Αρχίδαμος Δ΄
Ο Αρχίδαμος Δ΄ ήταν Βασιλεύς της Σπάρτης από την Δυναστεία Ευρυποντιδών (300 π.Χ. - 275 π.Χ.). Θεωρείται σκοτεινός βασιλιάς, δεν υπάρχει καμιά πληροφορία για αυτόν πέρα από την ήττα του από τον Δημήτριο τον Πολιορκητή στην Μαντίνεια Αρκαδίας (294 π.Χ.), πιθανό να έπεσε εκεί επειδή δεν υπάρχει καμιά πηγή για τον ίδιο μετά την μάχη. Η ήττα αυτή έφερε σε μεγάλη αφάνεια τους Ευρυποντίδες, έκαναν την τελευταία εντυπωσιακή εμφάνιση 50 χρόνια αργότερα με τον μεταρρυθμιστή βασιλιά Άγις Δ΄
| Αρχίδαμος Δ΄ | |
|---|---|
| Βασιλιάς των Λακεδαιμονίων 23ος από τον οίκο των Ευρυποντιδών | |
| Προκάτοχος | Ευδαμίδας Α΄ |
| Διάδοχος | Ευδαμίδας Β΄ |
| Εθνικότητα | Έλληνας, Σπαρτιάτης |
| Οίκος/Γενεά | Ευρυποντίδες |
| Πατέρας | Ευδαμίδας Α΄ |
| Μητέρα | Αρχιδάμεια |
| Επίγονοι | Ευδαμίδας Β΄ |
Βιογραφία Επεξεργασία
Ο Αρχίδαμος Δ΄ ήταν γιος του Ευδαμίδα Α΄ (331 π.Χ. - 300 π.Χ.) και εγγονός του Αρχίδαμου Γ΄ (360 π.Χ. - 338 π.Χ.) από την Δυναστεία Ευρυποντιδών την μία από τις δύο βασιλικές δυναστείες της Σπάρτης, η άλλη ήταν η Δυναστεία των Αγιαδών. Η αδελφή του πιθανότατα ήταν η Αρχιδαμία.[1] Το 294 π.Χ. η Αρχαία Σπάρτη πολέμησε για πρώτη φορά μετά την καταστρεπτική Μάχη της Μεγαλόπολης (331 π.Χ.) όπου έπεσε ο θείος του Άγις Γ΄. Όταν ο Δημήτριος ο Πολιορκητής κατέλαβε την Αρχαία Αθήνα αποφάσισε να εξασφαλίσει όλες τις οχυρώσεις του στην Πελοπόννησο που τις διεκδικούσαν οι υπόλοιποι Διάδοχοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου.[2][3] Ο Αρχίδαμος Δ΄ ορίστηκε αρχηγός του στρατού επειδή ο Αγιάδης βασιλιάς Αρεύς Α΄ ήταν ακόμα ανήλικος ενώ ο ικανός θείος του Κλεώνυμος της Σπάρτης είχε αποτύχει σε εκστρατεία μισθοφόρων στην Ιταλία.[4][5] Οι αρχαίοι συγγραφείς όπως ο Πλούταρχος και ο Παυσανίας αναφέρουν πηγές για τον πόλεμο, δύο σύντομα ανέκδοτα καταγράφει πολλούς αιώνες μετά το γεγονός ο Πολύαινος ο ρήτορας.[6][7][8]
Οι Σπαρτιάτες συμμάχησαν πιθανότατα με την Μαντίνεια αφού ο πρώτος πόλεμος έγινε στα βόρεια της πόλης στο Λύκαιο όρος, ο Αρχίδαμος Δ΄ βάδισε να αποκρούσει την επίθεση του Δημητρίου.[9][10] Ο βασιλιάς της Μακεδονίας νίκησε τους Σπαρτιάτες με τέχνασμα, όταν ο αέρας φύσαγε προς τους Σπαρτιάτες έβαλε φωτιά στα χόρτια, η φωτιά μεταδόθηκε στο στρατό και τους έτρεψε σε φυγή.[11][12][13] Στην δεύτερη μάχη κοντά στην Σπάρτη νίκησε επίσης ο Δημήτριος που σκότωσε 200 Σπαρτιάτες και πήρε 500 αιχμαλώτους.[14][15][16][17] Ο Αρχίδαμος Δ΄ πολύ πιθανό να έπεσε και ο ίδιος στην μάχη αφού δεν αναφέρεται ξανά ποτέ.[18] Οι Σπαρτιάτες οχύρωσαν ξανά την πόλη τους από φόβο μήπως επιτεθεί ο Δημήτριος αλλά αναγκάστηκε να φύγει επειδή τον απειλούσε ο Λυσίμαχος στην Μακεδονία, του προκάλεσαν αρκετές φθορές στον στρατό του όταν έφευγε.[19][20][21][22]. Στην περίπτωση που επέζησε η φήμη του έπαθε σημαντική φθορά επειδή δεν καταγράφεται το όνομα του, η δυναστεία του έπεσε στην αφάνεια για άλλα 50 χρόνια μέχρι την εποχή του Άγις Δ΄ (244 π.Χ. - 241 π.Χ.).[23] Στην επόμενη εκστρατεία των Σπαρτιατών στην Βοιωτία επίσης κατά του Δημητρίου ηγήθηκε ο Αγιάδης Κλεώνυμος.[24] Δεν είναι γνωστή επίσης η χρονιά που ανέβηκε στον θρόνο ο γιος και διάδοχος του Ευδαμίδας Β΄.[25] Την ίδια περίοδο ο Αρεύς Α΄ συμπεριφερόταν σαν να ήταν ο μοναδικός βασιλιάς της Σπάρτης.[26][27] Η πιό πιθανή ημερομηνία του θανάτου του ήταν το 275 π.Χ. αλλά πολλοί ιστορικοί την μεταθέτουν πολύ αργότερα (260 π.Χ.).[28][29][30][31]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ McQueen, "The Eurypontid House", σσ. 169, 170, 181
- ↑ Cloché, "La politique extérieure", σσ. 223, 224
- ↑ Cartledge, Hellenistic and Roman Sparta, σσ. 27, 28
- ↑ Marasco, Sparta, σ. 48
- ↑ McQueen, "The Eurypontid House", σ. 165
- ↑ Plutarch, Demetrios, 35
- ↑ Pausanias, i. 13 § 6
- ↑ Polyaenus, iv. 7 § 9, 10
- ↑ Marasco, Sparta, σ. 49
- ↑ Wheatley & Dunn, Demetrius, σ. 317
- ↑ Cloché, "La politique extérieure", σσ. 223, 2257
- ↑ Marasco, Sparta, σ. 50
- ↑ Wheatley & Dunn, Demetrius, σ. 318
- ↑ David, Sparta between Empire and Revolution, σ. 124
- ↑ McQueen, "The Eurypontid House", σ. 165
- ↑ Cartledge, Hellenistic and Roman Sparta, σ. 28
- ↑ Kralli, The Hellenistic Peloponnese, σ. 103
- ↑ Bradford, Prosopography, σ. 75
- ↑ David, Sparta between Empire and Revolution, σσ. 116, 124
- ↑ Kralli, The Hellenistic Peloponnese, σ. 112
- ↑ Cloché, "La politique extérieure", σ. 225
- ↑ Marasco, Sparta, σ. 51
- ↑ David, Sparta between Empire and Revolution, σ. 132
- ↑ Marasco, Sparta, σσ. 51–53
- ↑ McQueen, "The Eurypontid House", σσ. 165, 166
- ↑ McQueen, "The Eurypontid House", σ. 166
- ↑ Walthall, "Becoming Kings", σ. 136
- ↑ Beloch, Griechische geschichte, 4-2, σ. 166
- ↑ Bradford, Prosopography, σ. 75
- ↑ Marasco, Commento, σ. 188
- ↑ McQueen, "The Eurypontid House", σ. 166
Πηγές Επεξεργασία
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος
- Karl Julius Beloch, Griechische geschichte, Tome IV, book 2, Berlin/Leipzig, de Gruyter, 1927.
- Alfred S. Bradford, A Prosopography of Lacedaemonians from the Death of Alexander the Great, 323 B. C., to the Sack of Sparta by Alaric, A. D. 396, Munich, Beck, 1977.
- Paul Cartledge, Sparta and Lakonia, A Regional History 1300–362 BC, London, Routledge, 2001 (originally published in 1979).
- Paul Cloché, "La politique extérieure de Lacédémone depuis la mort d'Agis III jusqu'à celle d'Acrotatos, fils d'Areus Ier", Revue des Études Anciennes, 1945 47 n°3-4,
- Ephraim David, Sparta between Empire and Revolution (404-243 B.C.), Internal Problems and Their Impact on Contemporary Greek Consciousness, New York, 1981.
- Ioanna Kralli, The Hellenistic Peloponnese: Interstate Relations, A Narrative and Analytic History, from the Fourth Century to 146 BC, Swansea, The Classical Press of Wales, 2017.
- Gabriele Marasco, Sparta agli inizi dell'età ellenistica, il regno di Areo I (309/8-265/4 a.C.), Firenze, 1980.
- ——, Commento alle Biografie plutarchee di Agide e di Cleomene, Rome, Edizioni dell'Ateneo, 1983.
- E. I. McQueen, "The Eurypontid House in Hellenistic Sparta", Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte, Bd. 39, H. 2 (1990).
- Pat Wheatley & Charlotte Dunn, Demetrius the Besieger, Oxford University Press, 2020.