Κατάλογος βασιλέων της αρχαίας Σπάρτης
Αυτός ο κατάλογος των βασιλέων της αρχαίας Σπάρτης απαριθμεί τους σημαντικούς ηγεμόνες της Ελληνικής πόλης-κράτους της Σπάρτης. Η Σπάρτη ήταν ασυνήθιστη μεταξύ των ελληνικών πόλεων-κρατών στο ότι διατήρησε τη βασιλεία της και πέρα από την αρχαϊκή εποχή. Ήταν ακόμα πιο ασυνήθιστη στο ότι είχε δύο βασιλιάδες ταυτόχρονα, που ονομάζονταν Αρχαγέται[1][σ 1] που προέρχονταν από δύο διαφορετικές δυναστικές γραμμές διαδοχής. Σύμφωνα με την παράδοση, οι δύο γραμμές, οι Αγιάδες και οι Ευρυποντίδες, κατάγονταν αντίστοιχα από τον Ευρυσθένη και τον Προκλή, απόγονους του Ηρακλή που υποτίθεται ότι κατέκτησαν τη Σπάρτη δύο γενιές μετά τον Τρωικό πόλεμο. Οι δυναστείες όμως καθαυτές πήραν τα ονόματά τους από τους δίδυμους εγγονούς, τους βασιλιάδες Άγι Α΄ και Ευρυπών αντίστοιχα. Η γραμμή των Αγιαδών θεωρούνταν πιο αρχαία από αυτή των Ευριποντιδών[3]. Αν και υπάρχουν κατάλογοι με πιο πρόσφατους βασιλιάδες της Σπάρτης, λίγα στοιχεία είναι γνωστά για την ύπαρξη βασιλιάδων πριν από περίπου τα μέσα του 6ου αιώνα προ Χριστού. Οι βασιλιάδες της Σπάρτης έτυχαν μεταθανάτιας λατρείας όπως αυτής των επίσης Δωρικών βασιλέων της Κυρήνης[4]. Οι πρωτότοκοι γιοί των βασιλιάδων, ως διάδοχοι του θρόνου, ήταν τα μόνα αγόρια Σπαρτιάτες που εξαιρούνται ρητώς από την Αγωγή, μπορούσαν όμως να πάρουν μέρος σε αυτήν αν το επιθυμούσαν, κάτι που τους έδινε αυξημένο κύρος όταν ανέβαιναν στο θρόνο.
Μυθικοί βασιλείς Επεξεργασία
Οι αρχαίοι Έλληνες έδιναν στα αγόρια ονόματα από τους πατεράδες τους, έχοντας έτσι πατρωνυμικά ονόματα με το επίθεμα –ίδης. Έτσι για παράδειγμα, οι γιοί του Ατρέα ήταν οι Ατρείδες. Στην περίπτωση των βασιλικών οίκων το πατρωνυμικό σχηματιζόταν από τον ιδρυτή ή μια προηγούμενη σημαντική μορφή. Έτσι, μια οικογένεια που βασίλευε μπορούσε να έχει περισσότερα από ένα ηγεμονικά ονόματα. Για παράδειγμα, ο Άγις Α΄ έδωσε το όνομά του στους Αγιάδες, αλλά ήταν ένας Ηρακλείδης, όπως και οι απόγονοί του.
Στις περιπτώσεις όπου η καταγωγή δεν ήταν γνωστή ή ήταν ελάχιστα γνωστή, οι Έλληνες έκαναν κάποιες υποθέσεις βασισμένες στην πολιτιστική τους ιδεολογία. Ένας λαός αντιμετωπιζόταν ως φυλή, που θεωρούνταν ότι καταγόταν από έναν πρόγονο του οποίου είχε το όνομα. Έπρεπε να είναι βασιλιάς, που ίδρυσε τη δυναστεία που έφερε αυτό το όνομα. Η μυθολογική αυτή αναγραφή είχε εφαρμογή ακόμα και στα ονόματα τόπων: θεωρούνταν ότι είχαν πάρει το όνομά τους από βασιλιάδες ή θεούς.
Λελεγίδες Επεξεργασία
Οι Λελεγίδες ήταν απόγονοι του Λέλεγα προγόνου των Λελέγων, Πελασγική φυλή που κατοικούσε στην κοιλάδα του Ευρώτα πριν τους Έλληνες, και οι οποία σύμφωνα με μια μυθολογική γενεαλογία αναμείχθηκαν με τους Έλληνες
| Έτος (π.Χ.) | Λελεγίδες | Πληροφορίες |
|---|---|---|
| περ. 1600 π.Χ. | Λέλεξ | γιος του Ποσειδώνα ή του Ήλιου, ή λέγεται ότι ήταν αυτόχθων |
| περ. 1575 π.Χ. | Μύλης | γιος του Λέλεγα |
| περ. 1550 π.Χ. | Ευρώτας | γιος του Μύλη, πατέρας της Σπάρτης |
Λακεδαιμονίδες Επεξεργασία
Οι Λακεδαιμονίδες περιέχουν Έλληνες από τη μυθολογική εποχή, που σήμερα αντιστοιχείται με την Εποχή του Χαλκού στην Ελλάδα. Με τη μυθολογική ανάλυση, η βασιλεία πέρασε από τους Λέλεγες στους Έλληνες.
| Έτος (π.Χ.) | Λακεδαιμονίδες | Πληροφορίες |
|---|---|---|
| περ. | Λακεδαίμονας | γιος του Δία, σύζυγος της Σπάρτης |
| περ. | Αμύκλας | γιος του Λακαιδέμονα, ίδρυσε τις Αμύκλες |
| περ. | Άργαλος | γιος του Αμύκλα
|
| περ. | Κυνόρτας | γιος του Αμύκλα |
| περ. | Περιήρης | γιος του Κυνόρτα |
| περ. | Οίβαλος | γιος του Κυνόρτα |
| περ. | Τυνδάρεως | (πρώτη περίοδος βασιλείας). Γιος του Οίβαλου και πατέρας της Ωραίας Ελένης. |
| περ. | Ιπποκόων | γιος του Οίβαλου και αδελφός του Τυνδάρεω |
| περ. | Τυνδάρεως | (δεύτερη περίοδος βασιλείας) |
- Χρονολογία χωρίς έτος (μόνο "περ.") είναι άγνωστες
Ατρείδες Επεξεργασία
Οι Ατρείδες (λατινικά Atreidae) ανήκουν στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού, ή αλλιώς Μυκηναϊκή περίοδο. Στην μυθολογία, αυτοί ήτνα οι Περσίδες. Καθώς το όνομα Ατρέας μαρτυρείται σε Χετιτικά έγγραφα, αυτή η δυναστεία μπορεί να είναι πρώιμη-ιστορική.
| Έτος (π.Χ.) | Ατρείδες | Πληροφορίες |
|---|---|---|
| περ. 1250 | Μενέλαος | γιος του Ατρέα και σύζυγος της Ωραίας Ελένης |
| περ. δεκαετία 1150 | Ορέστης | γιος του Αγαμέμνονα και ανιψιός του Μενέλαου |
| περ. | Τισαμενός | γιος του Ορέστη |
| περ. 1100 | Δίων | σύζυγος της Αμφιθέας, κόρης του Πρώνακτα |
- Χρονολογία χωρίς έτος (μόνο "περ.") είναι άγνωστες
Ηρακλείδες Επεξεργασία
Οι Σπαρτιάτες Βασιλείς ως Ηρακλείδες θεωρούν ότι έλκουν την καταγωγή τους από τον Ηρακλή, ο οποίος θεωρούσε ότι η μητέρα του καταγόταν από τον Περσέα. Εγκαταλείποντας την Πελοπόννησο, άρχισε μια ζωή περιπλάνησης. Οι Ηρακλείδες κατέληξαν στην κοιλάδα του Ευρώτα με τους Δωριείς που, τουλάχιστον σύμφωνα με το μύθο, εισέβαλαν εκεί σε μια περίοδο εισβολής που ονομάστηκε η επιστροφή των Ηρακλειδών, εκδιώκοντας τους Ατρείδες και τουλάχιστον ένα μέρος του Μυκηναϊκού πληθυσμού.
| Έτος (π.Χ.) | Ηρακλείδες | Πληροφορίες |
|---|---|---|
| περ. | Αριστόδημος | γιος του Αριστόμαχου και σύζυγος της Αργείας |
| περ. | Θήρας (αντιβασιλέας) | γιος του Αυτεσίωνα και αδελφός της συζύγου του Αριστόδημου Αργείας [σ 2] υπηρέτησε ως αντιβασιλέας για τους ανιψιούς του, Ευρυσθένη και Προκλή |
- Χρονολογία χωρίς έτος (μόνο "περ.") είναι άγνωστες
Δυναστεία των Αγιάδων Επεξεργασία
Η δυναστεία πήρε το όνομά της από το δεύτερο βασιλιά της, Άγι
| Έτος (π.Χ.) | Αγιάδες | Πληροφορίες |
|---|---|---|
| περ. 930 | Ευρυσθένης | Επιστροφή των Ηρακλειδών |
| περ. 930 – 900 [σ 3] | Άγις Α΄ | Υπέτασσε τους Είλωτες |
| περ. 900 – 870 | Εχέστρατος | Εκδίωξε τους Κυνουρούς[σ 4] που ήταν στην εξουσία |
| περ. 870 – 840 | Λαβώτας[σ 5] | |
| περ. 840 – 820 | Δόρυσσος | |
| περ. 820 – 790 | Αγησίλαος Α΄ | |
| περ. 790 – 760 | Αρχέλαος | |
| περ. 760 – 758 | Τήλεκλος | Σκοτώθηκε από τους Μεσσήνιους |
| περ. 758 – 741 | Αλκαμένης | Αρχίζει ο Πρώτος Μεσσηνιακός Πόλεμος |
| περ. 741 – 665 | Πολύδωρος | Αρχίζει ο Δεύτερος Μεσσηνιακός Πόλεμος. Σκοτώθηκε από τον Αθηναίο άρχοντα Πολέμαρχο[5] |
| περ. 665 – 640 | Ευρυκράτης | |
| περ. 640 – 615 | Ανάξανδρος | |
| περ. 615 – 590 | Ευρυκρατίδας | |
| περ. 590 – 560 | Λέων | |
| περ. 560 – 520 | Αναξανδρίδας Β΄ | Μάχη των Πεδών |
| περ. 520 – 490 | Κλεομένης Α | Αρχίζουν οι Περσικοί Πόλεμοι |
| περ. 490 – 480 | Λεωνίδας | Μάχη των Θερμοπυλών |
| περ. 480 – 459 | Πλείσταρχος | Αρχίζει ο Πρώτος Πελοποννησιακός Πόλεμος |
| περ. 459 – 409 | Πλειστοάνακτας | Αρχίζει ο Δεύτερος Πελοποννησιακός Πόλεμος |
| περ. 409 – 395 | Παυσανίας | Βοήθησε την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Αθήνα. Σπαρτιατική ηγεμονία |
| περ. 395 – 380 | Αγησίπολις Α΄ | Αρχίζει ο Κορινθιακός Πόλεμος |
| περ. 380 – 371 | Κλεόμβροτος Α΄ | |
| περ. 371 – 369 | Αγησίπολις Β΄[σ 6] | |
| περ. 369 – 309 | Κλεομένης Β΄ | Αρχίζει ο Τρίτος ιερός πόλεμος |
| περ. 309 – 265 | Αρεύς Α΄ | Σκοτώθηκε σε μάχη εναντίον του Αριστόδημου, τυράννου της Μεγαλόπολης |
| περ. 265 – 262 | Ακρότατος | |
| περ. 262 – 254 | Αρεύς Β΄[6] | |
| περ. 254 – 242 | Λεωνίδας Β΄ | Εκθρονίστηκε για μικρό διάστημα ενώ ήταν σε εξορία για να αποφύγει δίκη |
| περ. 242 – 241 | Κλεόμβροτος Β΄ | |
| περ. 241 – 235 | Λεωνίδας Β΄ | |
| περ. 235 – 222 | Κλεομένης Γ΄ |
Δυναστεία των Ευρυποντιδών Επεξεργασία
Η Δυναστεία έχει πάρει το όνομά της από τον τρίτο βασιλιά της, Ευρυπών. Δεν φαίνεται στη λίστα ο Λυκούργος ο νομοθέτης, μικρότερος γιος των Ευρυποντιδών, που υπηρέτησε ως αντιβασιλέας για σύντομο διάστημα είτε για τον Χαρίλαο (780-750) ή για τον Λαβώτα (870-840) των Αγιάδων.
| Έτος (π.Χ.) | Ευρυποντίδες | Πληροφορίες |
|---|---|---|
| περ. 930 | Προκλής | Κάθοδος των Δωριέων |
| περ. 890 | Σόος | Γιος του Προκλή και πατέρας του Ευρύποντα |
| περ. 890 – 860 | Ευρυπών | |
| περ. 860 – 830 | Πρύτανις | |
| περ. 830 – 800 | Πολυδέκτης | |
| περ. 800 – 780 | Εύνομος | |
| περ. 780 – 750 | Χαρίλαος | Προστατευόμενος, μαθητής και ανιψιός του Λυκούργου. Πόλεμος με τους Αργίους, και καταστροφή της μεθόριας πόλης της Αίγυδος (Αἴγυς) [7]. |
| περ. 750 – 725 | Νίκανδρος | Πρώτος Μεσσηνιακός Πόλεμος |
| περ. 725 – 675 | Θεόπομπος | Δεύτερος Μεσσηνιακός Πόλεμος |
|
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, VIII: 131
|
Σύμφωνα με τον Παυσανία, III, 7: 5-6
|
| Έτος (π.Χ.) | Ευρυποντίδες | Πληροφορίες |
|---|---|---|
| περ. 550 – 515 | Αρίστων | Μάχη των Πεδών. |
| περ. 515 – 491 | Δημάρατος | Αρχή των Περσικών Πολέμων |
| περ. 491 – 469 | Λεωτυχίδας | |
| περ. 469 – 427 | Αρχίδαμος Β΄ | Πρώτος Πελοποννησιακός Πόλεμος. Αρχή του Δεύτερου Πελοποννησιακού Πολέμου |
| περ. 427 – 401 [σ 7] | Άγις Β΄ | Σπαρτιατική ηγεμονία. Επιτέθηκε στην Επίδαυρο, Λεύκτρα[σ 8] Καρυές, Ορχομενό, και Μαντίνεια. Εισέβαλε στην Αργολίδα. Δημιουργία Συμβουλίου Πολέμου[σ 9] που δημιουργήθηκε για να ελέγχει τις εξουσίες του |
| περ. 401 [σ 7] – 360 | Αγησίλαος Β΄ | Αρχίζει ο Κορινθιακός Πόλεμος |
| περ. 360 – 338 | Αρχίδαμος Γ΄ | Αρχίζει ο Τρίτος ιερός πόλεμος |
| περ. 338 – 331 | Άγις Γ΄ | |
| περ. 331 – 305 | Ευδαμίδας Α΄ | |
| περ. 305 – 275 | Αρχίδαμος Δ΄ | |
| περ. 275 – 245 | Ευδαμίδας Β΄ | |
| περ. 245 – 241 | Άγις Δ΄ | |
| περ. 241 – 228 | Ευδαμίδας Γ΄ | |
| περ. 228 – 227 | Αρχίδαμος Ε΄ | |
| περ. 227 – 221 | Ευκλείδας | Στη πραγματικότητα Αιγιάδας. Τοποθετήθηκε από τον Κλεομένη Γ΄[σ 10] στη θέση του Αρχίδαμου Ε΄ |
Δημοκρατική μοναρχία Επεξεργασία
Μετά την ήττα του Κλεομενη Γ΄ εναντίον του Αντίγονου Γ΄ της Μακεδονίας και της Αχαϊκής Συμπολιτείας στη Μάχη της Σελλασίας, το Σπαρτιατικό σύστημα άρχισε να καταρρέει. Η Σπάρτη ήταν δημοκρατία από το 221 ως το 219 π.Χ. Η διαρχική μοναρχία αποκαταστάθηκε το 219.
| Έτος (π.Χ.) | Μοναρχία | Πληροφορίες |
|---|---|---|
| περ. 219 – 215 | Αγησίπολις Γ΄ | ο τελευταίος Αγιάδας, εκθρονίστηκε από το Λυκούργο |
| περ. 219 – 210 | Λυκούργος | |
| περ. 210 – 206 | Πέλοπας | γιος του Λυκούργου, και τελευταίος βασιλιάς και των δύο παλιών δυναστειών |
Τύραννοι Επεξεργασία
| Έτος (π.Χ.) | Τυραννίδα | Πληροφορίες |
|---|---|---|
| περ. 210–207 | Μαχανίδας | αντιβασιλέας του Πέλοπα |
| περ. 206–192 | Νάβις | πρώτος αντιβασιλέας του Πέλοπα, κατόπιν σφατεριστής, ισχυριζόμενος καταγωγή από τον Ευρυποντίδα βασιλιά Δημάρατο |
| περ. 192 | Λακωνικός | ο τελευταίος γνωστός βασιλιάς της Σπάρτης από τη δυναστεία των Ηρακλειδών |
Η Αχαϊκή Συμπολιτεία προσαρτά τη Σπάρτη το 192 π.Χ.
Σημειώσεις και παραπομπές Επεξεργασία
- Σημειώσεις
- ↑ Αρχαία ελληνικά: ἀρχαγέται, πληθυντικός του ἀρχαγέτας, δωρική μορφή του ἀρχηγέτης[2]
- ↑ Κάδμια Θηβαϊκής καταγωγής.
- ↑ Σύμφωνα με τον Απολλόδωρο.
- ↑ Η Κυνουρία λέγεται ότι αποικίστηκε από τον Κύνουρο. Κυνουροί ληστές ήταν σύνηθες φαινόμενο στην περιοχή.
- ↑ Ή Λαβώτης και Λεωβώτης.
- ↑ Ο Αγησίπολις Β΄, διακεκριμένος βασιλιάς της Σπάρτης, όταν ρωτήθηκε ποια ήταν η μεγαλύτερη αρετή, η ανδρεία ή η δικαιοσύνη, απάντησε: "Χωρίς να υποστηρίζεται από τη δικαιοσύνη, η ανδρεία είναι άχρηστη. Και αν όλοι οι άντρες ήταν δίκαιοι, δεν θα χρειαζόταν η ανδρεία".
- ↑ 7,0 7,1 ή 427 – 400
- ↑ Και κατόπιν, μετά τα Κάρνεια.
- ↑ Αποτελούμενο από 10 Σπαρτιάτες.
- ↑ Τον αδελδό του Ευκλείδα
- Παραπομπές
- ↑ Hall, Johnathan. A History of the Ancient Greek World. Blackwell.
- ↑ ἀρχαγέτας, ἀρχηγέτης. Liddell, Henry George· Scott, Robert· A Greek–English Lexicon στο Perseus Project.
- ↑ Cartledge, Paul, The Spartans, Vintage Books, 2003.
- ↑ Pindar and the cult of heroes. By Bruno Currie Page 245 (ISBN 0-19-927724-9).
- ↑ A Classical Dictionary By John Lemprière. Pg 618.
- ↑ A Prosopography of Lacedaemonians, Part 396. By Alfred S. Bradford. Page 44.
- ↑ Dictionary of Greek and Roman Geography (1854)William Smith, LLD, Ed., AEGYS
- ↑ Plutarch's Lives: Marcus Crassus.-Sertorius.-Eumenes.-Agesilaus.-Pompeius. By Plutarch.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- The Cyclopædia, Volume 20. By Abraham Rees. Page 157+ (List of kings of Sparta on pg. 164).
- Sir William Smith, A New Classical Dictionary of Greek and Roman Biography, Mythology, and Geography: Partly Based Upon the Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology. Harper & Brothers, 1851.
- Sir William Smith. Abaeus-Dysponteus. J. Murray, 1890.
- Sir William Smith. A Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology: Earinus-Nyx. J. Murray, 1876.
- William Smith (Ed.) A Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology: Oarses-Zygia. J. Murray, 1880.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Livius
- Eurypontids and Agiads Αρχειοθετήθηκε 2014-06-02 στο Wayback Machine. by Jona Lendering