Γεωγραφία της Κύπρου

Η Κύπρος είναι η τρίτη μεγαλύτερη νήσος της Μεσογείου μετά τη Σαρδηνία και τη Σικελία. Βρίσκεται στην Α.ΒΑ. άκρη της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου, μεταξύ των γεωγραφικών παραλλήλων (γεωγραφικά πλάτη) 30° 33΄ 00΄΄ και 31° 34΄ 10΄΄ βόρεια του Ισημερινού και μεταξύ των μεσημβρινών (γεωγραφικά μήκη) 34° 16΄ 30΄΄ και 36° 37΄ 00΄΄ ανατολικά του 1ου μεσημβρινού Γκρήνουιτς, μη συμπεριλαμβανομένων των χωρικών υδάτων.
Η απόσταση της Κύπρου, βόρεια, από την Τουρκία (Ακρωτήριο Κορμακίτης Κύπρου - Αναμούρ Καραμανίας) είναι 37 μίλια (69 χλμ.) του Κιλικιακού πελάγους, ανατολικά από τη Συρία (Ακρωτήριο Άγιος Ανδρέας Κύπρου - Ρας Ιμπν Χανίμ παρά τη Λαοδίκεια) είναι 56 μίλια (103 χλμ) , νότια από την Αίγυπτο (Ακρωτήριο Ασπρόκαβος Κύπρου - στόμιο λιμένος Δαμιέτας) είναι 190 μίλια (352 χλμ.), και Βόρειοδυτικά προς την

Τοπογραφικός χάρτης της Κύπρου.

Χάρτης της Κύπρου.

Χάρτης της Κύπρου.

ύος έχει715 ιστο μήκος από δυτικότερο μέχρι ανατολικότερο άκρο 240 χλμ. και μέγιστο πλάτος από βορειότερο μέχρι νοτιότερο 100 χλμ. Η συνολική της έκταση είναι 9.251.47 τ.χλμ. Η έκταση των βρετανικών βάσεων είναι 98 τετ. μίλια.

Η σημερινή κατάσταση (2011) της έκτασης της Κύπρου σε εκατοστιαία ποσόστωση έχει ως ακολούθως:

• Έδαφος κατεχόμενο από τουρκικά στρατεύματα: 34,85% (3.224.29 τ.χλμ.)
• Έδαφος ελεύθερων περιοχών που ελέγχει η Κυπριακή Δημοκρατία: 59,79% (5.531.15 τ.χλμ.)
• Συνολική έκταση νεκρής ζώνης: 2,62% (242,23 τ.χλμ.)
• Συνολική έκταση βρετανικών βάσεων: 2,74% (253,80 τ.χλμ.)

Τα βασικά γνωρίσματα του κυπριακού φυσικού περιβάλλοντος είναι ο μεσογειακός του χαρακτήρας, η μεγάλη του γεωμορφολογική ποικιλία, η μεγάλη του ποικιλία χλωρίδας και η μεγάλη αλλοίωση του (οικολογική υποβάθμιση) λόγω ανθρώπινης δράσης.

Πώς σχηματίστηκε η Κύπρος

Η Ευρασιατική πλάκα (Ευρώπη και το μεγαλύτερο μέρος της Ασίας) μετακινείται προς το νότο, ενώ η Αφρικανική πλάκα (το μεγαλύτερο μέρος της Αφρικής) μετακινείται προς το βορρά και καταδύεται κάτω από την Ευρασιατική πλάκα, με αποτέλεσμα την άνοδο της περιοχής της Κύπρου και άλλων γειτονικών χωρών πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Η άνοδος αυτή συνεχίζεται και σήμερα.

Μορφολογικές περιφέρειες της Κύπρου

1. Ορεινά συμπλέγματα Τροόδους και Πενταδακτύλου. 2. Λοφώδης περιοχή γύρω από ορεινά συμπλέγματα. 3. Κεντρική πεδιάδα (Μόρφου, Λευκωσίας, Μεσαορίας) μήκους 55 μιλίων. 4. Παράκτιες περιοχές.

Ορεινά συμπλέγματα Τροόδους και Πενταδακτύλου

Στα νοτιοδυτικά του νησιού δεσπόζει η οροσειρά Τρόοδος, ενώ στα βόρεια η οροσειρά του Πενταδάκτυλου ενώ ανάμεσά τους εκτείνεται η πεδιάδα της Μεσαορίας την οποία διασχίζουν δυο ποταμοί, ο Πεδιαίος κι ο Γιαλιάς. Η ψηλότερη κορυφή του Τροόδους είναι ο Όλυμπος (1951 μέτρα) του δε Πενταδακτύλου το Κυπαρισσόβουνο (1024 μέτρα). Τα πετρώματα του Τροόδους είναι ηφαιστειακά, ενώ του Πενταδακτύλου είναι ιζηματικά (ασβεστολιθικά) και μεταμορφωσιγενή. Το Τρόοδος διαθέτει ελάχιστες πηγές, ενώ ο Πενταδάκτυλος διαθέτει πολλές πηγές, όπως τα γνωστά κεφαλόβρυσα της Κυθρέας, της Λαπήθου και του Καραβά. Βουνοκορφές του Τροόδου: Χιονίστρα (ή Τρόοδος ή Όλυμπος), Μαδαρή, Παπούτσα, Μαχαιράς, Σταυροβούνι, Τρίπυλος, Κύκκος, Αδελφοί. Βουνοκορφές του Πενταδακτύλου: Κυπαρισσόβουνο, Κόρνος, Άγιος Ιλαρίωνας, Πενταδάκτυλος, Βουφαβέντο, Καντάρα, προφήτης Ηλίας. Η οροσειρά του Πενταδακτύλου έχει μήκος 100 χμ και πλάτος 8 χμ. Σπήλαια με σταλακτίτες και σταλαγμίτες υπάρχουν στον Πενταδάκτυλο και στα Στυλλάρκα της Ακανθού. Διάσελα και περάσματα στον Πενταδάκτυλο: Μύρτου, Αγύρτας, Ακανθούς.

Χερσόνησος του Ακάμα

Βρίσκεται στο ΒΔ τμήμα της Κύπρου και έχει έκταση περίπου 100 τετ. χμ. Είναι ο μεγαλύτερος φυσικός βιότοπος της Κύπρου. Παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία πετρωμάτων, βραχώδεις απόκρημνες, κυρίως αμμώδεις ακτές, φαράγγια (π.χ το φαράγγι του Άβακα), κλπ. Η βλάστηση του Ακάμα (μακκία) περιλαμβάνει πολλά είδη φυτών, όπως πεύκα, αόρατους, σχοινιές, σίστους (ξισταριές), κλπ. Στον Ακάμα υπάρχουν τουλάχιστο επτά είδη ενδημικών φυτών της Κύπρου, δηλαδή φυτών που ζουν μόνο στην Κύπρο, καθώς και άλλα είδη που μόνο στον Ακάμα βρίσκονται. Το χαμηλό δάσος (μακκία)του Ακάμα φτάνει μέχρι την ακτή, ενώ σε όλη σχεδόν της υπόλοιπη Κύπρο δεν υπάρχει μακκία βλάστηση μέχρι τις ακτές. Στις αμμώδεις παραλίες του Ακάμα γεννούν τα αυγά τους δυο είδη θαλάσσιων χελωνών (chelonia mydas και caretta caretta), ενώ στη χερσόνησο υπάρχουν και άλλα ενδιαφέροντα ζωικά είδη (γύπες, καβούρια του γλυκού νερού, περίπου 20 ειδη ερπετών, κλπ). Επειδή η χερσόνησος του Ακάμα κινδυνεύει από την αλόγιστη τουριστική αξιοποίηση της περιοχής, άρχισε μια συστηματική προσπάθεια για να σωθεί η ομορφιά της περιοχής από τις διάφορες "αξιοποιήσεις".

Πεδιάδα της Μεσαορίας

Η εύφορη πεδιάδα της Μεσαορίας απλώνεται μεταξύ των βουνών Τροόδους και Πενταδακτύλου. Έχει μηκος 20 χμ και πλάτος που κυμαίνεται από 16 μέχρι 32 χμ.

Κοιλάδα των Κέδρων - Αγρινά

Η "κοιλάδα των κέδρων" βρίσκεται στο δάσος της Πάφου. Στο δάσος αυτό βρίσκονται και τα αγρινά (άγρια πρόβατα). Τα αρσενικά αγρινά είναι πιο σωματώδη και έχουν κέρατα, ενώ τα θηλυκά δεν έχουν ή έχουν πολύ μικρά κέρατα.

Παράκτιες περιοχές

Ακτογραμμή

648 χλμ.

Ακρωτήρια

• Στην κατεχόμενη Κύπρο:
  • Αποστόλου Ανδρέα,
  • Πλακωτής,
  • Κορμακίτη,
  • Ελαίας.

• Στην ελεύθερη Κύπρο:
  • Πωμού,
  • Αρναούτη (Ακάμα),
  • Δρέπανο,
  • Άσπρο,
  • Ζευγάρι,
  • Γάτας,
  • Δολού,
  • Πετούντα,
  • Κιτίου,
  • Πύλας,
  • Γκρέκο (Πηδάλιο).

Κόλποι

• Στην κατεχόμενη Κύπρο:
  • Αμμοχώστου,
  • Μόρφου.

• Στην ελεύθερη Κύπρο:
  • Χρυσοχούς,
  • Επισκοπής,
  • Ακρωτηρίου (ή Λεμεσού),
  • Λάρνακας.

Οροπέδια, καταρράκτες, νησίδες

1. Ορείτες. Είναι οροπέδιο κοντά στο χωριό Πισσούρι με αγριελιές και άγρια βλάστηση.
2. Καταρράκτης Καλυδωνίων. Βρίσκεται στο χωριό Πλάτρες.
3. Καταρράκτης Χαντάρας. Βρίσκεται στο χωριό Φοινί.
4. Νήσοι Κλείδες. Βρίσκονται απέναντι από το ακρωτήριο του Αποστόλου Ανδρέα. Εδώ υπάρχει και φάρος.
5. Κίλα. Είναι ένα νησάκι στη χερσόνησο της Καρπασίας κοντά στο χωριό Γαληνόπορνη.
6. Γερόνησος (ή Ιερά Νήσος ή Νησί του Αγίου Γεωργίου). Βρίσκεται κοντά στο ακρωτήριο Δρέπανο, στην περιοχή Αγίου Γεωργίου του χωριού Πέγειας, ΝΔ του Ακάμα.
7. Νήσος των Εχιδνών. Βρίσκεται κοντά στην ξηρά παρά τον Άγιο Γεώργιο της Κερύνειας (Γλυκιώτισσα).
8. Πέτρα του Λιμνίτη, βρίσκεται κοντά στο κατεχόμενο χωριό του Λιμνίτη στην επαρχία Λευκωσίας

Υδρογραφία

Χείμαρροι

1. Πεδιαίος ή Πηδιάς. Πηγάζει από το Μαχαιρά και χύνεται στον κόλπο της Αμμοχώστου. Είναι ο μεγαλύτερος ποταμός της Κύπρου.
2. Γιαλιάς ή Ιδαλίας. Πηγάζει από το Μαχαιρά και χύνεται στον κόλπο της Αμμοχώστου.
3. Σερράχης. Πηγάζει από την Παπούτσα και τη Μαδαρή και χύνεται στον κόλπο της Μόρφου.
4. Πέτρας. Πηγάζει από τη Μαδαρή και χύνεται στον κόλπο της Μόρφου.
5. Ελιάς. Πηγάζει από τη Μαδαρή και χύνεται στον κόλπο της Μόρφου.
6. Κάμπος. Πηγάζει από τον Κύκκο και χύνεται στον κόλπο της Μόρφου.
7. Πύργος. Πηγάζει από το Σταυρό και χύνεται στον κόλπο της Μόρφου.
8. Σέτραχος. Πηγάζει από το Τρόοδος και χύνεται στον κόλπο της Μόρφου.
9. Κλάριος ή Καρκώτης. Πηγάζει από το Τρόοδος και χύνεται στον κόλπο της Μόρφου.
10. Γερμασόγειας. Πηγάζει από την Παπούτσα και χύνεται στον κόλπο Λεμεσού (Ακρωτήρι)
11. Γαρύλλης. Πηγάζει από την Παπούτσα και χύνεται στον κόλπο Λεμεσού.
12. Βασιλικός. Πηγάζει από το Μαχαιρά και χύνεται στην παραλία της Λάρνακας (Ζύγι)
13. Κούρρης. Πηγάζει από τη Μαδαρή και χύνεται στον κόλπο της Επισκοπής.
14. Κριός. Πηγάζει από το Τρόοδος και χύνεται στον κόλπο της Επισκοπής.
15. Χρυσοχούς. Πηγάζει από το Σταυρό της Ψώκας και χύνεται στον κόλπο της Χρυσοχούς.
16. Έζουσας. Πηγάζει από τον Τρίπυλο και χύνεται στην παραλία της Πάφου.
17. Ξερός. Πηγάζει από τον Κύκκο και χύνεται στον κόλπο της Μόρφου και στην παραλία της Πάφου.
18. Διαρίζος. Πηγάζει από το Τρόοδος και χύνεται στην παραλία της Πάφου.
19. Χα Ποτάμι. Πηγάζει από το Τρόοδος και χύνεται στην παραλία της Πάφου.
20. Λιμνίτης. Πηγάζει από το Τρόοδος και χύνεται στην παραλία της Πάφου.
21. Ξεροπόταμος. Πηγάζει από τον Κύκκο και χύνεται στην Πάφο.
22. Μαυροκόλυμπος. Πηγάζει από τον Κύκκο και χύνεται στην Πάφο.
23. Πεντάσχοινος. Πηγάζει από το Μαχαιρά και χύνεται στην παραλία της Λάρνακας.
24. Τρέμυθος. Πηγάζει από το Σταυροβούνι και χύνεται στην παραλία της Λάρνακας.
25. Πούζης. Πηγάζει από το Σταυροβούνι και χύνεται στην παραλία της Λάρνακας.

Φράγματα

Η Κύπρος έχει 108 φράγματα και έρχεται πρώτη στην Ευρώπη αναφορικά με τον αριθμό και τη χωρητικότητα μεγάλων φραγμάτων σε σχέση με την έκταση της. Τα πέντε μεγαλύτερα φράγματα στην Κύπρο είναι το φράγμα Κούρρη στην επαρχία Λεμεσού (115 εκατομ. κυβ. μέτρα), το φράγμα του Ασπρόκρεμμου στην επαρχία Πάφου, το φράγμα της Ευρέτου στην επαρχία Πάφου, το φράγμα της Κανναβιού στην επαρχία Πάφου και το φράγμα της Καλαβασού στην επαρχία Λάρνακας.

Χρήση της γης

• Άγονη γη 17%
• Δάση 18,96%
• Καλλιεργήσιμη γη 46% (από την οποία 14% είναι αρδεύσιμη γη, δηλαδή καλλιεργείται ταχτικά)
• Χαλίτικη γη 8%
• Χωριά, λίμνες και ποταμοί 10%.

Τα δάση της Κύπρου έχουν έκταση 175,404 εκτάρια (18,96% της ολικής έκτασης του νησιού). Τα 161,826 εκτάρια είναι κύρια και δευτερεύοντα κρατικά δάση. Η έκταση των κυρίων κρατικών δασών είναι 145,996 εκτάρια και βρίσκονται κυρίως στο Τρόοδος και στον Πενταδάκτυλο. Τα δευτερεύοντα κρατικά δάση είναι 15,830 εκτάρια. Η έκταση των ιδιωτικών δασών είναι 13,578 εκτάρια.

Τα κυριότερα δέντρα των κυπριακών δασών είναι τα κωνοφόρα (πεύκο, μεντόπευκος, κέδρος, κυπαρίσσι, αόρατος) και τα πλατύφυλλα (σκλήδρος, πλάτανος, καβάκι, δρυς, λατζιά). Ο κυπριακός κέδρος και η λατζιά συναντώνται μόνο στην Κύπρο.

Αλυκές

Στην Κύπρο υπάρχουν δυο αλυκές, της "Λάρνακας" και της "Λεμεσού". Βρίσκονται χαμηλότερα από την επιφάνεια της θάλασσας. Το καλοκαίρι ξηραίνονται διότι η εξάτμιση ξεπερνά την ποσότητα νερού που λιμνάζει σε αυτές. Οι αλυκές έχουν μεγάλη τουριστική αξία και αποτελούν ξεχωριστούς βιότοπους, δηλαδή περιοχές με ειδικό περιβάλλον όπου ζουν ζώα και φυτά.

Ψηλότερο χωριό της Κύπρου

Είναι ο Πρόδρομος. Βρίσκεται σε ύψος 1400 μέτρων.

Κλίμα

Γενικά το κλίμα της Κύπρου είναι ήπιο μεσογειακό με άφθονη ηλιοφάνεια ακόμη και το χειμώνα και λιγοστή βροχόπτωση, Το καλοκαίρι είναι θερμό και ξηρό (χωρίς βροχές). Το χειμώνα το κλίμα είναι ήπιο (χωρίς πολλή ψύχρα) και βροχερό. Το κλίμα της Κύπρου επηρεάζεται από τη γεωγραφική θέση του νησιού, από τη μορφολογία του εδάφους του και από τη γενική κυκλοφορία των αέριων μαζών. Η μέση ετήσια βροχόπτωση στην Κύπρο είναι περίπου 500 χιλιοστόμετρα. Κυμαίνεται δε από 300 χιλιοστόμετρα στις κεντρικές πεδιάδες και στα νοτιοανατολικά παράλια μέχρι 1100 χιλιοστόμετρα στην οροσειρά του Τροόδου και 550 χιλιοστόμετρα στην οροσειρά του Πενταδακτύλου. Η ανομοιομορφία της βροχόπτωσης δεν είναι μόνο γεωγραφική αλλά και διαχρονική, συχνά δε παρατηρούνται συνεχείς ανομβρίες δυο-τριών χρόνων.

Χλωρίδα και Πανίδα

Η κυπριακή χλωρίδα είναι πολύ πλούσια σε θάμνους και εποχιακά άνθη. Από τα ενδημικά φυτά, 20 περίπου είδη περιλαμβάνονται στον κατάλογο των "Αυστηρά Προστατευομένων Ειδών Χλωρίδας της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη Διατήρηση της Ευρωπαϊκής Άγριας Ζωής και των Φυσικών Οικοτόπων". Μεταξύ της πανίδας το σπουδαιότερο ενδημικό είδος ζώου είναι το κυπριακό αγρινό που ζει στο δάσος Πάφου. Δασικές εκτάσεις στα δάση Τροόδου και Πάφου κηρύχτηκαν σε περιοχές προστασίας της χλωρίδας και πανίδας.

Υψομετρικές εξάρσεις

Χαμηλότερο σημείο: Μεσόγειος Θάλασσα 0μ

Ψηλότερο σημείο: Κορυφή του Ολύμπου 1953μ

Φυσικές απειλές

Μέτρια σεισμική δραστηριότητα.

Περιβαλλοντολογικά ζητήματα

• Προβλήματα υδάτινων πόρων
• Προβλήματα μόλυνσης των υδάτων
• Διάβρωση των ακτών
• Απώλεια βιότοπων λόγο αστικοποίησης

Μερικά μέτρα που λαμβάνονται για την προστασία του περιβάλλοντος

1. Το δάσος Πάφου κηρύχτηκε σε Περιοχή Προστασίας του Κυνηγίου με κύριο σκοπό την προστασία του αγρινού.
2. Προστασία της πράσινης χελώνας και της καρέττα (περιλαμβανομένων των αυγών τους). Στην περιοχή "Λάρας-Τοξεύτρας" λειτουργεί εκκολαπτήριο χελωνών, που είναι μοναδικό στη Μεσόγειο.
3. Προστασία των δελφινιών και φωκιών.
4. Έλεγχος,πρόληψη και καταπολέμηση της ρύπανσης των νερών και της θάλασσας.
5. Ορισμένες περιοχές, κυρίως δασικές περιοχές στο Τρόοδος και στην Πάφο, κηρύχτηκαν σε Περιοχές Προστασίας της Φύσης, για την προστασία της χλωρίδας και πανίδας, όπως η χερσόνησος του Ακάμα, η λίμνη Ακρωτηρίου με τα λιβάδια της, η αλυκή Λάρνακας, η δασική περιοχή Τρίπυλος (που περιλαμβάνει την Κοιλάδα των Κέδρων), κλπ.

Εθνικά δασικά πάρκα

Ορισμένες περιοχές κηρύχτηκαν σε Εθνικά Πάρκα με κύριο σκοπό την παροχή αναψυχής στο κοινό, όπως διάφορες δασικές εκτάσεις στο Τρόοδος, καθώς και τα δάση Αθαλάσσας, Παιδαγωγικής Ακαδημίας, Κάβο Γκρέκο, Ποταμού Λιοπετρίου και Πολεμιδίων.

Πόλεις της Κύπρου

Η Κύπρος έχει 7 πόλεις: τη Λευκωσία (πρωτεύουσα) με πληθυσμό 206.200 κατοίκους, τη Λεμεσό με 161.200 κατοίκους, τη Λάρνακα με 72.000 κατοίκους, την Πάφο με 47.300 και τις πόλεις Κερύνεια, Μόρφου και Αμμόχωστο οι οποίες βρίσκονται από το 1974 υπό Τουρκική Κατοχή

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Geography of Cyprus στο Wikimedia Commons