο του Καλλίστου Α΄, τον Ποντιανό, όταν και οι δύο φυλακίστηκαν στα ορυχεία της Σαρδηνίας. Αναγνωρίστηκε και πάλι από την Εκκλησία. Το εάν δύο πρόσωπα συγχέονται στην περίπτωση του Ιππόλυτου,[3] και το εάν ο Ιππόλυτος ισχυρίστηκε ότι ήταν ο κανονικός επίσκοπος της Ρώμης, παραμένει ασαφές, κυρίως καθώς ανάλογος ισχυρισμός δε βρέθηκε στα γραπτά που του αποδίδονται.

Η Καθολική Εγκυκλοπαίδεια επίσης αναφέρει κάποιον Νατάλιο,[4] πριν τον Ιππόλυτο, σαν τον πρώτο αντίπαπα, ο οποίος, με βάση τον Ευσέβιο EH5.28.8-12 αναφέρει στο Μικρό Λαβύρινθο του Ιππόλυτου, μετά τη «μαστίγωσή του ολόκληρη τη νύχτα από αγίους αγγέλους», καλυμμένος με στάχτη, φορώντας τραχύ μάλλινο ένδυμα ταπείνωσης και «με ορισμένη δυσκολία» υποτάχθηκε στον Πάπα Ζεφυρίνο. Ως απόδειξη της πραγματικής επέμβασης των αγγέλων, ο Νατάλιος επιδείκνυε τις πληγές που είχαν αφήσει στην πλάτη του.

Ο αντίπαπας Νοβατιανός (απεβ. 258), ένα ακόμη πρόσωπο του τρίτου αιώνα, διεκδίκησε την Αγία Έδρα αμφισβητώντας τον Πάπα Κορνήλιο και συνεπώς θεωρείται ο πρώτος αδιαμφισβήτητος αντίπαπας.

 
Ο αντίπαπας Αλέξανδρος Ε΄

Η περίοδος στην οποία συναντάται ο μεγαλύτερος αριθμός αντιπαπών είναι κατά τη διάρκεια των διαμαχών μεταξύ των Παπών και της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, τον 11ο και το 12ο αιώνα. Οι ηγεμόνες συχνά προέβαλλαν τους δικούς τους διεκδικητές, με σκοπό να αυξήσουν την επιρροή τους. Οι Πάπες από την άλλη πολλές φορές προέβαλλαν εδαφικές διεκδικήσεις στη Γερμανία, με σκοπό να αντιμετωπίσουν τον αντίπαλο ηγεμόνα.

Το Μεγάλο Δυτικό Σχίσμα, το οποίο, με αφορμή την άκυρη εκλογή του Πάπα Ουρβανού ΣΤ΄, ξεκίνησε το 1378 με την εκλογή του αντίπαπα Κλήμη Ζ΄, που εγκαταστάθηκε στην Αβινιόν της Γαλλίας, οδήγησε σε δύο και τελικά σε τρία, αντίπαλα ρεύματα διεκδικητών του παπικού αξιώματος: το ρωμαϊκό ρεύμα, το ρεύμα της Αβινιόν και το ρεύμα της Πίζας. Το τελευταίο πήρε την ονομασία της από την πόλη Πίζα της Ιταλίας, όπου έδρευε η σύνοδος που εξέλεξε τον Πάπα Αλέξανδρο Ε΄ σαν τρίτο διεκδικητή. Για να δώσει τέλος στο σχίσμα, το Μάιο του 1415, η Σύνοδος της Κωνσταντίας αποκήρυξε τον αντίπαπα Ιωάννη ΚΓ΄ του ρεύματος της Πίζας, του οποίου οι ισχυρισμοί βασιζόταν σε μία επιλογή του συμβουλίου. Ο πάπας Γρηγόριος ΚΒ΄ του ρωμαϊκού ρεύματος παραιτήθηκε τον Ιούλιο του 1415. Το 1417, η Σύνοδος της Φλωρεντίας επίσημα αποκήρυξε τον αντίπαπα Βενέδικτο ΙΓ΄ του ρεύματος της Αβινιόν, αλλά αυτός αρνήθηκε να παραιτηθεί. Στη συνέχεια ο Πάπας Μαρτίνος Ε΄ εξελέγη και έγινε αποδεκτός από όλους, εκτός από μια μικρή και σταδιακά συρρικνούμενη περιοχή που έμεινε πιστή στον αντίπαπα Βενέδικτο ΙΓ΄. Το σκάνδαλο του μεγάλου σχίσματος δημιούργησε αντιπαπικά συναισθήματα και τροφοδότησε τη Θρησκευτική Μεταρρύθμιση των αρχών του δεκάτου έκτου αιώνα.

Κατάλογος των ιστορικών αντιπαπών Επεξεργασία

Αντίπαπας Κοσμικό όνομα Χρονολογίες Σημειώσεις Νόμιμος Πάπας
Νατάλιος γύρω στο 200 αργότερα συμφιλιώθηκε (δείτε παραπάνω) Πάπας Ζεφυρίνος
Άγιος Ιππόλυτος Ρώμης 217–235 αργότερα συμφιλιώθηκε με τον Πάπα Ποντιανό (δείτε παραπάνω) Πάπας Κάλλιστος Α΄
Πάπας Ουρβανός Α΄
Πάπας Ποντιανός
Νοβατιανός 251–258 ιδρυτής του νοβατιανισμού Πάπας Κορνήλιος
Πάπας Λούκιος Α΄
Πάπας Στέφανος Α΄
Πάπας Σίξτος Β΄
Φήλιξ Β΄ 355–365 τοποθετήθηκε από το ρωμαίο αυτοκράτορα Κωνστάντιο Β΄ Πάπας Λιβέριος
Ουρσικίνος Ουρσίνος 366–367 Πάπας Δάμασος Α΄
Ευλάλιος 418–419 Πάπας Βονιφάτιος Α΄
Λαυρέντιος 498–499
501–506
υποστηριζόμενος από το βυζαντινό αυτοκράτορα Αναστάσιο Α΄ Πάπας Σύμμαχος
Διόσκουρος 530 Πάπας Βονιφάτιος Β΄
Θεόδωρος (Β΄) 687 Πάπας Σέργιος Α΄
Πασχάλης (Α΄) 687 Πάπας Σέργιος Α΄
Κωνσταντίνος Β΄ 767–768 Πάπας Στέφανος Γ΄
Φίλιππος 768 τοποθετήθηκε από απεσταλμένο του Λομβαρδού βασιλιά Δεζιδέριου
Ιωάννης Η΄ 844 εκλεγμένος με επευφημίες Πάπας Σέργιος Β΄
Αναστάσιος Γ΄ ο βιβλιοθηκάριος 855 Πάπας Βενέδικτος Γ΄
Χριστόφορος 903–904 ανάμεσα στον Πάπα Λέοντα Ε΄ και τον Πάπα Σέργιο Γ΄
Βονιφάτιος Ζ΄ 974 ανάμεσα στον Πάπα Βενέδικτο ΣΤ΄ και τον Πάπα Βενέδικτο Ζ΄
984–985 ανάμεσα στον Πάπα Ιωάννη ΙΔ΄ και τον Πάπα Ιωάννη ΙΕ΄
Ιωάννης ΚΣΤ΄ Τζον Φιλαγκάτο 997–998 υποστηριζόμενος από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Βασίλειο Β΄ Πάπας Γρηγόριος Ε΄
Γρηγόριος ΣΤ΄ 1012 Πάπας Βενέδικτος Η΄
Βενέδικτος Ι΄ Τζον Μίνκιους 1058–1059 υποστηριζόμενος από τους Κόμητες του Τούσκουλουμ Πάπας Νικόλαος Β΄
Ονώριος Β΄ Πιέτρο Καντάλους 1061–1064 υποστηριζόμενος από την Αγνή, αντιβασιλέα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Πάπας Αλέξανδρος Β΄
Κλήμης Γ΄ Γκίμπερτ της Ραβέννας 1080, 1084–1100 υποστηριζόμενος από τον Ερρίκος Δ΄, αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Πάπας Γρηγόριος Ζ΄
Πάπας Βίκτωρ Γ΄
Πάπας Ουρβανός Β΄
Πάπας Πασχάλης Β΄
Θευδέριχος 1100–1101 διάδοχος του Κλήμη Γ΄ Πάπας Πασχάλης Β΄
Αδαλβέρτος ή Αλβέρτος 1101 διάδοχος του Θευδέριχου
Σιλβέστρος Δ΄ Μαγκινούλφο 1105–1111 υποστηριζόμενος από τον Ερρίκος Ε΄, αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Γρηγόριος Η΄ Μορίς Μπουρντάνους 1118–1121 Πάπας Γελάσιος Β΄
Πάπας Κάλλιστος Β΄
Κελεστίνος Β΄ Θεοβάλδους Μπουκαπέτσους 1124 Πάπας Ονώριος Β΄
Ανάκλητος Β΄ Πιετρο Πιερλεόνι 1130–1138 Πάπας Ιννοκέντιος Β΄
Βίκτωρ Δ΄ Γκρεγκόριο Κόντι 1138 διάδοχος του Ανάκλητου Β΄
Βίκτωρ Δ΄ Οττάβιο ντι Μοντετσέλιο 1159–1164 υποστηριζόμενος από τον Φρειδερίκος Α΄, αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Πάπας Αλέξανδρος Γ΄
Πασχάλης Γ΄ Γκίντο ντι Κρέμα 1164–1168
Κάλλιστος Γ΄ Τζιοβάνι της Στρούμα 1168–1178
Ιννοκέντιος Γ΄ Λάντζο της Σέτζα 1179–1180
Νικόλαος Ε΄ Πιέτρο Ραϊναλντούτσι 1328–1330 υποστηριζόμενος από τον Λουδοβίκο Α΄, αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Πάπας Ιωάννης ΚΒ΄
Κλήμης Ζ΄ Ροβέρτος της Γενεύης 1378–1394 Αβινιόν Πάπας Ουρβανός ΣΤ΄
Πάπας Βονιφάτιος Θ΄
Βενέδικτος ΙΓ΄ Πέδρο ντε Λούνα 1394–1423 Αβινιόν
Πάπας Ιννοκέντιος Ζ΄
Πάπας Γρηγόριος ΙΒ΄
Πάπας Μαρτίνος Ε΄
Πάπας Αλέξανδρος Ε΄ Πέτρος Φιλάργης 1409–1410 Πίζα Πάπας Γρηγόριος ΙΒ΄
Ιωάννης ΚΓ΄ Μπαλνταζάρε Κόσα 1410–1415 Πίζα
Κλήμης Η΄ Γκιλ Σάντεθ Μουνιόθ 1423–1429   Πάπας Μαρτίνος Ε΄
Βενέδικτος ΙΔ΄ Μπερνάρ Γκαρνιέ 1424–1429  
Βενέδικτος ΙΔ΄ Ζαν Καριέρ 1430–1437  
Πάπας Ευγένιος Δ΄
Φήλιξ Ε΄ Δούκας Αμαντέους Η΄ της Σαβοΐας 5 Νοεμβρίου 1439 –
7 Απριλίου 1449
εκλεγμένος από τη Σύνοδο της Βασιλείας
Πάπας Νικόλαος Ε΄

Ο κατάλογος Παπών και αντιπαπών στην ετήσια επετηρίδα (Annuario Pontificio) δεν περιλαμβάνει τον Νατάλιο (ίσως λόγω της αβεβαιότητας των στοιχείων) ούτε τον αντίπαπα Κλήμη Η΄. Ίσως η ακολουθία του τελευταίου να θεωρήθηκε ανεπαρκώς σημαντική, όπως του "Βενέδικτος ΙΔ΄", που αναφέρεται μαζί του στο λήμμα της Καθολικής Εγκυκλοπαίδειας για τον Πάπα Μαρίνο Ε΄.

Όσο για τον Σιλβέστρο Γ΄, ο οποίος μερικές φορές αναφέρεται σαν αντίπαπας, η ετήσια επετηρίδα της αγίας έδρας τον περιλαμβάνει στους Πάπες, και όχι στους αντίπαπες. Σύμφωνα με την προαναφερθείσα παρατήρηση σχετικά με τα σκοτεινά σημεία για το κανονικό δίκαιο του χρόνου και τα ιστορικά γεγονότα, ειδικά στα μέσα του ενδέκατου αιώνα (δείτε τη δεύτερη παράγραφο του παρόντος άρθρου), δεν κάνει καμία κρίση για τη νομιμότητα της εξαγοράς του από τη θέση του Πάπα το1045. Η «Καθολική Εγκυκλοπαίδεια» τον τοποθετεί στους καταλόγους των Παπών, αν και με το σχόλιο: «Θεωρείται από κάποιους σαν αντίπαπας».

Σύγχρονοι διεκδικητές του παπικού αξιώματος Επεξεργασία

Οι σύγχρονοι διεκδικητές του παπικού αξιώματος που εναντιώνονται στον Πάπα Βενέδικτο ΙΣΤ΄ δεν ανταποκρίνονται στον ορισμό της Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα για τον αντίπαπα: «κάποιος που αντιτίθεται στο νόμιμα εκλεγμένο Πάπα της Ρώμης, εποφθαλμιά τον παπικό θρόνο , και σε κάποιο βαθμό επιτυγχάνει σημαντικά στην προσπάθειά του αυτή»."[5] Εκτός από τους ακόλουθους τους, ο αριθμός των οποίων είναι μικρός, δεν θεωρούνται σημαντικοί διεκδικητές.

Πρόκειται συνήθως για θρησκευτικούς ηγέτες ομάδων που έχουν αποσχισθεί από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και απορρίπτουν τους κοινά αποδεκτούς Πάπες. (σεντεβακανιστικές ομάδες), Για το λόγο αυτό συχνά αποκαλούνται "σεντεβακαντιστές αντίπαπες". Ισχυριζόμενοι ότι έχουν εκλέξει Πάπα από ένα κονκλάβιο αποτελούμενο μερικές φορές από μισή δωδεκάδα μέλη (κονκλαβισμός), υποστηρίζουν ότι εξαιτίας των πεπραγμένων τους, η έδρα της Ρώμης δεν είναι πλέον κενή και δεν είναι πια σεντεβακανιστές.

Ένας σημαντικός αριθμός από αυτούς έχει υιοθετήσει την ονομασία Πέτρος Β΄, χάρη στη μεγάλη σημασία του.

Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία τους θεωρεί αφορισμένους σχισματικούς και σε πολλές περιπτώσεις αιρετικούς.

Σύγχρονοι διεκδικητές Επεξεργασία

Εκτός από τους αντίπαπες με την ιστορική έννοια του όρου, υπάρχουν και άνθρωποι που με πολύ μικρό αριθμό οπαδών, ο οποίος ποικίλλει από ελάχιστους έως μερικές εκατοντάδες, οι οποίοι ισχυρίζονται ότι είναι ο Πάπας.

Κολινίτες Επεξεργασία

Ο Γάλλος Μισέλ Κόλλιν,[6] γεννημένος σε ένα χωριό της Λωρραίνης το 1905 και ιερέας από το 1935, ανακοίνωσε το 1936 ότι του δόθηκε ο βαθμός τοιυ επισκόπου από τον ίδιο το Χριστό και ίδρυσε μία κοινότητα αποκαλούμενη «Τάγμα της Μητέρας του Θεού» (η ονομασία αργότερα αλλάχτηκε σε "Απόστολοι της Άπειρης Αγάπης"), σε ανταπόκριση του αιτήματος της Παναγίας το 1846, όπως διατυπώθηκε αργότερα από την Μέλανι Καλβάτ, μία από τις προφήτισσες του Λα Σαλέτ. Το 1950 ανακοίνωσε ότι στέφθηκε Πάπας και πήρε το όνομα Κλήμης ΙΖ΄ .[7] Ο Πάπας Πίος ΙΒ΄, που πέθανε μόλις το 1958, τον καθαίρεσε το 1951[8] και δημόσια τον χαρακτήρισε vitandus (κάποιος που πρέπει να αποφεύγεται) αφορισμένο.

Το 1952, ο Καναδός Ζαν Γκαστόν Τρέμπλεϊ (γενν. 1928) ίδρυσε κοντά στο St. Jovite στο Κεμπέκ του Καναδά μια κοινότητα με την επωνυμία Ποίμνιο του Ιησού και της Μαρίας. Το 1961 συνάντησε τον Μισέλ Κόλλιν και από κοινού αποφάσισαν να ενώσουν της κοινότητες τους σε μία με την ονομασία "Απόστολοι της Άπειρης Αγάπης". Τον επόμενο χρόνο ο Κόλλιν έκανε τον Τρέμπλεϊ επίσκοπο. Η κοινότητα του Τρέμπλεϊ αναπτύχθηκε ραγδαία τα πρώτα χρόνια της δεύτερης Βατικάνειας Συνόδου.[7]

Το 1967, ο Κόλλιν ανακοίνωσε ότι είχε θεία εντολή να παρακάμψει τον Τρέμπλεϊ στη διαδοχή για το παπικό αξίωμα. Ωστόσο το 1968, ο Τρέμπλεϊ διακήρυξε ότι έγινε κρυφά ο Πάπας με το όνομα Γρηγόριος ΙΖ΄ και, το επόμενο έτος, ο Κόλλιν αναγνώρισε ότι ο Τρέμπλεϊ ήταν πλέον ο Πάπας.[7]

Στη Γαλλία, η κίνηση του Κόλλιν διασπάστηκε σε πολλές μικρότερες μόλις λίγα χρόνια μετά το θάνατό του το 1974,[9] αλλά η καναδική ομάδα συνεχίζει με την ίδια ονομασία, "Απόστολοι της Άπειρης Αγάπης", αλλά δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στις ονομασίες "Τάγμα της Ωδής της Μητέρας του Θεού" και "Τάγμα των Αποστόλων των Τελευταίων Ημερών".[10][11]

Παλμαριανή Καθολική Εκκλησία Επεξεργασία

Η Παλμαριανή Καθολική Εκκλησία αναγνωρίζει τον Παύλο ΣΤ΄, τον οποίον τιμούν σαν μάρτυρα, και τους προκατόχους του, σαν νόμιμους Πάπες, αλλά υποστηρίζουν, με βάση ισχυριζόμενων οραμάτων, ότι ο Πάπας της Ρώμης είναι αφορισμένος και η Αγία Έδρα έχει μεταφερθεί από το 1978 στην έδρα του El Palmar de Troya.

Φαντασία Επεξεργασία

Αντίπαπες έχουν υπάρξει και σαν φανταστικοί χαρακτήρες. Αυτό έχει συμβεί στην ιστορική λογοτεχνία με φανταστικές απεικονίσεις ιστορικά υπαρκτών αντιπαπών όσο και με τελείως φανταστικούς χαρακτήρες.

  • Στα μυθιστορήματα των Ζαν Ρασπέιλ"L'Anneau du pêcheur" (Το δαχτυλίδι του ψαρά) — και Ζεράρ Μπαβό"Le Porteur de lumière" (Αυτός που φέρει το φως) απαντώνται δύο αντίπαπες.[12][13] Από δύο μάλλον διαφορετικές οπτικές αυτοί αντανακλούν τη φανταστική ιστορία μιας παράλληλης ιεραρχίας, με βάση την οποία στη μυστική Γαλλία οι καρδινάλιοι εξέλεγαν το νόμιμο Πάπα. Με βάση τα βιβλία, ο αντίπαπας Βενέδικτος ΚΕ', Πιερ Τιφάν, αναγνωρίστηκε σαν Πάπας στην Αβινιόν από το 1437 έως το 1470. Ο διάδοχός του, αντίπαπας Βενέδικτος ΚΣΤ' (δεν πρέπει να συγχέεται με το νόμιμο Πάπα του 21ου αιώνα Βενέδικτο ΙΣΤ'), Ζαν Λανγκλέιντ, έμεινε εκεί από το 1470 έως το 1499. Τα βιβλία αυτά ισχυρίζονται ότι ο Ζαν Καριέρ , ο δεύτερος αντίπαπας Βενέδικτος ΙΔ', διόρισε καρδιναλίους που θα συνέχιζαν την αντιπαπική γραμμή, στο Μεγάλο Σχίσμα.
  • Το πρώτο μέρος του κόμικς φαντασίας του Ρόμπερτ Ράνκιν "[Η τριλογία του Μπρέντφορντ" τιτλοφορείται "Ο Αντίπαπας" και σε αυτό εμφανίζεται ο αναστημένος Αλέξανδρος ΣΤ΄, ο τελευταίος Πάπας των Βοργία .
  • Στο βιβλίο του Ουόλτερ Μ. Μίλλερ "A Canticle for Leibowitz" υπάρχουν επανειλημμένες αναφορές στον "αντίπαπα Βησσαρίωνα," ηγέτη του Σχίσματος του Βησσαρίωνα το 3000 μ.Χ. Αρκετοί πάπες στη συνέχεια του βιβλίου, στο μετά-αποκαλυπτικό μυθιστόρημα "Saint Leibowitz and the Wild Horse Woman" αποκαλούνται αντίπαπες κατά τη διάρκεια της παποσύνης τους.
  • Στα μυθιστορήματα το Νταν Σιμόν "Ενδυμίων" και "Η άνοδος του Ενδυμίωνα" εμφανίζεται Ο Πατέρας Πολ Ντυρέ που είναι ο δολοφονημένος αντίπαπας Τεγιάρ Α΄.
  • Στο βιβλίο του Σ. Μ. Στίρλινγκ "Dies the Fire" και στις συνέχειες του παρουσιάζεται ένας αντίπαπας εν ονόματι Λέων, που εκλέγεται από μία από τις επιζούσες κοινότητες του δυτικού Όρεγκον μετά "την Αλλαγή." Μετά την αποκατάσταση των επικοινωνιών με την Ευρώπη και το θάνατο του αντίπαπα και του κοσμικού υποστηρικτή του, οι ακόλουθοι του συμφιλιώνονται με την εκκλησία.
  • Το μυθιστόρημα του Ραλφ Μακίνερνυ, "Το κόκκινο καπέλο", περιγράφει ένα σχίσμα μεταξύ φιλελευθέρων και συντηρητικών με αποτέλεσμα την εκλογή ενός συντηρητικού Αφρικανού Πάπα. Οι φιλελεύθεροι, λαμβάνοντας ως πρόσχημα τον αποκλεισμό τους από ένα προηγούμενο κονκλάβιο ενός αριθμού καρδιναλίων που έχουν εκλεγεί αλλά δεν έχουν διοριστεί επίσημα πριν τον θάνατό του Πάπα, εκλέγουν έναν Ιταλό καρδινάλιο που αυτοαποκαλείται "Πίος ΙΓ΄".

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. "Κάποιος που αντιτίθεται στον νόμιμα εκλεγμένα επίσκοπο Ρώμης, προσπαθεί να εξασφαλίσει τον παπικό θρόνο και σε κάποιο βαθμό ουσιαστικά το καταφέρνει" Encyclopædia Britannica: Antipope
  2. Με την έννοια σεντεβακαντισμός από το sede vacande, εννοείται η πεποίθηση ότι η Αγία Έδρα τελεί σε κατάσταση χηρείας, καθώς δεν έχει γίνει αποδεκτή μια σειρά παπών από ομάδες πιστών της Καθολικής Εκκλησίας που προτείνουν μια άλλη σερά παπών.
  3. «The catacombs the destination of the great jubilee». Βατικανό. Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2007. 
  4. «Monarchians - Dynamists, or Adoptionists». Καθολική Εγκυκλοπαίδεια. Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2007. 
  5. Encyclopaedia Britannica, s.v. antipope[νεκρός σύνδεσμος]
  6. Οι περισσότερο προσιτές πηγές χρησιμοποιούν τη γραφή "Collin", αλλά η γραφή "Colin" βρίσκεται σε μία περίληψη του βιβλίου Clément XV, prêtre lorrain et pape à Clémery] τιυ Antoine Delestre.
  7. 7,0 7,1 7,2 Michael W. Cuneo: The Smoke of Satan: Conservative and Traditionalist Dissent in Contemporary American Catholicism (JHU Press, 1999 ISBN 0-8018-6265-5, 9780801862656), pp. 121-134
  8. «Time magazine, Πάπας Κλήμης ΙΕ΄ (15 Μαρτίου 1971)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Αυγούστου 2009. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2008. 
  9. «Clément XV». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Οκτωβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2008. 
  10. Επίσημη ιστοσελίδα της κοινότητας (Αγγλικά)
  11. «The Order of the Magnificat of the Mother of God of Saint-Jovite (now Mont-Tremblant)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Αυγούστου 2008. Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2008. 
  12. Jean Raspail, "L'Anneau du pêcheur," Paris: Albin Michel, 1994. 403 p. ISBN 2-226-07590-9
  13. Gérard Bavoux, "Le Porteur de lumière," Paris: Pygmalion, 1996. 329 p. ISBN 2-85704-488-7

Πηγές Επεξεργασία