Βικιπαίδεια

Γκέτο του Μπζεστς

ναζιστικό γκέτο στην κατεχόμενη Πολωνία

Συντεταγμένες: 52°6′N 23°42′E / 52.100°N 23.700°E / 52.100; 23.700

Το Γκέτο του Μπζεστς ήταν ναζιστικό γκέτο που δημιουργήθηκε στην κατεχόμενη Δυτική Λευκορωσία τον Δεκέμβριο του 1941, έξι μήνες μετά την εισβολή των γερμανικών στρατευμάτων στη Σοβιετική Ένωση τον Ιούνιο του 1941.[1] Λιγότερο από ένα χρόνο μετά τη δημιουργία του γκέτο, γύρω στις 15-18 Οκτωβρίου 1942, οι περισσότεροι από τους περίπου 20.000 Εβραίους κατοίκους της Μπρεστ (Μπζεστς) δολοφονήθηκαν. Πάνω από 5.000 εκτελέστηκαν τοπικά στο Φρούριο του Μπρεστ με εντολή του Καρλ Έμπερχαρντ Σύνγκαρτ[2] και οι υπόλοιποι στο απομονωμένο δάσος της τοποθεσίας εξόντωσης Μπρόνα Γκούρα (λευκορωσικά: Бронная гара‎‎), όπου στάλθηκαν εκεί με τα τρένα του Ολοκαυτώματος με το πρόσχημα της «επανεγκατάστασης».

Γκέτο του Μπζεστς
Διατηρητέο σπίτι με αναμνηστική πλακέτα στην πρώην Οδό Ντουούγκα του Γκέτο του Μπζεστς
The map
Η τοποθεσία του Μπζεστς κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος στην Πολωνία.
ΤοποθεσίαΜπζεστς, Γερμανοκρατούμενη Πολωνία
ΚατατρεγμόςΦυλάκιση, λιμοκτονία, μαζικοί πυροβολισμοί
ΟργανισμοίΣούτσσταφφελ (SS)
Στρατόπεδο εξόντωσηςΣτρατόπεδο εξόντωσης Άουσβιτς
Θύματα18.000 Πολωνοεβραίοι

Ιστορικό Επεξεργασία

Πριν από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το Μπζεστς υπό τον Μπουκ (γνωστός ως Μπζεστς Λιτέφσκι πριν από τους διαμελισμούς, τώρα Μπρεστ, Λευκορωσία)[3] ήταν η πρωτεύουσα του Βοεβοδάτου Πολεσίας στη Δεύτερη Πολωνική Δημοκρατία (1918–39) με την πιο ορατή εβραϊκή παρουσία. Στα είκοσι χρόνια της κυριαρχίας της Πολωνίας, από τα συνολικά 36 ολοκαίνουργια σχολεία που ιδρύθηκαν στην πόλη, εγκαινιάστηκαν 10 δημόσια και 5 ιδιωτικά εβραϊκά σχολεία, με γλώσσα διδασκαλίας τα γίντις και τα εβραϊκά. Το πρώτο εβραϊκό σχολείο στην ιστορία του Μπζεστς άνοιξε το 1920, σχεδόν αμέσως μετά την επιστροφή της Πολωνίας στην ανεξαρτησία. Το 1936 οι Εβραίοι αποτελούσαν το 41,3% του πληθυσμού του Μπζεστς, ή 21.518 πολίτες. Περίπου το 80,3% των ιδιωτικών επιχειρήσεων ανήκε σε Εβραίους. Πριν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το Μπζεστς (τότε γνωστό ως Μπρεστ-Λιτόβσκ) ελεγχόταν από τη Ρωσική Αυτοκρατορία για εκατό χρόνια μετά το διαμελισμό της Πολωνίας[4] και κάθε εμπορική δραστηριότητα παραμελήθηκε σε μεγάλο βαθμό.[5][6]

Το Μπρεστ-Λιτόβσκ μετονομάστηκε σε Μπζεστς υπό τον Μπουκ στη Δεύτερη Πολωνική Δημοκρατία στις 20 Μαρτίου 1923.[7] Λίγο πριν από το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, σημειώθηκε αντιεβραϊκή εξέγερση στο παζάρι του Μπζεστς στις 15 Μαΐου 1939. Ορισμένες εβραϊκές πηγές το κατηγοριοποιούν ως Πολωνικό, αν και οι Λευκορώσοι αποτελούσαν το 17,8% του πληθυσμού[5] και κήρυτταν μαχητικό εθνικισμό στη νεολαία του, παρόμοιο με τους ντόπιους Ουκρανούς και Ρώσους, υπό συστηματική κατήχηση από Σοβιετικούς απεσταλμένους.[8][9]

Ιστορία του γκέτο Επεξεργασία

 
Η οικογένεια Μπέγκιν της εβραϊκής κοινότητας του Μπρεστ-Λιτόβσκ, 12 Δεκεμβρίου 1932. Τρεις δεν επέζησαν του Ολοκαυτώματος
 
21 Σεπτεμβρίου 1939. Μια Εβραία από τη Βαρσοβία ονόματι Μπάιλα Γκέλμπλουνγκ που συνελήφθη στο Γκέτο του Μπζεστς από τους Γερμανούς

Τον Σεπτέμβριο του 1939, κατά τη διάρκεια της γερμανικής και σοβιετικής εισβολής στην Πολωνία, η πόλη Μπζεστς (Μπρεστ) καταλήφθηκε από τα γερμανικά στρατεύματα και παραδόθηκε στους Ρώσους κατά τη διάρκεια της γερμανοσοβιετικής παρέλασης στο Μπρεστ-Λιτόβσκ στις 22 Σεπτεμβρίου 1939. Ολόκληρη η επαρχία προσαρτήθηκε σύντομα από τη Σοβιετική Ένωση μετά από εικονικές εκλογές από τη μυστική αστυνομία του Λαϊκού Επιτροπείου Εσωτερικών Υποθέσεων, που διεξήχθησαν μεταξύ των ντόπιων σε ατμόσφαιρα φόβου και τρόμου. Ακολούθησαν οι μαζικές απελάσεις Πολωνών και Εβραίων στη Σιβηρία.[10]

Οι γερμανικές ένοπλες δυνάμεις ξεκίνησαν την Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης στις 22 Ιουνίου 1941 και το Μπζεστς αιχμαλωτίστηκε την ίδια μέρα.[11] Στις 24 Ιουνίου 1941, ένα απόσπασμα Sicherheitspolizei 15 ατόμων, με διοικητή τον SS-Untersturmführer Σμιτ, έφτασε στο Μπζεστς.[11] Στις 16 Δεκεμβρίου 1941 οι Γερμανοί έθεσαν τη Μπρεστ υπό τη διοίκηση του Ράιχσκομισαριατ Ουκρανίας και ίδρυσαν ένα ναζιστικό γκέτο στην πόλη για περίπου 18.000 Πολωνοεβραίους[2] που εξακολουθούσαν να κατοικούν εκεί μετά από μήνες απελάσεων και ad hoc μαζικών εκτελέσεων. Στις 10–12 Ιουλίου 1941, η γερμανική Einsatzgruppe υπό τον SS-Obergruppenführer Καρλ Έμπερχαρντ Σύνγκαρτ σφαγίασε 5.000 Εβραίους, συμπεριλαμβανομένων 13χρονων αγοριών και 70χρονων ανδρών σε μια νύχτα.[2] Τα τάγματα Αστυνομίας Τάξης που περνούσαν από το Μπζεστς και το Μπιαουίστοκ πραγματοποίησαν σημαντικά μεγαλύτερες ενέργειες πυροβολισμών.[10] «Η πρώτη σφαγή των Εβραίων του Μπρεστ – έγραψε ο Κρίστοφερ Μπράουνινγκ – διαπράχθηκε όχι από το διαβόητο Einsatzgruppen αλλά από το 307ο Τάγμα Αστυνομίας Τάξης με την υποστήριξη της Βέρμαχτ, στα μέσα Ιουλίου, με εντολή του αρχηγού της Αστυνομίας Τάξης του Χάινριχ Χίμλερ, Κουρτ Ντάλουεγκε».[12]

 
Παλιά σιδηροδρομική γραμμή κοντά στην Μπρόνα Γκούρα (τώρα στη Λευκορωσία), με σημαδεμένη τοποθεσία μαζικών δολοφονιών Εβραίων από το Γκέτο του Μπζεστς μεταξύ άλλων γκέτο στην περιοχή

Τον Αύγουστο του 1941, οι Γερμανοί απέσπασαν από τους Εβραίους του Μπζεστς μια πληρωμή περίπου 26 εκατομμυρίων ρουβλίων σε μετρητά και τιμαλφή.[11]

Στις 15 Οκτωβρίου 1942, οι Εβραίοι συγκεντρώθηκαν για «μετακόμιση» και δολοφονήθηκαν σε λάκκους εκτελέσεων βορειοανατολικά της πόλης στο δάσος Μπρόνα Γκούρα. Μερικές εκατοντάδες Εβραίοι: ανάπηροι, Εβραίοι αστυνομικοί, νοσοκομειακό προσωπικό, ορφανά παιδιά και ηλικιωμένοι γηροκομείων σκοτώθηκαν στο ίδιο το γκέτο. Σε διάστημα 2 ημερών, σκοτώθηκαν περίπου 16.000 άτομα. Οι αντιστασιακές οργανώσεις που σχηματίστηκαν από Εβραίους στο στρατόπεδο, «Απελευθέρωση» και «Εκδίκηση», σχεδίαζαν να επιτεθούν στους Γερμανούς κατά τη διάρκεια της εκκαθάρισης για να δημιουργήσουν μια εκτροπή που θα επέτρεπε στους Εβραίους να διαφύγουν. Τα σχέδια αυτά ματαιώθηκαν από τους Γερμανούς που ενημερώθηκαν για αυτά τα σχέδια.[11]

Μερικοί Εβραίοι κατάφεραν να αποφύγουν την εκκαθάρισημ καθώς κρύφτηκαν. Η τοπική αστυνομία, αποτελούμενη από Πολωνούς, καθώς και από Λευκορώσους και Ουκρανούς, διεξήγαγε τακτικές έρευνες για κρυμμένους Εβραίους. Οι συλληφθέντες Εβραίοι είτε πυροβολήθηκαν από την αστυνομία είτε οδηγήθηκαν στη φυλακή. Περίπου 300 με 400 Εβραίοι που αιχμαλωτίστηκαν και κρατήθηκαν στη φυλακή μεταφέρθηκαν στη συνέχεια με τρένο στο Μπαρανοβίτσε.[11]

Μέλη του κομμουνιστικού υπόγειου κινήματος απέκτησαν δελτία ταυτότητας, στα τέλη του 1941, για πολλά άτομα εμποδίζοντας την απέλασή τους. Αρκετές οικογένειες κρύφτηκαν από την οικογένεια του αρχηγού του τοπικού κομμουνιστικού υπόγειου, Π. Ζουλίκοφ (ο οποίος πέθανε ο ίδιος το 1943). Μετά την ανακατάληψη της πόλης από τον Κόκκινο Στρατό τον Ιούλιο του 1944, μόνο περίπου 20 Εβραίοι είναι γνωστό ότι επέζησαν στο Μπζεστς.[11] Οι αναγνωρισμένοι διασώστες από την περιοχή Μπζεστς περιλαμβάνουν τους Π. Γκριγκοριέβιτς, Μάρια και Ιγκνάτσι Κυριανοβίτσι, Β. Νιεστερένκο, Α. Γουαμπάσιουκ, Α. Στελμάσουκ, Π. μακάρεν (για τη σωτηρία ενός νεαρού αγοριού ονόματι Μ. Ένγκελμαν και των αδελφών Μαρία και Σουλάμιτ Κάτσαφ) και Ζόφια και Πιοτρ Γκοουοτσένκο (για τη διάσωση των Ίζραελ, Νεχέμι και Λι Μανκιέρουφ).[13][14]  Ένας Πολωνός ιερέας, ο πατέρας Γιαν Ουρμπανόβιτς, κοσμήτορας της Ενορίας του Τιμίου Σταυρού στο Μπζεστς, εκτελέστηκε επίσης από τους Γερμανούς τον Ιούνιο του 1943 επειδή βοήθησε Εβραίους.[15] 

Μεταπολεμικά Επεξεργασία

Το πρώην γκέτο ήταν ο τόπος κατασκευής του Μπρεστ. Τον Φεβρουάριο του 2019, ανακαλύφθηκε ένας ομαδικός τάφος, με 600 πτώματα που ανασύρθηκαν, αν και έχει υπολογιστεί ότι πάνω από 1.000 θα μπορούσαν να βρίσκονται στον συγκεκριμένο τάφο. Παπούτσια, ρούχα και προσωπικά αντικείμενα βρέθηκαν από τον Ιανουάριο.[16] Μέχρι τον Μάρτιο του 2019, πάνω από 1.214 πτώματα ανασύρθηκαν από τον ομαδικό τάφο, ο οποίος είχε μήκος 40 μέτρα και βάθος 2 μέτρα. Η εβραϊκή κοινότητα του Μπρεστ και το Κέντρο Σίμον Βίζενταλ ζήτησαν ο χώρος να γίνει επίσημο μνημείο του Ολοκαυτώματος.[17][18]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ Memorial Museums. «Memorial to the Murdered Jews of the Brest Ghetto». Introduction, and History. European Sites of Remembrance. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2014. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «Brześć – History». Virtual Shtetl, Μουσείο Ιστορίας των Πολωνοεβραίων. σελίδες 11–12. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουλίου 2011. Another manhunt took place on 12 July 1941. Germans stormed homes at night and took out and killed over 5,000 people, including children and the elderly. The July massacre was organised and carried out in full by the Krakow SD team commanded by SS Oberführer Schongart.[11.4] It is worth noting that according to a testimony by Heinrich, who served in the 107th police battalion, the mass shooting of Brześć Jews took place on 10 July 1941. 
  3. ↑ «Pinkas Hakehillot Polin: Brest, Belarus». Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2014. 
  4. ↑ Νόρμαν Ντέιβις, God's Playground (πολωνική έκδοση), 2ος τόμος, σελ. 512-513
  5. ↑ 5,0 5,1 Alice Teichova· Herbert Matis (2000). Economic Change and the National Question in Twentieth-century Europe. Cambridge University Press. σελίδες 342–344. ISBN 978-0-521-63037-5. 
  6. ↑ «Stosunki polsko-białoruskie pod okupacją sowiecką». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Μαΐου 2010. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2010. , (Polish-Belarusian relations under the Soviet occupation). Bialorus.pl (in πολωνική)
  7. ↑ Kancelaria Sejmu RP (2013), Dz.U. 1923 nr 39 poz. 269 ISAP Archive. Link to PDF document.
  8. ↑ Klara Rogalska (18 Φεβρουαρίου 2005). «Oni byli pierwsi (They were the first)» (στα Πολωνικά). Głos znad Niemna. 7 (664). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (Internet Archive) στις 7 Μαρτίου 2005. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2013. 
  9. ↑ Terry Dean Martin (2001). Ethnic Cleansing and Enemy Nations. Cornell University Press. σελίδες 311–315. ISBN 0801486777. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2013. 
  10. ↑ 10,0 10,1 Rossino, Alexander B. (1 Νοεμβρίου 2003). «"Polish 'Neighbours' and German Invaders: Anti-Jewish Violence in the Białystok District during the Opening Weeks of Operation Barbarossa."». Στο: Steinlauf, Michael C. Polin: Studies in Polish Jewry Volume 16: Focusing on Jewish Popular Culture and Its Afterlife. The Littman Library of Jewish Civilization. σελίδες 431–452. ISBN 978-1-909821-67-5. 
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, Μουσείο Μνήμης του Ολοκαυτώματος των Ηνωμένων Πολιτειών, επεξεργασία από τον Τζέφρι Π. Μέγκαρτζι, τόμος 2, μέρος Β, σελ. 1337-1339
  12. ↑ Μπράουνινγκ, Κρίστοφερ (2000). Nazi Policy, Jewish Workers, German Killers. Cambridge University Press. σελ. 120. ISBN 052177490X. ...in grossen Massen, die in die mehrere Tausend gehen, sind der Aufwieglung verdächtigte Juden erschossen worden. — General Wiegand (SS-Oberführer Arpad Wiegand) 
  13. ↑ «Getto w Brześciu | Virtual Shtetl». sztetl.org.pl. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου 2018. 
  14. ↑ Rozenbłat E.S., Briest, [in:] Hołokost na tieritorii SSSR, red. I.A. Altman, Moskwa 2009, p. 110.
  15. ↑ Friedman, Philip (1957). Their Brothers' Keepers. New York, NY: Crown Publishers. σελίδες 126. ISBN 0343289091. 
  16. ↑ Liphshiz, Cnaan. «Remains of hundreds of slain victims discovered at former Belarus Jewish ghetto». www.timesofisrael.com. Ανακτήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2019. 
  17. ↑ Jovanovic, Dada (4 April 2019). «More than 1,000 bodies discovered in Belarus mass grave a dark reminder of Holocaust» (στα αγγλικά). ABC News. ABC (ABC). https://abcnews.go.com/International/1000-bodies-discovered-belarus-mass-grave-dark-reminder/story?id=62163657. Ανακτήθηκε στις 8 April 2019. 
  18. ↑ Jungreis-Wolff, Slovie (11 Μαΐου 2019). «Unearthed Holocaust Mass Grave in Belarus Won't Stop Building of Luxury Condos». aishcom. 

Περαιτέρω ανάγνωση Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γκέτο_του_Μπζεστς&oldid=10076386"