Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές
Η έννοια της ανεξάρτητης αρχής καθορίζεται ως μία αρμόδια και ανεξάρτητη αρχή όπως θεσπίζεται σε εθνικό δίκαιο[1].
Ελληνικές ανεξάρτητες αρχές[2] Επεξεργασία
Στην Ελλάδα, οι Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές (Α.Δ.Α.) ή απλώς Ανεξάρτητες Αρχές είναι διοικητικά όργανα ενταγμένα στο Νομικό Πρόσωπο του Κράτους (Α.Δ.Α. χωρίς νομική προσωπικότητα) ή έχουν δική τους ιδιαίτερη νομική προσωπικότητα, δηλαδή αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου [3] [4].
Οι ανεξάρτητες αρχές εμφανίστηκαν στην ελληνική έννομη τάξη στα τέλη της δεκαετίας του 1980, και είναι μορφώματα με ενδο-διοικητική ανεξαρτησία. Αποστολή τους είναι είτε η ρύθμιση της άσκησης ενός συνταγματικού δικαιώματος, είτε η ρύθμιση μιας οικονομικής, κατά κανόνα, δραστηριότητας που συνιστά αγορά απελευθερωμένης δημόσιας υπηρεσίας υπό λειτουργική έννοια [4]. Έχουν μεγάλο βαθμό ανεξαρτησίας απέναντι στην Κυβέρνηση καθώς δεν υπόκεινται κατ'εξαίρεση σε ιεραρχικό έλεγχο[5]. Συνήθως ο νομοθέτης προβλέπει ένα καθεστώς αυξημένων ασυμβιβάστων και ασυλιών για τα μέλη τους, ώστε να αποφεύγονται κατά το δυνατόν οι κάθε είδους πιέσεις. Οι Α.Δ.Α. έχουν διοικητική φύση και αρμοδιότητες προς έκδοση εκτελεστών διοικητικών πράξεων. Η εξουσία των Α.Δ.Α. μπορεί να είναι είτε κανονιστικής είτε καθαρά ελεγκτικής και γνωμοδοτικής υφής.
Ανεξάρτητες Αρχές προβλεπόμενες στο Σύνταγμα της Ελλάδας Επεξεργασία
Υπάρχουν 5 συνταγματικά κατοχυρωμένες Ανεξάρτητες Αρχές[6]:
| α/α | ονομασία | συντομογραφία | ιστότοπος | ίδρυση | θεσμικό πλαίσιο |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα | ΑΠΔΠΧ | dpa.gr/ | ν.2472/1999 | άρθρο 9Α του Συντάγματος |
| 2 | Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης | ΕΣΡ | esr.gr | ν.1866/1989 | παρ. 2 άρθρο 15 του Συντάγματος |
| 3 | Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών | ΑΔΑΕ | adae.gr/ | ν.3115/2003 | παρ.1,2 άρθρο 19 του Συντάγματος |
| 4 | Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού | ΑΣΕΠ | asep.gr/ | ν.2190/1994 | παρ. 7 άρθρο 103 του Συντάγματος |
| 5 | Συνήγορος του Πολίτη | ΣτΠ | synigoros.gr/ | ν.2477/1999 | παρ. 9 άρθρο 103 του Συντάγματος |
Τα μέλη των συνταγματικά προβλεπόμενων Ανεξάρτητων Αρχών επιλέγονται από τη Διάσκεψη των Προέδρων με ενισχυμένη πλειοψηφία των μελών της[7], η οποία ασκεί κοινοβουλευτική εποπτεία σε αυτές[8]. Ειδικές ρυθμίσεις για τις συνταγματικά κατοχυρωμένες ανεξάρτητες αρχές προβλέπονται στον ν.3051/2002.
Λοιπές Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές[9] Επεξεργασία
| α/α | ονομασία | συντομογραφία | ιστότοπος | έτος θέσπισης ως Α.Δ.Α. |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων | ΕΕΤΤ | eett.gr | 1992 |
| 2 | Επιτροπή Ανταγωνισμού | ΕπΑν | epant.gr | 1995 |
| 3 | Συνήγορος του Καταναλωτή | ΣτΚ | synigoroskatanaloti.gr | 2004 |
| 4 | Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες | ΑΚΝΕΕΔ | https://www.hellenic-fiu.gr/index.php?lang=el | 2008 |
| 5 | Ελληνική Στατιστική Αρχή | ΕΛΣΤΑΤ | statistics.gr | 2010 |
| 6 | Επιτροπή Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων | ΕΕΕΠ | gamingcommission.gov.gr | 2012 |
| 7 | Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο | ΕΔΣ | hfisc.gr | 2014 |
| 8 | Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων[10][11] | ΑΑΔΕ | aade.gr | 2016 |
| 9 | Ανεξάρτητη Αρχή Πιστοληπτικής Αξιολόγησης | ΑΑΠΑ | 2022 | |
| 10 | Επιθεώρηση Εργασίας (Ανεξάρτητη Αρχή) | (τέως ΣΕΠΕ) | sepe.gov.gr | 2021 |
| 11 | Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων | ΕΑΔΗΣΥ | eaadhsy.gr | 2011 |
| 12 | Εθνική Αρχή Διαφάνειας | ΕΑΔ | aead.gr | 2019 |
| 13 | Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (πρώην ΑΔΙΠ - Αρχή Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση) | ΕΘΑΑΕ | ethaae.gr | 2006 |
| 14 | Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση | ΑΔΙΠΠΔΕ | adippde.gr | 2013 |
| 15 | Εθνικός Οργανισμός Εξετάσεων | ΕΟΕ | eoe.minedu.gov.gr | 2013 |
| 16 | Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (τ.ΡΑΕ) | ΡΑΑΕΥ | rae.gr | 1999 |
| 17 | Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων | ΡΑΣ | ras-el.gr | 2010 |
| 18 | Ρυθμιστική Αρχή Λιμένων | ΡΑΛ | raports.gr | 2016 |
| 19 | Αρχή Πολιτικής Αεροπορίας | ΑΠΑ | hcaa.gov.gr | 2020 |
| 20 | Επιτροπή Επαγγελματικού Αθλητισμού | ΕΕΑ | https://gga.gov.gr/anexarthtes-arxes/epitroph-epaggelmatikou-athlitismou | 1999 |
Άλλες περιπτώσεις ανεξάρτητων αρχών Επεξεργασία
Ανενεργές Αρχές Επεξεργασία
- Σώμα Φορολογικών Διαιτητών (ΣΦΔ), 2011
Υπηρεσίες που ήταν και έπαψαν να είναι Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές Επεξεργασία
- Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (μετατράπηκε σε αυτοτελή δημόσια υπηρεσία υπό τον Υπουργό με το Ν.4558/2018)
- Εθνικό Συμβούλιο Δημόσιας Υγείας (καταργήθηκε με το Ν.4675/2020)
- Εθνική Αρχή Συντονισμού Πτήσεων (Ν.3534/2007, μετατράπηκε σε ΝΠΙΔ ως οργανισμός με το Ν.4850/2021)
- Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΑΔΗΣΥ του Ν.4013/2011, συγχωνεύτηκε στη νέα ΕΑΔΗΣΥ με το Ν.4912/2022)
- Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών (ΑΕΠΠ του Ν.4412/2016, συγχωνεύτηκε στη νέα ΕΑΔΗΣΥ με το Ν.4912/2022)
- Ρυθμιστική Αρχή Επιβατικών Μεταφορών (ΡΑΕΜ, 2013, καταργήθηκε με το Ν.4974/2022)
Φορείς με ειδικές ρυθμίσεις ανεξαρτησίας ή που απαριθμούνται ως ανεξάρτητοι[12] Επεξεργασία
- Εθνική Αναλογιστική Αρχή - ΕΑΑ (αρ.9 ν.3029/2002)
- Εθνικός Οργανισμός Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών (ΕΟΔΑΣΑΑΜ, ν.5014/2023) που απορρόφησε:
- Επιτροπή Διερεύνησης Ατυχημάτων και Ασφάλειας Πτήσεων (ν.2912/2001)
- Επιτροπή Διερεύνησης Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Συμβάντων (ν.3710/2008 αρ.21, ν.4313/2014)
- Επιτροπές υπαγόμενες στη Γενική Γραμματεία Νομικών & Κοινοβουλευτικών Θεμάτων της Προεδρίας της Κυβέρνησης:[13]
- Εθνική Αρχή Προσβασιμότητας (ν.4780/2021 Μέρος Α')
- Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου - ΕΕΔΑ (ν.4780/2021 Μέρος Β' - ίδια νομική προσωπικότητα, λειτουργική ανεξαρτησία, διοικητική & οικονομική αυτοτέλεια)
- Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής και Τεχνοηθικής (ν.4780/2021 Μέρος Γ')
- Οικονομικού ενδιαφέροντος φορείς:
- Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς - ΝΠΔΔ, εκτός δημοσίου τομέα (αρ.51 ν.1892/1990)
- Επιτροπή Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχου (ΕΛΤΕ) - ΝΠΔΔ, εκτός δημοσίου τομέα (αρ.51 ν.1892/1990)
- Μεσολαβητής Τραπεζικών Επενδυτικών Υπηρεσιών
- Τράπεζα της Ελλάδος (ν.3424/1927, ν.2609/1998, ν.2832/2000)
- Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Α.Ε.
- Νομικό Συμβούλιο του Κράτους
- Διεπιστημονικός Οργανισμός Αναγνώρισης Τίτλων Ακαδημαϊκών και Πληροφόρησης (ΔΟΑΤΑΠ) - ΝΠΔΔ
- Συμβούλιο Ελέγχου Επικοινωνίας
- Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ) - ΝΠΔΔ
Σύνθεση και λειτουργία Επεξεργασία
Μέλη Επεξεργασία
Τα μέλη των Α.Δ.Α. απολαμβάνουν εκτεταμένης λειτουργικής και προσωπικής ανεξαρτησίας και δεν υπόκεινται σε ιεραρχικό έλεγχο και διοικητική εποπτεία. Διορίζονται επί θητεία (ανανεώσιμη ή μη) χωρίς να μπορούν, συνήθως, να παυθούν πριν από τη λήξη της.
Έλεγχος Επεξεργασία
Ως διοικητικές αρχές, οι Α.Δ.Α. υπόκεινται στον δικαστικό έλεγχο των πράξεων τους. Το Δημόσιο αναλαμβάνει την ευθύνη σε περίπτωση που επέλθει βλάβη ή ζημία από την δράση τους.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ «independent authority Definition». Law Insider (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2022.
- ↑ «Κάτι αλλάζει στις ανεξάρτητες αρχές». Η Εφημερίδα των Συντακτών. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2022.
- ↑ «Οι ανεξάρτητες αρχές (Γενικό Διοικητικό Δίκαιο, 14.3.2022)». Ευγενία Πρεβεδούρου (στα Αγγλικά). 11 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2022.
- ↑ 4,0 4,1 «Τι είναι οι Ανεξάρτητες Αρχές και σε τι χρησιμεύουν;». Syntagma Watch (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2022.
- ↑ Σπηλιωτόπουλος, Επαμεινώνδας (2017). Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου. Αθήνα. σελ. 257.
- ↑ http://www.odigostoupoliti.eu/sintagmatika-katochiromenes-anexartites-diikitikes-arches-ada/
- ↑ «Σύνταγμα». www.hellenicparliament.gr. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2023.
- ↑ http://www.hellenicparliament.gr/Organosi-kai-Leitourgia/Diaskepsi-Proedron/
- ↑ Μη Συνταγματικά κατοχυρωμένες Α.Δ.Α.
- ↑ Άρθρο του ιστοτόπου in.gr σχετικό με την ανεξαρτητοποίηση της Γ.Γ.Δ.Ε.
- ↑ Άρθρο του ιστοτόπου kathimerini.gr σχετικό με την ανεξαρτητοποίηση της Γ.Γ.Δ.Ε.
- ↑ «Ανεξάρτητες Αρχές». www.lawspot.gr. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2022.
- ↑ «Επιτροπές Υπαγόμενες στη Γενική Γραμματεία Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων». Γενική Γραμματεία Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων. gslegal.gov.gr/. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2022.