Το Λύκαιο είναι βουνό της Αρκαδίας και βρίσκεται στα σύνορα των νομών Αρκαδίας και Μεσσηνίας. Η ψηλότερη κορυφή του είναι ο Προφήτης Ηλίας, η αρχαία Κρητέα και έχει υψόμετρο 1.421 μέτρα.[2] Το όνομα Λύκαιο πιστεύεται ότι βγαίνει από τη ρίζα λυκ που σημαίνει φως. Στην κορυφή του βουνού λατρευόταν ο Δίας, γνωστός ως Λυκαίος Ζεύς. Ανασκαφές έφρεραν στο φως της ημέρας μπρούντζινο αγαλματίδιο του Διός και μάλλον κάποια λατρευτικά αντικείμενα. Το βουνό οριοθετείται από τον Αλφειό ποταμό έως τα παράλια της Κυπαρισσίας.

Λύκαιο όρος
Χάρτης
Ύψος1.421 μέτρα
ΧώρεςΕλλάδα[1]

Μυθολογία - Αρχαιότητα Επεξεργασία

Κατά την αρχαιότητα ήταν το ιερό βουνό των Αρκάδων αφού εκεί πιστευόταν ότι γεννήθηκε ο Δίας. Οι αρχαίοι Αρκάδες το αποκαλούσαν και Όλυμπο ή ιερό βουνό. Στην ψηλότερη κορυφή του Λυκαίου, την Κρητέα, κατέφυγε η Ρέα, για να μην τον σκοτώσει ο άντρας της ο Κρόνος ο οποίος καταβρόχθιζε τα παιδιά του. Εκεί και γέννησε τον Δία. Αμέσως μετά η Ρέα θέλησε να τον λούσει αλλά η Αρκαδία ήταν άνυδρη και δεν έβρισκε νερό, τότε κτύπησε στο χώμα και βγήκε νερό, το ποτάμι που δημιουργήθηκε ήταν η Νέδα, έτσι τον παρέδωσε στις νύμφες Αγνώ, Θεισόα και τη Νέδα οι οποίες τον έλουσαν εκεί. Η Νέδα αργότερα τον θήλασε και τον ανέθρεψε. Οι αρχαίοι Αρκάδες έλεγαν ότι οι Κρήτες λανθασμένα λένε ότι γεννήθηκε στην Κρήτη παραφράζοντας το όνομα της κορυφής, τη θέση Κρητέα.

Στους πρόποδες του Λυκαίου υπήρχε η Λυκόσουρα που σύμφωνα με τον Παυσανία ήταν η πρώτη πόλη που ιδρύθηκε στον κόσμο, και πολλές άλλες κώμες. Στην κορυφή του υπήρχε βωμός του Δία όπου γίνονταν θυσίες και ανθρωποθυσίες, σύμφωνα με τον Παυσανία - ανασκαφές δεν δείχνουν όμως κάτι τέτοιο! Ο βωμός ήταν πέτρινος και γύρω του υπήρχαν δύο κίονες με δύο αετούς επάνω που κοιτούσαν προς την πλευρά που ανέτελλε ο ήλιος. Ακτίνες του ηλίου που έπεφταν πάνω σε αυτούς τους χρυσούς αετούς είχαν αντανάκλαση που φαινόταν στις Βάσες, όπου υπάρχει το γνωστό ιερό του Επικούρειου Απόλλωνος. Πιστευόταν ότι όποιος θυσίαζε εκεί στον Λύκαιο Δία γινόταν λύκος αν στο διάστημα αυτό και μετά από 10 χρόνια δεν έτρωγε ανθρώπινο κρέας ξαναγινόταν άνθρωπος, αλλιώς έμενε για πάντα λύκος. Έλεγαν ότι όποιο ζώο έμπαινε σε αυτό το ιερό δεν φαινόταν η σκιά του. Επίσης το Λύκαιο συνδέεται με μια παραλλαγή του μύθου του Λυκάονα που λέει ότι εκεί θυσίασε ένα βρέφος, ενώ κατά άλλους τον γιο του Νύκτιμο και ο Δίας τον μεταμόρφωσε σε λύκο - η αναφορά στον Νύκτιμο μάλλον εξηγεί ότι οι τελετές αυτές ήταν νυχτερινές.

Κοντά στον βωμό του Διός υπήρχε ιερό του Πανός και εκεί σε ένα σπήλαιο στο οποίο ερωτοτροπούσε με τη Σελήνη κατά την Πανσέληνο, που περιβαλλόταν από άλσος, του Πυθίου Απόλλωνα, και μετά το άλσος το Στάδιο, ιππόδρομος και ξενώνες. Εκεί διοργανώνονταν τα Λύκαια, αθλητικοί αγώνες προς τιμή του Λυκαίου Διός. Ο Παυσανίας μας αναφέρει ότι αυτοί οι αγώνες ήταν οι παλαιότεροι που διοργανώθηκαν. Οι θεατές κάθονταν σε λίθινα εδώλια και οι νικητές στεφανώνονταν με κλαδί ελιάς πάνω σε βάθρα και έπαιρναν ως έπαθλο ένα χάλκινο αντικείμενο. Τα αγωνίσματα που διεξάγονταν ήταν ο δίαυλος, το στάδιο, το πένταθλο, η πάλη και η πυγμή και οι Αρκάδες αγωνίζονταν με το φυσικό τους όνομα ως Αρκάδες. Τελευταία σύγχρονα Λύκαια έγιναν το 2017.

Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, στον βωμό του Δία υπήρχε ιερό και εκεί κατέφυγε ο Πλειστοάνακτας κυνηγημένος από τους Λακεδαιμόνιους. Επίσης απαγορευόταν η είσοδος στους κοινούς θνητούς, μόνο ιερείς έμπαιναν, αν έμπαινε θνητός πέθαινε μέσα στη χρονιά[3][4][5].

Ανασκαφικές έρευνες Επεξεργασία

Σήμερα έχουν ανασκαφεί και βρεθεί ο βωμός του Διός, το στάδιο και ο ιππόδρομος όπου γίνονταν και γίνονται τα Λύκαια όπως και το ιερό του Πανός. Οι πρώτες ανασκαφές έγιναν το 1897 από τον Κ. Κοντόπουλο, το 1902, το 1903 και το 1909 από τον Κ. Κουρουνιώτη[6][7]. Το 2006 ξεκίνησαν νέες ανασκαφικές έρευνες από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών υπό τον Ντέιβιντ Γκίλμαν Ρομάνο και τον Μιχάλη Πετρόπουλο. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ανασκαφών τους στον βωμό το 2007, οι οποίες συνεχίζονται, η ύπαρξη ιερού και θυσιών ανάγεται στην πρωτοελλαδίτικη εποχή (3000 π.Χ.). Βρέθηκαν πολλά ευρήματα με σημαντικότερο λίθινο σφραγιδόλιθο μινωικής προέλευσης, τα ευρήματα των ερευνών υποστηρίζουν τη θεωρία των αρχαίων Αρκάδων για γέννηση του Δία εκεί και όχι στην Κρήτη[8].

Τον Αύγουστο του 2016, ανακαλύφθηκε ταφικό όρυγμα το οποίο περιείχε έναν καλά διατηρημένο ανθρώπινο σκελετό, με την ταφή να χρονολογείται στον 11ο αιώνα π.Χ., και να είναι τοποθετημένη στο μέσο του βωμού.[9][10]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Παραπομπές - πηγές Επεξεργασία

  1. GEOnet Names Server. 11  Ιουνίου 2018. -822319.
  2. «Το σύνολο των βουνών (312)». oreivatein.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 29 Απριλίου 2021. 
  3. Παυσανία Αρκαδικά
  4. Στράβωνος Γεωγραφία βιβλίο 8
  5. Θουκυδίδης βιβλίο Ε
  6. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Νοεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2007. 
  7. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 3 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2019. 
  8. Εφημερίδα Έθνος, φύλλο 25 Ιανουαρίου 2008, σελ. 48
  9. «Σημαντική αρχαιολογική ανακάλυψη: Βρέθηκε άριστα διατηρημένος σκελετός στο Λύκαιο Όρος». Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2016. 
  10. Newsroom. «Σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα στο Λύκαιο όρος της Αρκαδίας». Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2016.